Σπανάκι: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Τα σπανάκια είναι φυτά μονοετή, της οικογένειας των χηνοποδωδών. Καλλιεργούνται μόνο για τα φύλλα τους, τα οποία αποτελούν υγιεινή τροφή, ως περιέχοντα πολύ σίδηρο και άλλες θεραπευτικής ιδιότητες.
Αναλόγως των ποικιλιών που ανήκουν, τα φύλλα είναι λεπιδοειδή ή καρδιόσχημα, πλατειά, μεγάλα, και βλασταίνουν όλα μαζί σε τούφες πυκνές ή ανοικτές. Τα άνθη είναι μικρά πρασινωπά και πάντοτε χωρισμένα τα αρσενικά από τα θηλυκά, σε άλλες ρίζες. Δηλαδή είναι φυτά δίοικα. Οι σπόροι είναι ξυλώδεις, στρογγυλοί ή ολίγον ανώμαλοι με 2-4 μικρές άκανθες.Τα σπανάκια ευδοκιμούν σχεδόν παντού, εκτός από τα πολύ βαριά ή πολύ αμμουδερά εδάφη. Ιδιαιτέρως όμως αγαπούν και δίνουν πλούσιο και τρυφερό φύλλωμα στα δροσερά και σύσκια μέρη, αρκεί να είναι γόνιμα ή επαρκώς λιπασμένα. Ως καλλίτερο λίπασμα θεωρείται η κοπριά, γιατί τα σπανάκια έχουν ανάγκη από πολύ άζωτο. Πρέπει επομένως να δίνεται σε μεγάλη δόση 3 – 4000 οκάδ. στο στρέμμα και να σκεπάζεται λίγο πριν γίνει η σπορά. Από τα χημ. λιπάσματα, αξιοσύστατος είναι ο τύπος 6-8-8, σε ποσό 80 — 100 οκάδ. στο στρέμμα, από δε τα απλά, οι δόσεις 15 – 20 οκάδ. Νιτρικού νατρίου, 50 – 60 οκάδ. υπερφωσφορικού και 20 – 25 οκάδ. θειικού καλίου.Η προετοιμασία του εδάφους, εκτός από την λίπανση, συνίσταται στα αναγκαία οργώματα ή σκαψίματα, ώστε να ψιλοχωματιστεί καλά το χώμα και στο απαραίτητο ισοπέδωμα, αφού διαιρεθεί σε βραγιές, είτε σποριές.Η σπορά των σπανακιών γίνεται απ’ ευθείας επί τόπου, στα πεταχτά ή κατά γραμμές, οι οποίες ν’ απέχουν η μία της άλλης 25 – 30 πόντους. Οι σπόροι πρέπει να ρίχνονται πολύ αραιά και να σκεπάζονται σε βάθος 2 – 3 πόντους. Κατόπιν δε να πατιούνται, ώστε να έρχονται σε καλή επαφή με το χώμα.Σε μικρές εκτάσεις το σκέπασμα γίνεται με τσαπί ή τσουγκράνα, σε μεγάλες δε με τη σβάρνα, το δε πάτημα με κύλινδρο. Για να μη ταρατσώνει το χώμα, καλό είναι να σκεπάζεται με λίγα χόρτα, άχυρα ή φυτόχωμα.
Σ’ ένα στρέμμα τόπο απαιτούνται 3 – 5 οκάδ. από το στρογγυλό σπανακόσπορο και 5 – 8 οκάδ. από τον ακανθωτό, δηλαδή, 2-3 δραμ. για κάθε τετραγωνικό μέτρο, περίπου.Η σπορά αρχίζει από τον Αύγουστο και μπορεί να εξακολούθηση μέχρι τον Μάρτιο. Για να υπάρχει συνεχής παραγωγή η σπορά πρέπει να γίνεται τμηματικά, κάθε 15 – 20 ημέρες και σ’ ανάλογες εκτάσεις, σύμφωνα με τις ανάγκες της κατανάλωσης. Συνήθως, η σπορά γίνεται σε βραγιές ή σποριές μεγάλες, καλοδουλεμένες και εντελώς ισοπεδωμένες για να ποτίζονται εύκολα, όταν είναι ανάγκη.
Μετά την βλάστηση, πρέπει να δίδεται το πρώτο σκάλισμα, μόλις τα φυτά αποκτήσουν 3 – 4 φύλλα, κατόπιν δε να επακολουθεί το δεύτερο μετά 2 – 3 εβδομάδες. Κάποτε χρειάζεται και τρίτο σκάλισμα, ιδίως, όταν παρουσιάζονται πολλά ζιζάνια (άγρια χόρτα).Κατά τα σκαλίσματα μπορεί να γίνεται και χρήση νιτρικού νατρίου 15 – 20 οκ. στο στρέμμα, σε 2 – 3 δόσεις. Τούτο επιβάλλεται κυρίως για φυτά που είναι κάπως αδύνατα και μικρά. Κατά την διάρκεια της βλαστήσεως δεν πρέπει να λείψει ποτέ η υγρασία από το έδαφος’ γι’ αυτό όταν επικρατή ξηρασία, πρέπει να δίνονται συχνά και άφθονα ποτίσματα, άλλως όταν τα φυτά διψάσουν σταματούν την ανάπτυξη των φύλλων και αρχίζουν ν’ ανθίζουν.
Για τις χειμερινές καλλιέργειες, που τα σπανάκια έχουν σπουδαία κατανάλωση και τιμές μεγάλες, πρέπει να προφυλάσσονται από τις παγωνιές με ψάθες, άχυρα κλπ. ή να γίνεται η σπορά τους σε ζεστές θέσεις.Η συγκομιδή των σπανακιών, συνήθως, γίνεται 2 – 3 μήνες μετά την σπορά, αναλόγως της εποχής και των ποικιλιών. Κατ’ αυτήν κόπτονται τα μεγαλύτερα φύλλα και δένονται σε μάτσα, είτε ξεριζώνονται τα φυτά εξ ολοκλήρου. Γενικώς, οι πρώιμες σπορές αποδίδουν μεγαλύτερη παραγωγή φύλλων παρά οι όψιμες. Πάντως οι αποδόσεις εξαρτώνται και από τις ποικιλίες.Η συγκαλλιέργεια των σπανακιών συνηθίζεται, στις μεν πρώιμες σπορές με κρεμμύδια, μαρούλια, σκόρδα κλπ., στις δε καλοκαιρινές με αγκινάρες, κουκιά, καρότα κ. ά. Στην αμειψισπορά πρέπει ν’ ακολουθούν τα σκαλιστικά φυτά ή τα σιτηρά και να επανέρχονται στην ίδια θέση μετά 2 – 3 έτη.Παραγωγή απόρου
Για την απόκτηση σπόρου καλού, πρέπει να διατηρούνται τα πιο εύρωστα φυτά, κατ’ αποστάσεις 40 – 60 πόντους, και κατά προτίμηση, από την σπορά του Αύγουστου-Σεπτεμβρίου. Εξ αυτών, μόλις τα θηλυκά άνθη δέσουν τούς καρπούς τους, πρέπει, τα αρσενικό φυτά να αφαιρούνται ως άχρηστα για να υποβοηθείται ο φωτισμός και ο αερισμός των πρώτων καλλίτερα.
Όταν ωριμάσουν, κατά Ιούλιο-Αύγουστο, τότε κόβονται οι καρποφόροι κλαδίσκοι ή ξεριζώνονται ολόκληρα τα φυτά, και αφήνονται σε μέρος σκιερό για να αποξηρανθούν. Ο αποχωρισμός, κατόπιν των σπόρων γίνεται μ’ ένα ελαφρό κοπάνισμα. Η βλαστική δύναμη τους διαρκεί 3 – 5 χρόνια.Ποικιλίες σπανακιώνΥπάρχουν, κυρίως, δύο κατηγορίες σπανακιών η μία με απόρους στρογγυλούς και ομαλούς και η άλλη με απόρους ανώμαλους και ακανθωτούς. Η πρώτη είναι πιο βελτιωμένη και παραγωγικότερη η δε δεύτερη πιο ασθενική στο ψύχος και την ξηρασία.Οι σπουδαιότερες ποικιλίες, από τη κατηγορία των ομαλών σπανακιών είναι:

Σπανάκια καλοκαιρινά. Τα φύλλα έχουν χρώμα ζωηρό πράσινο και μεγαλώνουν πολύ αργά’ είναι ποικιλία παραγωγική κατάλληλη για καλοκαιρινή καλλιέργεια.Από τη κατηγορία των ακανθωτών σπανακιών, οι συνηθέστερες ποικιλίες είναι:

Ασθένειες σπανακιού
Τα σπανάκια δεν έχουν πολλές αρρώστιες. Ως τόσο, κάποτε παρουσιάζονται και προξενούν ζημίες.Η Μελίγκρα
Παρουσιάζεται στα φύλλα, με καιρό υγρό και ψυχρό, τα όποια κατσαδιάζει. Καταπολεμείται με σκέτη διάλυση σαπουνιού (2 – 3 οκ. σαπούνι σε 100 οκ. νερό).Ο Περονόσπορος
Κάνει στα φύλλα βούλες ασπρουδερές και τα αχρηστεύει. Ευνοείται με καιρό υγρό και ζεστό. Καταπολεμείται με ραντίσματα βορδιγαλείου πολτού (1 %), αλλά στην αρχή πολύ πριν χρησιμοποιηθούν τα φύλλα.