16 φυτά κατάλληλα για ξερά και άγονα εδάφη

Όλοι θέλουμε να ομορφύνουμε τον εξωτερικό χώρο του σπιτιού μας, φυτεύοντας θάμνους και λουλούδια, δημιουργώντας ένα ευχάριστο περιβάλλον για να ζούμε. Τι συμβαίνει όμως, όταν το χώμα που διαθέτουμε είναι ξερό και άγονο; Σε αυτές τις συνθήκες, τα περισσότερα φυτά δυσκολεύονται να επιβιώσουν, παρουσιάζουν προβληματική ανάπτυξη ή ξεραίνονται. Υπάρχει η επιλογή να βελτιώσουμε το έδαφος του κήπου μας και να το εμπλουτίσουμε με τα απαραίτητα συστατικά, ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να το επιτύχουμε, καθώς ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος απαιτεί αρκετό χρόνο και την αντίστοιχη επένδυση σε χρήματα. Εφόσον αποφασίσουμε να μην προβούμε σε σημαντικές αλλαγές και δεχθούμε τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει το έδαφος που έχουμε, μπορούμε να επιλέξουμε κατάλληλα φυτά με ανθεκτικό ρίζικό σύστημα που έχουν την ικανότητα να αναπτύσσονται σε άγονο και πετρώδες έδαφος χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα. Πρόκειται για φυτά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και για εξοχικές κατοικίες, καθώς έχουν ελάχιστες ανάγκες σε πότισμα και λίπανση.
 
Ανάλογα τις προτιμήσεις και τον σχεδιασμό που έχουμε κάνει για τον κήπο μας, μπορούμε να επιλέξουμε από μία αρκετά μεγάλη λίστα από αρωματικά φυτά, από καλλωπιστικούς θάμνους και δέντρα που εμφανίζουν μεγάλη ανθεκτικότητα σε ξερά και άγονα εδάφη. Κάποια από αυτά το φυτά ξεχωρίζουν για το πλούσιο γυαλιστερό φύλλωμα τους, άλλα για τα εντυπωσιακά λουλούδια και για την παρατεταμένη ανθοφορία τους. Ας δούμε αναλυτικά ποια είναι τα πιο όμορφα φυτά για ξερά και άγονα εδάφη που μπορούν να χαρίσουν ζωντάνια και χρώμα στην είσοδο του σπιτιού, στην αυλή και τον κήπο μας. 

Φυτά που αντέχουν σε ξερά και άγονα εδάφη

 Αρτεμισία Ξεκινάμε με την αψιθιά, ποώδες πολυετές αρωματικό φυτό που ευδοκιμεί σε άγονους και βραχώδεις τόπους. Η αψιθιά αναπτύσσεται σε ποικίλης σύστασης εδάφη, ακόμα και σε ξηρά, αρκεί να στραγίζουν ικανοποιητικά. Με ύψος που φθάνει μέχρι το ένα μέτρο, η αψιθιά διαθέτει όρθιο βλαστό με ελαφρώς αρωματικά, φύλλα, πράσινο-ασημένιου χρώματος, και μικρά κιτρινοπράσινα άνθη που εμφανίζονται από τον Ιούνιο ως τον Σεπτέμβριο. Η αψιθιά Προτιμά ηλιοφανείς θέσεις, είναι ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά είναι σχετικά ευαίσθητη στην παγωνιά του χειμώνα και στους βοριάδες. Άλλωστε, στο φύλλωμα της, η αψιθιά φέρει χαρακτηριστικές αδενώδεις τρίχες που εξυπηρετούν στη μείωση της διαπνοής ειδικά για την αντιμετώπιση της θερμής περιόδου του καλοκαιριού. 

 Δάφνη Η δάφνη είναι ένας ακόμη αειθαλής αρωματικός θάμνος που ευδοκιμεί σε όλα τα εδάφη ακόμη και σε ασβεστολιθικά. Η δάφνη είναι φυτό ανθεκτικό σε ξηρασία, σε ρύπανση και στην αλάτότητα, γι’ αυτό και είναι κατάλληλη για παραθαλάσσιες φυτεύσεις. Επιπλέον, η δάφνη προσαρμόζεται τόσο σε ηλιοφανείς όσο και σε σκιερές θέσεις, ενώ αντέχει και στις χαμηλές θερμοκασίες καθώς παγώνει στους -10°C Πάντως, αν τη φυτεύουμε σε γόνιμα, καλά αρδευόμενα και με καλή αποστράγγιση χώματα θα έχει μεγαλύτερη ανάπτυξη. Η δάφνη διαθέτει βαθυπράσινα, δερματώδη αρωματικά φύλλα και άσπρα ή κιτρινοπράσινα άνθη που εμφανίζονται από τον Απρίλιο έως τον Μάιο και καρποφορεί και δίνει καρπούς μαύρου χρώματος, με ωοειδές σχήμα και μέγεθος μικρής ελιάς. Τα δαφνόφυλλα, που είναι έτοιμα για συγκομιδή από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο, έχουν αρωματική οσμή και ελαφρά πικρή γεύση. 

 

Δεντρολίβανο Το δεντρολίβανο αναπτύσσεται εύκολα και καλλιεργείται στις περιοχές με μεσογειακό κλίμα και ηλιόλουστο ξηροθερμικό περιβάλλον, όπου φθάνει μέχρι και το ύψος των δύο μέτρων. Το δεντρολίβανο είναι ξυλώδης, πολυετής, αρωματικός θάμνος, πολύκλαδος και πυκνόφυλλος, με βελονοειδή φύλλα και μπλε αρωματικά άνθη που εμφανίζονται την άνοιξη και το καλοκαίρι. Είναι ανθεκτικό στην παγωνιά και τις χαμηλες θερομοκρασίες και το συναντάμε αυτοφυές, ακόμη και σε βραχώδη μέρη με υψόμετρο 600 μέτρων. Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες δεντρολίβανου, τόσο άγριες όσο και καλλιεργούμενες. Το δεντρολίβανο έχει πολλές χρήσεις από την μαγειρική και την φαρμακευτική μέχρι την κηποτεχνία, όπου χρησιμοποιείται ευρύτατα για την δημιουργία βραχόκηπων, αλλά και για φύτευση σε κρεμαστές γλάστρες, ενώ σημαντική καλλωπιστική αξία παρουσιάζει το έρπον δενδρολίβανο που αναπτύσσεται πλαγιόκλαδα. 

 Λεβάντα Δεν μπορούμε να μην συμπεριλάβουμε στη λίστα με τα φυτά που αντέχουν σε ξερά και άγονα εδάφη, τη λεβάντα με τα χαρακτηριστικά γκριζοπράσινα μακρόστενα ή λογχειδή φύλλα και τα αρωματικά μωβ άνθη. Η λεβάντα είναι ιδανικό φυτό για βραχόκηπους, για χαμηλές μπορντούρες, καθώς είναι από τα ψηλότερα αρωματικά φυτά που φθάνουν το ένα μέτρο. Η λεβάντα στη φύση αυτοφύεται σε εδάφη φτωχά, βραχώδη και ξηρά, ενώ τα περισσότερα είδη της αντέχουν στα ασβεστώδη εδάφη. Δεν αναπτύσσεται καλά σε υγρά και βαριά εδάφη καθώς παρουσιάζει σαπίσματα στις ρίζες. Γι’ αυτό το χώμα της πρέπει να εμπλουτίζεται με άμμο και χαλίκι ώστε να εξασφαλίζεται καλός αερισμός και αποστράγγιση. Η λεβάντα αναζητεί ηλιόλουστες θέσεις, αν και μπορεί να αναπτυχθεί και σε ημισκιερά σημεία. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η λεβάντα δεν είναι μόνο ανθεκτική στο ζεστό ξηροθερμικό περιβάλλον του καλοκαιριού αλλά αντέχει στην παγωνιά του χειμώνα. 

 Λεβαντίνη Η λεβαντίνη είναι ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό που δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το έδαφος, αρκεί να έχει πολύ καλή αποστράγγιση. Πολυετής, αειθαλής, αρωματικός θάμνος, η λεβαντίνη είναι αργής ανάπτυξης φυτό, συμπαγές, ύψους 40-60 εκατοστών, με πολλές παραφυάδες, του οποίου οι παλαιότεροι βλαστοί αποκτούν μεγάλο πάχος με τα χρόνια. Τα φύλλα της λεβαντίνης είναι μικρά, πυκνά, σύνθετα και φτεροειδή είτε ασημοπράσινου χρώματος, είτε σκέτου πράσινου ανάλογα με το είδος. Η λεβαντίνη ανθίζει την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου και τα ξερά άνθη παραμένουν πάνω στο φυτό για όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και στα πιο ξηρά και άγονα εδάφη χωρίς κανένα πρόβλημα. Η λεβαντίνη προτιμά ηλιοφανείς θέσεις, ενώ μπορεί να φυτευτεί ακόμη και σε παραθαλάσσιες περιοχές, καθώς είναι ανθεκτική στην αλατότητα του εδάφους. Η λεβαντίνη παρουσιάζει εξαιρετική αντοχή τόσο σε χαμηλές θερμοκρασίες όσο και σε βοριάδες. Ακόμη και σε χιόνι με πολλούς βαθμούς υπό το μηδέν, το φύλλωμα της δεν παγώνει. Η λεβαντίνη χρησιμοποιείται εκτεταμένα στην κηποτεχνία λόγω του φυλλώματος της, σε βραχόκηπους, για εδαφοκάλυψη ή για να σχηματίσει χαμηλές ελεύθερες μπορντούρες.  

 Λαδανιά H λαδανιά είναι ένας αυτοφυής, χαμηλός, φρυγανώδης θάμνος της μεσογειακής χλωρίδας που φύεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και είναι εξαιρετικά ανθεκτικός σε άγονα και ξερά εδάφη. Η λαδανιά έχει χνουδωτά φύλλα και φέρει πολύ λεπτά άνθη σε ρόζ ή λευκό χρώμα που εμφανίζουν ένα χαρακτηριστικό «τσαλάκωμα». Τα φύλλα και οι βλαστοί της λαδανιάς, κατά τους θερινούς μήνες, εκκρίνουν μια ρητινώδη ουσία, γνωστή με το όνομα αλάδανος, λάβδανο ή λάδανο, γνωστό και ως «Μύρο της Βίβλου». Η λαδανιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καλλωπιστικό φυτό σε βραχόκηπους, καθώς και σε άνυδρους κήπους μιας και έχει πολύ περιορισμένες απαιτήσεις σε πότισμα. 

 Πελαργόνι  Τα κλασικά πελαργόνια με τα εντυπωσιακά λουλούδια ευδοκιμούν σε οποιοδήποτε τύπου εδάφους, ακομα και στα πιο άγονα, αρκεί το χώμα να έχει καλή αποστράγγιση. Βέβαια, σε γόνιμα εδάφη, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, έχει καλύτερη ανάπτυξη και πλουσιότερη ανθοφορία. Το πελαργόνι μπορεί να φυτευτει τόσο σε ηλιόλουστες όσο και σε ημισκιερές θέσεις, ενώ είναι ανθεκτικό στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, στην ξηρασία και στον καύσωνα. Μπορεί να φυτευτεί και να ανθοφορήσει ακόμη και σε παραθαλάσσια μέρη, καθώς αντέχει την υψηλή αλατότητα του εδάφους. Ωστόσο, είναι ευαίσθητο στο έντονο κρύο και στην παγωνιά του χειμώνα, καθώς και στους δυνατούς βοριάδες. 

 

Αγγελική Η αγγελική είναι άλλος ένας δημοφιλής καλλωπιστικός θάμνος που ξεχωρίζει για τα γυαλιστερά φύλλα της και μπορεί να φυτευτεί σε ξερά και άγονα εδάφη. H αγγελική αναπτύσσεται καλύτερα σε ημισκιερό περιβάλλον και αποκτά ένα σχετικά συμπαγές σφαιρικό σχήμα. Είναι πολύ ανθεκτική σε ξηροθερμικές και παραθαλάσσιες συνθήκες, στην ατμοσφαιρική ρύπανση, καθώς και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Αναπτύσσεται σχετικά αργά σε όλα τα είδη εδαφών, ωστόσο έχει καλύτερη ανάπτυξη σε ελαφρά στραγγερά γόνιμα εδάφη. Αν και έχει αργή σχετικά ανάπτυξη, η αγγελική μπορεί να φτάσει σε ύψος τα τέσσερα μέτρα και να σχηματίσει τη μορφή μικρού δέντρου. Ανθοφορεί Μάιο-Ιούνιο σχηματίζοντας μικρά, λευκά λουλούδια που φέρουν ένα διακριτικό άρωμα πορτοκαλιού. 

 Πικροδάφνη Αν ψάχνουμε για ανθεκτικό θάμνο σε ξερά και άγονα εδάφη που να μας χαρίζει πολλά λουλούδια από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, τότε επιλέγουμε την πικροδάφνη. Αειθαλής, καλλωπιστικός θάμνος με μεγάλα λουλούδια, η πικροδάφνη αποτελεί χαρακτηριστικό φυτό της μεσογειακής χλωρίδας. Λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας της, η πικροδάφνη χρησιμοποιείται εκτεταμένα στην κηποτεχνία για τη διαμόρφωση παρτεριών και φραχτών αλλά και για μεμονωμένες φυτεύσεις στον κήπο καθώς και σε γλάστρες στο μπαλκόνι. Η πικροδάφνη είναι σκληραγωγημένο φυτό που μεγαλώνει σε όλα τα εδάφη, ακόμα και στα πιο άγονα, αμμώδη και ασβεστώδη. Η πικροδάφνη ευδοκιμεί τόσο σε ηλιόλουστες, όσο και σε ημισκιερές θέσεις και μας χαρίζει πλούσια ανθοφορία. Είναι ανθεκτική τόσο στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, στις παγωνιές του χειμώνα καθώς και στους δυνατούς ανέμους. Η πικροδάφνη μπορεί να φυτευτεί και στα παραθαλάσσια μέρη, καθώς είναι ανεκτική στην αλατότητα των υδροσταγονιδίων της θάλασσας ενώ λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας και της αντοχής στους ρύπους, την συναντάμε στους περισσότερους εθνικούς δρόμους της χώρας. 

 Ελαίαγνος Ο ελαίαγνος είναι αειθαλής καλλωπιστικός θάμνος που επιλέγεται συνήθως για το διακοσμητικό φύλλωμά του, αλλά και για τα αρωματικά λευκά μικρά άνθη του. Ο ελαίαγνος χρησιμοποιείται ευρέως στην κηποτεχνία για τη διαμόρφωση φραχτών ή για μεμονωμένες φυτεύσεις στον κήπο. Υπάρχουν ποικιλίες ελαίαγνου με αποχρώσεις πράσινου φυλλώματος, καθώς και ποικιλίες πανασέ με διχρωμία του φυλλώματος, όπως πράσινο με κίτρινο. Ο ελαίαγνος ανθίζει λίγο καθυστερημένα το φθινόπωρο και ακολουθούν οι μικροί κόκκινοι καρποί του, την περίοδο του χειμώνα. O ελαίαγνος ευδοκιμεί σε έδαφος με καλή στράγγιση και έχει γρήγορη ανάπτυξη, ενώ είναι εξαιρετικά ανθεκτικός στη ρύπανση της ατμόσφαιρας, στις χαμηλές θερμοκρασίες, στον άνεμο και στη ζέστη. Ιδανική επιλογή για ηλιόλουστες και παραθαλάσσιες θέσεις, καθώς αντέχει σε μεγάλη εδαφική αλατότητα και στην ξηρασία. 

 Γιασεμί κίτρινο Το χειμωνιάτικο γιασεμί με τα υπέροχα κίτρινα λουλούδια μπορεί να φυτευτεί σε όλα τα εδάφη αρκεί να έχουν καλή σποστράγγιση Το κίτρινο γιασεμί είναι αρκετά πιο ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες, σε παγετό και βοριάδες από άλλα είδη γιασεμιού, όπως το χιώτικο γιασεμί, το μπλε γιασεμί και το αραβικό γιασεμί (φούλι). Αναπτύσσεται καλύτερα και ανθοφορεί σε ηλιοφανή ή ημισκιερά σημεία. Δεν αναρριχάται τόσο όπως τα περισσότερα είδη γιασεμιού, γι’ αυτό το λέγεται και ημιαναρριχόμενο, έχει πιο κρεμοκλαδή ανάπτυξη. Με καταγωγή από την Κίνα, το κίτρινο γιασεμί αναπτύσσεται περισσότερο πλευρικά και φτάνει τα 3 μέτρα σε πλάτος και τα δύο μέτρα σε ύψος. Ανθίζει από Δεκέμβριο μέχρι Μάρτιο στις ζεστές περιοχές της χώρας και πιο όψιμα στις βόρειες. 

 Καλλωπιστική δαμασκηνιά Ο προύνος ή καλλωπιστική δαμασκηνιά, το φυλλοβόλο δέντρο, με το χαρακτηριστικό σκούρο κοκκινωπό χρώμα φύλλων είναι αρκετά ανθεκτικό σε ξερά και άγονα εδάφη. Ο προύνος αναπτύσσεται καλά σε όλα τους τύπους εδαφών, αν και προτιμά τα πλούσια, γόνιμα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη για να έχει καλύτερη ανάπτυξη. Ο προύνος είναι ανθεκτικός στην ξηρασία, στην ατμοσφαιρική ρύπανση, καθώς και στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Αν και έχει μέτριο ρυθμό ανάπτυξης, ο προύνος εμφανίζει αρκετά πυκνή βλάστηση φτάνοντας σε ύψος τα 5-7 μέτρα. Ο προύνος διαθέτει μικρά, αρωματικά άνθη ρόδινου χρώματος, που εμφανίζονται για ένα μήνα περίπου στις αρχές της άνοιξης. Ο καρπός του προύνου είναι μικρός, στρογγυλός, πορτοκαλί χρώματος και μπορεί να φαγωθεί.  

 

Ακακία Κωνσταντινουπόλεως H ακακία Κωνσταντινουπόλεως, το εντυπωσιακό φυλλοβόλο δέντρο που συναντάμε συχνά σε δρόμους, πάρκα και πλατείες για να μας χαρίζει σκιά είναι πολύ ανθεκτικό σε άγονα κα ξερά εδάφη. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το έδαφος και μπορεί να φυτευτεί σε όλους τους τύπους των εδαφών, ακόμα και σε ασβεστούχα εδάφη με υψηλό pH. Επιπλέον, η ακακία Κωνσταντινούπολεως είναι ανθεκτική στην αλατότητα του εδάφους και μπορεί να ευδοκιμήσει σε παραθαλάσσια μέρη. Η ακακία Κωνσταντινουπόλεως προτιμά ηλιόλουστα σημεία, μπορεί ωστόσο να αναπτυχθεί ικανοποιητικά και σε ημισκιερές θέσεις. Αποφεύγουμε να τη φυτεύουμε σε σκιερά σημεία, καθώς παρουσιάζει μειωμένη ανάπτυξη και περιορισμένη ανθοφορία. Η ακακία Κωνσταντινουπόλεως αναπτύσσεται καλύτερα σε ήπια κλίματα, αν και είναι ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, στην παγωνιά του χειμώνα και στους δυνατούς ανέμους.. 

 Χαρουπιά Η χαρουπιά, το αειθαλές καρποφόρο δέντρο με το πυκνό γυαλιστερό φύλλωμα είναι μία εξαιρετική επιλογή για ξερά και άγονα εδάφη. Οι απαιτήσεις της χαρουπιάς σε έδαφος είναι αρκετά περιορισμένες και θα την συναντήσουμε σε όλους τους τύπους εδαφών ακόμα και σε ξηρά άγονα πετρώδη ασβεστολιθικά εδάφη. Διαθέτει μεγάλη καλλωπιστική αξία και γιαυτό άλλωστε επιλέγεται από τους κηποτέχνες και φυτεύεται σε δρόμους, κήπους και πάρκα. Η χαρουπιά θεωρείται δέντρο των ξηρών και θερμών κλιμάτων, ευδοκιμεί σε παραθαλάσσιες περιοχές και γιαυτό άλλωστε καλλιεργείται στην Νότια Ελλάδα και στην Κρήτη ενώ παράλληλα θεωρείται σχετικά ανθεκτικό φυτό ως προς τον παγετό.. 

 Ευκάλυπτος Ο ευκάλυπτος είναι άλλο ένα πολύ προσαρμοστικό δέντρο και μπορεί να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει σε όλους τους τύπους των εδαφών καθώς έχει πολύ δυνατό ριζικό σύστημα. Ο ευκάλυπτος χρησιμοποιείται από τους αρχιτέκτονες τοπίου για δενδροστοιχίες δρόμων σε πόλεις και εθνικούς οδούς καθώς παρουσιάζει ανθεκτικότητα και στα πολύ υγρά και στα πολύ ξηρά εδάφη ενώ είναι ανθεκτικός και στους δυνατούς ανέμους και σε παραθαλάσσια εδάφη με υψηλή αλατότητα. Αντίθετα, ο ευκάλυπτος είναι σχετικά ευπαθής στην παγωνιά του χειμώνα. Αειθαλές δέντρο με πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης, ο ευκάλυπτος φτάνει γρήγορα σε μεγάλο ύψος πάνω από 50 μέτρα ενώ εμφανίζει την ανθοφορία του από αρχές καλοκαιριού μέχρι το μήνα Σεπτέμβριο. . 

 Φραγκοσυκιά Τελευταία στη λίστα μας με τα φυτά που αντέχουν σε ξερά και άγονα εδάφη, αλλά όχι λιγότερο σημαντική, η φραγκοσυκιά, ο γνωστός καρποφόρος κάκτος με τους νόστιμους και γλυκούς καρπούς του. Η καλλιέργεια της φραγκοσυκιάς, απαιτεί αμμώδη, φτωχά, ξηρά και άνυδρα εδάφη, καθώς μπορεί να επιβιώσει στην έλλειψη νερού και να ευδοκιμήσει σε ξηρόθερμικά κλίματα. Η φραγκοσυκιά είναι πολύ ανθεκτική σε συνθήκες ξηρασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς μπορεί να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού και θρεπτικών στοιχείων λόγω μειωμένης διαπνοής. Είναι επίσης ανθεκτική στη φωτιά, καθώς λόγω του νερού που περιέχει εμποδίζει την εξάπλωση πυρκαγιάς, ιδανικό φυτό για δημιουργία αντιπυρικής ζώνης.