Παλαιότερα κάθε σπίτι φρόντιζε να έχει αρκετά τρόφιμα μακράς διάρκειας και να καλύπτουν τις ανάγκες τους για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, συνήθως ενός έτους. Η αποθήκευση τροφίμων ήταν μια πρακτική που ακολουθούσαν όλοι. Ήταν άλλωστε άνθρωποι που έζησαν κατοχή, στερήσεις, πείνα. Στα μετέπειτα χρόνια, που οι πόλεις μεγάλωσαν και η υπερβολική κατανάλωση έγινε το νέο status quo, αυτή η συνήθεια διατροφικής ασφάλειας ονομάστηκε σύνδρομο και έγινε συνώνυμο της μιζέριας.

Και ήρθαμε στο σήμερα. Χρόνια μετά την οικονομική κρίση φτάσαμε να επανεξετάζουμε το λεγόμενο κατοχικό σύνδρομο και να αναζητούμε τις παλιές πρακτικές σαν σημείο αναφοράς. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια σκέφτηκα κι εγώ να ενημερωθώ και να συγκεντρώσω αρχικά σε μια λίστα όλα τα τρόφιμα μακράς διάρκειας.

Ας έχουμε μια τέτοια λίστα κατά νου και αν ή όταν κρίνουμε αναγκαίο προχωράμε στην εφαρμογή της. Είναι σημαντικό να έχουμε διατροφική ανεξαρτησία και να γνωρίζουμε τον τρόπο. Η γνώση είναι δύναμη και η γνώση μπορεί να γίνει συνώνυμο της επιβίωσης.

Ποιά είναι τα τρόφιμα μακράς διάρκειας

Ελαιόλαδο

Το λάδι το συντηρούμε καλύτερα σε δίλιτρα ή το πολύ πεντόλιτρα τενεκεδένια δοχεία, μακρυά από το φως, τη ζέστη ή το κρύο και φυσικά την υγρασία. Γενικά το λάδι διατηρείται από ένα ή το πολύ δύο έτη.

Ξύδι

Για το ξύδι δεν υπάρχει καμία ανησυχία ότι θα χαλάσει. Μένει φρέσκο για πάντα. Στοκάρουμε ικανοποιητική ποσότητα για να χρησιμοποιούμε στη μαρινάδα, σε dressings στις σαλάτες ή ακόμη και για την καθαριότητα του σπιτιού.

Αλάτι

Το αλάτι είναι χρήσιμο όχι μόνο για τη γεύση των φαγητών αλλά και για τη συντήρηση των τροφίμων (πάστωμα). Θεωρείται γενικά υπεραιωνόβιο με μοναδικό εχθρό την υγρασία. Μπορεί να μείνει στο ντουλάπι για όσο καιρό θέλουμε.

Ζάχαρη

Η ζάχαρη είναι άλλο ένα διατροφικό βαμπίρ. Αν τη φυλάξετε μέσα σε αεροστεγή δοχεία, ώστε να κρατήσετε όσο το δυνατόν την υγρασία μακρυά, θα έχετε τη γλυκιά της γεύση για πάντα. Αν όμως στο μεταξύ έχει γίνει σκληρή σαν πέτρα υπάρχει ένα τρικ για να επανέλθει. Την απλώνουμε σε έναν δίσκο και την “σφυροκοπούμε” με ένα μαχαίρι (ή άλλο αμβλύ αντικείμενο). Έτσι απλά…

Ρύζι και ζυμαρικά

Όλοι οι τύποι άσπρου ρυζιού και τα ζυμαρικά διατηρούνται εξαιρετικά μέσα στα ντουλάπια μας μέχρι 1 ή 2 έτη. Για να μην χάσουν την ποιότητα και τη διατροφική τους αξία τα κρατάμε αποθηκευμένα στην αρχική τους συσκευασία. Το καστανό ρύζι όμως είναι σχετικά ευάλωτο.

Βρώμη

Οι νιφάδες βρώμης διατηρούνται για καιρό μέσα στα τενεκεδένια δοχεία τους, όπως ακριβώς κυκλοφορούν δηλαδή στο εμπόριο.

Όσπρια

Αν επιλέξουμε να αγοράσουμε χύμα όσπρια σε μεγάλη πσοότητα, τα αποθηκεύουμε σε μεγάλα αεροστεγή δοχεία. Οι φακές από την άλλη χρειάζονται να αναπνέουν. Αν τις κλείσουμε ερμητικά θα εμφανίσουν ζωύφια και θα αλλοιωθούν. Αποθηκεύουμε γι’ αυτό σε βαμβακερή ή λινή θήκη.

Γάλα εβαπορέ

Ιδιαίτερα χρήσιμο σε οικογένειες με παιδιά, το γάλα επομένως δεν μπορεί να λείπει από τη λίστα. Το συμπυκνωμένο γάλα αποστειρώνεται σε υψηλές θερμοκρασίες και έχει διάρκεια ζωής αρκετούς μήνες, μέχρι 1 χρόνο, χωρίς να χρειάζεται αποθήκευση σε ψυγείο.

Μαγιά

Η μαγιά είναι απαραίτητη, ωστόσο η νωπή μαγιά δεν κρατάει πολύ. Μπορεί να διατηρηθεί στην κατάψυξη από 3 έως 6 μήνες. Από την άλλη η ξερή μαγιά στα φακελάκια, η οποία ξηραίνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες και συσκευάζεται σε κενό αέρος έχει το πλεονέκτημα να διατηρείται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, έως 2 χρόνια.

Μπαχαρικά

Τα μπαχαρικά, αν και δεν χαλάνε γρήγορα, έχουν την ημερομηνία λήξης τους. Ωστόσο τα ολόκληρα μπαχαρικά θα διατηρηθούν φρέσκα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μέχρι 5 έτη περίπου. Τη φρεσκάδα των μπαχαρικών την καταλαβαίνει κανείς από το χρώμα και το άρωμα. Επιστρατεύουμε γι’ αυτό τις αισθήσεις μας. Αν το χρώμα δεν είναι ζωντανό και ομοιόμορφο ή αν το άρωμά τους δεν διακρίνεται εύκολα, τότε είναι ο καιρός να τα αντικαταστήσουμε.

Σάλτσες και πελτές ντομάτας

Η σάλτσα ντομάτας αποτελεί τη βάση σε πολλές συνταγές της ελληνικής κουζίνας. Υπάρχουν έτοιμες στο σούπερ μάρκετ αλλά μπορούμε το καλοκαίρι, που είναι η εποχή της ντομάτας, να φτιάξουμε τα δικά μας σπιτικά βαζάκια. Διατηρούνται για 1 χρόνο ή και λίγο παραπάνω μέσα σε αποστειρωμένα και αεροστεγώς κλεισμένα γυάλινα βάζα.

Σάλτσα σόγιας

Η σάλτσα σόγιας δεν υπήρχε φυσικά στο ντουλάπι της γιαγιάς μας. Εμείς όμως θα τη συμπεριλάβουμε. Γιατί αυτή η παραδοσιακή σάλτσα της ασιατικής κουζίνας, που αποτελείται κυρίως από σόγια και σιτάρι, είναι σχεδόν αθάνατη. Ακόμη και η ανοικτή συσκευασία μπορεί να κρατήσει έως 3 χρόνια μέσα στο ψυγείο και φυσικά η κλειστή συσκευασία της πολύ περισσότερο. Μπορεί να αντικαταστήσει το αλάτι, να καταναλωθεί ως ντιπ ή να δώσει χρώμα και spicy γεύση στις δημιουργίες μας. Είναι μάλιστα και πολύ θρεπτική. Εκτός από καλή πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου, η σόγια σος είναι εξίσου καλή πηγή μαγνησίου, ψευδαργύρου και σεληνίου.

Διάφορα λαχανικά σε μορφή τουρσί

Μπορούμε να συντηρήσουμε άγουρες ντομάτες, άσπρα λάχανα, κουνουπίδι, καρότα, αγγουράκια, πιπεριές με ξύδι και αλάτι σε βαζάκια αεροστεγώς κλεισμένα για πολύ καιρό. Υπάρχουν και έτοιμα βάζα στην αγορά.

Κονσέρβες φρούτων, λαχανικών και κρέατος

Σημαντικό είναι οι κονσέρβες να μην έχουν τσαλακώματα, χτυπήματα ή ανοίγματα και να φυλάσσονται σε δροσερό μέρος, μακριά από το ηλιακό φως. Κάνουμε έναν έλεγχο στην ετικέτα της συσκευασίας και αγοράζουμε εκείνες με τα λιγότερα συντηρητικά αλλά και με την πιο μακρινή ημερομηνία λήξης. Γενικά έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής ακριβώς λόγω της κονσερβοποίησης. Φροντίζουμε όμως να ανανεώνουμε το απόθεμα συνεχώς.

Μέλι

Το μέλι διαρκεί επ’ αόριστον εφόσον είναι μέσα σε γυάλινα βάζα καλά σφραγισμένα. Μπορεί να κρυσταλλώσει αλλά παραμένει ασφαλές για κατανάλωση και είναι το ίδιο νόστιμο. Για το μέλι που έχει ζαχαρώσει θυμάμαι ότι η γιαγιά μου βύθιζε το γυάλινο δοχείο με ανοικτό το καπάκι μέσα σε ένα κατσαρολάκι με ζεστό νερό και ανακάτευε με το κουτάλι για να διαλυθούν οι κρύσταλλοι.

Μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού

Η γενναία ποσότητα ζάχαρης που περιέχουν όλα αυτά τα προϊόντα λειτουργεί ως συντηρητικό. Έτσι η διάρκεια ζωής τους φτάνει μέχρι τα 2 χρόνια, έχοντας φροντίσει όμως να αποθηκευτούν σε χώρο με τις κατάλληλες συνθήκες. Γενικά η σταθερή θερμοκρασία στο ντουλάπι θα τα διατηρήσει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Ποιά είναι τα σημάδια ότι το προϊόν έχει χαλάσει; Θα έχει πιο σκούρο χρώμα, στιφή γεύση και ένα υγρό θα φαίνεται πάνω στο βάζο. Μετά το άνοιγμα μπαίνουν στο ψυγείο.

Αποξηραμένα φρούτα

Τα αποξηραμένα φρούτα έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε νερό κι έτσι δεν αλλοιώνονται εύκολα. Σε κλειστή συσκευασία κρατάνε μέχρι 6 μήνες. Έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και είναι ο καλύτερος τρόπος να απολαύσουμε τα αγαπημένα μας φρούτα ακόμη και όταν δεν είναι η εποχή τους.

Παστέλι

Το παστέλι είναι ένα τονωτικό γλύκισμα από μέλι και σουσάμι με μεγάλη διάρκεια ζωής επίσης. Πολύτιμο διατροφικά καθώς περιέχει βιταμίνη Ε, ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο και σίδηρο. Αν ανήκει στις γευστικές προτιμήσεις μας το συμπεριλαμβάνουμε στη λίστα τροφίμων.

Αποθήκευση σπόρων για ντομάτες, πατάτες κ.α..

Το πιο σημαντικό είναι να μπορούμε να παράγουμε τρόφιμα στην αυλή, τον κήπο ή ακόμη και στο μπαλκόνι μας. Αγοράζουμε σπόρους λαχανικών, που φυσικά δεν πρόκειται να χαλάσουν, και τους φυλάμε για μια ώρα ανάγκης. Βέβαια στο μεταξύ ρίχνουμε κι ένα βλέφαρο στο διαδίκτυο για το πώς μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας σπορείο. Ας υπάρχει η γνώση και ας μην έρθει ποτέ η ώρα να μας χρειαστεί!

Πώς αποθηκεύουμε σωστά τα τρόφιμα μακράς διάρκειας

Προχωράμε στην εφαρμογή της λίστας έχοντας εξασφαλίσει τον κατάλληλο χώρο για να αποθηκεύσουμε τα καλούδια μας. Αποφεύγουμε να αποθηκεύουμε στον ίδιο χώρο απορρυπαντικά και τρόφιμα, καθώς οι έντονες μυρωδιές των καθαριστικών εισχωρούν παντού.

Επιλέγουμε χώρο σκιερό, ξηρό και δροσερό. Το φως, η υγρασία και το οξυγόνο γενικά προκαλούν φθορά. Επίσης αποφεύγουμε συρτάρια ή ντουλάπια κοντά στο φούρνο, το ψυγείο ή το πλυντήριο πιάτων που αναπτύσσουν θερμοκρασία.

Ρυθμίζουμε τις ποσότητες των προμηθειών μας με βάση τα τετραγωνικά του χώρου που διαθέτουμε και με βάση τον αριθμό των μελών της οικογένειας. Για τη φύλαξη των τροφίμων σε μεγάλες ποσότητες υπάρχουν στην αγορά οι κουβάδες τροφίμων των 5 κιλών αλλά και εκείνα τα βαρελάκια για ελιές με βιδωτό πώμα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για αυτό το σκοπό.

Τρόποι διαχείρισης της αποθήκης μας

Για τη σωστή διαχείριση της αποθήκης μας ισχύουν δύο κανόνες. 1ος κανόνας: Αποθηκεύουμε ότι τρώμε και τρώμε ότι έχουμε αποθηκεύσει και 2ος κανόνας: Ότι μπαίνει πρώτο βγαίνει πρώτο.

Επιλέγουμε τρόφιμα που τρώμε ούτως ή άλλως, ώστε να ανανεώνονται οι προμήθειες με την κατανάλωση των παλαιότερων. Για το λόγο αυτό τοποθετούμε τις πιο πρόσφατα αγορασμένες τροφές στο πίσω μέρος του ραφιού και βάζουμε μπροστά τις πιο παλιές.

Μαρκάρουμε τις κονσέρβες και τα βάζα φύλαξης τροφίμων γράφοντας με ένα μαρκαδόρο την ημερομηνία που αποθηκεύτηκαν. Αν η αποθήκη που θα φτιάξουμε είναι πολύ μεγάλη και άρα όχι εύκολα διαχειρίσιμη, καλό είναι να γίνει απογραφή των τροφίμων σε ένα σημειωματάριο – ημερολόγιο, για να είμαστε πάντα ενήμεροι.

Το να στήσουμε την αποθήκη μας την πρώτη φορά είναι μάλλον το εύκολο κομμάτι. Το να κρατήσουμε αυτή την αποθήκη καθαρή και τακτοποιημένη στη συνέχεια είναι εκείνο που απαιτεί τη δική μας συνεχή προσπάθεια.

Πώς όμως γεμίζουμε την αποθήκη μας;

Σίγουρα δεν μπορούμε να αγοράσουμε τόσα τρόφιμα από τη μία στιγμή στην άλλη. Περιμένουμε τις προσφορές των προϊόντων στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσουμε τις απαραίτητες ποσότητες. Εκμεταλλευόμαστε τις προσφορές 1+1 ή περιμένουμε κάθε φορά που τα μεγάλα μάρκετ βγάζουν τα προϊόντα στη μισή τιμή για να στοκάρουμε.

Συγκρίνουμε πάντα τις τιμές και πάμε εκεί που μας συμφέρει περισσότερο. Αν το ποσό που μπορούμε να διαθέσουμε το μήνα για παραπάνω τρόφιμα είναι περιορισμένο, δεν αγοράζουμε ένα μόνο προϊόν σε μεγάλη ποσότητα. Είναι πιο συνετό να αγοράσουμε μια μεγάλη ποικιλία πραγμάτων σε μικρότερη ποσότητα. Χτίζουμε σταδιακά τα αποθέματά μας