Νηπενθές, ένα εντυπωσιακό σαρκοφάγο φυτό

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σαρκοφάγα φυτά είναι το νηπενθές, γνωστό και ως “φυτό κανάτα” (pitcher plant) από τα χαρακτηριστικά φύλλα του που έχουν μορφή κανάτας.

Στις περιοχές της νοτιοανατολικής Ασίας απ’ όπου κατάγεται, έχει παρατηρηθεί οι μαϊμούδες να χρησιμοποιούν τις κανατούλες του για να πιουν νερό, γι’ αυτό και είναι επίσης γνωστό με την ονομασία “φλυτζάνι της μαϊμούς” (Monkey cup).

Τα φύλλα του νηπενθούς έχουν φανταχτερά χρώματα και αποτελούνται από τρία μέρη: ένα αρχικό κομμάτι που έχει το σχήμα κλασικού φύλλου, ένα λεπτό έλικα που χρησιμεύει να κρέμεται πάνω σε άλλα φυτά και στην άκρη μία παγίδα σε σχήμα κανάτας.

Το νηπενθές συγκρατεί νερό στο εσωτερικό του κυπέλλου και με αυτό τον τρόπο δελεάζει τα έντομα να πλησιάσουν. Τα εσωτερικά τοιχώματα της κανάτας γλιστράνε και παγιδεύουν το θήραμα τους.

Αφού τα παγιδεύσει στο εσωτερικό του, περιέχει υγρά με ένζυμα και βακτήρια για να το αποσυνθέσουν. Στη συνέχεια, το φυτό τρέφεται με τα θρεπτικά συστατικά από το σώμα τους.

Ανάλογα το είδος του νηπενθούς η ανάπτυξή του φτάνει μέχρι το 1,5 μέτρο και μπορεί να παγιδέψει έντομα, αράχνες μέχρι σαύρες και ποντίκια.

Ας δούμε αναλυτικά χρήσιμες συμβουλές για το νηπενθές, καθώς και τι φροντίδα χρειάζεται για να το διατηρήσουμε υγιές και εντυπωσιακό στο σπίτι μας.

Όπως τα περισσότερα σαρκοφάγα φυτά, το νηπενθές (Nepenthes sp.) έχει προσαρμοστεί σε μέρη που το χώμα είναι φτωχό και μπορεί να επιβιώσει παγιδεύοντας έντομα.

Για να το διατηρήσουμε στο σπίτι, το νηπενθές θέλει δροσερό περιβάλλον με σχετικά υψηλή υγρασία και θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ 15-25°C.

Εξασφαλίζουμε φωτεινά σημεία για το νηπενθές, που δεν έχουν έκθεση στο άμεσο ηλιακό φως, καθώς θα προκληθούν εγκαύματα. Επιλέγουμε θέσεις κοντά σε παράθυρο με ανατολικό ή δυτικό προσανατολισμό.

Σε χώρους με μειωμένο φωτισμό το νηπενθές παρουσιάζει προβλήματα στην ανάπτυξη του. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να προσθέσουμε σε αυτήν την περίπτωση λάμπες τεχνητού φωτισμού.

Είναι σημαντικό να τοποθετούμε το νηπενθές σε προστατευμένες θέσεις από ψυχρά και θερμά ρεύματα των κλιματιστικών, καθώς και από θερμαντικά σώματα όπως τζάκι και καλοριφέρ.

Το νηπενθές, ανάλογα βέβαια και το είδος του, έχει σχετικά αργή ανάπτυξη και για αυτό χρειάζεται μεταφύτευση συνήθως κάθε 2-3 χρόνια.

Όταν δούμε τις ρίζες του νηπενθούς να γεμίζουν τη γλάστρα του, είναι μία καλή ένδειξη για να μεταφυτευτεί. Κατάλληλη εποχή για την είναι μέσα στην άνοιξη ή στις αρχές του φθινοπώρου.

Επιλέγουμε μεσαία γλάστρα διαμέτρου και ύψους 25 εκατοστών που διαθέτει τρύπες για να φεύγει το νερό που περισσεύει κατά το πότισμα.

Χρησιμοποιούμε ειδικό για σαρκαφάγα φυτά που βρίσκουμε γεωπονικά καταστήματα ή φτιάχνουμε το δικό μας μίγμα ανακατεύοντας , και ψιλή σε αναλογία 1:1:1.

Για το πότισμα του νηπενθούς, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε αποκλειστικά βρόχινο, απεσταγμένο ή και απιονισμένο νερό από το κλιματιστικά ή τον αφυγραντήρα.

Αποφεύγουμε το νερό της βρύσης, καθώς περιέχει άλατα που μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στο φυτό.

Ποτίζουμε συνήθως μία φορά την εβδομάδα το νηπενθές την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου και κάθε 4-5 μέρες την περίοδο του καλοκαιριού.

Είναι σημαντικό να επαναλαμβάνουμε το πότισμα μόνο όταν έχει στεγνώσει το χώμα στη γλάστρα του νηπενθούς καθώς η υπερβολική υγρασία μπορεί να δημιουργήσει σάπισμα στις ρίζες του φυτού.

Εκτός από το πότισμα στο χώμα του νηπενθούς, είναι σημαντικό να προσθέτουμε και λίγο νερό στις κανάτες του φυτού για να διατηρηθούν αρκετούς μήνες και να μην ξεραθούν γρήγορα.

Ειδικά τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού, θα χρειαστεί να ψεκάζουμε το φυτό για να αυξήσουμε τη σχετική υγρασία και τη δροσιά στον περιβάλλοντα χώρο.

Ο πιο εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος για να ενισχύσουμε το νηπενθές με θρεπτικά στοιχεία, είναι να ψεκάζουμε το φύλλωμα του, μία φορά το μήνα, με το διαφυλλικό υγρό που βάζουμε και στις ορχιδέες.

Συμπληρωματικά, μπορούμε να βάζουμε και μέσα στις κανάτες του φυτού, έντομα και αράχνες, τα οποία πρέπει να είναι ζωντανά προκειμένου να μπορέσει να τα αναγνωρίσει και να τα απορροφήσει σταδιακά.

Σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, το νηπενθές μπορεί να προσβληθεί από ασθένειες όπως το φουζάριο και η ριζοκτόνια που προκαλεί σαπίσματα στη ρίζα του. Σε αυτή την περίπτωση, ποτίζουμε την ρίζα του νηπενθούς με διάλυμα σκευάσματος για να το αντιμετωπίσουμε.

Για την αντιμετώπιση εντόμων που προσβάλλουν το φύλλωμα του νηπενθούς όπως ο , η , η αλλά και για τον , ψεκάζουμε με βιολογικά σκευάσματα , και .

Το νηπενθές δεν χρειάζεται απαραίτητα κλάδεμα κάθε χρόνο αλλά είναι καλό στις αρχές της άνοιξης να αφαιρούμε ξερά και άρρωστα μέρη του φυτού.

Αν το φυτό του νηπενθούς έχει πάρει σχετικά μεγάλο ύψος και θέλουμε να το χαμηλώσουμε, κόβουμε το κεντρικό βλαστό και σταδιακά θα βλαστήσει ξανά αν βρίσκεται σε κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας.

Για να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά νηπενθούς, ο πιο εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος είναι ο .

Παίρνουμε τμήμα βλαστού μήκους 10-15 εκατοστών από τον κεντρικό κορμό του φυτού και το φυτεύουμε σε γλάστρα φυτωρίου που περιέχει σε μίγμα τύρφης και περλίτη σε αναλογία 1:1 για να συγκρατεί αρκετή υγρασία.

Για να βελτιώσουμε το ποσοστό επιτυχίας του πολλαπλασιασμού νηπενθούς, κόβουμε το μισό μέρος των φύλλων του μοσχεύματος για να μειώσουμε την διαπνοή του φυτού και την απώλεια υγρασίας.

Επίσης, μπορούμε να καλύπτουμε το μόσχευμα στη γλάστρα με νάιλον σακούλα που έχει τρύπες για να αυξήσουμε την υγρασία και να επιταχυνθεί η ριζοβολία του φυτού.

Μετά από μερικές βδομάδες, το νέο φυτό του νηπενθούς θα ριζώσει, θα βγάλει βλαστούς και θα είναι έτοιμο για μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα.

Το νηπενθές μπορεί να πολλαπλασιαστεί και με , ο οποίος πρέπει να είναι πολύ φρέσκος για να μπορέσει να βλαστήσει. Καθώς το νηπενθές ανθίζει μόνο στο φυσικό του περιβάλλον, πρέπει να τον προμηθευτούμε από εξειδικευμένα καταστήματα.

Σε συνθήκες μειωμένου φωτισμού και υγρασίας, οι κανάτες του νηπενθούς μπορούν γρήγορα να αρχίσουν να στεγνώνουν και να ξεραίνονται. Θα χρειαστεί να μεταφέρουμε άμεσα το φυτό σε πιο φωτεινό μέρος και να προσθέσουμε νερό στις “κανάτες”.