Κομποστοποίηση – Τί είναι και πώς γίνεται

Με λίγα λόγια

Αν ρωτήσουμε έναν έμπειρο κηπουρό τι του έρχεται το μυαλό όταν ακούει τη φράση “μαύρος χρυσός”, πιθανότατα δε θα μας απαντήσει το πετρέλαιο, αλλά το κομπόστ. Το κομπόστ είναι μια βιολογική ουσία που προκύπτει από τη διαδικασία της κομποστοποίησης και πραγματικά μεταμορφώνει το έδαφος του κήπου μας, δίνοντας επιπλέον θρεπτικά στοιχεία και γεύση στα φρούτα και λαχανικά που συλλέγουμε από τον κήπο μας.

Η κομποστοποίηση είναι μια άκρως φιλική προς το περιβάλλον διαδικασία με εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά στη θρέψη των φυτών στο σπίτι, προσφέροντας σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία οργανικά υπολείμματα όπως για παράδειγμα φύλλα, χόρτα, κλαδιά, φλούδες και άλλα υπολείμματα τροφών (π.χ. τσόφλια αυγών) που μπορεί να υπάρχουν στην κουζίνα αλλά και τον κήπο μας, μετατρέπονται μέσω διαφόρων διαδικασιών και με τη βοήθεια μικροοργανισμών του εδάφους σε μια ουσία πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που ονομάζεται κομπόστ. Με σωστή χρήση και προσθήκη του κομπόστ αντιμετωπίζεται η διάβρωση των εδαφών. Το έδαφος γίνεται πολύ πιο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, ενώ αυξάνεται η ικανότητά του να συγκρατεί το νερό. Παράλληλα, μειώνουμε αισθητά την ποσότητα των οικιακών μας απορριμάτων, καθώς ένα μέρος αυτών ανακυκλώνεται.

Μία συμβουλή πριν αρχίσουμε 

Η πιο σημαντική συμβουλή που μπορούμε να δώσουμε σε κάποιον που ενδιαφέρεται να ξεκινήσει την κομποστοποίηση είναι η εξής: Μην υπεραναλύετε τα πράγματα, καθώς η υπερανάλυση οδηγεί σε παράλυση. Δε χρειάζεται ούτε να κυκλοφορείτε με ένα θερμόμετρο στο χέρι για να θερμομετρείτε συνεχώς το σωρό σας ούτε να ζυγίζετε σχολαστικά τα επί μέρους υλικά με στόχο να φτάσετε στην τέλεια αναλογία άνθρακα προς αζώτου. Η κομποστοποίηση συμβαίνει εδώ και εκατομμύρια χρόνια στη γη, ακόμα και χωρίς τις τέλειες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και αναλογίας υλικών.

Τι θα χρειαστούμε: Υλικά που είναι απολύτως απαραίτητα για την Κομποστοποίηση.

Τα υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στην κομποστοποίηση χωρίζονται σε πράσινα (χλωρά) και καφέ (ξερά).

Με τον όρο πράσινα εννοούμε τα περισσότερα υπολείμματα της κουζίνας μας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φλούδια από όλα τα φρούτα (π.χ. μήλα, μπανάνες, πορτοκάλια, ακτινίδια), υπολείμματα από σαλάτες (μαρούλι, λάχανο κτλ) καθώς και ολόκληρα φρούτα και λαχανικά που δεν προλάβαμε να καταναλώσουμε και βλέπουμε ότι είναι έτοιμα να σαπίσουν. Στην κατηγορία πράσινα (χλωρά) υλικά εντάσσονται επίσης όλα τα περιττά χλωρά υλικά από τον κήπο μας (λουλούδια που έχουν αρχίσει να μαραίνονται, χλωρά χόρτα που απομακρύνθηκαν από τον κήπο, πεσμένα φύλλα κτλ.) Όλα αυτά υλικά είναι πλούσια κυρίως σε άζωτο και είναι άκρως απαραίτητα για την κομποστοποίηση.

Με τον όρο ξερά εννοούμε υλικά όπως χώμα κήπου, ήδη υπάρχον κομπόστ, άχυρο, πριονίδια, σανό, τεμαχισμένα ξερά κλαδιά, ξερά χόρτα, ξερά φύλλα κτλ. Τα υλικά αυτά είναι πιο πλούσια σε άνθρακα.

Τέλος, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τσόφλια αυγών (πλούσια σε ασβέστιο), υπολείμματα από τα φίλτρα καφέ, καθώς και τεμαχισμένες εφημερίδες και χαρτόνια. Όσο πιο μεγάλη ποικιλία έχουμε στην πρώτη ύλη της κομποστοποίησης, τόσο πιο ποιοτικό και θρεπτικό το κομπόστ που θα δημιουργηθεί κάποιες εβδομάδες αργότερα.

Τι να μην χρησιμοποιήσουμε ως υλικά για την κομποστοποίηση

Δεν είναι όλα τα υλικά της κουζίνας και του κήπου κατάλληλα για κομποστοποίηση. Απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουμε υπολείμματα γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος, συμπεριλαμβανομένων των αλλαντικών. Εννοείται ότι δε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οτιδήποτε πλαστικό ή συνθετικό. Επίσης, είναι καλύτερα στα πρώτα μας βήματα να μην χρησιμοποιήσουμε κοπριά, καθώς χρειάζεται μια εμπειρία για το τι είδους κοπριά θα μας ωφελήσει.

Μέγεθος Υλικών και Αναλογίες 

Σαν ένα γενικό μέσο όρο, θα λέγαμε ότι οι δύο αυτές ομάδες υλικών θα πρέπει να είναι σε ίση αναλογία, περίπου 1 ξερό προς 1 χλωρό. Αυτές οι αναλογίες αναφέρονται σε τεμαχισμένα και όχι ολόκληρα υλικά. Πάντως δεν θα πρέπει να ανησυχείτε αν δεν πετύχετε την τέλεια αναλογία, καθώς η κομποστοποίηση θα ξεκινήσει έτσι και αλλιώς.

Έχει όμως τεράστια σημασία το μέγεθος των υλικών αυτών να είναι το κατάλληλο προτού τοποθετηθούν σε στρώσεις στο σιλό χώνευσης. Τα υλικά και των δύο ομάδων πρέπει να είναι τεμαχισμένα σε πολύ μικρά κομμάτια. Ο λόγος είναι ότι ο αέρας πρέπει να κυκλοφορεί άνετα ανάμεσα στα υλικά αυτά και να δίνει δύναμη στα αερόβια βακτήρια να προχωρήσουν στην αποσύνθεση όσο πιο γρήγορα γίνεται. Αν αφήσουμε ολόκληρα κομμάτια χωρίς να τα περάσουμε από έναν τεμαχιστή (π.χ. αν χρησιμοποιήσουμε μία ολόκληρη φλούδα μπανάνας ή μία ολόκληρη ντομάτα), η διαδικασία της κομποστοποίησης θα καθυστερήσει αρκετά, και μπορεί να χρειαστεί ένας ολόκληρος χρόνος για κάτι που μπορούμε να έχουμε σε 2,5 μήνες. Η εταιρία STIHL διαθέτει μια μεγάλη γκάμα ηλεκτρικών αλλά και βενζινοκίνητων τεμαχιστών. Με μια γκάμα που περιλαμβάνει επτά μοντέλα, οι αποδοτικοί ηλεκτρικοί τεμαχιστές της STIHL είναι κατάλληλοι για διαφορετικές ποσότητες υλικού κοπής: είτε για τον περιστασιακό τεμαχισμό μικρών ποσοτήτων κομμένου χόρτου είτε για τον συχνό θρυμματισμό πιο σκληρών κλαδιών.

Στη φωτογραφία βλέπουμε τα υλικά της πράσινης ομάδας που είχαμε συλλέξει, πριν και μετά τη χρήση του τεμαχιστή GHE 420.

Τώρα που τα υλικά μας έχουν το κατάλληλο μέγεθος, πάμε να τα τοποθετήσουμε στο σιλό χώνευσης. Ένας καλός κάδος κομποστοποίησης εμποδίζει το φως να εισέλθει και εξασφαλίζει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, καθώς η μικροβιακή δραστηριότητα αλλά και η θερμοκρασία θα πρέπει να αρχίσει να ανεβαίνει κατακόρυφα. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι φυσικά είναι δυνατόν κάποιος να φτιάξει με παλέτες έναν αυτοσχέδιο κάδο κομποστοποίησης, αλλά σίγουρα δεν θα έχει την ποιότητα και την ευκολία ενός κομποστοποιητή καλής κατασκευής.

Το Σιλό χώνευσης Aeroquick 690 διαθέτει ενεργό σύστημα αερισμού με ενσωματωμένους αεραγωγούς. Είναι σταθερό, και ανθεκτικό στη διάβρωση. Διαθέτει εξαιρετικά μεγάλο καπάκι με προστασία από τον άνεμο. Έχει κωνική μορφή για καλύτερη αποσύνθεση (γρήγορη μείωση του όγκου), καθώς και μεγάλες καταπακτές για την εξαγωγή του υλικού και από τις δύο πλευρές. Είναι φτιαγμένο από υψηλής ποιότητας ανακυκλώσιμο πλαστικό, ανθεκτικό στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Έχοντας τοποθετήσει το σιλό χώνευσης σε κάποιο βολικό σκιερό σημείο του κήπου μας, πάμε να τοποθετήσουμε τα υλικά της πράσινης και καφέ ομάδας σε στρώσεις (1 στρώση χλωρά υλικά και 1 στρώση ξερά υλικά). Καλύτερα όμως στη βάση και την κορυφή του σωρού να τοποθετήσουμε ξερά υλικά, και μάλιστα χώμα του κήπου μας και κομπόστ. Η διαδικασία στρωματοποίησης είναι αρκετά σημαντική, καθώς έτσι θα επιταχυνθεί η δραστηριότητα των μικροοργανισμών, και θα χρειάζεται πολύ λιγότερο ανακάτεμα μέσα στο σιλό. Επίσης, η εταιρία STIHL διαθέτει φυσικό ενεργοποιητή κομποστοποίησης που μπορεί να προστεθεί στην αρχή. Το προϊόν αυτό περιέχει πλήθος φυσικών μικροοργανισμών που επιταχύνουν τη διαδικασία της φυσικής αποσύνθεσης και της μετατροπής των υλικών μας σε κομπόστ.

Υγρασία. Το κλειδί για την κομποστοποίηση.

Μόλις έχουμε φτιάξει ένα σωρό με μήκος, πλάτος και ύψος τουλάχιστον 70 εκατοστών και 4-5 στρώσεων, και πριν κλείσουμε τον κάδο κομποστοποίησης, πρέπει να βρέξουμε το σωρό μας. Η εξασφάλιση επαρκούς υγρασίας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την κομποστοποίηση. Στη συνέχεια, θα πρέπει τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα να ελέγχουμε εμπειρικά την υγρασία προσθέτοντας λίγο νερό στην κορυφή του σωρού.

Διάρκεια Κομποστοποίησης και Προσθήκη νέων υλικών σε έναν ήδη υπάρχων σωρό. 

Εάν ακολουθήσετε όλα τα βήματα που αναφέραμε, είναι πιθανόν ήδη από τη 10η-12η εβδομάδα να έχει δημιουργηθεί το κομπόστ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν χρησιμοποιήσετε καλοτεμαχισμένα υλικά, η κομποστοποίηση θα έχει ολοκληρωθεί έως και σε 6 μήνες (26 εβδομάδες). Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των εβδομάδων, εκτός από την εξασφάλιση της υγρασίας, μπορείτε αραιά και που να ανακατεύετε το σωρό, ελέγχοντας ότι στο κέντρο του η θερμοκρασία έχει ανέβει και υπάρχει όντως μικροβιακή δραστηριότητα. Η προσθήκη νέων υλικών σε έναν σωρό στον οποίο ήδη έχει αρχίσει η κομποστοποίηση θα πρέπει να γίνεται με σύνεση, και να μην ξεπερνά το 20% των συνολικών υλικών. Η προσθήκη των νέων υλικών μπορεί να γίνει ανοίγοντας μία τρύπα στην κορυφή του σωρού, όπου εκεί θα προστεθούν τα χλωρά υλικά. Μπορούμε στη συνέχεια να κλείσουμε την τρύπα προσθέτοντας ξηρά υλικά στην κορυφή.

Είμαστε σίγουροι ότι η διαδικασία της κομποστοποίησης έχει τελειώσει όταν το μίγμα μας έχει αποκτήσει χρώμα σκούρο καφέ, έχει έντονη μυρωδιά χώματος και παρατηρούμε ότι η θερμοκρασία εντός του σωρού είναι ίδια με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος (δεν παρατηρούνται ατμοί όταν με ένα φτυάρι σκάβουμε προς το κέντρο του σωρού μας). Αρκετοί κηπουροί το αφήνουν έτσι για τουλάχιστον άλλες 2-3 εβδομάδες πριν το χρησιμοποιήσουν στο έδαφός τους.

πηγη