10 μυστικά για φύτευση και καλλιέργεια λάχανου

Το λάχανο είναι ο βασιλιάς της χειμωνιατικής σαλάτας κι ένα από τα δημοφιλέστερα που καλλιεργούμε στον κήπο και σε γλάστρα ξεκινώντας από την εποχή του φθινοπώρου. Τα φύλλα του λάχανου τρώγονται φρέσκα σε σαλάτες μαζί με καρότο και μαρούλι ή μαγειρευτά σε πολλές λαχταριστές συνταγές, όπως στους παραδοσιακόυς λαχανοντολμάδες. Εκτός από υπέροχη γεύση, το λάχανο διαθέτει και σημαντική διατροφική αξία καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες.

Το λάχανο ανήκει στην ίδια οικογένεια με το και το . Αν και είναι διετές φυτό, καλλιεργείται ως ετήσιο για τη φυλλώδη κεφαλή του. Στην πραγματικότητα, το κεφάλι του λάχανου, είναι ένα κοντός βλαστός από τον οποίο εκπτύσσονται πολλά φύλλα που δημιουργούν τη γνωστή στρογγυλή μορφή που όλοι γνωρίζουμε. Ας δούμε αναλυτικά πώς μπορούμε να φυτέψουμε λάχανο στον κήπο ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι και τι φροντίδα χρειάζεται για να απολαύσουμε τα πιο νόστιμα και τραγανά λάχανα.

Υπάρχουν πολλές ντόπιες και ξένες ποικιλίες λάχανου για να φυτέψουμε. Οι ποικιλίες λάχανου διακρίνονται ανάλογα με το χρώμα, την υφή και το μέγεθος της κεφαλής, καθώς και από την πρωιμότητα ή οψιμότητα στη συγκομιδή. Ας δούμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις ποικιλίες λάχανου που καλλιεργούνται στη χώρα μας.

– Αφράτες ποικιλίες λάχανου

Οι αφράτες ποικιλίες λάχανου σχηματίζουν μεγάλο κεφάλι που μπορεί να φτάσει ως και 4-5 κιλά. Διαθέτουν λευκοπράσινο χρώμα φύλλων και συγκομίζονται περίπου 3 μήνες μετά τη φύτευση. Οι αφράτες ποικιλίες λάχανου έχουν μαλακά και τρυφερά φύλλα που χρησιμοποιούνται για σαλάτες ή για λαχανοντολμάδες. Ιδιαίτερα γνωστή και πολύ εύγευστη παραδοσιακή ποικιλία αφράτου λάχανου, είναι η ποικιλία Μακεδονίας.

– Ημίσκληρες ποικιλίες λάχανου

Αν θέλουμε λάχανο για σαλάτα, επιλέγουμε ημίσκληρες ποικιλίες άσπρου λάχανου που διαθέτουν νόστιμα και τραγανά φύλλα. Οι ημίσκληρες ποικιλίες λάχανου σχηματίζουν κεφαλή μεγέθους 1,5 εως 3 κιλών, είναι πιο ανθεκτικές σε ασθένειες και μετά τη συγκομιδή μπορούν να διατηρηθούν περισσότερο καιρό στο ψυγείο. Διακρίνονται σε πρώιμες, μεσοπρώιμες και όψιμες ποικιλίες που απαιτούν συνήθως 2-4 μήνες για συγκομιδή μετά την μεταφύτευση.

– Ποικιλίες κόκκινου λάχανου

Τα κόκκινα ή μωβ λάχανα σχηματίζουν αρκετά μικρότερη κεφαλή που έχει βάρος 1-2 κιλών και είναι πιο συμπαγή. Τα φύλλα τους είναι αρκετά σκληρότερα σε σχέση με το άσπρο λάχανο και έχουν μία πιο πικάντικη γεύση. Αξίζει να αναφέρουμε πως οι ποικιλίες κόκκινου λάχανου διαθέτουν περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες και βιταμίνες από τις λευκές ποικιλίες λάχανου.

– Λάχανα τύπου Savoy: γκριζοπράσινα με σγουρά φύλλα

To λάχανο τύπου Savoy ή λάχανο Μιλάνου είναι μία ιταλική ποικιλία λάχανου με γκριζοπράσινα σγουρά φύλλα που φαίνεται σαν να έχουν ρυτίδες ή εξογκώματα. Η συγκεκριμένη ποικιλία λάχανου παράγει μεγάλο κεφάλι, με φύλλα από ανοικτό μέχρι σκούρο πράσινο και διαθέτει σχετικά πιο απαλή γεύση.

Το λάχανο είναι φυτό ψυχρής εποχής και η ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξή του είναι 15-18 βαθμοί Κελσίου. Τα λάχανα φυτεύονται κυρίως σε ηλιοφανείς θέσεις, αν και οι ημισκιερές θέσεις είναι χρήσιμες στις πρώιμες καλοκαιρινές φυτεύσεις που υπάρχει πολύ ζέστη. Το λάχανο μπορεί να αναπτυχθεί σε όλους τους τύπους των εδαφών, εκτός από τα πολύ όξινα εδάφη. Είναι σημαντικό το έδαφος να διαθέτει καλή στράγγιση για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει από το και να εξασφαλίζεται καλός αερισμός των ριζών. Για τα πρώιμα λάχανα προτιμάμε αμμώδη, ελαφριά ζεστά εδάφη, ενώ για τα όψιμα προτιμώνται βαρύτερα και πιο γόνιμα εδάφη με καλή στράγγιση, πλούσια σε .

Μπορούμε να δημιουργήσουμε φυτά λάχανου από σπορο για να διατηρήσουμε παραδοσιακές ποικιλίες ή να κρατάμε κάθε χρόνο τους δικούς μας σπόρους από τα φυτά. Η χρειάζεται 4-6 βδομάδες μέχρι τα νεαρά φυτά να είναι έτοιμα για τη μεταφύτευση στο χωράφι. Ιδανικές θερμοκρασίες για το φύτρωμα του σπόρου και την ανάπτυξη των φυτών είναι οι 15-20 βαθμοί Κελσίου. Εναλλακτικά, μπορούμε να προμηθευτούμε ετοιμα φυτά λάχανου από γεωπονικά καταστήματα και φυτώρια της περιοχής μας.

Η μεταφύτευση του λάχανου γίνεται από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου ανάλογα με τις συνθήκες που καλλιεργούμε σε κάθε περιοχή. Κατά τη μεταφύτευση, τα λάχανα φυτεύονται σε σειρές που απέχουν μεταξύ τους 80-100 εκατοστά, ενώ η λάχανου στην ίδια σειρά είναι 50-60 εκατοστά. Αποφεύγουμε τις πυκνές φυτεύσεις λάχανου, γιατί υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης ασθενειών λόγω κακού αερισμού.

Η καλλιέργεια του λάχανου αναπτύσσει μεγάλη φυλλική επιφάνεια και δίνει μία συγκομιδή ανά φυτό, γεγονός που αποθαρρύνει πολλούς από το να καλλιεργήσουν λάχανο σε γλάστρα. Για να καλλιεργήσουμε λάχανα στο μπαλκόνι, επιλέγουμε διαμέτρου και ύψους περίπου 25 εκατοστών τις οποίες τοποθετούμε σε μπαλκόνι με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό. Στη βάση της γλάστρας, τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών για καλύτερη αποστράγγιση του νερού και στη συνέχεια γεμίζουμε τις γλάστρες με ειδικό . Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας μείγμα φύτευσης, χρησιμοποιώντας αφράτο κηπόχωμα (χώμα από τον κήπο), καλά χωνεμένη κοπριά και σε αναλογία 3-2-1.

Το λάχανο διαθέτει επιφανειακό ριζικό σύστημα και χρειάζεται πολύ και συχνό , καθώς έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό. Ειδικά στο στάδιο ανάπτυξης της κεφαλής, απαιτείται σταθερή εδαφική υγρασία στο χώμα για να μην παρατηρηθούν σκασίματα στο σχηματισμό της. Σε πρώιμες φυτεύσεις που γίνονται στα τέλη του καλοκαιριού, φροντίζουμε να ποτίζουμε συχνά τα νεαρά φυτά λάχανου για να αποφύγουμε προβλήματα στην ανάπτυξη τους. Ενδεικτικά, η καλλιέργεια του λάχανου χρειάζεται πότισμα περίπου κάθε 1-2 μέρες στα τέλη του καλοκαιριού και 2-3 την εβδομάδα κατά την περίοδο του φθινοπώρου. Σε κάθε περιπτωση, φροντίζουμε να ποτίζουμε μόλις στεγνώνει το χώμα.

Η καλλιέργεια του λάχανου είναι απαιτητική σε θρεπτικά στοιχεία για να έχει καλή ανάπτυξη και να μας δώσει ποιοτική παραγωγή. Η λίπανση του λάχανου πρέπει να περιέχει και , καθώς επίσης ιχνοστοιχεία και . Κατά την φύτευση του λάχανου, προσθέτουμε χωνεμένη και στο έδαφος. Στη συνέχεια, 2 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση προσθέτουμε πλήρες βιολογικό με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και επαναλαμβάνουμε κάθε μήνα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι υπερβολικές ποσότητες αζωτούχου λίπανσης, συντελούν στην κακή ποιότητα, τη μικρή διατηρησιμότητα και σε σκάσιμο της κεφαλής του λάχανου.

Το λάχανο προσβάλλεται από διάφορα έντομα όπως η , η , ο , οι και ο . Για την αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν τα λάχανα, χρησιμοποιούμε όπως ο , τα άλατα καλίου και το . Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε μία αυτοσχέδια οικολογική συνταγή με σκόρδο, κρεμμύδι, κόκκινη καυτερή πιπεριά και πράσινο σαπούνι ακολουθώντας τα βήματα που αναφέρουμε στο άρθρο για την .

Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και κακού αερισμού, το λάχανο προσβάλλεται από διαφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο περονόσπορος, η αλτερνάρια, το φουζάριο και η ριζοκτόνια. Για την προληπτική αντιμετώπιση των ασθενειών, ψεκάζουμε τα λάχανα με οικολογικό σκεύασμα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να διαλύσουμε 1 κουταλάκι του γλυκού σε δύο λίτρα νερό και να ψεκάσουμε τα φυτά μας.

Η καλλιέργεια του λάχανου μπορεί να εμφανίσει αρκετά προβλήματα. Ας δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα που εμφανίζονται στα λάχανα, προκειμένου να τα γνωρίζουμε και να μπορούμε να τα αντιτωπίσουμε έγκαιρα με τον κατάλληλο τρόπο.

– Κιτρίνισμα στα φύλλα και μειωμένη βλαστηση του λάχανου

H εμφάνιση κίτρινων φύλλων που παρατηρείται συνήθως στα κατώτερα φύλλα του λάχανου και πολλές φορές συνοδεύεται από μειωμένη ανάπτυξη, οφείλεται στην έλλειψη λίπανσης αζώτου. Για να το αντιμετωπίσουμε, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο στα αρχικά στάδια ανάπτυξης του λάχανου.

– Εμφάνιση καφέ άκρων στο φύλλωμα του λάχανος

Τα φύλλα του λάχανου μπορεί να παρουσιάσουν καφέτιασμα στις άκρες. Αν το καφέτιασμα παρατηρείται στα εσωτερικά φύλλα, μπορεί να οφείλεται σε . Όταν καφετιάζουν οι άκρες των εξωτερικών φύλλων, οφείλεται στην έντονη ζέστη και στις υψηλές θερμοκρασίες. Για την αντιμετώπιση του καφετιάσματος των φύλλων, φροντίζουμε να πραγματοποιούμε σταθερά ποτίσματα, προσθέτουμε ασβέστίο και αποφεύγουμε την υπερβολική λίπανση με άζωτο.

– Κούφιος βλαστός λάχανου και σπασμένα φύλλα

Η εμφάνιση κούφιου βλαστού του λάχανου που συνοδεύεται από φύλλα που σπάνε εύκολα, οφείλεται στην έλλειψη βορίου. Για την αντιμετώπιση του κούφιου βλαστού λάχανου, ψεκάζουμε με υγρό λιπασμα ιχνοστοιχείων ή με υγρό που περιέχουν βόριο στη σύνθεση τους.

– Μικρή κεφαλή λάχανου και θαμπό χρώματος φύλλων

Η εμφάνιση μικρού μεγέθους κεφαλής του λάχανου που έχει μαλακά φύλλα και δεν αναπτύσσεται, οφείλεται σε έλλειψη καλίου. Ιδιαίτερα στις κόκκινες ποικιλίες λάχανου, η έλλειψη καλίου προκαλεί επίσης ένα θαμπό χρώμα του φυλλώματος. Για την προληπτική αντιμετωπιση του προβλήματος, προσθέτουμε βιολογικό λιπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο.

– Σκάσιμο κεφαλής λάχανου

Τα ακανόνιστα ποτίσματα και ειδικότερα το υπερβολικό πότισμα μετά από συνθήκες έντονης ζέστης και καύσωνα, μπορεί να προκαλέσει σκάσιμο της κεφαλής του λάχανου. Επίσης, το σκάσιμο της κεφαλής του λάχανου ευνοείται όταν βάζουμε υπερβολική ποσότητα αζωτούχου λιπάσματος.

Το λάχανο συγκομίζεται με το χέρι όταν αποκτήσει το τελικό μέγεθος της κεφαλής. Σε αυτό το στάδιο είναι συνεκτικό, τραγανό και αρκετά σκληρό όταν το πιέζουμε. Συνηθως, όταν το μέγεθος της κεφαλής παραμένει σταθερό για 2 εβδομάδες, ανεξάρτητα ποσο μεγάλο είναι, πρέπει να το συγκομίσουμε. Αυτό γίνεται συνήθως 2-4 μήνες μετά την φύτευση ανάλογα την ποικιλία. Αν καθυστερήσουμε την συγκομιδή, υπάρχει κίνδυνος να σαπίσουν ή να παρουσιαστεί σκάσιμο. Το λάχανο συντηρείται στο ψυγείο μέχρι και 2 εβδομάδες, αρκεί να το καλύψουμε με ειδική νάυλον μεμβράνη για να μην εμφανιστούν μαυρίσματα στα φύλλα του.

To λάχανο μπορεί να φυτευτεί μαζί με άλλα κηπευτικά και να δώσει πλούσια παραγωγή. Άλλωστε, η είναι ένας οικολογικός τρόπος για να πετύχουμε καλύτερη αξιοποίηση του νερού, των θρεπτικών συστατικών του εδάφους και του λιπάσματος. Το λάχανο μπορεί να συγκαλλιεργηθεί επιτυχώς με , , , και και να μας δώσει υψηλές αποδόσεις σε ποιότητα και σε ποσότητα.