Αμπέλι, Ελιά, Πυρηνόκαρπα, Μηλοειδή, Εσπεριδοειδή

  
Αμπέλι

ΕΥΔΕΜΙΔΑ
Συνιστάται η τακτική διενέργεια ελέγχου προσβολής. Η απόφαση για επέμβαση φυτοπροστασίας, εξαρτάται από το ύψος της προσβολής, την παραγωγική κατεύθυνση, την ευαισθησία της ποικιλίας και από το είδος του εντομοκτόνου. Τυχόν επαναληπτικές επεμβάσεις, να γίνουν τηρούμενων των ορίων από τον τρύγο.
Προσβολές (πληγές) των ραγών από την ευδεμίδα και το ωίδιο, αποτελούν αιτία δευτερογενών προσβολών από τον παθογόνο μύκητα. Η καταπολέμηση του ωιδίου και της ευδεμίδας και η εφαρμογή καλλιεργητικών μέτρων που μειώνουν την υγρασία στο περιβάλλον του αμπελώνα, συμβάλλουν στην μείωση της έντασης της ασθένειας.

ΩΙΔΙΟ
Τα σταφύλια είναι εξαιρετικά ευαίσθητα από το στάδιο του μούρου έως το κλείσιμο των ραγών. Τα στάδια αυτά πρέπει να είναι προστατευμένα, ανεξάρτητα από την παρατήρηση προσβολών. Γενικά, συνιστάται προσοχή σε περιοχές όπου η ασθένεια ενδημεί και κυρίως όταν επικρατούν κατάλληλες για την ασθένεια καιρικές συνθήκες. Απαιτείται συστηματικός έλεγχος των αμπελώνων για τον έγκαιρο εντοπισμό προσβολών.

Ωίδιο

Βοτρυτης

Ψευδόκοκος

Ξήρανση της ράχης

ΒΟΤΡΥΤΗΣ
Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή λόγω των πληγών που δημιουργούν οι καλοκαιρινοί καύσωνες. Σε αμπελώνες που βρίσκονται σε περιοχές με υγρασία και έχουν υποστεί ζημιά από τον καύσωνα, πρέπει γίνετε άμεσα προληπτική επέμβαση.

ΟΞΙΝΗ ΣΗΨΗ
Προκαλείται από μικροοργανισμούς (ζύμες και βακτήρια που παράγουν οξικό οξύ) οι οποίοι πολλαπλασιάζονται πάνω σε πληγωμένες- από διάφορες αιτίες- ράγες. Η ασθένεια ευνοείται από υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης, υπερβολικό φορτίο, την ύπαρξη πληγών στις ράγες και την αύξηση του πληθυσμού της Δροσόφιλας ή μύγας του ξιδιού (είναι ο κύριος φορέας των παθογόνων της ασθένειας).
Η μόλυνση συντελείται πάντα μέσω πληγών στις ράγες και προκαλείται ταχύτατη σήψη των ραγών. Η σήψη συχνά επεκτείνεται σε ολόκληρο τον βότρυ και η απώλεια στην παραγωγή μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλή. Κύριος φορέας μετάδοσης της ασθένειας είναι η μύγα του ξυδιού που επισκέπτεται τις πληγωμένες ράγες και μεταφέρει το μόλυσμα. Η παρουσία του εντόμου στον αμπελώνα αποτελεί ένδειξη ύπαρξης της ασθένειας.
Οδηγίες: Βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της ασθένειας είναι η αποφυγή δημιουργίας πληγών στις ράγες. Επομένως η καταπολέμηση του ωιδίου και της ευδεμίδας, πρέπει να γίνεται με μεγάλη επιμέλεια.
Κλάδεμα, στήριξη σε πολλά σύρματα, με σκοπό την μείωση της υγρασίας και την καλύτερη δυνατή έκθεση των σταφυλιών στον ήλιο.
Προσοχή στις αρδεύσεις και στις λιπάνσεις, για τον έλεγχο της ζωηρότητας του πρέμνου.
Επεμβάσεις με χαλκούχα σκευάσματα με σκοπό τη σκλήρυνση της επιδερμίδας των ραγών.

ΞΗΡΑΝΣΗ ΡΑΧΗΣ
Είναι μη παρασιτική «ασθένεια» που φαίνεται να έχει σχέση με την διαταραχή της ισορροπίας Ασβεστίου – Μαγνησίου – Καλίου, στη θρέψη του αμπελιού. Στο ακραίο τμήμα του τσαμπιού οι ράγες μαραίνονται (μη τροφοδότηση με νερό) και στη συνέχεια η ράχη συρρικνώνεται και τελικά ξεραίνεται. Οι κλιματολογικές συνθήκες επιδρούν θετικά ή αρνητικά στην εμφάνιση της «ασθένειας».
Καλλιεργητικά μέτρα που μπορεί να επιδράσουν θετικά στην προληπτική αντιμετώπισή της:

• Βελτίωση της υφής και της γονιμότητας του εδάφους με προσθήκη οργανικής ουσίας για την καλύτερη τροφοδοσία των πρέμνων με νερό.
• Κατάλληλο κλάδεμα και βλαστολόγημα (ζωηρά πρέμνα με γρήγορα αναπτυσσόμενη βλάστηση παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία.
• Αποφυγή πλούσιας λίπανσης (ιδιαίτερα της καλιούχου). Σε αμπελώνες που υπάρχει το πρόβλημα να γίνει επέμβαση με άλατα μαγνησίου, η οποία να επαναληφθεί μετά από 10 – 15 μέρες. Να γίνεται καλή διαβροχή των σταφυλιών.

ΨΕΥΔΟΚΟΚΚΟΣ
Τα αμπέλια πρέπει να ελέγχονται με μεγάλη προσοχή. Σε αμπελώνες που η προηγούμενη επέμβαση δεν ήταν αποτελεσματική, καλό είναι η επέμβαση να συνδυάζετε με την επέμβαση για την ευδεμίδα. O επαρκής φωτισμός και ο αερισμός, είναι ανασταλτικοί παράγοντες για το έντομο.

 
Ελιά

ΔΑΚΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ (Dacus oleae)
Ο δάκος είναι ο σημαντικότερος εχθρός της ελιάς στη χώρα μας. Οι πρώτες προσβολές εμφανίζονται τον Ιούνιο – Ιούλιο όταν ο καρπός είναι επιδεκτικός για την ωοτοκία. Καλό ειναι οι ελαιοπαραγωγοί να τοποθετήσουν και οι ίδιοι παγίδες για την παρακολούθηση του πληθυσμού του δάκου, και να κάνουν οι ίδιοι τους δολωματικούς ψεκασμούς για την έγκαιρη καταπολέμηση του.

ΛΕΚΑΝΙΟ
Ο καλός αερισμός και φωτισμός του εσωτερικού της κόμης των δένδρων και η καλή διαχείριση των υπόλοιπων επεμβάσεων, αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην ανάπτυξη του εντόμου.

ΡΥΓΧΙΤΗΣ ή µπίµπικας
Στις περιοχές που υπάρχουν έντονες προσβολές ρυγχίτη καλό ειναι να γίνει ψεκασµός των δέντρων, πριν από την έναρξη ή στην αρχή των ωοτοκιών. Η επέµβαση αυτή σκοπό έχει να περιορίσει πυκνούς πληθυσµούς ιδιαίτερα σε ελαιώνες που δεν έγινε ανάλογος ψεκασµός κάλυψης στην ολοκλήρωση της καρπόδεσης.

ΜΑΡΓΑΡΟΝΙΑ
Το έντομο προσβάλλει την τρυφερή βλάστηση, τα κλειστά άνθη και μερικές φορές και πράσινους ανεπτυγμένους καρπούς.
Στα μεγάλα ελαιόδενδρα δεν απαιτείται επέμβαση. Στα φυτώρια ελιάς και νεαρά δενδρύλλια που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές, να γίνει επέμβαση όταν παρουσιαστούν έντονες προσβολές.

  
Πυρηνόκαρπα
(ΡΟΔΑΚΙΝΙΑ- ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ- ΔΑΜΑΣΚΗΝΙΑ)

ΑΝΑΡΣΙΑ
Oι προνύμφη του εντόμου προσβάλει βλαστούς και καρπούς της βερικοκιάς, ροδακινιάς νεκταρινιάς και δευτερευόντως της δαμασκηνιάς.

Καρπόκαψα (Grapholitha molesta)
Οι προνύμφες της γενιάς αυτής  δεν τρέφονται από το φλοιό του καρπού, αλλά εισέρχονται ταχύτατα στο εσωτερικό  κατατρώγοντας τη σάρκα τους. Οι πληθυσμοί του εντόμου  είναι συνήθως αυξημένοι από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
Οι όψιμες ποικιλίες προσβάλλονται περισσότερο. Οι καρποί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι κατά την περίοδο αλλαγής χρώματος οπότε και χρειάζονται προστασία. 
Το βλαστικό στάδιο των οπωρώνων ροδακινιάς είναι στο  στάδιο της φυσιολογικής ωρίμανσης του καρπού, ιδιαίτερα των όψιμων ποικιλιών και της συγκομιδής των μεσοπρώϊμων, όπως φαίνεται στην  παρακάτω εικόνα.

 Οι επεμβάσεις  για την καταπολέμηση της καρπόκαψας, καταπολεμούν αποτελεσματικά και τις τυχόν  προσβολές από την ανάρσια και φυλλοδέτη. 

  
Μηλοειδή
(ΜΗΛΙΑ – ΑΧΛΑΔΙΑ)

Καρπόκαψα Μηλιάς

Τετράχυχοι

ΚΑΡΠΟΚΑΨΑ ΜΗΛΙΑΣ (Cydia pomonella L., Lepidoptera: Tortricidae)
Επειδή η πλειονότητα των αυγών αποτίθενται στα ψηλά κλαδιά, πρεπεί να ληφθεί μέριμνα ώστε να καλυφθούν με επιμελημένη εφαρμογή του ψεκασμού και οι κορυφές των δένδρων.
• Η επέμβαση για την καρπόκαψα καταπολεμά και τις τα έντομα “νάρκες” (Phyllonorycter blancardella και Phyllonorycter corylifoliella, Lepidoptera: Gracillariidae).

ΤΕΤΡΑΝΥΧΟΙ
Σε οπωρώνες που παρατηρούνται σοβαρές προσβολές τετρανύχων, συνιστάται καταπολέμηση των κινητών μορφών και των αυγών με εναλλαγή κατάλληλων και εγκεκριμένων για την καλλιέργεια ακαρεοκτόνων σκευασμάτων. Όπου διαπιστώνονται προσβολές και από τα δύο είδη τετρανύχων (κόκκινος, κίτρινος) να χρησιμοποιηθούν σκευάσματα τα οποία καταπολεμούν και τα δύο είδη.

ΦΟΥΖΙΚΛΑΔΙΟ
Οι καιρικές συνθήκες (υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία) δεν είναι ευνοϊκές για την εξάπλωση της ασθένειας. Επισημαίνεται, ότι η μολυσματικότητα των φουζικλαδίων ευνοείται από βροχερό και υγρό καιρό και μετρίως υψηλές θερμοκρασίες.
Προσοχή απαιτείται σε οπωρώνες που η ασθένεια έχει ήδη εκδηλωθεί και βρίσκονται σε δροσερές περιοχές καθώς και σε όσους διατηρείται σταθερά περιβάλλον υψηλής υγρασίας λόγω υπερβολικής και συχνής άρδευσης.

  
Εσπεριδοείδη

Εριώδης Αλευρώδεις (Aleurothrixus floccosus) & Διαλευρώδης (Dialeurodes citri)Από τους Αλευρώδεις προκαλείται άμεση ζημιά με την απορρόφηση θρεπτικών χυμών (στα φύλλα) και έμμεση με την άφθονη έκκριση μελιτωδών απεκκριμάτων (σε φύλλα και καρπούς), που προκαλούν την ανάπτυξη καπνιάς, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της παραγωγής και την υγεία των δέντρων.

Συστάσεις : Είναι σημαντικό να γίνουν άμεσα χειρισμοί (με τη λήψη του Δελτίου) στις πρώιμες περιοχές και στις υπόλοιπες (μεσοπρώιμες περιοχές) μετά από τις 10 – 13 Ιουλίου, ώστε να περιοριστεί το μέγεθος της ζημιάς στο σύνολο της, διότι αν και θα ακολουθήσουν (αργότερα) επεμβάσεις απομάκρυνσης της καπνιάς από καρπούς και φύλλα, σε περιπτώσεις με μεγάλη έκταση ζημιάς είναι αρκετά δύσκολο τα δέντρα να επανέλθουν στην προηγούμενη υγιή κατάσταση. Γενικότερα συστήνεται η μη διατάραξη της φυσικής ισορροπίας των οικοσυστήματος από την χρήση χημικών εντομοκτόνων. Προτιμήστε καλλιεργητικά μέσα – κλάδευμα αερισμού. Σε υψηλά επίπεδα πληθυσμών, εάν επιλεγούν χημικές επεμβάσεις να δοθεί μεγάλη προσοχή στην επιλογή των σκευασμάτων και το χρόνο εφαρμογής τους, κυρίως λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν. Προτιμήστε εφαρμογές σε σημεία που εστιάζεται πιο έντονα η προσβολή, με σκευάσματα σύμφωνα με τις λίστες που έχουν αναρτηθεί σε παλαιότερα δελτία. Κοκκοειδή – Ψώρα (Homoptera, Diaspididae)
Η Κόκκινη ψώρα (Aonidiella aurantii) έχει 3 γενεές το έτος. Τα μέγιστα του πληθυσμού των νεαρών προνυμφών της 2ης γενεάς παρατηρούνται τον Ιούλιο. Προκαλούν σημαντικές ζημιές στα εσπεριδοειδή. Εγκαθίσταται σε φύλλα (κυρίως στην πάνω επιφάνεια), βλαστούς, κλάδους, κορμό και καρπούς, εσωτερικά και εξωτερικά της κόμης των δένδρων. Ζημιώνουν τα εσπεριδοειδή κυρίως υποβαθμίζοντας την ποιότητα των καρπών και όταν εγκαθίσταται σε νεαρούς καρπούς προκαλούν παραμορφώσεις. Σε έντονες προσβολές τα δένδρα εξασθενούν. Πολύ ζεστός και ξερός καιρός προκαλεί θάνατο σε αξιόλογο ποσοστό νεαρών προνυμφών

 Η Μυτιλόμορφη ψώρα (Lepidosaphes beckii) και η Παρλατόρια (Parlatoria zizyphi), εμφανίζουν 3 με 4 γενεές το χρόνο. Τα μέγιστα εκκολάψεων νεαρών προνυμφών της 2ης γενεάς εμφανίζονται τον Ιούλιο. Είναι δευτερεύον εχθροί των εσπεριδοειδών που τοπικά ή ορισμένες χρονιές μπορεί να αναπτύξουν υψηλούς πληθυσμούς. Από τα εσπεριδοειδή προσβάλλουν κυρίως πορτοκαλιά, μανταρινιά και λεμονιά. Εγκαθίσταται περισσότερο σε παλαιά φύλλα, με προτίμηση την άνω επιφάνεια, καρπούς και λιγότερο σε κλάδους. Υψηλότεροι πληθυσμοί παρατηρούνται στα χαμηλότερα σημεία της κόμης και στη βόρεια- ανατολική πλευρά των δένδρων. Οι πρώτες προσβολές στους καρπούς εμφανίζονται τον Ιούλιο.
Καλλιεργητικά μέτρα: Κλάδευμα των δένδρων για τη μείωση των πληθυσμών των εντόμων.
Χημικά μέτρα: Όπου διαπιστωθούν ζημιές κατάλληλη περίοδος για την αντιμετώπιση του εντόμου με εγκεκριμένα σκευάσματα είναι κατά το μέγιστο της εκκόλαψης των ερπουσών προνυμφών (60% θηλυκά με νεαρές προνύμφες).

Κοκκοειδή (Homoptera, Coccidae) – Λεκάνιο (Saissetia oleae Olivier)
Συμπτώματα: Το Λεκάνιο (Saissetia oleae Olivier) στη χώρα μας τοπικά και περιστασιακά προκαλεί σοβαρές ζημιές στα εσπεριδοειδή. Έχει μία γενεά το έτος αλλά σε ορισμένες περιοχές ή χρονιές μπορεί να συμπληρώσει μία μερική ή και πλήρη 2η γενεά. Προσβάλλει φύλλα, τρυφερούς βλαστούς ή μικρούς κλάδους απομυζώντας το χυμό τους. Τα μελιτώδη αποχωρήματα τους ευνοούν την ανάπτυξη των μυκήτων της καπνιάς. Ευνοείται από την υψηλή σχετική υγρασία που συχνά παρατηρείται όταν το φύλλωμα είναι πυκνό και δεν αερίζεται. Σοβαρές προσβολές παρουσιάζονται σε δέντρα υγρών περιοχών και ακλάδευτα. 
Καλλιεργητικά μέτρα που θα περιορίσουν την υγρασία και θα βοηθήσουν στον καλό αερισμό και φωτισμό στο εσωτερικό της κόμης των δέντρων. Χημικά μέσα: Μόνο στις καλλιέργειες που διαπιστώνονται σοβαρές προσβολές από Λεκάνιο να γίνει άμεση καταπολέμηση με σκεύασμα που καταπολεμά επίσης τον Ψευδόκοκκο ή την Κόκκινη Ψώρα, εφόσον υπάρχουν προσβολές και από αυτά τα κοκκοειδή.

ΤΕΤΡΑΝΥΧΟΙ
Συμπτώματα: Το Panonychus citri Προτιμά κυρίως τις πορτοκαλιές και μανταρινιές. Προσβάλλει τα νεαρότερα φύλλα, συνήθως την πάνω επιφάνεια κοντά στην κεντρική νεύρωση καθώς επίσης τους καρπούς όλων των σταδίων ανάπτυξης προκαλώντας χλωρωτικές κηλίδες που οδηγούν σε έντονο αποχρωματισμό. Ο Κίτρινος τετράνυχος (Tetranychus urticae) Προσβάλει κυρίως τις λεμονιές, μανταρινιές. Προκαλεί κίτρινο – καφέ κηλιδώσεις ανάμεσα στα νεύρα κυρίως στην νεαρή βλάστηση (οι οποίες παραμένουν και στα παλιότερα φύλλα). Σε υψηλούς πληθυσμούς οι προσβολές επεκτείνονται και στους καρπούς όπου προσβάλλουν κυρίως την περιοχή γύρω από τον ομφαλό προκαλώντας υπόφαιες κηλιδώσεις.
Συστήνεται οι παρατηρήσεις να πραγματοποιούνται μία φορά τον μήνα το καλοκαίρι και χειμώνα ενώ την άνοιξη και φθινόπωρο που το άκαρι παρουσιάζει τις μεγαλύτερες πυκνότητες να γίνεται δύο φορές τον μήνα. Στα περιφερειακά δένδρα και ιδιαίτερα αυτά που είναι κοντά σε χωματόδρομους οι παρατηρήσεις και οι δειγματοληψίες πρέπει να γίνονται πιο εντατικά.
ΜΥΓΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

Αντιμετώπιση στην καλλιέργεια: Η κύρια μέθοδος αντιμετώπισης που χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια είναι η καταστροφή όλων των μη εμπορεύσιμων και μολυσμένων καρπών. Η εβδομαδιαία συγκομιδή των καρπών συμβάλλει στη μείωση των πηγών διατροφής του εντόμου.

Χημική αντιμετώπιση: α) Χρήση παγίδων με ειδική ελκυστική ουσία, και παγίδων με φερομόνες, για εξακρίβωση της παρουσίας και διακύμανσης του πληθυσμού του εντόμου. β) Με προληπτικούς ψεκασμούς, γ) Χημικοί ψεκασμοί μετά την εμφάνιση της μιγάς, (δεν είναι απολύτως αποτελεσματικοί γιατι η εναπόθεση αυγών δε χρειάζεται παρά λίγα λεπτά και τα κατάλοιπα των χημικών δε σκοτώνουν ενήλικες σε τόσο μικρό χρόνο. ) δ) Δολωματικοι ψεκασμοί

Πηγές και βιβλιογραφια
[1] δελτια γεωργικων προειδοποιησεων μήνα Ιουλίου  των ετων 2015, 2016, 2017
[2] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ: ΕΛΙΑ, ΑΜΠΕΛΙ, ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ – Υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης, Γενική δ/νση Φυτικής Παραγωγής.
[3]  Plantprotection, Πρόγραμμα Leonardo Da Vinci της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ιστοσελίδα φυτοπροστασίας – plantprotection.hu [Last Access 05/09/2014]
[4] Περιοδικό: Γεωργική Τεχνολογία, Τευχος Ιούλιος 1992 (με παραπομπές στο ιταλικό περιοδικό ‘Edagricole’)
[5] Περιοδικό: Γεωργική Τεχνολογία, Τευχος Ιανουάριος 1994
[6] Έντυπα Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (πρώην Υπουργείο γεωργίας) / Διεύθυνση Γεωργικής Εκπαίδευσης και πληροφοριών, Γενικη διευθυνση φυτικης παραγωγης