Εμπιστοσύνη στη σοφία της φύσης

Τετρακόσια στρέμματα σε μια πλαγιά στην Αγία Τριάδα Φαρσάλων, σε μια από τις πρώτες πιστοποιημένες βιοδυναμικές καλλιέργειες σιτηρών και κηπευτικών στην Ελλάδα. Η Αλεξάνδρα Τσιαντή, τρίτη γενιά μιας αγροτικής οικογένειας, εξηγεί γιατί εγκατέλειψε την καριέρα της στην Αθήνα για να επιστρέψει στη γη της, δημιουργώντας μαζί με την αδελφή της, Λίνα, την εταιρεία πλέον Τrinity Farm.
Καταπράσινος κάμπος μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι. «Την πρώτη φορά που ήρθαμε με τον πατέρα μου να μας δείξει τα χωράφια, δεν μπορούσα ούτε να αναγνωρίσω τα όρια», λέει η Αλεξάνδρα Τσιαντή. Είναι μια από τις πολλές κουραστικές μέρες, αλλά διατηρεί τον ίδιο ενθουσιασμό όπως όταν ξεκίνησε με την αδελφή της, Λίνα, πριν από επτά χρόνια. «Αν κάποιος μου έλεγε ότι θα φύτευα όλη μέρα καρότα και σκόρδα και θα άλεθα βιοδυναμικό σιτάρι στον δικό μου πετρόμυλο, θα μου φαινόταν σενάριο φαντασίας».Γέννημα θρέμμα της περιοχής, πέρασε τα παιδικά χρόνια στα Φάρσαλα. «Οι παππούδες Αθανάσιος και Θεόδωρος Τσιαντής, κτηνοτρόφοι – νομάδες, είχαν κοπάδια στα βουνά μέχρι που, κάποια στιγμή, το 1921 αποφασίζουν ότι χρειάζονται έναν τόπο να ριζώσουν. Αγοράζουν, λοιπόν, χίλια τετρακόσια στρέμματα στην Αγία Τριάδα, ένα χωριό ανάμεσα στα Φάρσαλα, τη Λάρισα και τον Βόλο».Φάρμα. Τετρακόσια στρέμματα βιοδυναμικής καλλιέργειας σιτηρών και κηπευτικών ανάμεσα σε 1.000 στρέμματα συμβατικής
Πλαγιές με χέρσα, πουρνάρια και βελανιδιές και ανάμεσά τους 1.000 καλλιεργήσιμα στρέμματα που ανέλαβε ο πατέρας τους, Βασίλης, το 1950, φυτεύοντας σιτάρι, καλαμπόκι, τεύτλα και βίκο, ένα κτηνοτροφικό είδος που βοηθά ταυτόχρονα και την αναγέννηση της γης. «Με την αδελφή μου, Λίνα, περνούσαμε τα καλοκαίρια στα χωράφια ακολουθώντας τον πατέρα μας». Στην τελευταία τάξη, λοιπόν, του εξατάξιου γυμνασίου, η οικογένεια αποφασίζει να μετακομίσει στη Λάρισα. Η Αλεξάνδρα τελειώνει το σχολείο και φεύγει στην Αγγλία να σπουδάσει χημικός μηχανικός δίπλα στα ξαδέλφια της, που είχαν πάει μερικά χρόνια νωρίτερα. Τελειώνει σε πέντε χρόνια και συνεχίζει για το μεταπτυχιακό της. Εκεί γνωρίζει τον άντρα της, πολιτικό μηχανικό, και επιστρέφουν μαζί στην Ελλάδα. Πρώτα στη Λάρισα και μετά τον γάμο τους, μόνιμα στην Αθήνα. Πιάνει δουλειά σε βιομηχανία λιπαντικών και ταυτόχρονα μεγαλώνει τους δυο γιους της. Παράλληλα, αρχίζει να διδάσκει στα ΤΕΙ και με την προοπτική μιας καθηγητικής θέσης, αποφασίζει να ολοκληρώσει το διδακτορικό της, πάλι στην Αγγλία.Προσπάθεια. Επτά χρόνια σκληρής δουλειάς από τις δύο αδελφές.
Το 2005, λοιπόν, μαθαίνουν για ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα για την ένταξη νέων αγροτών σε βιολογικές καλλιέργειες. «Την ίδια περίοδο, δεν θυμάμαι με ποια σειρά, είχα παρακολουθήσει ένα ντοκιμαντέρ για τις άθλιες συνθήκες στις εντατικές καλλιέργειες στην Ινδία και τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς». Αποφασίσουν, λοιπόν, να κάνουν τη ρήξη αφιερώνοντας 170 στρέμματα από την οικογενειακή γη σε βιολογική καλλιέργεια. «Σκεφτόμασταν, μάλιστα, να βάλουμε βίκο, γνωρίζοντας ότι η πρώτη παραγωγή θα πήγαινε χαμένη αφού χρειαζόταν χρόνος για την πιστοποίηση. Ετσι, όμως, θα αναγεννιόταν το έδαφος και θα είχαμε τον χρόνο να προχωρήσουμε στην επόμενη φάση». Παράλληλα, πέφτει στα χέρια της το βιβλίο του Γαβριήλ Πανάγου «Βιοδυναμικές καλλιέργειες», από τους πρωτοπόρους στην Ελλάδα. «Το τελείωσα σε ένα απόγευμα. Ηταν σαν να άνοιγαν τα μάτια μου».Όλα, όμως, ήταν πρωτόγνωρα την εποχή που ελάχιστοι ασχολούνταν με τη βιοδυναμική. «Το 2006 επικοινωνώ με τον Γερμανό γεωπόνο και σύμβουλο βιοδυναμικής Γιούλιους Ομπερμάιερ και έναν μήνα μετά, έρχεται στην Ελλάδα να μας βοηθήσει».Μαζί. Η Αλεξάνδρα και Λίνα Τσιαντή, δημιουργοί της Trinity Farm, παράγουν προϊόντα βιοδυναμικής καλλιέργειας.Στην αρχική γη των 170 στρεμμάτων αποφασίζουν να προσθέσουν άλλα 120, φυτεύοντας σιτηρά. Αυτήν τη φορά, όμως, ακολουθώντας κατά βήμα τις αρχές της βιοδυναμικής. «Ο Ομπερμάιερ μου έστελνε οδηγίες με τις προετοιμασίες που έπρεπε να γίνουν και κάθε μέρα επικοινωνούσαμε με e-mail για να του εξηγήσω τις εξελίξεις. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, μάλιστα, αποφασίζουμε με την αδελφή μου να συμμετάσχουμε στο συνέδριο που οργανώνει στη Γερμανία για να δούμε τη θεωρία σε εφαρμογή». «Στην ουσία, η βιοδυναμική επαναφέρει την ισορροπία στο σύστημα, αφού στηρίζεται στη λογική της πλήρους αυτονομίας. Και για να το πετύχει, χρειάζονται όσο το δυνατόν λιγότερες εξωτερικές εισροές (λιπάσματα, φυτοφάρμακα). Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε κτήμα θα πρέπει να έχει προβλεφθεί ένα μέρος για τα ζώα που δίνουν την κοπριά για λίπασμα και ένα για τις ζωοτροφές που καλύπτουν την τροφή τους».Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το πρώτο βήμα για την ανεξαρτησία ήταν ένας φυτοφράκτης 2.500 δέντρων με πικροδάφνες, λεύκες, πεύκα και θάμνους που θα λειτουργούσε ως φυσικό εμπόδιο ανάμεσα στη συμβατική και τη βιοδυναμική καλλιέργεια. «Μέσα σε αυτόν θα έβρισκαν φωλιά πουλιά που θα έτρωγαν τα έντομα που επιτίθενται στα σιτηρά και μικρά ζώα, όπως ποντίκια του αγρού, που θα διατηρούσαν την ισορροπία».Λεπτομέρεια. Η Α. Τσιαντή ελέγχει ένα ένα τα προϊόνταΟλα αυτά, όμως, ήταν τόσο άγνωστα στην αρχή, που πίστευαν ότι θα γίνουν σχεδόν αυτόματα. «Αποτέλεσμα, την πρώτη χρονιά χάσαμε σχεδόν το 70% του φράχτη! Σιγά σιγά, όμως, μαθαίναμε από τα λάθη μας: Τον επόμενο χρόνο μαζί με τα σιτηρά, αποφασίζουμε να βάλουμε πρώτη φορά όσπρια και μερικά κηπευτικά, όπως σκόρδο, κρεμμύδι, καρότο και πατάτα». Λογότυπος. Το σήμα Trinity Farm σχεδιάστηκε από το εργαστήρι γραφιστικής τέχνης «Κιμωλία».Ξεκινούν, λοιπόν, την προετοιμασία του εδάφους. Ρίχνουν έναν έναν σπόρο στη γη -«ήταν τόσος ο κόπος, που δεν μας κρατούσαν τα πόδια μας»- αλλά και πάλι έρχεται η αποτυχία. «Την επόμενη χρονιά το έκανα σχεδόν από πείσμα. Ξαναβάζουμε σκόρδο, κρεμμύδι, πατάτες, φακές και ρεβίθια σε μισό στρέμμα το καθένα, μόνο και μόνο για να δούμε την απόδοση. Οταν ήρθε ο εκπρόσωπος της ΔΗΩ για την πιστοποίηση και μου είπε ότι είχε χρόνια να δοκιμάσει τέτοιο καρότο, δεν πίστευα στα αυτιά μου. Θυμάμαι ότι τα φόρτωσα στο αυτοκίνητο κι από τη φρεσκάδα μύριζαν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής».Το 2009, λοιπόν, γεννιέται και επίσημα η Τrinity Farm που πήρε το όνομα από την Αγία Τριάδα Φαρσάλων αλλά και την τριανδρία της Αλεξάνδρας, της Λίνας και του πατέρα τους, που ήταν δίπλα τους σε κάθε βήμα. «Κάθε μέρα, όμως, το χωράφι γεννά νέες ανάγκες. Οταν μαζέψαμε το σιτάρι και το κριθάρι και πήγαμε στον μύλο της περιοχής, έπρεπε να αλέσουν έναν τόνο. Πώς θα το διαθέταμε στην αγορά;». Αποφασίζουν, λοιπόν, να φέρουν έναν αυστριακό πετρόμυλο που χρησιμοποιεί πέτρες από τη Νάξο για να αλέθουν μόνοι τους το σιτάρι, τη βρώμη, το κριθάρι, τη σίκαλη και το triticum dicoccum, την ελληνική ζέα που διαθέτουν στην αγορά. Το 2009, μάλιστα, έρχεται και η επίσημη πιστοποίηση από τον διεθνή οργανισμόDemeter για τη βιοδυναμική καλλιέργεια και οι πρώτες διακρίσεις, αφού τόσο τα αλεύρια όσο και το καρότο και το σκόρδο βραβεύονται συστηματικά τα τελευταία χρόνια ως τα καλύτερα της αγοράς.Καλλιέργειες. Ψεκάζονται με ένα παρασκεύασμα από πυρίτιο που βοηθά τη φωτοσύνθεση.Εναν χρόνο αργότερα, η Αλεξάνδρα αναλαμβάνει όλη την ευθύνη της βιοδυναμικής καλλιέργειας, εγκαταλείποντας τη θέση της στην εταιρεία στην οποία εργαζόταν. «Αυτό που ξεκίνησε σαν πείραμα έγινε πλήρης απασχόληση. Σκέφτομαι συχνά ότι αν δεν βρίσκαμε βοήθεια ίσως και να μην είχαμε ξεκινήσει. Αλλά ακόμα και όταν χάνω το κουράγιο μου, δεν χάνω την πίστη μου ότι αυτό είναι το μέλλον. Οχι μόνο το μέλλον της γεωργίας, αλλά ενός άλλου τρόπου ζωής?», καταλήγει η ίδια.Τέχνη. Ο πετρόμυλος ήρθε από την Αυστρία.Αν και πολλές φορές συγχέονται, η βιοδυναμική ακολουθεί τη φιλοσοφία που ξεκίνησε από τα σεμινάρια του Ρούντολφ Στάινερ το 1924, όταν οι αγρότες οδηγούνταν σε αδιέξοδο από τις επιπτώσεις της εντατικής γεωργίας. Πολλά λιπάσματα, μεγάλη κατανάλωση νερού, σπόροι που πέθαιναν και προϊόν που εξυπηρετούσε το στόχο της ποσότητας, αλλά δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στα στάνταρτ ποιότητας. Ο Στάινερ οργάνωσε ένα σύστημα πάνω στις αρχές της ανθρωποσοφίας λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά από παράγοντες (από τη βαρύτητα μέχρι τη θέση των αστεριών) που επηρεάζουν τα φυτά, αφού πρόκειται για ζωντανούς οργανισμούς. Τελευταία, οι θεωρίες του, που δεν διαφέρουν από τις αντίστοιχες των αρχαίων ημών προγόνων, βρίσκουν όλο και πιο γόνιμο έδαφος, ιδιαίτερα στην παραγωγή κρασιού και σιτηρών με βιοδυναμικές φάρμες που πιστοποιούνται από τον διεθνή οργανισμό Demeter (από τη θεά Δήμητρα).