Ο ξορκισμένος αλλά και ευεργετικός απήγανος

Είναι γνωστός από την αρχαιότητα και αναφέρεται στην Αγία Γραφή. Σύμφωνα με αναφορές του Αθήναιου, ο Κλέαρχος, τύραννος της Ηράκλειας του Πόντου, καλούσε τους αξιωματικούς του στα ανάκτορα, τους έδινε να πίνουν δηλητήριο και διασκέδαζε βλέποντάς τους να σφαδάζουν. Εκείνοι έτρωγαν απήγανο πριν τις συναντήσεις με τον τύραννο, σαν αντίδοτο στις δηλητηριάσεις. Με αυτόν τον τρόπο υποκρίνονταν τους δηλητηριασμένους κατά την παρουσία του και έσωζαν τις ζωές τους. Αναφέρεται και στον Ιπποκράτη. Επίσης χρησιμοποιούνταν σαν αντίδοτο στο δηλητήριο του Μιθριδάτη. Οι αρχαίοι Έλληνες τον χρησιμοποιούσαν κατά της δυσπεψίας που τους προκαλούνταν από το μάτιασμα όταν έτρωγαν μπροστά σε ξένους. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ο Πλίνιος αναφέρει πως οι ζωγράφοι έτρωγαν άφθονο απήγανο για να έχουν καλή όραση. Το 1625, ένας Ιταλός γιατρός, ο Piperno, τον χρησιμοποιούσε κατά της επιληψίας και των ιλίγγων. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της φυματίωσης, λύσσας, σύφιλης κ.α

Οι ιθαγενείς της Λατινικής Αμερικής πίστευαν στις μαγικές του ιδιότητες και στη Λιθουανία τα νεαρά κορίτσια φορούν στεφάνια απήγανου στις γιορτές καθώς συμβολίζει την γυναικεία αγνότητα.^[5] Ακόμη και στη σύγχρονη εποχή θεωρείται ότι απορροφά την «αρνητική ενέργεια» από τον περιβάλλον και πολλές φορές ξεραίνεται από αυτήν. Επίσης, ότι το άτομο που φυτεύει τον απήγανο αποκτά κάποιο πεδίο προστασίας. Θεωρείται επίσης, ότι προσελκύει την «θετική ενέργεια» και φέρνει καλή τύχη

Για χιλιετίες, η Ruta graveolens, το βότανο της χάριτος και της μεταμέλειας, ο γνωστός απήγανος, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην παραδοσιακή και λαϊκή φαρμακευτική σοφία. Έχει επίσης μια πολύχρωμη ιστορία. Θεωρείται ότι ήταν το φυτό που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας για να προστατευτεί από τα μάγια της παντοδύναμης Κίρκης. Συμβολίζει την ανθρώπινη λύπη, τον πόνο της ψυχής αλλά και την μεταμέλεια και ίσως για το λόγο αυτό οι Καθολικοί τον χρησιμοποίησαν για να ραίνουν με αγίασμα το εκκλησίασμα. Ευρεία ήταν και η χρήση του από την αρχαιότητα ως αντίδοτο στις δηλητηριάσεις.

Έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται σαν φάρμακο κατά:

• της υστερίας και επιληψίας
• των αμοιβάδων και άλλων παρασίτων του εντέρου
• της φλεβίτιδας και των κιρσών
• των πόνων των ρευματικών-αρθριτικών
• των προβλημάτων εμμηνορρυσίας
• του άγχους, της νευρικότητας και της αϋπνίας λόγω της ηρεμιστικών του ιδιοτήτων
• των παράσιτων, σκόρου, ψειρών

Τον συναντάμε και στον αρωματισμό ποτών και γλυκών με την μορφή αιθέριου ελαίου.

Η μορφή του φύλλου του αποτέλεσε τη βάση για το σχεδιασμό των σπαθιών στα χαρτιά της τράπουλας. Είναι γνωστό όχι μόνο σαν φαρμακευτικό χολαγωγό φυτό της λαϊκής ιατρικής αλλά και σαν ζωντανό βαρόμετρο. Όταν υπάρχει ξηρασία στην ατμόσφαιρα, τα φύλλα του είναι ζαρωμένα και διπλωμένα, ενώ όταν η υγρασία αυξάνεται, ξεδιπλώνονται και ανοίγουν. Ο Αριστοτέλης το χαρακτήρισε απαραίτητο βότανο για την αντιμετώπιση της νευρικότητας και ο Πλίνιος κατέγραψε ότι χρησιμοποιήθηκε από τους καλλιτέχνες για να ενισχύσει την υγεία των ματιών. Τον σκόρπιζαν στα πατώματα των δικαστηρίων και οι δικαστές τον έφεραν επάνω τους για να προστατευτούν από τις ασθένειες και τους ψύλλους που τόσο συχνά είχαν οι φτωχοί φυλακισμένοι. Ο απήγανος θεωρείται ότι έφθασε στη νότια Ευρώπη μέσω της βόρειας Αφρικής και της Μεσογείου. Αυτός ο ανθεκτικός αειθαλής θάμνος καθιερώθηκε σε ολόκληρη την ήπειρο και, με τη βοήθεια της βρετανικής και ισπανικής αποικιοκρατίας, έγινε ένα από τα αγαπημένα φυτά στους εξοχικούς κήπους στις Δυτικές Ινδίες, την Ινδία, το Μεξικό και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα είναι ένα πολιτογραφημένο μέλος της χλωρίδας τόσο της Βόρειας όσο και της Νότιας Αμερικής και ευδοκιμεί εύκολα από μόνος του ακόμη και κατά μήκος των οδών.

Οφέλη για την υγεία

Ιστορικά, έχει χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει τον πόνο που σχετίζεται με την ουρική αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς και την ισχιαλγία. Μαζί με την ανακούφιση των δυσάρεστων επιπτώσεων των αερίων και του κολικού, θεωρήθηκε ότι αποβάλλει τα σκουλήκια από το σώμα και έχει χρησιμοποιηθεί για την προώθηση της εμμηνόρροιας. Παρόλο που είναι απίθανο να κρατήσει τις… μάγισσες μακριά, το βότανο διαθέτει μια ποικιλία από θεραπευτικές ενώσεις που προσυπογράφουν τις παραδοσιακές φαρμακευτικές χρήσεις του. Περιέχει πτητικά έλαια, αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, λιγνάνες και υδροξυκουμαρίνες που του προσδίδουν μια ποικιλία φαρμακευτικών ιδιοτήτων ως αντισπασμωδικό, αντιφλεγμονώδες, αντιμικροβιακό, αντιμυκητιασικό και εμμηναγωγό. Συστήνεται επίσης ως χωνευτικό και για την τόνωση της όρεξης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί φρέσκο ή αποξηραμένο με τη μορφή τσαγιού ή έγχυσης ακόμη και λαδιού. Ομοιοπαθητικά παρασκευάσματα είναι διαθέσιμα για τη θεραπεία της αρθρίτιδας και του πόνου των αρθρώσεων. Θεωρείται ως τονωτικό της κυκλοφορίας και μία από τις παραδοσιακές χρήσεις του ήταν η ενίσχυση των τριχοειδών και ο έλεγχος της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Θεωρείται επίσης ότι βελτιώνει τη γενική ροή του αίματος και διασφαλίζει τη σωστή κυκλοφορία στην καρδιά. Έχει κατευναστικές ιδιότητες και μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα της έντασης και του άγχους. Κρατά μακριά μύγες, κουνούπια και κατσαρίδες.

Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες

Ο απήγανος δεν είναι από τα πιο συνιστώμενα βότανα και υπάρχει λόγος. Είναι τοξικός σε όλες τις μορφές του, αν και πιστεύεται ότι είναι ασφαλής στις σωστές μικρές δόσεις. Μπορεί ωστόσο να προκαλέσει διάφορες παρενέργειες όπως εξανθήματα, αλλαγές στη διάθεση, αναστάτωση στο στομάχι, ζάλη και προβλήματα ύπνου. Οι έγκυες γυναίκες και εκείνες που θηλάζουν δεν πρέπει να τον χρησιμοποιούν καθώς έχει έμμεσες ιδιότητες που μπορούν να προκαλέσουν αιμορραγία και άμβλωση. Τα παιδιά όπως και τα άτομα με προϋπάρχουσες ασθένειες του ήπατος ή των νεφρών πρέπει να αποφεύγουν το βότανο. Σε κάθε περίπτωση, συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν τον χρησιμοποιήσετε.