Φτιάξτε τον δικό σας οικιακό λαχανόκηπο

Η τάση για καλλιέργεια λαχανικών για οικιακή κατανάλωση στον κήπο ή ακόμα και στο μπαλκόνι συνεχώς διευρύνεται και αποτελεί πια στάση ζωής για όσους επιθυμούν την παραγωγή των δικών τους προϊόντων αλλά και την καθημερινή επαφή τους με τη φύση.

Φυσικά η βιολογική καλλιέργεια χωρίς χημικά σκευάσματα και η ορθή διαχείριση του νερού αποτελούν βασικές αρχές για τον οικιακό λαχανόκηπο. Ο λαχανόκηπος αποτελεί ένα από τα πιο δημιουργικά σημεία του κήπου και προσφέρει ενασχόληση σε όλη την οικογένεια και για όλη τη διάρκεια του έτους.

Προετοιμασία του λαχανόκηπου πριν από κάθε καλλιεργητική περίοδο

1. Καθαρισμός από τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας καθώς και από ζιζάνια, πέτρες, κλαδιά κ.α. υλικά που μπορεί να υπάρχουν.
2. Φρεζάρισμα ή σκάλισμα ανάλογα με την έκταση, για τον αερισμό του εδάφους
3. Ενσωμάτωση κόμποστ ή κοπριάς ταυτόχρονα με το φρεζάρισμα. Καλό είναι ο εμπλουτισμός του εδάφους με την οργανική ουσία να γίνεται 15 μέρες ή και περισσότερο πριν από την εγκατάσταση των νέων φυτών.
4. Ισοπέδωση του εδάφους με τσουγκράνισμα. Το  τσουγκράνισμα πρέπει να γίνεται προς όλες τις κατευθύνσεις για την καλύτερη ισοπέδωση. Με αυτή τη διαδικασία αφαιρούνται και οι μεγάλοι σβόλοι χώματος.
5. Ομαδοποίηση των φυτεύσεων (αν καλλιεργούνται περισσότερα από ένα λαχανικά) και σχεδιασμός των θέσεων φύτευσης. Σε αυτό το στάδιο πρέπει να προβλεφθούν διάδρομοι ανάμεσα στις φυτεύσεις προκειμένου να διευκολύνονται οι εργασίες χωρίς να καταστρέφονται τα φυτά.
6. Εγκατάσταση αυτόματου ποτίσματος. Είναι απαραίτητο τόσο για την εξοικονόμηση του νερού όσο και για την καλύτερη παραγωγή. Με τη σωστή εγκατάσταση αυτόματου ποτίσματος οι καρποί και τα φύλλα δεν βρέχονται ενώ τα λαχανικά ποτίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα χωρίς σπατάλη νερού.

Επιλέξτε τα λαχανικά που θέλετε να φυτεύσετε ανάλογα με τις προτιμήσεις σας και την εποχή του έτους

Χειμερινά λαχανικά

ΜΑΡΟΥΛΙ

• Θέση: Ηλιόλουστες αλλά όχι πολύ ζεστές θέσεις
• Εποχή σποράς: Σε σπορίο από τέλος καλοκαιριού μέχρι αρχές άνοιξης
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Από φθινόπωρο μέχρι τέλος χειμώνα. Τα σπορόφυτα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 3-4 κανονικά φύλλα.
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 30-50cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή:25cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Συχνό πότισμα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ώστε τα πρώτα 5-10cm του εδάφους να είναι νωπά. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις αρκεί να αφαιρούνται τα ζιζάνια και τα κιτρινισμένα φύλλα.
• Συγκομιδή: 2-5 μήνες μετά τη σπορά ανάλογα με την ποικιλία. Η συγκομιδή γίνεται σταδιακά.

ΣΠΑΝΑΚΙ

• Θέση: Ημισκιά
• Εποχή σποράς: Τέλος Αυγούστου μέχρι και τον Οκτώβριο
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 20-30cm. Σε κάθε γραμμή οι σπόροι σπέρνονται ο ένας δίπλα στον άλλο σε βάθος 2cm περίπου.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι τακτικό ώστε τα πρώτα 5-10cm του εδάφους να είναι νωπά. Η αφαίρεση των ζιζανίων είναι αναγκαία.
• Συγκομιδή: 1-3 μήνες μετά τη σπορά. Μπορούν να συγκομίζονται μόνο τα καλά αναπτυγμένα φύλλα και τα φυτά να συνεχίζουν να παράγουν νέα.

ΠΑΝΤΖΑΡΙ

• Θέση: Ηλιόλουστες αλλά όχι πολύ ζεστές θέσεις
• Εποχή σποράς: Φθινόπωρο (Σεπτέμβριο με Νοέμβριο) και τέλη χειμώνα αρχές άνοιξης (Φεβρουάριο με Απρίλιο).
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 20-25cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 7-15cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό αλλά όχι συχνό πότισμα. Το χώμα πρέπει πρώτα να στεγνώνει επιφανειακά για να δεχτεί νέα άρδευση.
• Συγκομιδή: 2,5 με 5 μήνες μετά τη σπορά ανάλογα με την εποχή σποράς και το επιθυμητό μέγεθος γογγυλόριζας. Όσο πιο μικρές συγκομίζονται οι γογγυλόριζες, τόσο πιο τρυφερές είναι.

ΣΕΣΚΟΥΛΟ

• Θέση: Ηλιόλουστα αλλά δροσερά σημεία
• Εποχή σποράς: Από τέλος Μαρτίου μέχρι τέλος καλοκαιριού
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 40cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 30cm. κάθε θέση σπέρνονται 3-4 σπόροι σε βάθος 2 cm. Όταν τα φυτά αποκτήσου 4-5 πραγματικά φύλλα αραιώνονται ώστε σε κάθε θέση να μείνει ένα φυτό.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες) με μικρές δόσεις άρδευσης, ώστε το έδαφος να διατηρείται υγρό αλλά όχι με υπερβολική υγρασία. Απαραίτητα είναι τα σκαλίσματα κυρίως για την αντιμετώπιση των ζιζανίων.
• Συγκομιδή: 2 μήνες μετά τη σπορά. Η συγκομηδή ξεκινά αρχικά από τα εξωτερικά φύλλα. Ωστόσο μπορούν να αφαιρεθούν όλα τα φύλλα σε ύψος 2,5cm από το έδαφος, ώστε τα φυτά να δημιουργήσουν νέα φύλλα που θα συγκομισθούν κι αυτά όταν αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος.

ΛΑΧΑΝΟ

• Θέση: Ηλιόλουστη θέση
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Ν. Ελλήδα (εκτός από τις ψυχρές περιοχές): φθινόπωρο- χειμώνα. Β. Ελλάδα: Τέλη άνοιξης- αρχές καλοκαιριού.
• Φύτευση σπορόφυτων: 1,5 – 2 μήνες μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν αποκτήσει 4-5 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-80cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 40-60cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να εξασφαλίζει ότι το χώμα παραμένει υγρό χωρίς το νερό να λιμνάζει.
• Συγκομιδή: 1,5-4 μήνες μετά τη φύτευση των σπορόφυτων στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή η κεφαλή πρέπει να έχει το επιθυμητό μέγεθος και να διατηρεί τη συνεκτικότητά της.

ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ

• Θέση: Ημισκιερές θέσεις
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Περιοχές με δροσερό καλοκαίρι: στα μέσα της Άνοιξης. Περιοχές με ζεστό καλοκαίρι: από μέσα Αυγούστου μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
• Φύτευση σπορόφυτων: 1,5 μήνα μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν ύψος 15cm περίπου και 4 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/ φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-90cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 50-70cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Χρειάζεται αρκετό πότισμα ώστε το χώμα να είναι πάντα υγρό αλλά όχι υπερβολικά.
• Συγκομιδή: 2,5-8 μήνες μετά τη μεταφύτευση στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή οι ανθοκεφαλές πρέπει να έχουν το επιθυμητό μέγεθος (15-25cm διάμετρο) και να παραμένουν συνεκτικές και σκληρές.

ΜΠΡΟΚΟΛΟ

• Θέση: Ηλιόλουστα ή ημισκιερά σημεία
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Τέλη άνοιξης με αρχές καλοκαιριού
• Φύτευση σπορόφυτων: 1 – 1,5 μήνα μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν ύψος 15cm περίπου και 4 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/ φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 40-90cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 20-40cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το χώμα πρέπει να διατηρείται πάντα υγρό χωρίς το νερό να λιμνάζει.
• Συγκομιδή: 2-3 μήνες μετά τη μεταφύτευση στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή οι ανθοκεφαλές πρέπει να έχουν το επιθυμητό μέγεθος (15cm διάμετρο) και να παραμένουν συνεκτικές.

Καλοκαιρινά λαχανικά

ΚΑΡΠΟΥΖΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 2-4m ανάλογα με την ποικιλία. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 0,5-1,5m. Σε κάθε θέση σπέρνονται 2-3 σπόροι σε βάθος 3-4 cm.   Με την ανάπτυξη των φυτών γίνει αραίωμα ώστε σε κάθε θέση να αναπτυχθεί τελικά ένα φυτό.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Όσο το φυτό αναπτύσσεται και όσο μεγαλώνουν οι καρποί χρειάζεται συχνό (ανά 2 ημέρες ή και συχνότερα) και με αρκετό νερό. Κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των καρπουζιών το πότισμα αραιώνει. Η αφαίρεση των ζιζανίων είναι απαραίτητο να γίνεται τακτικά.
• Συγκομιδή: Τα καρπούζια συγκομίζονται όταν ο έλικας έχει ξεραθεί.

ΠΕΠΟΝΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1,5m. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 0,8-1m. Σε κάθε θέση σπέρνονται 4-5 σπόροι σε βάθος 2-3 cm. Όταν τα φυτά αποκτήσου ύψος 10-20 cm αραιώνονται ώστε σε κάθε θέση να μείνουν 1-2 φυτά.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό πότισμα κατά την ανάπτυξη των φυτών (ακόμα και καθημερινό τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού) και αραιό κατά την περίοδο που ωριμάζουν τα πεπόνια.
• Συγκομιδή: Τα πεπόνια συγκομίζονται όταν ο φλοιός τους έχει το χαρακτηριστικό χρώμα της ποικιλίας τους, έχουν αποκτήσει το άρωμά τους και ο βλαστός πάνω στον οποίο αναπτύσσονται έχει αρχίσει να δημιουργεί σκασίματα. Η συχνή απομάκρυνση των ζιζανίων και το προσεκτικό σκάλισμα γύρω από τις ρίζες ευνοούν την παραγωγή.

ΑΓΓΟΥΡΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Για φυτά με υποστύλωση απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1m, απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή 40-50cm. Για φυτά που θα έρπουν απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1m, απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή 75 cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι τακτικό ανά 2-3 μέρες.
• Συγκομιδή: Οι καρποί του αγγουριού συγκομίζονται άγουροι, όταν αποκτήσουν το χαρακτηριστικό μέγεθος της ποικιλίας. Η συγκομιδή γίνεται σταδιακά.

ΚΟΛΟΚΥΘΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: 50-80 cm επί της γραμμής και 1-1,20 m μεταξύ των γραμμών.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό πότισμα ανά 2-3 μέρες ή και συχνότερα.
• Συγκομιδή: Τα κολοκυθάκια μαζεύονται άγουρα, όταν έχουν αποκτήσει το επιθυμητό μέγεθος. Η συγκομιδή γίνεται με μαχαίρι και μαζί με τον καρπό αφαιρείται κι ένα μέρος του ποδίσκου.

ΦΑΣΟΛΑΚΙ

• Θέση: Ηλιόλουστη και ζεστή
• Εποχή σποράς: Μάρτιο- Απρίλιο για φρέσκα ή ξερά φασόλια και Μέσα Ιουλίου μόνο για φρέσκα φασολάκια.
• Σπορά: Η σπορά γίνεται σε ανάχωμα όπου οι σπόροι τοποθετούνται σε βάθος 3-4cm. Σε κάθε θέση σπέρνονται περισσότεροι από 1 σπόροι. Στη συνέχεια τα φυτά αραιώνονται ώστε να αναπτυχθεί 1 σε κάθε θέση. Οι αποστάσεις των γραμμών (αναχωμάτων) εξαρτόνται από την ποικιλία. Για τις νάνες ποικιλίες είναι 50cm και για τις αναρριχόμενες 80cm. Σε κάθε γραμμή οι σπόροι σπέρνονται ανά 25cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα είναι συχνό μέχρι να εμφανιστούν τα άνθη και στη συνέχεια περιορίζεται. Προσεκτικά σκαλίσματα αφού τα φυτά αποκτήσουν ύψος 5-6cm ευνοούν την παραγωγή.
• Συγκομιδή: Ιούνιο με Ιούλιο όταν η σπορά γίνει αρχές άνοιξης και Σεπτέμβριο όταν η σπορά γίνει το καλοκαίρι.

ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ

• Θέση: Ηλιόλουστες θέσεις χωρίς αέρα
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Αρχές Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Αρχές Απριλίου με αρχές καλοκαιριού
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 70-80cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 50-60cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ακόμα και καθημερινό το καλοκαίρι) ώστε να μην στεγνώνει το χώμα αλλά με μικρές δόσεις για να μην λιμνάζει το νερό. Η μελιτζάνα πρέπει να κλαδεύεται για να δημιουργήσει ισχυρότερος βλαστούς ενώ κάθε 7-10 μέρες πρέπει να αραιώνονται οι νέοι βλαστοί. Η υποστύλωση είναι επίσης απαραίτητη.
• Συγκομιδή: Από τέλος Μαΐου μέχρι αρχές φθινοπώρου. Οι μελιτζάνες πρέπει να συγκομίζονται όσο η σάρκα τους είναι ακόμα σφριγηλή.

ΠΙΠΕΡΙΑ

• Θέση: Ηλιόλουστες θέσεις χωρίς αέρα
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Αρχές Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Αρχές Απριλίου με αρχές καλοκαιριού
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-70cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 30-50cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ακόμα και καθημερινό το καλοκαίρι) ώστε να μην στεγνώνει το χώμα αλλά με μικρές δόσεις ώστε να αποστραγγίζει καλά. Τα παλιά γερασμένα φύλλα πρέπει να απομακρύνονται από τα φυτά. Η υποστύλωση και η σκίαση είναι απαραίτητες εργασίες για καλή παραγωγή.
• Συγκομιδή: Από τέλος Μαΐου μέχρι αρχές φθινοπώρου, όταν έχουν αποκτήσει το σχήμα και το χρώμα της ποικιλίας τους και πριν την πλήρη ωρίμανση.

ΤΟΜΑΤΑ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Μέσα Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Απρίλιο μέχρι Ιούνιο
• Αποστάσεις φύτευσης σε απλές γραμμές:
• Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 70-80cm
• Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 40-50cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Χρειάζεται τακτικά ποτίσματα και το καλοκαίρι καθημερινά. Η υποστύλωση και το κορυφολόγημα είναι απαραίτητες εργασίες για την καλλιέργεια της τομάτας. Επίσης πρέπει να αφαιρούνται τα κίτρινα και γερασμένα φύλλα.
• Συγκομιδή: Αν πρόκειται να καταναλωθούν άμεσα οι τομάτες συγκομίζονται όταν έχουν αποκτήσει το χρώμα της ποικιλίας τους και έχουν σφριγηλή σάρκα. Αν δεν καταναλωθούν άμεσα συγκομίζονται όταν αρχίσουν να αλλάζουν χρώμα και από πράσινες γίνονται κόκκινες. Οι τομάτες για σάλτσα συγκομίζονται όταν έχουν ωριμάσει πλήρως και έχει μαλακώσει η σάρκα τους.

Εδώ σας έχουμε μερικά tips που μπορείτε να έχετε κατά νου όσον αφορά τη σωστή καλλιέργεια του λαχανόκηπού σας.

Ηλιόλουστο μέρος
Ιδανικός χώρος για να αναπτυχθούν τα λαχανικά μας σωστά είναι ένα μέρος με αρκετό ήλιο, αφού τα βοηθάει να μεγαλώσουν πιο γρήγορα.

Όργωμα
Μια πολύ σημαντική εργασία που πρέπει να κάνουμε πριν αρχίσουμε να φυτεύουμε τα φυτά και τα λαχανικά μας, είναι να οργώσουμε καλά και βαθιά το χώμα.

Σπορά
Το επόμενο βήμα που πρέπει να προσέξουμε είναι όταν ανοίξουμε μικρά λακκάκια για να φυτέψουμε τους σπόρους των λαχανικών που επιλέξαμε. Πρέπει να αφήνουμε λίγο χώρο πριν φυτέψουμε τους επόμενους σπόρους, περίπου 30-50 εκατοστά, για να αναπνέουν σωστά τα φυτά και να μην υπάρχει συνωστισμός.

Πότισμα
Αφού φυτέψουμε τους σπόρους μας, πρέπει να τα ποτίζουμε τακτικά, χωρίς όμως να κάθεται υπερβολική ποσότητα νερού, αφού μπορεί να δημιουργηθούν διάφορα μικρόβια με αυτόν τον τρόπο. Με ποτιστήρι ή λάστιχο για μικρούς λαχανόκηπους, το πότισμα πρέπει να γίνεται το πρωί την άνοιξη και αργά το απόγευμα το καλοκαίρι.

Διαλέξτε λαχανικά που ταιριάζουν μεταξύ τους
Είναι σημαντικό στον λαχανόκηπό μας να φυτεύουμε λαχανικά που ταιριάζουν μεταξύ τους, καθώς έτσι η καλλιέργειά μας θα έχει αυξημένη παραγωγικότητα και θα γίνεται εξοικονόμηση νερού και λιπάσματος. Η συγκομιδή από τον λαχανόκηπο γίνεται σταδιακά περίπου 1,5 με 2 μήνες από το φύτεμα.

Δείτε το βίντεο.