Ελίχρυσο: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Ελίχρυσο (Helichrysum italicum)

Μυθικό φυτό της Μεσογείου στο οποίο η φύση δώρισε το χάρισμα της αιώνιας νεότητας, καθώς διατηρεί την ομορφιά και τη φρεσκάδα του ακόμα κι όταν κοπεί. Το όνομα Ελίχρυσος προέρχεται από τις ελληνικές λεξεις «ήλιος» και «χρυσό» – ελίσσω, και αναφέρεται στο εντυπωσιακό χρώμα και σχήμα των λουλουδιών που μοιάζουν με μεγάλες, χρυσές μαργαρίτες. Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Θεμισταγόρας από την Έφεσο αποδίδει την ονομασία του φυτού στη νύμφη Ελιχρύση, που το αγάπησε και το μάζεψε πρώτη.

Γνωστός από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αναφέρεται από τον Ιπποκράτη και τον Διοσκουρίδη ως φάρμακο για τη νευρική ατονία, τη φλεγμονή του στομάχου και του εντέρου, ενώ ο Θεόφραστος το ονομάζει «πόλιον» και πιστεύει ότι προστατεύει τα ρούχα από το σκόρο.

Ο ελίχρυσος χρησιμοποιήθηκε παραδοσιακά στην Ευρώπη για χοιράδωση, δηλαδή φυματίωση των λεμφαδένων, άσθμα, αρθρίτιδα, και πονοκεφάλους, αλλά και για σκουλήκια των εντέρων. Στην ομοιοπαθητική, παρασκευάζεται βάμμα από το νωπό φυτό και χορηγείται για διαταραχές της χοληδόχου κύστης,  λουμπάγκο. σε περιπτώσεις αιμορροΐδων και συριγγίου του πρωκτού.

Το γένος Ελίχρυσος, οικογένεια Asteraceae, είναι ένα πολύ μεγάλο γένος, συμπεριλαμβανομένων 600 ειδών σε όλο τον κόσμο σε όλο τον κόσμο πολλά εκ των οποίων καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά, στην Ελλάδα όμως υπάρχουν περίπου δέκα είδη. Κάποια από αυτά είναι:

♣ Σεμπρεβίβα ή Σεμπρεβίδα όπως τη λέγαμε παλιότερα. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τους Βενετσιάνους κατακτητές, καθώς παρατήρησαν ότι όταν το έκοβαν έμενε πάντα το ίδιο, δηλαδή, δεν μαραινόταν στον χρόνο. Tο “λουλούδι” της σεμπρεβίβας διατηρεί το χρώμα του για πολλά χρόνια. Βέβαια στην πραγματικότητα τα μικροσκοπικά άνθη της μαραίνονται και πεθαίνουν. Αυτό που διατηρείται είναι τα γυαλιστερά, αχυρώδη κίτρινα φύλλα που περιβάλλουν τα μικροσκοπικά άνθη. Γι’ αυτό και οι Σεμπρεβίβες μαζεύονται πριν ανοίξουν τα βράκτια, δηλαδή το φύλλο, συχνά χρωματιστό, από τη βάση του οποίου αναπτύσσεται το άνθος και γίνεται ειδική επεξεργασία ώστε τα μπουμπούκια να παραμείνουν λαμπερά κίτρινα για πολύ καιρό.

♣ Το σπάνιο τοπικό ενδημικό της Αμοργού, Helichrysum amorginum, με υπόλευκα άνθη. Είναι αντιφλεγμονώδες, αντιβακτηριακό, ενώ το αιθέριο έλαιο του που έχει έντονο άρωμα, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και σε καλλυντικές κρέμες.

♣ Ο Αμάραντος  ή Μάης, ένα αυτοφυές ποώδες φυτό που τραγουδήθηκε και από τη λαϊκή μας παράδοση. Είναι ένα πολυετές φυτό που ανθίζει την Άνοιξη. Ο χρωματισμός των ανθών του ποικίλει ανάλογα με το είδος του, καθώς υπάρχουν γαλάζια, άσπρα, κίτρινα αλλά και μωβ άνθη. Τα λουλούδια αυτά διατηρούν τον χρωματισμό τους για πολλούς μήνες, γι’ αυτό και το όνομα του φυτού «Αμάραντος». Συλλέγεται στις απόκρημνες νότιες ακτές των Κυθήρων και στην βραχονησίδα Χύτρα. Ο Αμάραντος στην ελληνική παράδοση συμβόλιζε πάντα τους αγώνες των Ελλήνων και τη νίκη της ζωής κατά του θανάτου. Τα παλιότερα χρόνια στα χωριά της Ηπείρου οι γιαγιάδες τοποθετούσαν τον Αμάραντο στους γίκους, δηλαδή στο χώρο αποθήκευσης με τα ρούχα, τις βελέτζες και τα στρωσίδια. Τον χρησιμοποιούσαν εκεί ως ένα είδος φυσικού σκοροαπωθητικού, αντί για τη ναφθαλίνη!

♣ Η σεμπρεβίβα των Κυθήρων με σχετικά μεγάλα άνθη και έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα φυτρώνει σε απόκρημνα μέρη στα νοτιοδυτικά του νησιού και στη Χύτρα. Το μπουμπούκι του φυτού, με κύρια προέλευση τη Χύτρα, όπου κάθε αρχή καλοκαιριού γίνεται οργανωμένη συλλογή από ορισμένους ντόπιους, χρησιμοποιείται από χειροτέχνες του νησιού για κατασκευή αναμνηστικών δώρων και διακοσμητικών.

♣ Η άγρια σεμπρεβίβα, το είδος Ηelichrysum stoechas είναι αρκετά μικρότερη και δεν έχει το λαμπερό κίτρινο χρώμα της καλλιεργημένης. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κάποια προσπάθεια για καλλιέργεια του φυτού. Η καλλιεργημένη σεμπρεβίβα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την άγρια με έντονο κίτρινο χρώμα χωρίς όμως τις χρυσαφιές αποχρώσεις της αυτοφυούς.

Άλλες ονομασίες: Αιώνιο λουλούδι, Κάρι Φυτών, Λειμώνιο το Κολπωτό, Καλομοιθιά, Ανθονοίδα, Αθάνατος. Η ονομασία όμως με την οποία τον συναντάμε συχνότερα είναι Αμάραντος.

Ιδιότητες:

Λάδι ελίχρυσου:

– Είναι εξαιρετικό λάδι μασάζ για το ευαίσθητο, ερεθισμένο δέρμα, άλγη και πόνους των μυών. Θαυμάσιο για εντριβές μετά από άθληση και έντονη σωματική καταπόνηση.

– Ανάπλαση στα τραύματα: Ο Ελίχρυσος προσφέρει ισχυρές ιδιότητες στην αναγέννηση και επανασύνδεση των τραυματισμένων ιστών.

– Ιδανικό για κατεστραμμένο επιβαρυμένο δέρμα. Προκαλεί άμεση ανάπλαση της επιδερμίδας.

– Ιδανικό σέρουμ για την περιοχή των ματιών. Αναπλάθει το πόδι της χήνας.

– Βοηθάει στην τόνωση των ηπατικών κυττάρων, και στη μείωση των διχρωμιών του δέρματος και στις ουλές.

– Αυξάνει την λειτουργία του κυκλοφορικού.

– Μειώνει τη χοληστερόλη.

– Είναι βλεννολυτικό, αντιμυκητιακό, αποχρεμπτικό, αντιπηκτικό, αντισπασμωδικό και έχει τις αντικαταρροϊκές ιδιότητες.

Αιθέριο έλαιο Ελίχρυσου:

Ήταν γνωστό από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων για την ισχυρή του δράση στην επούλωση των τραυμάτων. Οι πολεμιστές της εποχής το χρησιμοποιούσαν συχνά μετά από τις μάχες, για να θεραπεύσουν γρηγορότερα τις πληγές τους και να αποφύγουν τις μολύνσεις του δέρματος.

Όλα τα είδη Ελίχρυσου αποστάζονται, αλλά μόνο ο ιταλικός ελίχρυσος – Helichrysum Italicum παράγει το πραγματικό «αθάνατο» έλαιο – immortele oil. Είναι από τα πολυτιμότερα και ακριβότερα αιθέρια έλαια. Όσοι ασχολούνται με τη θεωρία των τσάκρα και την ενεργειακή αρωματοθεραπεία, το κατατάσσουν στις πρώτες θέσεις. Η εισπνοή του δίνει την ταυτόχρονη αίσθηση του καθαρισμού και της ζωντάνιας. Το χρώμα του μπορεί να κυμαίνεται από ανοιχτό κίτρινο σε κόκκινο. Η παραγωγή του γίνεται εντός 24 ωρών από τη συγκομιδή του φυτού με τη μέθοδο της απόσταξης ατμού.

Πολυετής, αειθαλής πόα, σχετικά μικρού μεγέθους. Το μέγιστο ύψος του φυτού δεν ξεπερνά το μισό μέτρο, αναπτύσσεται όμως κατά πλάτος φτάνοντας ακόμα και το ενάμιση μέτρο. Αποτελείται από πολυάριθμους, ξυλώδεις στη βάση τους, βλαστούς. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, αργυρού χρώματος κι έντονα αρωματικά. Τα άνθη του φύονται σε πολυάριθμες επάκριες ταξιανθίες, κίτρινου χρώματος. Η ανθοφορία του διαρκεί το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, τα άνθη του όμως έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ακόμα και σαν δρεπτά ή αποξηραμένα. Αναπτύσσεται εξίσου καλά σε όλους τους τύπους εδαφών, ακόμα και στα άγονα ξηρά εδάφη. Δεν απαιτεί συχνά ποτίσματα, ενώ προτιμά της ηλιόλουστες θέσεις φύτευσης. Παρουσιάζει επίσης αρκετά μεγάλη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.

Σαν όμορφο λουλούδι στο κήπο μας. Γίνονται πολύ όμορφα παρτέρια λουλουδιών και χρησιμοποιούνται σε βάζα, κορσάζ, ανθοδέσμες και είναι δημοφιλείς με τους crafters.

Καλλιέργεια: Σπείρετε κατευθείαν εξωτερικά, μόλις τελειώσει η τελευταία παγωνιά. Οι σπόροι μπορούν να σπαρθούν και κατευθείαν στον κήπο χωρίς μεταφύτεψη. Για πιο σίγουρα φυτέψτε τα σε προστατευμένο σπορείο, για να τα μεταφυτέψετε αργότερα στο μέρος που προτιμάτε. Μην σκεπάζεται τους σπόρους γιατί θέλουν φως για να βλαστήσουν.

Τα λουλούδια έχουν πολλά χρώματα: ροζ, κόκκινο, πορτοκαλί, φωτεινό κίτρινο, χρυσαφί, μοβ, λευκό ή σχεδόν λευκό χρώμα. Όταν μεγαλώσουν φτάνουν 50-90 εκατοστά. Αντέχουν τη ζέστη και τις ξερές περιόδους και επιβιώνουν στις ελαφριές παγωνιές. Έχουν μέτριες ανάγκες σε νερό, ποτίστε τακτικά αλλά όχι πολύ. Ποτίζετε τις ξερές περιόδους 1-2 φορές την εβδομάδα. Είναι αρκετά ανθεκτικά στα έντομα και τις ασθένειες.

Βάθος φύτευσης: Επιφανειακή σπορά.
Απόσταση φύτευσης: 22-30 εκατοστά.
Ημέρες βλάστησης: 7-14.
Εποχή σποράς-Θερμοκρασία βλάστησης: Φυτεύουμε την άνοιξη όταν οι θερμοκρασίες είναι 22-25 C.

Προτεινόμενη εποχή σποράς για υπαίθρια καλλιέργεια: Μάρτιο-Απρίλιο.
Μεταφύτευση: Μόλις φτάσει τα 5-10 εκατοστά ή μετά από 1-2 μήνες περίπου.
Απόσταση μεταφύτευσης: 22-30 εκατοστά.
Έδαφος: Τα πάνε καλά σε φτωχά και μέτρια εδάφη. Το Ph του εδάφους που χρειάζεται είναι από 6.6 – 7.5 (ουδέτερο). Μόλις «πιάσουν» μεγαλώνουν εύκολα.
Τοποθεσία: Προτιμούν ηλιόλουστα μέρη μέχρι λίγη σκιά. Μπορούν να καλλιεργηθούν σε γλάστρες και σε παρτέρια.
Κλίμα: Είναι ιθαγενές φυτό της Αυστραλίας, Αφρικής και Ασίας, αλλά καλλιεργείτε και στην Ευρώπη.
Ανθίζει: Ανθίζει από αρχές καλοκαιριού και συνεχίζει μέχρι τις πρώτες παγωνιές.
Συλλογή-συγκομιδή: Μαζέψτε τα λουλούδια όταν είναι ανοιχτά κατά 2/3, γενικώς πριν ανοίξουν εντελώς. Τα λουλούδια διατηρούνται για μήνες αν τα αποξεράνετε κρεμώντας τα ανάποδα. Τα χρησιμοποιείται για εσωτερικές συνθέσεις με αποξηραμένα λουλούδια.Σκοπός καλλιέργειας Ελίχρυσου:

Χρήσεις:

Το φυτό αυτό είναι ελκυστικό για τις μέλισσες τις πεταλούδες και τα πουλιά.

– Η ισχυρή αντισπασμωδική ιδιότητά του συνοδεύεται με αντικαταρροϊκή δράση, έτσι μπορεί να ωφελήσει τους χρόνιους βήχες και το άσθμα.

– Τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.

– Αναπλάθει τα κύτταρα και μειώνει τις ρυτίδες προσφέροντας στην επιδερμίδα αναζωογόνηση, λάμψη και υγεία.

– Έχει αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αιμοστατικές, αντιμικροβιακές και επουλωτικές ιδιότητες.

– Δρα κατά των εγκαυμάτων, της ακμής, και των δερματίτιδων.

– Εφαρμόζεται ουλές ακμής, χειρουργικές ουλές, και πληγές με άριστα αποτελέσματα.

– Καταπολεμά την κυτταρίτιδα, τους κιρσούς και τις ραγάδες, ενώ παράλληλα βοηθά στη λιποδιάλυση.

– Χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό.

– Φιλτράρει τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

– Χρησιμοποιείται συχνά από αθλητές σε περιπτώσεις εσωτερικών τραυματισμών, μυικών πόνων και δυσκαμψίας στις αρθρώσεις.

– Βάζοντας μια σταγόνα πάνω σε μία ματωμένη πληγή, αυτή αποστειρώνεται, επιταχύνεται η επούλωση της και σταματά ταυτόχρονα ο πόνος.

– Αν εφαρμοστεί αδιάλυτο πάνω σε μώλωπες, βοηθά στην επαναπορρόφηση του αίματος μέσα στους ιστούς, απομακρύνοντας και τον πόνο.

– Χρησιμοποιείται σε τοπικές πλύσεις ή επιθέματα για επώδυνες περιόδους σε συνδυασμό με Κουνούκλα.

– Είναι κατάλληλο για τη θεραπεία των πληγών που προκύπτουν από ατυχήματα ή από χειρουργική επέμβαση.

-Βοηθά επίσης σε περιπτώσεις ακμής, εκζέματος, δερματικών ερεθισμών, ουλών και εγκαυμάτων. Μπορεί να διαλύσει ακόμη και παλιά αιματώματα.

– Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και σε καλλυντικές κρέμες. Η ανανεωτική του ιδιότητα πάνω στα κύτταρα το κάνει ανεκτίμητο σύμμαχο κατά της γήρανσης του δέρματος. Για αναγέννηση του δέρματος: 1 ml αιθερίου ελαίου ελίχρυσου, 25 σταγόνες,  σε 100 ml φυτικό λάδι βάσης της επιλογής μας.

-Είναι αποτελεσματικό για αλλεργικές καταστάσεις, ιδιαίτερα εκείνες με ρινική καταρροή, φτέρνισμα, και δερματικά εξανθήματα με φαγούρα.

– Σε περιπτώσεις φλεβίτιδας βοηθά σε συνδυασμό με το αιθέριο έλαιο του κυπαρισσιού.

– Ως αντιφλεγμονώδες είναι άριστο σε αρθρίτιδες και ρευματοειδή αρθρίτιδα. (μαζί με αιθέριο έλαιο γωλθερίας, μαύρου έλατου και αχιλλαίας).

– Έχει ευεργετική επίδραση σε ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, όπως τα κρυολογήματα, η γρίπη, η βρογχίτιδα, ο βήχας και το άσθμα, όταν εισπνέεται.

– Ρυθμίζει το αίμα. Ανάμεσα στα χημικά συστατικά του είναι μια ομάδα από ενώσεις παρόμοιες με κετόνες που ονομάζονται beta-diones. Αυτή ακριβώς η ομάδα μορίων μέσα στο αιθέριο έλαιο συντελεί κυρίως στην αντιπηκτική δράση του, κάνοντάς το εφαρμόσιμο στη θεραπεία κάθε σοβαρού μωλωπισμού που καταλήγει σε αιμάτωμα (συσσωρευμένο, θρομβωμένο αίμα). Σε συνδυασμό με την αντιφλεγμονώδη επίδραση του ελαίου πάνω στις φλέβες, αυτή η ιδιότητα το κάνει υποβοηθητικό σε περιπτώσεις θρομβοφλεβίτιδας, όπου η φλεγμονή και ο εκφυλισμός των φλεβών οδηγούν στο σχηματισμό θρόμβων.

Η ικανότητά του να διαλύει θρόμβους και να ρυθμίζει το στάσιμο αίμα – καταστάσεις που συνδέονται με το Συκώτι – του δίνει, σε ενεργειακό επίπεδο, τη δύναμη να διασκορπίζει τα βαθύτερα, «κολλημένα» αρνητικά συναισθήματα, ειδικά εκείνα που συνδέονται με το Στοιχείο του Ξύλου: διαρκής μνησικακία, μισο-συνειδητός θυμός, πικρότητα, και επίμονα αρνητική στάση.

– Σε ψυχολογικό επίπεδο, μπορεί να λειτουργήσει επίσης επουλωτικά, κλείνοντας τις συναισθηματικές πληγές του παρελθόντος και απελευθερώνοντας την ψυχική ενέργεια που βρίσκεται εγκλωβισμένη εκεί.

– Το άρωμα του ελαίου καταπραΰνει το θυμό και βοηθά τα άτομα που είναι συναισθηματικά αποκλεισμένα να αποκαταστήσουν την ψυχική τους ισσοροπία.

– Ο ελίχρυσος χαλαρώνει και υποστηρίζει την περιοχή του ηλιακού πλέγματος, ελαφρύνοντας την ένταση που απορρέει από υπερ-προσπάθεια και υπερβολικό έλεγχο, και την κατάθλιψη που οφείλεται σε μακροχρόνια απογοήτευση.