Κατασκευή Λαχανόκηπου: Ο Πλήρης Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός Φύτευσης Λαχανικών ανά Εποχή 2026

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Γιατί ο Δικός σας Κήπος;

Σε έναν κόσμο αυξανόμενης αβεβαιότητας – από την κλιματική αλλαγή και τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας μέχρι την ανάγκη για ποιοτικό, θρεπτικό φαγητό – η καλλιέργεια των δικών σας λαχανικών δεν είναι πλέον απλώς ένα χόμπι, αλλά μια βασική δεξιότητα επιβίωσης και αυτάρκειας. Ο λαχανόκηπος είναι το πρώτο και πιο ουσιαστικό βήμα προς την διατροφική ανεξαρτησία.

Ο σκοπός αυτού του Οδηγού είναι να μετατρέψει τον αρχάριο κηπουρό σε έναν ικανό καλλιεργητή, παρέχοντας πλήρεις οδηγίες φύτευσης για όλα τα βασικά λαχανικά, οργανωμένες ανά εποχή. Θα μάθετε πώς να μεγιστοποιείτε την απόδοση, να διατηρείτε το έδαφος υγιές και να εξασφαλίζετε μια συνεχή σοδειά 365 ημέρες τον χρόνο. Αυτός είναι ο “Απόλυτος Οδηγός” για τη διατροφική σας ασφάλεια.

🌿 Η Σημασία της Αυτάρκειας και της Ποιότητας

Η ιδιοκαλλιέργεια προσφέρει δύο ανεκτίμητα οφέλη:

1. Διατροφική Κυριαρχία: Σε μια κατάσταση κρίσης ή παρατεταμένης έλλειψης, η πρόσβαση σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά είναι εγγυημένη. Ο κήπος σας γίνεται η πιο αξιόπιστη πηγή σας.
2. Ποιότητα & Υγεία: Έχετε τον πλήρη έλεγχο των σπόρων, του εδάφους και των μεθόδων φυτοπροστασίας. Η καλλιέργεια με βιολογικές μεθόδους εξασφαλίζει προϊόντα χωρίς χημικά και με τη μέγιστη θρεπτική αξία, καθώς τα λαχανικά συγκομίζονται στο απόγειο της ωριμότητάς τους.

🎯 Οι Βασικές Αρχές της Βιολογικής Καλλιέργειας

Η επιτυχία δεν εξαρτάται από ακριβά λιπάσματα, αλλά από την υγεία του εδάφους. Η φιλοσοφία είναι: “Θρέψε το έδαφος, όχι το φυτό”.

• Αποφυγή Χημικών: Δεν χρησιμοποιούμε συνθετικά λιπάσματα ή τοξικά φυτοφάρμακα.
• Κομποστοποίηση: Επιστρέφουμε την οργανική ύλη στο έδαφος.
• Εναλλαγή Καλλιεργειών: Αλλάζουμε τη θέση των οικογενειών των φυτών για να αποφύγουμε την εξάντληση του εδάφους και την ανάπτυξη ασθενειών.
• Συντροφική Φύτευση: Χρησιμοποιούμε φυτά που αλληλοβοηθούνται για φυσική φυτοπροστασία.

---

ΜΕΡΟΣ Ι: Ο Σχεδιασμός & η Βάση (Το Έδαφος)

Ο σχεδιασμός είναι το 80% της επιτυχίας. Ένας καλά σχεδιασμένος λαχανόκηπος απαιτεί λιγότερη συντήρηση και παράγει περισσότερο.

1. Σχεδιασμός και Τοποθεσία

Ο κήπος πρέπει να τοποθετηθεί εκεί όπου οι συνθήκες είναι ιδανικές για τα περισσότερα λαχανικά.

1.1. Ανάλυση Ηλιοφάνειας και Προσανατολισμός

Τα περισσότερα λαχανικά που παράγουν καρπούς (ντομάτα, κολοκύθι, πιπεριά) απαιτούν πλήρη ήλιο.

• Ο Κανόνας των 6-8 Ωρών: Επιλέξτε μια περιοχή που δέχεται τουλάχιστον 6 έως 8 ώρες άμεσης ηλιοφάνειας την ημέρα, ιδανικά τις πρωινές ώρες, καθώς το μεσημεριανό καυτό φως μπορεί να κάψει τα φυτά το καλοκαίρι.
• Προσανατολισμός: Για να εκμεταλλευτείτε στο έπακρο τον ήλιο, οι σειρές φύτευσης πρέπει να τρέχουν στον Άξονα Βορρά-Νότου. Έτσι, το φως φτάνει σε όλες τις πλευρές των φυτών, καθώς ο ήλιος κινείται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Αποφυγή Σκίασης: Αποφύγετε τη φύτευση κοντά σε μεγάλα δέντρα (που ανταγωνίζονται επίσης για νερό και θρεπτικά) ή κοντά σε ψηλούς φράχτες.

1.2. Τύποι Κήπου: Παραδοσιακές Ράχες, Υπερυψωμένα Παραφράγματα (Raised Beds), Δοχεία

Η επιλογή του τύπου εξαρτάται από τον διαθέσιμο χώρο, την ποιότητα του εδάφους και το κεφάλαιο.

Τύπος Κήπου	Πλεονεκτήματα	Μειονεκτήματα
Παραδοσιακές Ράχες	Οικονομικό, απαιτεί λιγότερη επένδυση, εύκολο στην επέκταση.	Απαιτεί καλό αρχικό έδαφος, ευάλωτο σε ζιζάνια, απαιτεί βαθύ σκάλισμα.
Υπερυψωμένα Παραφράγματα (Raised Beds)	Άριστη αποστράγγιση, θερμαίνεται γρηγορότερα την άνοιξη, πλήρης έλεγχος του εδάφους, λιγότερα ζιζάνια, καλύτερη πρόσβαση.	Υψηλότερο αρχικό κόστος (ξυλεία, γέμισμα), απαιτεί περισσότερο πότισμα.
Καλλιέργεια σε Δοχεία (Containers)	Ιδανικό για μπαλκόνια/μικρούς χώρους, πλήρης κινητικότητα.	Περιορισμένη ποικιλία (μόνο μικρά φυτά), πολύ γρήγορη ξήρανση το καλοκαίρι.

Συμβουλή: Εάν το έδαφός σας είναι αργιλώδες (πλακάτο) ή φτωχό, τα Raised Beds είναι η καλύτερη επένδυση για γρήγορη επιτυχία.

2. Η Ψυχή του Κήπου: Το Έδαφος

Το έδαφος δεν είναι απλώς βρωμιά. Είναι ένα ζωντανό οικοσύστημα που καθορίζει την υγεία και την παραγωγικότητα των φυτών σας.

2.1. Ανάλυση Εδάφους (pH, Υφή)

Πριν ξεκινήσετε, πρέπει να γνωρίζετε τι έχετε.

• Υφή (Texture):
  • Άμμος: Αποστραγγίζει γρήγορα, δεν κρατά θρεπτικά.
  • Άργιλος (Πηλός): Κρατά νερό, αλλά συμπιέζεται εύκολα, δυσκολεύοντας τις ρίζες.
  • Ιδανικό (Πηλοαμμώδες): Ένας συνδυασμός που κρατά υγρασία και αποστραγγίζει σωστά.
• pH (Οξύτητα/Αλκαλικότητα):
  • Το ιδανικό pH για τα περισσότερα λαχανικά είναι 6.0 έως 7.0 (ελαφρώς όξινο έως ουδέτερο).
  • Εάν το pH είναι πολύ χαμηλό (όξινο), προσθέστε ασβέστη (Lime).
  • Εάν το pH είναι πολύ υψηλό (αλκαλικό), προσθέστε θείο (Sulfur) ή περισσότερο κομπόστ.

2.2. Βελτίωση Εδάφους: Κομποστοποίηση, Κοπριά, Χλωρή Λίπανση

Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο “τρέφουμε” το έδαφος, όχι το φυτό.

1. Κομποστοποίηση (Composting): Ο χρυσός του κηπουρού. Μετατρέπει τα οργανικά απόβλητα (πράσινα: υπολείμματα κουζίνας / καφέ: ξερά φύλλα, κλαδιά) σε πλούσια, χούμο. Το κομπόστ βελτιώνει τη δομή του εδάφους, αυξάνει τη συγκράτηση υγρασίας και παρέχει σταθερή τροφή.
2. Παλαίωση Κοπριάς (Aged Manure): Χρησιμοποιήστε μόνο παλαιωμένη κοπριά (από πρόβατα, αγελάδες, κοτόπουλα). Η φρέσκια κοπριά είναι πολύ πλούσια σε άζωτο και μπορεί να “κάψει” τις ρίζες των φυτών.
3. Χλωρή Λίπανση (Green Manure): Η φύτευση καλλιεργειών (όπως τριφύλλι, βίκος ή σίκαλη) που δεν προορίζονται για συγκομιδή. Αυτά τα φυτά αφήνονται να αναπτυχθούν και στη συνέχεια οργώνονται στο έδαφος, προσθέτοντας οργανική ύλη και βελτιώνοντας τη δομή του. Τα ψυχανθή (π.χ., βίκος) διορθώνουν το άζωτο (Nitrogen Fixers), εμπλουτίζοντας φυσικά το έδαφος.

2.3. Εδαφική Κουζίνα: Λίπανση (Ν-P-K) και Ιχνοστοιχεία

Ακόμη και το καλύτερο έδαφος χρειάζεται αναπλήρωση βασικών θρεπτικών.

Στοιχείο	Συντομογραφία	Ρόλος στο Φυτό	Φυσικές Πηγές
Άζωτο	N	Προωθεί την ανάπτυξη του φυλλώματος και του κορμού.	Κοπριά, Αλεύρι Αίματος, Ψυχανθή (Φασόλια/Βίκος).
Φώσφορος	P	Κρίσιμος για την ανάπτυξη της ρίζας και την ανθοφορία/καρποφορία.	Φωσφορίτης (Rock Phosphate), Κόκκαλα.
Κάλιο	K	Ενισχύει το ανοσοποιητικό του φυτού, την αντοχή σε ασθένειες και την ποιότητα των καρπών.	Τέφρα Ξύλου, Γλαυκονίτης.

---

Αυτή η ενότητα έθεσε τα θεμέλια του κήπου (σχεδιασμός, έδαφος, λίπανση).

ΜΕΡΟΣ ΙΙ: Ημερολόγιο Φύτευσης ανά Εποχή (Ο Πυρήνας)

Η επιτυχία της καλλιέργειας εξαρτάται από τη σωστή χρονική στιγμή. Η γνώση του πρώτου αναμενόμενου παγετού (First Frost Date) και του τελευταίου αναμενόμενου παγετού (Last Frost Date) της περιοχής σας είναι το κλειδί. Αυτές οι ημερομηνίες ορίζουν την έναρξη (Άνοιξη) και το τέλος (Φθινόπωρο) της καλλιεργητικής περιόδου.

3. Άνοιξη: Η Εποχή της Έναρξης και των Φυλλωδών

Η άνοιξη χωρίζεται σε δύο κρίσιμες φάσεις: την “Πρώιμη Άνοιξη” (όπου ο κίνδυνος παγετού είναι ακόμα υψηλός) και την “Ύστερη Άνοιξη” (μετά τον τελευταίο παγετό).

3.1. Πρώιμη Άνοιξη (Φεβρουάριος – Μάρτιος): Σπορά σε Εσωτερικό Χώρο

Πολλά λαχανικά με μεγάλο κύκλο ζωής (long-season crops) χρειάζονται προβάδισμα 6-8 εβδομάδων σε εσωτερικό χώρο.

• Ντομάτα (Tomato): Σπορά σε εσωτερικό, σε ζεστό περιβάλλον (20-24°C). Η ντομάτα πρέπει να είναι έτοιμη για μεταφύτευση μόλις περάσει ο κίνδυνος παγετού.Συμβουλή: Χρησιμοποιήστε φωτισμό LED ανάπτυξης (Grow Lights) για να αποφύγετε το τέντωμα των βλαστών (leggy seedlings).
• Πιπεριά & Μελιτζάνα (Pepper & Eggplant): Απαιτούν ακόμη περισσότερη ζέστη και χρόνο από την ντομάτα. Ξεκινήστε τη σπορά 2 εβδομάδες νωρίτερα από τις ντομάτες.
• Φυλλώδη (Μαρούλι, Σπανάκι): Μικρή ποσότητα μπορεί να ξεκινήσει σε εσωτερικό για πρώιμη σοδειά.

3.2. Άμεση Σπορά στο Έδαφος (Soil Direct Sowing): Οι Ψυχροί Φίλοι

Μόλις το έδαφος μπορεί να δουλευτεί (χωρίς να είναι παγωμένο ή λασπώδες), ξεκινήστε τη φύτευση των ανθεκτικών στο κρύο λαχανικών.

Λαχανικό	Οικογένεια	Τεχνική Φύτευσης	Σημαντικό (Κίνδυνος)
Σπανάκι (Spinach)	Φυλλώδη	Άμεση σπορά.	“Bolting” (Ανθοφορία): Αντέχει στο κρύο, αλλά τρέχει για σπόρο μόλις ζεσταθεί ο καιρός.
Μαρούλι (Lettuce)	Φυλλώδη	Άμεση σπορά ή μεταφύτευση (αν ξεκινήσατε μέσα).	Φυτέψτε σε διαδοχικές δόσεις (Succession Planting) κάθε 2-3 εβδομάδες.
Ραπανάκι (Radish)	Κράμβες	Άμεση σπορά (γρήγορη συγκομιδή 3-4 εβδομάδες).	Λειτουργεί ως δείκτης: Σπείρεται μαζί με καρότα, καθώς φυτρώνει γρηγορότερα και οριοθετεί τη σειρά.
Μπιζέλι (Peas)	Ψυχανθή	Άμεση σπορά.	Απαιτεί υποστήριξη (πλέγμα ή καλάμια). Καλλιεργείται νωρίς, πριν τη μεγάλη ζέστη.
Κρεμμύδι (Onion)	Αλλιοειδή	Φύτευση κοκκαριού ή νεαρών φυτών.
Πατάτα (Potato)	Σολανώδη	Φύτευση σπόρου πατάτας (Seed Potatoes).	Μόλις περάσει ο κίνδυνος του βαθιού παγετού (Ground Freeze).

3.3. Σκλήρυνση & Μεταφύτευση (Hardening Off)

Πριν τη μεταφύτευση των νεαρών φυτών (ντομάτες, πιπεριές) στο κήπο (Ύστερη Άνοιξη), πρέπει να τα «σκληρύνετε».

• Διαδικασία: Εκθέτετε τα φυτά σταδιακά στις εξωτερικές συνθήκες (ήλιο, αέρα, χαμηλότερες θερμοκρασίες) για 7-10 ημέρες.
• Σκοπός: Η προστασία από το σοκ της μεταφύτευσης (Transplant Shock). Ξεκινήστε με 1 ώρα την ημέρα σε σκιερό σημείο και αυξήστε σταδιακά το χρόνο και την έκθεση στον ήλιο.

---

4. Καλοκαίρι: Η Εποχή των Καρπών και της Θερμίδας

Το καλοκαίρι, μετά τον τελευταίο παγετό, είναι η εποχή της υψηλής παραγωγής. Τα φυτά που αγαπούν τη ζέστη είναι πλέον ασφαλή.

4.1. Φύτευση Καρπών & Ανάπτυξη

• Ντομάτα, Πιπεριά, Μελιτζάνα: Μεταφυτεύονται μόνιμα. Εφαρμόστε αμέσως υποστήριξη (πασσαλώματα, κλουβιά) και εδαφοκάλυψη (Mulch) για διατήρηση της υγρασίας.
• Κολοκύθι (Squash) & Αγγούρι (Cucumber): Άμεση σπορά στο έδαφος.Συμβουλή: Καλλιεργήστε τα αγγούρια και ορισμένα είδη κολοκυθιών (π.χ., λούφας) κατακόρυφα (σε πλέγμα ή φράχτη) για εξοικονόμηση χώρου, ευκολότερη συγκομιδή και αποφυγή ασθενειών.
• Καρπούζι & Πεπόνι (Melon): Χρειάζονται πολύ χώρο, ζέστη και άφθονο νερό. Φυτέψτε τα σε λοφίσκους (Hills).

4.2. Η Τριλογία των Αδελφών (Three Sisters: Καλαμπόκι, Φασόλι, Κολοκύθι)

Μια αρχαία μέθοδος συντροφικής φύτευσης που μεγιστοποιεί την απόδοση σε μικρό χώρο, ενώ βελτιώνει το έδαφος.

1. Καλαμπόκι (Maize): Λειτουργεί ως υποστήριξη (πασσάλωμα).
2. Φασόλι (Pole Beans): Ανεβαίνει στον κορμό του καλαμποκιού, σταθεροποιεί το άζωτο στο έδαφος (θρέφοντας το καλαμπόκι).
3. Κολοκύθι (Squash): Τα μεγάλα φύλλα του καλύπτουν το έδαφος, συγκρατώντας την υγρασία και εμποδίζοντας τα ζιζάνια.

4.3. Διαδοχική Φύτευση (Succession Planting)

Για να μην έχετε όλα τα λαχανικά έτοιμα ταυτόχρονα, σπείρετε φυλλώδη (μαρούλι, ραπανάκια, σπανάκι) σε μικρές ποσότητες, κάθε 2 εβδομάδες. Μόλις ολοκληρώσετε τη συγκομιδή μιας σειράς, φυτέψτε αμέσως την επόμενη, εξασφαλίζοντας μια συνεχή παροχή.

---

5. Φθινόπωρο: Η Εποχή της Αποθήκευσης και των Ριζών

Το φθινόπωρο είναι η δεύτερη άνοιξη του κήπου. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες είναι ιδανικές για τα λαχανικά που αγαπούν το κρύο.

5.1. Φύτευση Χειμερινών Λαχανικών (Brassicas)

Τα φυτά της οικογένειας της Κράμβης (Brassicas) αναπτύσσονται καλύτερα στο δροσερό κλίμα.

• Μπρόκολο, Κουνουπίδι, Λάχανο: Ξεκινήστε τη σπορά μέσα στο καλοκαίρι (τέλη Ιουλίου/Αύγουστο) για να είναι έτοιμα για μεταφύτευση τον Σεπτέμβριο.
• Kale (Λαχανίδα): Γίνεται πιο γλυκό και τρυφερό μετά τον πρώτο ελαφρύ παγετό.
• Σκόρδο: Φυτεύεται στα τέλη του φθινοπώρου (Οκτώβριος/Νοέμβριος) για συγκομιδή το επόμενο καλοκαίρι.

5.2. Ρίζες Αποθήκευσης (Root Crops)

Αυτά τα λαχανικά είναι ιδανικά, καθώς μπορούν να αποθηκευτούν για μήνες.

• Καρότο, Παντζάρι, Γογγύλι: Σπείρονται στα τέλη του καλοκαιριού/αρχές φθινοπώρου. Ο κρύος καιρός βελτιώνει τη γεύση τους.
• Πατάτες: Οι ύστερες ποικιλίες μπορούν να φυτευτούν στις αρχές του καλοκαιριού για φθινοπωρινή συγκομιδή.

---

6. Χειμώνας: Η Εποχή της Προστασίας και της Σποράς

Ακόμη και στις βόρειες περιοχές, ο κήπος δεν πρέπει να αδρανεί.

6.1. Καλλιέργεια σε Προστατευμένο Χώρο (Τούνελ & Cloches)

• Cold Frames & Low Tunnels: Χρησιμοποιήστε πλαστικά τούνελ ή γυάλινα κουτιά (cloches) για να δημιουργήσετε ένα μικροκλίμα.
• Χειμερινά Πράσινα: Το Σπανάκι, το Μαρούλι (ειδικά τα ανθεκτικά είδη) και τα Ραδίκια μπορούν να συνεχίσουν να παράγουν κάτω από προστασία.

6.2. Προετοιμασία Εδάφους για την Άνοιξη (Κάλυψη, Απολύμανση)

• Κάλυψη Εδάφους: Μην αφήνετε το έδαφος γυμνό. Σπείρετε Χλωρή Λίπανση (π.χ., σίκαλη, βίκος) ή καλύψτε το με παχύ στρώμα άχυρου ή κομποστ για να προστατεύσετε το μικροβίωμα και να αποφύγετε τη διάβρωση.
• Εδαφική Απολύμανση (Solarization): Σε περιοχές με ζεστό καλοκαίρι, η κάλυψη του εδάφους με διαφανές πλαστικό για 4-6 εβδομάδες μπορεί να σκοτώσει τα παράσιτα και τους παθογόνους οργανισμούς (τεχνική που προετοιμάζει το έδαφος για την επόμενη άνοιξη).

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: Τα 20 Βασικά Λαχανικά & Οι Απαιτήσεις τους

Για μακροχρόνια αυτάρκεια, ο κηπουρός πρέπει να εστιάζει τόσο στην παραγωγή θερμίδων (Πατάτα, Φασόλι) όσο και στη διατροφική ποικιλία (Ντομάτα, Φυλλώδη).

7. Οδηγίες Φύτευσης A-Z (Πίνακες Αναφοράς)

Ακολουθεί ένας αναλυτικός οδηγός για τα πιο κρίσιμα λαχανικά, οργανωμένα σε οικογένειες για λόγους εναλλαγής καλλιεργειών (Crop Rotation).

7.1. Οικογένεια Σολανώδη (Solanaceae): Ντομάτα, Πατάτα, Πιπεριά, Μελιτζάνα

Η πιο απαιτητική οικογένεια, αλλά και η πιο καρποφόρα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα φυτά αυτής της οικογένειας δεν πρέπει να καλλιεργούνται στο ίδιο σημείο για τουλάχιστον 3-4 χρόνια, λόγω κοινών ασθενειών (π.χ., περονόσπορος).

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Ντομάτα	Κλάδεμα (Pruning): Αφαιρέστε τα πλευρικά βλαστάρια (Suckers) που φυτρώνουν στη μασχάλη φύλλου/κορμού για να ενισχύσετε τον κύριο βλαστό. Υποστήριξη: Χρησιμοποιήστε γερά πασσαλώματα ή κλουβιά.	Επιλέξτε ποικιλίες Heirloom (παραδοσιακές) για να μπορείτε να κρατάτε τους δικούς σας σπόρους κάθε χρόνο.
Πατάτα	Παρενόχληση (Hilling Up): Καθώς το φυτό αναπτύσσεται, σκεπάζετε τη βάση με χώμα ή άχυρο. Αυτό προστατεύει τους κονδύλους από το φως (πρασίνισμα/τοξικότητα) και ενθαρρύνει τη δημιουργία περισσοτέρων κονδύλων.	Η νούμερο 1 θερμιδική καλλιέργεια. Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο σε σακούλες ή δοχεία για να ελέγχετε καλύτερα τα παράσιτα.
Πιπεριά	Υποστήριξη: Αν και μικρότερη από την ντομάτα, χρειάζεται υποστήριξη όταν καρποφορεί. Κλάδεμα: Αφαιρέστε το πρώτο άνθος (γνωστό ως King Blossom) για να ενθαρρύνετε μια πιο γερή ανάπτυξη.	Θερμόφιλο. Χρησιμοποιήστε πέτρες γύρω από τη βάση για να απορροφούν και να απελευθερώνουν θερμότητα τη νύχτα.
Μελιτζάνα	Απαιτήσεις: Πολύ ζεστό έδαφος και άφθονη ηλιοφάνεια.	Συχνή συγκομιδή: Συγκομίστε όταν είναι γυαλιστερή. Η παραμονή του καρπού στο φυτό μειώνει την παραγωγή.

7.2. Οικογένεια Κολοκυνθοειδή (Cucurbitaceae): Κολοκύθι, Αγγούρι, Καρπούζι

Αναπτύσσονται γρήγορα και είναι εξαιρετικοί παραγωγοί, αλλά απαιτούν χώρο ή κατακόρυφη υποστήριξη.

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Κολοκύθι (Zucchini)	Τεχνική Επικονίασης: Εάν η καρποφορία είναι χαμηλή, κάντε τεχνητή επικονίαση μεταφέροντας γύρη από το αρσενικό άνθος (με λεπτό μίσχο) στο θηλυκό (με μικρό κολοκύθι στη βάση) με ένα πινέλο.	Αφήστε μερικά κολοκύθια να μεγαλώσουν για σπόρο και διατήρηση (χειμερινή κολοκύθα/ποικιλίες αποθήκευσης).
Αγγούρι	Κατακόρυφη Καλλιέργεια: Φυτέψτε σε πλέγμα για να εξοικονομήσετε χώρο, να αποφύγετε μυκητιάσεις και να συγκομίζετε ευκολότερα.	Προσοχή: Χρειάζεται σταθερή υγρασία. Το άνισο πότισμα οδηγεί σε πικρή γεύση.
Καρπούζι/Πεπόνι	Χώμα: Προσθέστε κοπριά στο λάκκο φύτευσης. Κλάδεμα: Κλαδέψτε τους αδύναμους βλαστούς για να συγκεντρωθεί η ενέργεια σε λίγους, μεγάλους καρπούς.

7.3. Οικογένεια Ψυχανθή (Legumes): Φασόλι, Μπιζέλι

Αυτές οι καλλιέργειες είναι κρίσιμες γιατί βελτιώνουν το έδαφος (Nitrogen Fixers).

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Φασόλι	Σταθεροποίηση Αζώτου: Οι ρίζες τους φιλοξενούν βακτήρια που δεσμεύουν το άζωτο του αέρα. Μην λιπαίνετε υπερβολικά με άζωτο, αλλιώς θα έχετε μόνο φύλλωμα.	Προτιμήστε αναρριχώμενα φασόλια (Pole Beans) αντί για τα θαμνώδη (Bush Beans), καθώς παράγουν περισσότερο σε μικρότερο χώρο.
Μπιζέλι	Εποχή: Φυτεύεται νωρίς την άνοιξη και τελειώνει πριν την έντονη ζέστη του καλοκαιριού.	Συγκομιδή: Τακτική συγκομιδή για να ενθαρρύνετε περισσότερες παραγωγές.

7.4. Οικογένεια Κράμβες (Brassicas): Λάχανο, Μπρόκολο, Κουνουπίδι, Kale

Αγαπούν το κρύο και είναι εξαιρετικά θρεπτικά, ιδανικά για φθινοπωρινή/χειμερινή σοδειά.

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Λάχανο & Μπρόκολο	Ποτίσματα & Άζωτο: Απαιτούν σταθερό πότισμα και αρκετό άζωτο για την ανάπτυξη των κεφαλών.	Προστασία: Καλύψτε με δίχτυ για να προστατεύσετε από τη λευκή πεταλούδα του λάχανου (Cabbage Moth).
Kale (Λαχανίδα)	Ανθεκτικότητα: Αντέχει στον παγετό. Η γεύση του βελτιώνεται μετά από τον πρώτο ελαφρύ παγετό.	Εξαιρετικό για συνεχή συγκομιδή (Cut-and-Come-Again): κόβετε τα εξωτερικά φύλλα και αφήνετε το κέντρο να συνεχίσει να μεγαλώνει.

7.5. Οικογένεια Ριζώδη & Βολβοί

Ιδανικά για αποθήκευση σε Root Cellar ή σε δροσερό μέρος.

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Καρότο & Παντζάρι	Έδαφος: Χρειάζονται βαθύ, αφράτο, περατό χώμα. Αποφύγετε τη φρέσκια κοπριά, που μπορεί να κάνει τις ρίζες να διακλαδίζονται.	Σπορά: Αραιώστε τα φυτά μόλις βγουν (Thinning) για να έχουν χώρο να αναπτυχθούν οι ρίζες.
Σκόρδο	Φύτευση: Φυτεύεται το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος) και συγκομίζεται το καλοκαίρι.	Αποθήκευση: Ιδανικό για μακροχρόνια αποθήκευση (πλέξιμο/πλεξούδες).
Κρεμμύδι	Απαιτήσεις: Πλήρης ήλιος και άφθονο άζωτο.	Προσοχή: Η διακοπή ποτίσματος πριν τη συγκομιδή βοηθάει στην αποθήκευση.

7.6. Οικογένεια Φυλλώδη (Greens)

Ιδανικά για γρήγορη συγκομιδή και παραγωγή σε ψυχρότερες περιόδους.

Λαχανικό	Ειδικές Τεχνικές & Προκλήσεις	Συμβουλές Αυτάρκειας
Σπανάκι & Ελβετικό Σέσκουλο	Σπανάκι (Bolting): Τρέχει για σπόρο όταν η μέρα μακραίνει. Σέσκουλο: Αντέχει περισσότερο στη ζέστη από το σπανάκι.	Τεχνική “Cut-and-Come-Again”: Κόψτε τα εξωτερικά φύλλα 2-3 εκ. πάνω από το έδαφος και αφήστε το κέντρο να παράγει ξανά.
Μαρούλι	Σπορά: Κάντε διαδοχική φύτευση κάθε 2 εβδομάδες.	Αποφυγή Πικρής Γεύσης: Κόψτε το πριν ζεστάνει πολύ ο καιρός, διαφορετικά γίνεται πικρό.

ΜΕΡΟΣ IV: Βιολογική Προστασία & Τεχνικές Αυτάρκειας

Η μακροχρόνια επιτυχία στον λαχανόκηπο δεν μετριέται μόνο στην τρέχουσα σοδειά, αλλά στην ικανότητά σας να διατηρείτε το οικοσύστημα υγιές και να επαναλαμβάνετε τον κύκλο παραγωγής επ’ αόριστον.

8. Ολοκληρωμένη Φυτοπροστασία (IPM – Integrated Pest Management)

Η φιλοσοφία του Βιολογικού Κήπου είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή. Αντί να σκοτώσουμε τα παράσιτα, εστιάζουμε στην ισορροπία του οικοσυστήματος.

8.1. Έλεγχος Παρασίτων: Φυσικά Εντομοκτόνα και Ωφέλιμα Έντομα

• Ωφέλιμα Έντομα: Ο κήπος σας χρειάζεται “φίλους”. Η πασχαλίτσα είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχος ενάντια στις αφίδες. Ενθαρρύνετε την παρουσία τους φυτεύοντας λουλούδια (π.χ., άνηθο, κατιφέ) που προσελκύουν ωφέλιμους θηρευτές.
• Φυσικά Απωθητικά Φυτά (Companion Planting):
  • Κατιφές (Marigold): Φυτέψτε τον δίπλα σε ντομάτες. Απωθεί τους νηματώδεις (μικροσκοπικά σκουλήκια στις ρίζες).
  • Σκόρδο / Κρεμμύδι: Η έντονη οσμή τους απωθεί γενικά έντομα. Φυτεύστε τα ανάμεσα σε καρότα ή λάχανα.
• Φυσικό Σαπούνι: Για μικρές εξάρσεις αφίδων ή λευκής μύγας, ψεκάστε με διάλυμα νερού και ήπιου υγρού σαπουνιού πιάτων (1-2 κουταλιές ανά λίτρο νερού). Το σαπούνι διαλύει το εξωτερικό περίβλημα του εντόμου.

8.2. Οι 5 Συχνότερες Ασθένειες & Αντιμετώπιση

Οι περισσότερες ασθένειες είναι μυκητιασικές και οφείλονται στην υγρασία και την κακή κυκλοφορία του αέρα.

1. Περονόσπορος (Downy Mildew): Λευκή/γκρι “πούδρα” στα φύλλα.
   • Αντιμετώπιση: Ψεκασμός με διάλυμα γάλακτος (1 μέρος γάλακτος, 10 μέρη νερού) ή θείο (όταν δεν έχει πολύ ζέστη). Βεβαιωθείτε ότι ο αέρας κυκλοφορεί γύρω από τα φυτά (σωστό κλάδεμα).
2. Ωίδιο (Powdery Mildew): Επηρεάζει συχνά κολοκυθοειδή και αγγούρια.
   • Αντιμετώπιση: Χαλκός (οργανική επιλογή) ή διττανθρακική σόδα.
3. Blossom End Rot (Σάπισμα Άκρου Άνθους): Μαύρη κηλίδα στη βάση της ντομάτας/πιπεριάς.
   • Αιτία: Έλλειψη ασβεστίου (όχι απαραίτητα στο έδαφος, αλλά στην πρόσληψη από το φυτό).
   • Αντιμετώπιση: Σταθερό πότισμα (αποφυγή στρες) και προσθήκη ασβεστίου (π.χ., κονιοποιημένα τσόφλια αυγών ή ασβέστη) στο έδαφος.
4. Σήψη Ρίζας: Οφείλεται σε κακή αποστράγγιση και υπερβολικό πότισμα.
   • Αντιμετώπιση: Καμία. Αποφυγή με σωστό έδαφος και μη υπερβολικό πότισμα.
5. Κολοράντο (Πατάτα): Έντομα με κίτρινες ρίγες.
   • Αντιμετώπιση: Χειροκίνητη συλλογή και καταστροφή των εντόμων και των αυγών τους.

9. Τεχνικές Αυτάρκειας & Διατήρησης

Η αυθεντική αυτάρκεια σημαίνει ότι δεν αγοράζετε τίποτα: ούτε σπόρους, ούτε λιπάσματα.

9.1. Διατήρηση Σπόρων (Seed Saving): Επιλογή Heirloom Varieties

Εάν θέλετε να είστε αυτάρκεις, πρέπει να κρατάτε τους δικούς σας σπόρους.

• Heirloom (Παραδοσιακές Ποικιλίες): Είναι φυτά “ανοιχτής επικονίασης” (Open-Pollinated), που σημαίνει ότι ο σπόρος που παίρνετε από τον καρπό θα δώσει ακριβώς το ίδιο φυτό την επόμενη χρονιά.
• Υβρίδια (F1 Hybrids): Οι σπόροι που παίρνετε από τα υβρίδια δεν είναι σταθεροί και δεν θα δώσουν αξιόπιστο καρπό την επόμενη χρονιά. Αποφύγετε τα για αυτάρκεια.
• Διαδικασία: Επιλέξτε τον καλύτερο, πιο υγιή καρπό από το πιο δυνατό φυτό (π.χ., ντομάτα). Αφήστε τον να ωριμάσει πλήρως, συλλέξτε τον σπόρο, καθαρίστε τον και αποθηκεύστε τον σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος (ιδανικά σε αεροστεγή συσκευασία).

9.2. Εναλλαγή Καλλιεργειών (Crop Rotation): Ο Κανόνας των 4 Ετών

Αυτή είναι η πιο κρίσιμη στρατηγική για την υγεία του εδάφους.

• Σκοπός: Αποφεύγει τη συσσώρευση συγκεκριμένων ασθενειών και παρασίτων που σχετίζονται με μία οικογένεια φυτών (π.χ., ασθένειες Σολανωδών) και αποτρέπει την εξάντληση συγκεκριμένων θρεπτικών.
• Ο Κανόνας: Χωρίστε τον κήπο σας σε 3 ή 4 ζώνες. Μην φυτέψετε ποτέ την ίδια οικογένεια φυτών στην ίδια ζώνη για τουλάχιστον 3 χρόνια.

Έτος	Ζώνη 1	Ζώνη 2	Ζώνη 3
1	Σολανώδη (Ντομάτα, Πατάτα)	Κράμβες (Λάχανο, Μπρόκολο)	Ψυχανθή (Φασόλι)
2	Ψυχανθή (Φασόλι)	Σολανώδη (Ντομάτα, Πατάτα)	Κράμβες (Λάχανο, Μπρόκολο)
3	Κράμβες (Λάχανο, Μπρόκολο)	Ψυχανθή (Φασόλι)	Σολανώδη (Ντομάτα, Πατάτα)

9.3. Αποθήκευση Σοδειάς: Root Cellars, Αποξήρανση, Κονσερβοποίηση

Η σοδειά είναι χρήσιμη μόνο αν μπορεί να διαρκέσει τον χειμώνα.

1. Αποθήκες Ριζών (Root Cellars): Ένας φυσικά δροσερός και υγρός χώρος (π.χ., υπόγειο ή σκαμμένος χώρος) που κρατά τα ριζώδη (πατάτες, καρότα, παντζάρια) φρέσκα για μήνες.
2. Αποξήρανση (Dehydration): Η πιο απλή μέθοδος. Χρησιμοποιείται για βότανα, φρούτα, πιπεριές και ντομάτες. Μειώνει το βάρος και τον όγκο.
3. Κονσερβοποίηση (Canning): Απαιτεί βάζα, καπάκια και ειδικό εξοπλισμό (π.χ., βραστήρα). Ιδανικό για ντοματόζουμο, σάλτσες και τουρσιά.

---

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ο Κήπος ως Σχολείο

Ολοκληρώνοντας αυτόν τον εγκυκλοπαιδικό οδηγό, γίνεται σαφές ότι η επιτυχία στον λαχανόκηπο δεν είναι μια πράξη, αλλά μια συνεχής διαδικασία παρατήρησης, πειραματισμού και εκμάθησης. Κάθε αποτυχία είναι ένα μάθημα για το επόμενο έτος.

Ο κήπος σας είναι ο καλύτερος δάσκαλός σας. Σας διδάσκει υπομονή, σας συνδέει με τους φυσικούς κύκλους και, κυρίως, σας παρέχει την ελευθερία της διατροφικής αυτάρκειας. Ξεκινήστε μικρά, μάθετε τα βασικά και σύντομα ο κήπος σας θα είναι η πιο πολύτιμη πηγή πόρων που διαθέτετε.

50 Ερωτήσεις & Απαντήσεις (FAQs)

Σχεδιασμός & Έδαφος

1. Τι είναι το “Last Frost Date” και γιατί είναι κρίσιμο;
   • Είναι η μέση ημερομηνία του τελευταίου αναμενόμενου παγετού την άνοιξη. Φυτά ευαίσθητα στη θερμότητα (π.χ., ντομάτα) φυτεύονται μόνο μετά από αυτήν την ημερομηνία.
2. Ποια είναι η ιδανική σύσταση εδάφους;
   • Το πηλοαμμώδες (loam): ένας συνδυασμός άμμου, πηλού και οργανικής ύλης που εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση και συγκράτηση θρεπτικών.
3. Πώς μπορώ να αυξήσω την οργανική ύλη στο έδαφός μου;
   • Με την ενσωμάτωση μεγάλων ποσοτήτων κομπόστ, παλαιωμένης κοπριάς και την εφαρμογή χλωρής λίπανσης (Green Manure).
4. Ποιο είναι το μυστικό για τον έλεγχο των ζιζανίων;
   • Η εδαφοκάλυψη (Mulching). Ένα παχύ στρώμα (10-15 εκ.) από άχυρο ή κομπόστ μπλοκάρει το φως και εμποδίζει τη βλάστηση των σπόρων ζιζανίων.
5. Τι σημαίνει η έλλειψη καλίου (Κ) στο φυτό;
   • Τα φύλλα κιτρινίζουν στα άκρα και γίνονται εύθραυστα. Αντιμετωπίζεται με τέφρα ξύλου (με μέτρο) ή οργανικά λιπάσματα καλίου.

Εποχιακή Φύτευση

6. Πόσο νωρίς μπορώ να ξεκινήσω τις ντομάτες σε εσωτερικό χώρο;
   • Περίπου 6-8 εβδομάδες πριν από το Last Frost Date της περιοχής σας.
7. Τι είναι η διαδοχική φύτευση (Succession Planting);
   • Η φύτευση μικρών ποσοτήτων από την ίδια καλλιέργεια (π.χ., μαρούλι, ραπανάκια) σε διαδοχικά χρονικά διαστήματα (π.χ., κάθε 2-3 εβδομάδες) για συνεχή σοδειά.
8. Ποια λαχανικά αντέχουν σε ελαφρύ παγετό;
   • Τα φυλλώδη κράμβης (λάχανο, μπρόκολο, kale), το σπανάκι και τα καρότα.
9. Πώς φυτεύω σκόρδο για να είναι έτοιμο το καλοκαίρι;
   • Φυτεύεται στα τέλη του φθινοπώρου (Οκτώβριος-Νοέμβριος), ώστε ο βολβός να σχηματιστεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
10. Γιατί το μαρούλι μου γίνεται πικρό και τρέχει για σπόρο (Bolting);
    • Λόγω της υψηλής θερμοκρασίας και της παρατεταμένης έκθεσης στο φως. Η σπορά πρέπει να σταματάει όταν η ζέστη γίνεται έντονη.

Εξειδικευμένες Τεχνικές

11. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αναρριχώμενων (Pole) και θαμνωδών (Bush) φασολιών;
    • Τα αναρριχώμενα χρειάζονται υποστήριξη (πασσάλωμα) αλλά παράγουν για μεγαλύτερο διάστημα. Τα θαμνώδη είναι πιο γρήγορα, αλλά έχουν μικρότερο κύκλο παραγωγής.
12. Πώς κάνω σωστό κλάδεμα στην ντομάτα;
    • Αφαιρώντας τα πλευρικά βλαστάρια (Suckers), μικρά παρακλάδια που φυτρώνουν στη μασχάλη του φύλλου και του κορμού, για να κατευθύνετε την ενέργεια στον κύριο βλαστό.
13. Πότε χρησιμοποιώ τεχνητή επικονίαση;
    • Στα κολοκυθοειδή (κολοκύθι, αγγούρι), όταν ο πληθυσμός των μελισσών είναι χαμηλός ή ο καιρός είναι βροχερός. Μεταφέρετε γύρη από το αρσενικό στο θηλυκό άνθος.
14. Ποια είναι τα οφέλη της κατακόρυφης καλλιέργειας;
    • Εξοικονόμηση χώρου, καλύτερη κυκλοφορία αέρα (μείωση μυκητιάσεων) και ευκολότερη συγκομιδή.
15. Τι κάνω εάν το έδαφός μου είναι πολύ αργιλώδες (πλακάτο);
    • Προσθέστε άφθονη οργανική ύλη (κομπόστ, άχυρο) για να βελτιώσετε τη δομή, ή χρησιμοποιήστε Raised Beds.

Βιολογική Προστασία

16. Πώς προστατεύω τα λάχανα από τη λευκή πεταλούδα;
    • Με κάλυψη από δίχτυ ή λεπτό ύφασμα (Row Cover) για να εμποδίσετε την εναπόθεση αυγών.
17. Γιατί είναι απαραίτητη η εναλλαγή καλλιεργειών;
    • Για να διασπάσετε τον κύκλο ζωής ασθενειών και παρασίτων που προσβάλλουν συγκεκριμένες οικογένειες (π.χ., Σολανώδη) και για να διατηρήσετε την ισορροπία των θρεπτικών.
18. Πώς αναγνωρίζω την αφίδα;
    • Μικρά, πράσινα ή μαύρα έντομα που συγκεντρώνονται στο κάτω μέρος των φύλλων και στους τρυφερούς βλαστούς, αφήνοντας πίσω τους “μελιτώματα”.
19. Ποια είναι η πιο αποτελεσματική, φυσική λύση για τον περονόσπορο;
    • Ο οργανικός χαλκός (Bordeaux Mixture) ή το διάλυμα γάλακτος/σόδας.
20. Τι είναι το Companion Planting;
    • Η φύτευση φυτών που αλληλοβοηθούνται, είτε προσελκύοντας ωφέλιμα έντομα (π.χ., άνηθος) είτε απωθώντας βλαβερά (π.χ., κατιφές).

Αυτάρκεια & Διατήρηση

21. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ Heirloom και F1 Hybrid σπόρου;
    • Heirloom: Σταθερός σπόρος που μπορείτε να συλλέξετε και να φυτέψετε ξανά. F1 Hybrid: Σπόρος που παράγεται με διασταύρωση, μη σταθερός, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για seed saving.
22. Ποια λαχανικά είναι τα καλύτερα για θερμιδική αυτάρκεια;
    • Πατάτα, γλυκοπατάτα, φασόλι (αποξηραμένο), καλαμπόκι και κολοκύθα αποθήκευσης (Winter Squash).
23. Πώς αποθηκεύω σπόρους σωστά;
    • Σε αεροστεγές δοχείο, σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος (ιδανικά στους 4-10°C) με σταθερή υγρασία.
24. Πώς μπορώ να αποθηκεύσω τα καρότα μου για μήνες;
    • Με την τεχνική Root Cellar (αποθήκη ριζών) ή θάβοντας τα σε υγρή άμμο σε δροσερό υπόγειο.
25. Ποιος είναι ο κίνδυνος με τη χρήση φρέσκιας κοπριάς;
    • Είναι πολύ πλούσια σε άζωτο και μπορεί να κάψει τις ρίζες. Πρέπει να έχει παλαιωθεί (composted) για 6-12 μήνες.
26. Πώς προστατεύω τα φυτά μου από το φθινοπωρινό κρύο;
    • Με την χρήση πλαστικών τούνελ (Low Tunnels) ή την κάλυψη με Agribon (ύφασμα προστασίας από τον παγετό).
27. Τι είναι η τεχνική “Cut and Come Again”;
    • Η συγκομιδή μόνο των εξωτερικών φύλλων των φυλλωδών (π.χ., σπανάκι, μαρούλι), αφήνοντας το κέντρο να συνεχίσει να αναπτύσσεται.
28. Πώς μπορώ να φτιάξω τη δική μου σκόνη ασβεστίου;
    • Ψήστε τσόφλια αυγών στο φούρνο και τρίψτε τα σε λεπτή σκόνη (μύλος καφέ) για να τα ενσωματώσετε στο έδαφος.
29. Ποιος είναι ο ρόλος του σκόρδου στη βιολογική φυτοπροστασία;
    • Το εκχύλισμα σκόρδου λειτουργεί ως φυσικό μυκητοκτόνο και απωθητικό εντόμων.
30. Πόσο νερό χρειάζεται μια ντομάτα το καλοκαίρι;
    • Περίπου 2,5-3,5 λίτρα νερού την εβδομάδα, ανάλογα με τη ζέστη, με σταθερό πότισμα για την αποφυγή του Blossom End Rot.
31. Γιατί οι πατάτες μου πρασινίζουν;
    • Λόγω έκθεσης στο φως (ήλιος). Αυτό σημαίνει ότι ο κόνδυλος έχει γίνει τοξικός (παράγει σολανίνη). Χρειάζεται περισσότερο Hilling Up.
32. Πώς φτιάχνω έναν “ζεστό” σωρό κομποστοποίησης;
    • Διατηρώντας σωστή αναλογία πράσινων (άζωτο, π.χ., χόρτο) και καφέ (άνθρακας, π.χ., ξερά φύλλα) υλικών, αερίζοντας τον τακτικά και διατηρώντας την υγρασία.
33. Τι είναι το Vermicomposting;
    • Η κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων με τη χρήση σκουληκιών (Red Wigglers) για την παραγωγή πλούσιου κομπόστ (χούμος).
34. Ποια είναι τα βασικά σημάδια έλλειψης αζώτου (N);
    • Ομοιόμορφο κιτρίνισμα των κάτω (παλαιότερων) φύλλων.
35. Ποιο είναι το πιο κρίσιμο ιχνοστοιχείο για την καρποφορία;
    • Ο Φώσφορος (P), κρίσιμος για την ανάπτυξη ριζών, λουλουδιών και καρπών.

Σύνθετα Θέματα

36. Πότε είναι η καλύτερη στιγμή για συγκομιδή σπόρων ντομάτας;
    • Όταν ο καρπός είναι πλήρως ώριμος (πολύ μαλακός).
37. Ποια φυτά δεν πρέπει ποτέ να φυτεύονται κοντά στις ντομάτες;
    • Τα κολοκυθοειδή (ανταγωνίζονται για νερό/θρεπτικά) και τα παράσιτα όπως το μάραθο.
38. Πώς προστατεύω τον κήπο από τις γάτες ή τα κατοικίδια;
    • Με την χρήση πλέγματος, την ενσωμάτωση κομμένου πλαστικού πιρουνιού στο χώμα ή απωθητικών με βάση τα εσπεριδοειδή.
39. Πώς αντιμετωπίζω τα σαλιγκάρια και τους γυμνοσάλιαγκες;
    • Με παγίδες μπύρας (πιάτα με μπύρα) ή με διάσπαρτο χαλκό γύρω από τα φυτά.
40. Είναι ασφαλής η χρήση στάχτης ξύλου (τέφρα) στο λαχανόκηπο;
    • Ναι, είναι πλούσια σε κάλιο, αλλά αυξάνει το pH. Χρησιμοποιήστε τη με προσοχή και μόνο σε όξινα εδάφη.

Τεχνικές Διατήρησης & Ασφάλειας

41. Ποια λαχανικά αποθηκεύονται καλύτερα με αποξήρανση;
    • Βότανα, πιπεριές (σε σκόνη), ντομάτες (λιοστάσιο).
42. Ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να αποθηκεύσω πατάτες μετά τη συγκομιδή;
    • Σε δροσερό, σκοτεινό, υγρό μέρος (όχι ψυγείο). Κάντε “σκλήρυνση” (curing) για 1-2 εβδομάδες σε θερμό χώρο πριν την τελική αποθήκευση.
43. Τι είναι ο κίνδυνος με την κονσερβοποίηση στο σπίτι;
    • Η αλλαντίαση (Botulism). Πρέπει να τηρούνται αυστηρά τα πρωτόκολλα πίεσης και θερμότητας (ιδιαίτερα για λαχανικά χαμηλής οξύτητας).
44. Ποια λαχανικά δεν πρέπει να αποθηκεύονται μαζί με τις πατάτες;
    • Τα μήλα και οι μπανάνες (απελευθερώνουν αιθυλένιο), που επιταχύνουν τη βλάστηση της πατάτας.
45. Πώς διατηρώ το λάχανο για τον χειμώνα;
    • Με την μέθοδο της ζύμωσης (Sauerkraut) ή με αποθήκευση σε κρύο, υγρό χώρο.
46. Πώς αναγνωρίζω ένα φυτό που υποφέρει από ξηρασία;
    • Μαραμένα φύλλα το πρωί (όχι μόνο το μεσημέρι) και ξηρό χώμα.
47. Ποιος είναι ο ρόλος των ψυχανθών (φασολιά, μπιζέλια) στην εναλλαγή;
    • Προστίθενται στο έδαφος πριν από τα φυτά που χρειάζονται πολύ άζωτο (π.χ., κράμβες, καλαμπόκι).
48. Πότε είναι η καλύτερη ώρα να ποτίζω;
    • Νωρίς το πρωί, ώστε το φύλλωμα να στεγνώσει πριν το βράδυ, μειώνοντας τον κίνδυνο μυκητιάσεων.
49. Πώς χρησιμοποιώ την εδαφοκάλυψη (Mulch) για τα κρεμμύδια;
    • Αποφύγετε να καλύψετε τον βολβό. Εφαρμόστε εδαφοκάλυψη μόνο γύρω από το φυτό για να κρατήσετε την υγρασία.
50. Γιατί το σπανάκι μου κιτρινίζει;
    • Συνήθως λόγω έλλειψης σιδήρου σε αλκαλικά εδάφη ή υπερβολική υγρασία.

🎯 Ο Απόλυτος Οδηγός Αναφοράς: 100 Λαχανικά & Αρωματικά

1. Σολανώδη (Καρποφόρα Ζεστής Εποχής)

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
1	Ντομάτα (Solanum lycopersicum)	Εσωτ. 6-8 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό.	90 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο, Καλά στραγγιζόμενο (6.0-6.8).	Υποστήριξη. Κλάδεμα (αφαίρεση Suckers).
2	Πιπεριά (Capsicum annuum)	Εσωτ. 8-10 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό.	60 εκ. / 40-50 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Θερμό έδαφος (6.0-6.8).	Απαιτεί σταθερή, υψηλή θερμοκρασία εδάφους.
3	Μελιτζάνα (Solanum melongena)	Εσωτ. 8-10 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό.	75 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ Θερμό έδαφος (6.0-6.8).	Ευαίσθητη στο κρύο. Χρειάζεται υποστήριξη.
4	Πατάτα (Solanum tuberosum)	Άμεση (Κόνδυλοι) 2-4 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό.	90 εκ. / 30-40 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αφράτο, Όχι πλούσιο σε Ν (5.0-6.0).	Hilling Up απαραίτητο (σκέπασμα κονδύλων).
5	Γλυκοπατάτα (Ipomoea batatas)	Μεταφ. (Αφού ζεσταθεί πολύ το έδαφος).	120 εκ. / 30-45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αμμώδες, όχι υπερβολικά πλούσιο (5.0-6.5).	Αναπτύσσεται γρήγορα. Μεγάλος κύκλος ζωής.
6	Physalis (Χρυσόμυλο) (Physalis peruviana)	Εσωτ. (όπως η ντομάτα).	90 εκ. / 60-75 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όπως η ντομάτα.	Φτιάξτε κλουβιά υποστήριξης.
7	Tabasco Pepper (Capsicum frutescens)	Εσωτ. (Πολύ νωρίς).	60 εκ. / 40 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Θερμό (6.0-6.8).	Υψηλή αντοχή στη ζέστη.
8	Πιπεριά Καμπάνα (Capsicum annuum)	Εσωτ. (8 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Θερμό (6.0-6.8).	Χρειάζεται σταθερή υγρασία για να αποφευχθεί το BER.
9	Cape Gooseberry (Physalis edulis)	Εσωτ. (8 εβδ. πριν τον τελευταίο παγετό).	90 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όπως η ντομάτα.	Παράγει καρπούς σε χάρτινο περίβλημα.
10	Πιπεριά Καγιέν (Capsicum annuum)	Εσωτ. (όπως η πιπεριά).	60 εκ. / 40 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Θερμό (6.0-6.8).	Πολύ παραγωγική, εύκολη στην αποξήρανση.

2. Κολοκυνθοειδή (Cucurbitaceae)

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
11	Κολοκύθι (Cucurbita pepo)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	180 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο σε Οργανική (6.0-7.5).	Συχνή επικονίαση. Προσοχή σε Ωίδιο.
12	Αγγούρι (Cucumis sativus)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	150 εκ. / 30-45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Υψηλή υγρασία (6.0-6.8).	Κατακόρυφη καλλιέργεια συνιστάται.
13	Καρπούζι (Citrullus lanatus)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	250 εκ. / 120 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αμμώδες, Καλά στραγγιζόμενο (6.0-6.8).	Απαιτεί πολύ χώρο και σταθερή ζέστη.
14	Πεπόνι (Cucumis melo)	Άμεση Σπορά (όπως το καρπούζι).	180 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όπως το καρπούζι.
15	Κολοκύθα (Winter Squash) (Cucurbita maxima)	Άμεση Σπορά (όπως το κολοκύθι).	250 εκ. / 180 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο (6.0-7.5).	Ιδανικό για αποθήκευση.
16	Κολοκύθι (Summer Squash) (Cucurbita pepo)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	150 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο σε Οργανική (6.0-7.5).	Παράγει για μικρότερο διάστημα από τη χειμερινή κολοκύθα.
17	Luffa (Νεροκολοκύθα) (Luffa aegyptiaca)	Εσωτ. (Πολύ νωρίς, 4 εβδ.) / Μεταφ.	180 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο (6.0-7.0).	Απαιτεί ισχυρό πλέγμα/υποστήριξη.
18	Θερμοκηπιακό Αγγούρι (Cucumis sativus)	Εσωτ. (Πολύ νωρίς).	90 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Υψηλή υγρασία (6.0-6.8).	Ανθεκτικό στις ασθένειες.
19	Edible Gourd (Lagenaria siceraria)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	150 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Χρειάζεται ισχυρό στήριγμα.
20	Calabaza (Κολοκύθα) (Cucurbita moschata)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	200 εκ. / 150 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο (6.0-7.0).	Μεγάλη ανθεκτικότητα σε ζέστη και υγρασία.

3. Κράμβες (Brassicas) & Φυλλώδη (Ανθεκτικά στο Κρύο)

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
21	Μπρόκολο (Brassica oleracea)	Μεταφ. (Άνοιξη/Καλοκαίρι).	60-75 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ πλούσιο σε Ν (6.0-7.0).	Κόψτε την κύρια κεφαλή για να πάρετε πλευρικές.
22	Λάχανο (Brassica oleracea)	Μεταφ. (Φθινόπωρο/Χειμώνας).	60-75 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαρύ, πλούσιο (6.5-7.5).	Απαιτεί πολύ νερό για να σχηματίσει κεφαλή.
23	Κουνουπίδι (Brassica oleracea)	Μεταφ. (Άνοιξη/Καλοκαίρι).	60-75 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ιδιαίτερα πλούσιο (6.0-7.0).	Χρειάζεται σκίαση της κεφαλής (Blanching).
24	Kale (Λαχανίδα) (Brassica oleracea)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Καλοκαίρι).	60 εκ. / 40-50 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.5-7.5).	Γίνεται πιο γλυκό μετά τον παγετό.
25	Σπανάκι (Spinacia oleracea)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη, Φθινόπωρο).	30 εκ. / 8-15 εκ.	Μερική Σκιά (το καλοκαίρι). Πλούσιο σε Ν (6.0-7.5).	Πολύ ευαίσθητο στο Bolting.
26	Μαρούλι (Lactuca sativa)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Φθινόπωρο).	30 εκ. / 15-30 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική Σκιά (6.0-7.0).	Διαδοχική φύτευση.
27	Ρόκα (Eruca sativa)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Φθινόπωρο).	15 εκ. / 10 εκ.	Μερική Σκιά. Δροσερό (6.0-7.0).	Γρήγορη συγκομιδή. Γίνεται πικρή στη ζέστη.
28	Swiss Chard (Σέσκουλο) (Beta vulgaris)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.5).	Αντέχει στη ζέστη καλύτερα από το σπανάκι.
29	Βρυξελλών Λαχανάκια (Brassica oleracea)	Μεταφ. (Καλοκαίρι για Φθινόπωρο/Χειμώνα).	90 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ πλούσιο σε Ν (6.0-7.5).	Μεγάλος κύκλος ζωής.
30	Κινέζικο Λάχανο (Brassica rapa)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό (6.0-7.5).	Πολύ γρήγορη ανάπτυξη.

4. Ριζώδη & Βολβοί (Root Crops)

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
31	Καρότο (Daucus carota)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη, Φθινόπωρο).	30-40 εκ. / 3-5 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αφράτο, Όχι κοπριά (6.0-6.8).	Αραίωση (Thinning) απαραίτητη.
32	Σκόρδο (Allium sativum)	Φύτευση Βολβίσκων Φθινόπωρο.	30 εκ. / 15-20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Συγκομιδή το επόμενο καλοκαίρι.
33	Κρεμμύδι (Allium cepa)	Φύτευση Κοκκαριού (Άνοιξη).	30 εκ. / 10-15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ελαφρύ, πλούσιο σε Ν (6.0-7.0).	Προσοχή στην ποικιλία (Long-day/Short-day).
34	Παντζάρι (Beta vulgaris)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Τέλη Καλοκαιριού).	40 εκ. / 8-10 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.5).	Σπόροι σε συστάδες, χρειάζεται αραίωση.
35	Ραπανάκι (Raphanus sativus)	Άμεση Σπορά (Πολύ νωρίς Άνοιξη, Φθινόπωρο).	15 εκ. / 2-3 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.0).	Γρήγορη συγκομιδή.
36	Γογγύλι (Brassica rapa)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη, Φθινόπωρο).	45 εκ. / 10-15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-6.8).
37	Παρσνίπ (Pastinaca sativa)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη).	45 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαθύ, αφράτο (6.0-7.0).	Μεγάλος κύκλος ζωής, ωριμάζει μετά τον παγετό.
38	Σέλερι (Σελινόριζα) (Apium graveolens)	Εσωτ. (Πολύ νωρίς).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά. Πολύ υγρό (6.0-7.0).	Χρειάζεται σταθερή υγρασία.
39	Κολοκάσι (Taro) (Colocasia esculenta)	Φύτευση κόνδυλων (Καλοκαίρι).	100 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Υγρά, ελώδη εδάφη (5.5-6.5).
40	Κινέζικο Ραπανάκι (Daikon) (Raphanus sativus)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο).	45 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαθύ, αφράτο (6.0-7.0).	Μεγάλες ρίζες, χρειάζονται βαθύ έδαφος.

5. Ψυχανθή (Legumes)

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
41	Φασόλι (Αναρριχώμενο) (Phaseolus vulgaris)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	90 εκ. / 10-15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όχι υπερβολικό Ν (6.0-7.0).	Χρειάζεται υποστήριξη. Nitrogen Fixer.
42	Φασόλι (Θαμνώδες) (Phaseolus vulgaris)	Άμεση Σπορά (όπως το αναρριχώμενο).	60 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όπως το αναρριχώμενο.	Παράγει για μικρότερο διάστημα.
43	Μπιζέλι (Pisum sativum)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη ή Φθινόπωρο).	60 εκ. / 5-10 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά. Δροσερό (6.0-7.5).	Χρειάζεται υποστήριξη.
44	Κουκί (Vicia faba)	Άμεση Σπορά (Πολύ νωρίς Άνοιξη ή Φθινόπωρο).	60 εκ. / 15-20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αντέχει το κρύο (6.0-7.5).
45	Αρακάς (Pisum sativum)	Άμεση Σπορά (όπως το μπιζέλι).	60 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό (6.0-7.5).
46	Ρεβύθι (Cicer arietinum)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	60 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ξηρό, Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Ανθεκτικό στην ξηρασία.
47	Φακή (Lens culinaris)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	45 εκ. / 5 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Φτωχό έδαφος (6.0-8.0).
48	Adzuki Bean (Vigna angularis)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	60 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).
49	Yardlong Bean (Vigna unguiculata)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	90 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ Θερμό (6.0-7.5).	Χρειάζεται υποστήριξη.
50	Λουπίνο (Κουκιά) (Lupinus albus)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο/Άνοιξη).	60 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αμμώδες, Όξινο (5.0-6.5).	Χρησιμοποιείται συχνά ως χλωρή λίπανση.

6. Άλλα Φυλλώδη & Αρωματικά Ζεστής Εποχής

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
51	Βασιλικός (Ocimum basilicum)	Μεταφ. (Αφού ζεσταθεί ο καιρός).	40 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πλούσιο, υγρό (6.0-7.5).	Κόψτε τα άνθη για να ενθαρρύνετε τα φύλλα.
52	Ρίγανη (Origanum vulgare)	Μεταφ. (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ξηρό, φτωχό (6.0-7.5).	Πολυετές, ανθεκτικό στην ξηρασία.
53	Θυμάρι (Thymus vulgaris)	Μεταφ. (Άνοιξη).	30 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ξηρό, αμμώδες (6.0-8.0).	Πολυετές, αφήστε το να στεγνώσει ανάμεσα στα ποτίσματα.
54	Δυόσμος (Μέντα) (Mentha spicata)	Φύτευση/Ρίζες (Άνοιξη).	Δοχεία!	Μερική Σκιά. Υγρό (6.0-7.0).	Πρέπει να φυτευτεί σε δοχείο (εξαπλώνεται πολύ).
55	Σέλινο (Apium graveolens)	Εσωτ. (Πολύ νωρίς) / Μεταφ.	60 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά. Πολύ Υγρό (6.0-7.0).	Χρειάζεται συνεχής υγρασία.
56	Fennel (Μάραθος) (Foeniculum vulgare)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη/Καλοκαίρι).	60 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Μην το φυτεύετε κοντά σε ντομάτες/φασόλια.
57	Artichoke (Αγκινάρα) (Cynara cardunculus)	Μεταφ. (Άνοιξη).	150 εκ. / 90-120 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαθύ, πλούσιο (6.0-7.0).	Πολυετές, μεγάλο φυτό.
58	Borage (Βόραγος) (Borago officinalis)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.0).	Τα φύλλα και τα άνθη είναι βρώσιμα.
59	Cilantro (Κόλιανδρος) (Coriandrum sativum)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Φθινόπωρο).	30 εκ. / 10 εκ.	Μερική Σκιά. Δροσερό (6.0-7.0).	Πολύ γρήγορο Bolting στη ζέστη.
60	Dill (Άνηθος) (Anethum graveolens)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ελαφρύ (6.0-7.0).	Προσελκύει ωφέλιμα έντομα.

7. Αρωματικά & Φυλλώδη Ψυχρής Εποχής

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
61	Μαϊντανός (Petroselinum crispum)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη).	30 εκ. / 15-20 εκ.	Μερική Σκιά (το καλοκαίρι). Υψηλή υγρασία (6.0-7.0).	Διετές φυτό. Αργεί να φυτρώσει.
62	Δενδρολίβανο (Salvia rosmarinus)	Φύτευση/Μοσχεύματα (Άνοιξη).	60-90 εκ. / 60-90 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ξηρό, Καλά στραγγιζόμενο (6.0-8.0).	Πολυετές, προσοχή στον παγετό.
63	Φασκόμηλο (Salvia officinalis)	Φύτευση/Μοσχεύματα (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Φτωχό, ξηρό (6.0-7.0).	Πολυετές. Μην ποτίζετε υπερβολικά.
64	Εστραγκόν (Tarragon) (Artemisia dracunculus)	Φύτευση (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Γαλλικό εστραγκόν (μόνο με μοσχεύματα).
65	Λεβάντα (Lavandula)	Φύτευση (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ξηρό, αμμώδες (6.5-8.0).
66	Γλιστρίδα (Portulaca oleracea)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	30 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.5).	Ανθεκτικό στην ξηρασία, βρώσιμο ζιζάνιο.
67	Endive (Αντίδι) (Cichorium endivia)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά. Δροσερό (6.0-7.0).
68	Chives (Σχοινόπρασο) (Allium schoenoprasum)	Σπορά/Διαίρεση (Άνοιξη).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.0).	Πολυετές, εύκολο στη φροντίδα.
69	Αλισσάκι (Alyssum) (Lobularia maritima)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	20 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.5).	Φυτεύεται για προσέλκυση ωφέλιμων εντόμων.
70	Πικραλίδα (Dandelion) (Taraxacum officinale)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ανθεκτικό (6.0-7.5).	Τα φύλλα και οι ρίζες είναι βρώσιμα.

8. Καλαμπόκι & Άλλα Δημητριακά

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
71	Καλαμπόκι (Zea mays)	Άμεση Σπορά μετά τον τελευταίο παγετό.	75 εκ. / 20-30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ πλούσιο σε Ν (6.0-7.0).	Φυτεύεται σε μπλοκ (όχι σε σειρές) για καλύτερη επικονίαση.
72	Popcorn (Zea mays everta)	Άμεση Σπορά (όπως το καλαμπόκι).	75 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ πλούσιο σε Ν (6.0-7.0).
73	Σόργο (Sorghum) (Sorghum bicolor)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	75 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ανθεκτικό στην ξηρασία (6.0-7.5).
74	Amaranth (Αμάρανθος) (Amaranthus spp.)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	60 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ανθεκτικό στη ζέστη (6.0-7.5).	Τα φύλλα είναι βρώσιμα (σαν σπανάκι).
75	Κινόα (Chenopodium quinoa)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό, Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.5).
76	Σίκαλη (Secale cereale)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο).	30 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ανθεκτικό (5.5-7.0).	Χρησιμοποιείται κυρίως ως χλωρή λίπανση.
77	Κριθάρι (Hordeum vulgare)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο/Άνοιξη).	30 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Προσαρμόσιμο (6.0-7.5).
78	Teff (Eragrostis tef)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	15 εκ. / 5 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ ανθεκτικό (5.0-7.5).
79	Buckwheat (Φαγόπυρο) (Fagopyrum esculentum)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	45 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Φτωχό έδαφος (6.0-7.0).	Γρήγορη χλωρή λίπανση.
80	Oats (Βρώμη) (Avena sativa)	Άμεση Σπορά (Πρώιμη Άνοιξη).	30 εκ. / 10 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό, υγρό (6.0-7.0).

9. Διάφορα Λαχανικά & Ειδικές Καλλιέργειες

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
81	Asparagus (Σπαράγγια) (Asparagus officinalis)	Φύτευση Ριζών (Άνοιξη).	120 εκ. / 30-45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαθύ, πλούσιο (6.5-7.5).	Πολυετές. 3 χρόνια για την πρώτη σοδειά.
82	Rhubarb (Ραβέντι) (Rheum rhabarbarum)	Φύτευση Ριζών (Άνοιξη).	120 εκ. / 90 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά. Πλούσιο (6.0-7.0).	Πολυετές. Τα φύλλα είναι τοξικά (μόνο ο μίσχος).
83	Okra (Μπάμια) (Abelmoschus esculentus)	Άμεση Σπορά (Μετά την έντονη ζέστη).	90 εκ. / 45-60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Πολύ Θερμό (6.0-7.0).
84	Kohlrabi (Κολοραμπί) (Brassica oleracea)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη, Φθινόπωρο).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό (6.0-7.5).	Συγκομιδή όσο είναι μικρό.
85	Γλυκόριζα (Licorice) (Glycyrrhiza glabra)	Φύτευση Ρίζας (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αμμώδες, βαθύ (6.0-8.0).	Πολυετές.
86	Sugar Cane (Saccharum officinarum)	Φύτευση (Άνοιξη/Καλοκαίρι).	150 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Υγρό, θερμό (6.0-7.5).
87	Horseradish (Αρμοράκη) (Armoracia rusticana)	Φύτευση Ρίζας (Άνοιξη/Φθινόπωρο).	90 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Ανθεκτικό (6.0-7.5).	Πολυετές, μπορεί να γίνει επεμβατικό.
88	Χρυσάνθεμο (Chrysanthemum morifolium)	Μεταφ. (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Τα φύλλα και τα άνθη είναι βρώσιμα.
89	Cardoon (Cynara cardunculus)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	90 εκ. / 60 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Βαθύ, πλούσιο (6.0-7.0).	Χρειάζεται σκίαση των στελεχών (Blanching).
90	Γλυκιά Μπαμπία (Lagos Spinach) (Celosia argentea)	Άμεση Σπορά (Καλοκαίρι).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Θερμό (6.0-7.5).	Καλή αντοχή στη ζέστη.

10. Φυτικά Φάρμακα & Εδαφοκάλυψη

#	Φυτό (Οικογένεια)	Εποχή Φύτευσης / Κύκλος	Αποστάσεις (Σειρά / Φυτό)	Απαιτήσεις (Ήλιος / Έδαφος / pH)	Ειδικές Σημειώσεις / Τεχνικές
91	Καλέντουλα (Calendula officinalis)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη/Φθινόπωρο).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Προσαρμόσιμο (6.0-7.0).	Προσελκύει ωφέλιμα έντομα.
92	Κατιφές (Tagetes spp.)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	30 εκ. / 20 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Απωθητικό νηματωδών (Nematodes).
93	Comfrey (Σύμφυτο) (Symphytum officinale)	Φύτευση Ρίζας (Άνοιξη).	90 εκ. / 60 εκ.	Μερική Σκιά. Υγρό, πλούσιο (6.0-7.5).	Βαθύ ριζικό σύστημα, εξάγει θρεπτικά.
94	Stinging Nettle (Τσουκνίδα) (Urtica dioica)	Φύτευση Ρίζας (Άνοιξη).	90 εκ. / 60 εκ.	Μερική Σκιά. Πλούσιο (6.0-7.0).	Χρησιμοποιείται για τσάι και οργανικό λίπασμα.
95	Νυχτολούλουδο (Evening Primrose) (Oenothera biennis)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Φτωχό, αμμώδες (5.5-7.0).
96	Borage (Βόραγος) (Borago officinalis)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	60 εκ. / 45 εκ.	Πλήρης Ήλιος/Μερική σκιά (6.0-7.0).	Προσελκύει επικονιαστές.
97	Lupine (Lupinus spp.)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο/Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Όξινο (5.0-6.5).	Χρησιμοποιείται ως χλωρή λίπανση (Nitrogen Fixer).
98	Mustard (Σινάπι) (Brassica juncea)	Άμεση Σπορά (Φθινόπωρο/Άνοιξη).	30 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Δροσερό (6.0-7.5).	Χρησιμοποιείται για βιοαπολύμανση εδάφους.
99	Fenugreek (Τριγωνέλλα) (Trigonella foenum-graecum)	Άμεση Σπορά (Άνοιξη).	30 εκ. / 15 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Καλά στραγγιζόμενο (6.0-7.0).	Χρησιμοποιείται ως χλωρή λίπανση.
100	Vetiver Grass (Chrysopogon zizanioides)	Φύτευση (Άνοιξη).	45 εκ. / 30 εκ.	Πλήρης Ήλιος. Αντέχει σε ακραίες συνθήκες (5.0-8.0).	Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της διάβρωσης.

💯 100 Ερωτήσεις & Απαντήσεις (FAQs) για τον Απόλυτο Οδηγό Αναφοράς

1. Προετοιμασία Εδάφους & Λίπανση

1. Ποια είναι η ιδανική τιμή pH για τα περισσότερα λαχανικά;
   • Μεταξύ 6.0 και 7.0 (ελαφρώς όξινο έως ουδέτερο).
2. Πώς αυξάνω το pH (το κάνω πιο αλκαλικό);
   • Με την προσθήκη ασβέστη κήπου (Lime) ή τέφρας ξύλου (με προσοχή).
3. Πώς μειώνω το pH (το κάνω πιο όξινο);
   • Με την προσθήκη οργανικής ύλης, θειικού αλουμινίου ή θειικής αμμωνίας.
4. Τι είναι το κομπόστ και γιατί είναι απαραίτητο;
   • Είναι η βασική πηγή οργανικής ύλης και θρεπτικών. Βελτιώνει τη δομή του εδάφους και την κατακράτηση νερού.
5. Τι είναι ο κανόνας NPK στη λίπανση;
   • Είναι η αναλογία Αζώτου (Ν), Φωσφόρου (P) και Καλίου (Κ). Το Ν είναι για τα φύλλα, το P για τις ρίζες/άνθη, το Κ για την υγεία και την καρποφορία.
6. Ποιο είναι το ρίσκο της φρέσκιας κοπριάς;
   • Μπορεί να κάψει τις ρίζες λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε άζωτο και να μεταφέρει παθογόνα. Πρέπει να έχει παλαιωθεί (κομποστοποιηθεί).
7. Τι είναι η χλωρή λίπανση (Green Manure);
   • Φυτά (π.χ., βίκος, σίκαλη, φαγόπυρο) που καλλιεργούνται και στη συνέχεια ενσωματώνονται στο έδαφος για να βελτιώσουν τη δομή και να προσθέσουν θρεπτικά.
8. Πώς μπορώ να βελτιώσω το αργιλώδες (πλακάτο) έδαφος;
   • Με την ενσωμάτωση άφθονης οργανικής ύλης (κομπόστ, τύρφη) και άμμου για βελτίωση της αποστράγγισης.
9. Πώς ξέρω αν το έδαφος μου χρειάζεται άζωτο;
   • Τα παλαιότερα (κάτω) φύλλα του φυτού κιτρινίζουν ομοιόμορφα (χλώρωση).
10. Τι προσφέρει η τέφρα ξύλου (στάχτη);
    • Προσφέρει κάλιο (Κ) και ασβέστιο (Ca), αλλά αυξάνει το pH.

2. Σολανώδη (Ντομάτα, Πιπεριά, Πατάτα, Μελιτζάνα)

11. Ποια είναι η βασική τεχνική κλαδέματος στην ντομάτα;
    • Η αφαίρεση των πλευρικών βλασταριών (suckers) που φυτρώνουν στη μασχάλη του φύλλου και του κορμού.
12. Τι είναι το “Hilling Up” στις πατάτες και γιατί είναι απαραίτητο;
    • Το σκέπασμα του φυτού με χώμα ή άχυρο. Αποτρέπει το πρασίνισμα (τοξικότητα) των κονδύλων από το φως και ενθαρρύνει περισσότερους κονδύλους.
13. Ποια είναι η αιτία του Blossom End Rot (σάπισμα άκρου άνθους) στην ντομάτα/πιπεριά;
    • Έλλειψη ασβεστίου (Ca) ή, συχνότερα, αδυναμία του φυτού να απορροφήσει το Ca λόγω ακανόνιστου ποτίσματος.
14. Πώς προετοιμάζω τους σπόρους πατάτας για φύτευση;
    • Τους αφήνω σε φωτεινό, δροσερό μέρος για να βγάλουν κοντούς, γερούς βλαστούς (chitting) πριν τη φύτευση.
15. Πώς ξέρω ότι η γλυκοπατάτα είναι έτοιμη για συγκομιδή;
    • Όταν τα φύλλα και οι βλαστοί αρχίζουν να κιτρινίζουν και να πεθαίνουν, συνήθως 90-120 ημέρες μετά τη φύτευση.
16. Τι είναι το “κλάδεμα κεφαλής” στην πιπεριά;
    • Το κόψιμο του αρχικού, πρώτου μπουμπουκιού (King Blossom) για να ενθαρρύνει την πλευρική διακλάδωση και πιο γερό φυτό.
17. Ποια είναι η ιδανική θερμοκρασία εδάφους για μεταφύτευση της μελιτζάνας;
    • Πρέπει να είναι σταθερά πάνω από τους 18°C, καθώς είναι εξαιρετικά θερμόφιλο φυτό.
18. Πόσες ώρες ήλιο χρειάζονται τα σολανώδη;
    • Τουλάχιστον 6-8 ώρες πλήρους ηλιοφάνειας την ημέρα.
19. Γιατί οι ντομάτες μου έχουν μόνο φύλλα και καθόλου καρπούς;
    • Υπερβολική λίπανση με Άζωτο (Ν). Αυξήστε τον Φώσφορο (P) και το Κάλιο (Κ).
20. Πόσο βαθιά πρέπει να φυτεύω την ντομάτα;
    • Πολύ βαθιά. Αφαιρέστε τα κάτω φύλλα και θάψτε το στέλεχος, ώστε να αναπτυχθούν νέες ρίζες κατά μήκος του κορμού.

3. Κολοκυνθοειδή (Κολοκύθι, Αγγούρι, Καρπούζι)

21. Πότε είναι απαραίτητη η τεχνητή επικονίαση στο κολοκύθι;
    • Όταν η καρποφορία είναι χαμηλή, συνήθως λόγω έλλειψης μελισσών. Γίνεται μεταφέροντας γύρη από το αρσενικό (λεπτός μίσχος) στο θηλυκό (μικρό κολοκύθι στη βάση).
22. Ποιος είναι ο κίνδυνος του υπερβολικού ποτίσματος στο αγγούρι;
    • Μυκητιασικές ασθένειες και το να γίνει η γεύση του καρπού πικρή.
23. Τι είναι το Ωίδιο (Powdery Mildew) στα κολοκυθοειδή;
    • Μια κοινή μυκητιασική ασθένεια που εμφανίζεται ως λευκή σκόνη στα φύλλα. Οφείλεται στην κακή κυκλοφορία αέρα και στην υγρασία.
24. Γιατί το αγγούρι πρέπει να καλλιεργείται κατακόρυφα;
    • Εξοικονόμηση χώρου, καλύτερη κυκλοφορία αέρα (μείωση Ωιδίου) και πιο καθαροί, ίσιοι καρποί.
25. Ποια η διαφορά μεταξύ χειμερινής και καλοκαιρινής κολοκύθας;
    • Η καλοκαιρινή (Zucchini) συγκομίζεται ανώριμη. Η χειμερινή (Butternut, Kabocha) συγκομίζεται ώριμη και έχει σκληρό φλοιό για μακροχρόνια αποθήκευση.
26. Πόσο χώρο χρειάζεται ένα καρπούζι;
    • Πολλές ποικιλίες απαιτούν τουλάχιστον 2.5 μέτρα χώρου ανά φυτό.
27. Ποια είναι η καλύτερη μέθοδος ποτίσματος για τα κολοκυνθοειδή;
    • Το πότισμα στη βάση (στάγδην) για να διατηρούνται τα φύλλα στεγνά και να αποφεύγονται οι μυκητιάσεις.
28. Πότε συγκομίζω το κολοκύθι για να είναι τρυφερό;
    • Όταν είναι μικρό και μεσαίο σε μέγεθος. Αν μεγαλώσει πολύ, γίνεται ινώδες και χάνει τη γεύση του.
29. Ποια είναι η λειτουργία του Borage (Βόραγος) ως συντροφικό φυτό;
    • Προσελκύει τις μέλισσες (επικονιαστές) και απωθεί την κάμπια που τρώει τα κολοκυθοειδή.
30. Τι να κάνω εάν τα φύλλα του αγγουριού μου γίνονται κίτρινα;
    • Μπορεί να είναι έλλειψη αζώτου (τα κάτω φύλλα) ή σημάδι μυκητιασικής ασθένειας (αν τα φύλλα έχουν κηλίδες).

4. Ριζώδη & Βολβοί (Καρότο, Κρεμμύδι, Σκόρδο)

31. Γιατί είναι κρίσιμη η αραίωση (Thinning) στα καρότα και τα παντζάρια;
    • Για να δώσουν χώρο στις ρίζες να διογκωθούν. Αν δεν αραιωθούν, παραμένουν λεπτά και μικρά.
32. Ποια είναι η ιδανική σύσταση εδάφους για τα καρότα;
    • Βαθύ, αφράτο, αμμώδες έδαφος, χωρίς πέτρες, για να μην διακλαδίζονται οι ρίζες.
33. Γιατί το σκόρδο φυτεύεται το φθινόπωρο;
    • Χρειάζεται μια περίοδο ψύξης (Cold Dormancy) για να διασπάσει τον βολβό και να σχηματίσει πολλές σκελίδες το επόμενο καλοκαίρι.
34. Πώς ξέρω πότε να συγκομίσω το σκόρδο;
    • Όταν τα κάτω φύλλα κιτρινίσουν και μόνο 3-5 πράσινα φύλλα παραμείνουν στο πάνω μέρος.
35. Πώς γίνεται η φύτευση του κρεμμυδιού;
    • Με σπόρο, κοκκάρι (μικροί βολβοί) ή νεαρά φυτά (sets/transplants). Το κοκκάρι είναι το πιο εύκολο για αρχάριους.
36. Ποια ριζώδη ωφελούνται από τον παγετό;
    • Καρότα, Παντζάρια, Παρσνίπ και Λαχανάκια Βρυξελλών. Ο παγετός μετατρέπει το άμυλο σε σάκχαρα, κάνοντας τη γεύση τους πιο γλυκιά.
37. Γιατί το ραπανάκι μου έχει μόνο φύλλα (δεν φτιάχνει ρίζα);
    • Είτε λόγω υπερβολικής ζέστης (πρέπει να φυτευτεί νωρίς την άνοιξη) είτε λόγω υπερβολικού αζώτου.
38. Τι είναι ο “κίνδυνος διακλάδωσης” στα ριζώδη;
    • Εμφανίζεται όταν η ρίζα συναντά πέτρα ή συμπιεσμένο χώμα, αναγκάζοντάς τη να διχαστεί.
39. Ποιος είναι ο ρόλος του σέλερι (celery) στη διατροφική αυτάρκεια;
    • Απαιτεί πολύ νερό και φροντίδα, αλλά παρέχει συνεχή πηγή βιταμινών και ανόργανων αλάτων, ειδικά τους ψυχρούς μήνες (αν καλλιεργηθεί σε προστατευμένο χώρο).
40. Πόσο βαθιά πρέπει να καλύπτονται οι σπόροι του καρότου;
    • Πολύ ρηχά (περίπου $0.5$ εκ.), καθώς χρειάζονται φως για τη βλάστηση.

5. Ψυχανθή (Φασόλια, Μπιζέλια) & Άζωτο

41. Γιατί τα ψυχανθή είναι σημαντικά στην εναλλαγή καλλιεργειών;
    • Λειτουργούν ως Nitrogen Fixers (Σταθεροποιητές Αζώτου). Δεσμεύουν το άζωτο του αέρα μέσω βακτηρίων στις ρίζες τους (Rhizobium) και το απελευθερώνουν στο έδαφος.
42. Ποια είναι η βασική ανάγκη των αναρριχώμενων φασολιών (Pole Beans);
    • Ισχυρή κατακόρυφη υποστήριξη (πλέγμα, πασσαλώματα, Teepee), καθώς μεγαλώνουν συνεχώς και παράγουν για μεγαλύτερο διάστημα.
43. Τι συμβαίνει εάν λιπαίνω τα φασόλια με πολύ άζωτο;
    • Θα αναπτύξουν άφθονο φύλλωμα, αλλά πολύ λίγους καρπούς (φασόλια).
44. Πώς φυτεύονται τα μπιζέλια (peas);
    • Πολύ νωρίς την άνοιξη μόλις το έδαφος μπορεί να δουλευτεί, καθώς είναι ανθεκτικά στο κρύο, αλλά όχι στη ζέστη.
45. Πώς ξέρω πότε να συγκομίσω τα φασόλια για ξηρή αποθήκευση;
    • Όταν οι λοβοί έχουν ξεραθεί εντελώς στο φυτό και έχουν γίνει εύθραυστοι.
46. Τι είναι τα “Field Peas” (Αρακάς) και πού χρησιμεύουν;
    • Είναι ποικιλίες μπιζελιών που είναι πιο ανθεκτικές στη ζέστη και χρησιμοποιούνται κυρίως για χλωρή λίπανση ή ζωοτροφή.
47. Γιατί τα κουκιά (Fava Beans) είναι ιδιαίτερα;
    • Είναι εξαιρετικά ανθεκτικά στο κρύο και μπορούν να φυτευτούν πολύ νωρίτερα από τα συνηθισμένα φασόλια.
48. Πώς βοηθάει η τεχνική “Three Sisters” (Τριλογία Αδελφών);
    • Το Καλαμπόκι παρέχει υποστήριξη στα Φασόλια, τα οποία σταθεροποιούν το άζωτο για το Καλαμπόκι, ενώ η Κολοκύθα καλύπτει το έδαφος (εδαφοκάλυψη).
49. Ποια είναι η καλύτερη στιγμή για συγκομιδή για κατανάλωση νωπών φασολιών;
    • Όταν οι λοβοί είναι τρυφεροί, λαμπεροί και σπάνε εύκολα.
50. Ποια ψυχανθή είναι καλύτερα για φτωχά, ξηρά εδάφη;
    • Ρεβύθια και Φακές, καθώς αντέχουν καλύτερα την ξηρασία από τα φασόλια.

6. Κράμβες (Brassicas) & Φυλλώδη

51. Ποια είναι η πιο συχνή απειλή για το λάχανο και το μπρόκολο;
    • Η λευκή πεταλούδα του λάχανου (Cabbage Moth) και οι προνύμφες της.
52. Ποια είναι η βιολογική αντιμετώπιση της κάμπιας του λάχανου;
    • Η κάλυψη με Agribon (ύφασμα προστασίας) ή ο ψεκασμός με Bacillus thuringiensis (BT).
53. Τι είναι το “Blanching” στο κουνουπίδι;
    • Το δέσιμο των φύλλων πάνω από την κεφαλή για να προστατευτεί από τον ήλιο, διατηρώντας το λευκό και τρυφερό.
54. Πώς κάνω διαδοχική συγκομιδή στα φυλλώδη (Σπανάκι, Kale);
    • Με την τεχνική “Cut-and-Come-Again”: κόβοντας μόνο τα εξωτερικά, ώριμα φύλλα, αφήνοντας το κέντρο του φυτού άθικτο.
55. Γιατί το σπανάκι τρέχει για σπόρο (Bolting);
    • Λόγω υψηλής θερμοκρασίας και μακρύτερης ημέρας. Είναι φυτό ψυχρής εποχής.
56. Ποιο φυλλώδες αντέχει καλύτερα στη ζέστη από το σπανάκι;
    • Το Ελβετικό Σέσκουλο (Swiss Chard).
57. Ποιο είναι το μυστικό για τα Λαχανάκια Βρυξελλών;
    • Χρειάζονται μακρά, δροσερή καλλιεργητική περίοδο και η γεύση τους βελτιώνεται μετά τον πρώτο παγετό.
58. Πώς αποτρέπω το κιτρίνισμα στα κάτω φύλλα του μπρόκολου;
    • Διασφαλίζοντας σταθερή παροχή Αζώτου και νερού, καθώς είναι βαριά θρεπτικά.
59. Τι είναι το Bok Choy (Κινέζικο Λάχανο);
    • Μια μορφή λάχανου που σχηματίζει χαλαρές, όρθιες κεφαλές, ιδανικό για γρήγορη φθινοπωρινή συγκομιδή.
60. Πότε φυτεύω τα φυλλώδη για χειμερινή συγκομιδή σε προστατευμένο χώρο;
    • Στα τέλη του καλοκαιριού/αρχές φθινοπώρου, ώστε να είναι αρκετά μεγάλα πριν μειωθούν οι ώρες φωτός.

7. Αρωματικά Φυτά

61. Ποιο αρωματικό δεν πρέπει ποτέ να φυτεύεται στο έδαφος λόγω εξάπλωσης;
    • Η Μέντα (Δυόσμος). Πρέπει να φυτεύεται σε γλάστρα ή σε δοχείο βυθισμένο στο έδαφος.
62. Πώς διατηρώ τον Βασιλικό μου πλούσιο και γεμάτο φύλλα;
    • Με συχνό κορυφολόγημα (τσιμπώντας την κορυφή) και αφαίρεση των ανθέων μόλις εμφανιστούν.
63. Ποια αρωματικά αγαπούν τα ξηρά, φτωχά εδάφη;
    • Ρίγανη, Θυμάρι, Δενδρολίβανο, Λεβάντα, Φασκόμηλο.
64. Γιατί ο Μαϊντανός αργεί να φυτρώσει;
    • Λόγω του σκληρού κελύφους του σπόρου. Μπορείτε να επιταχύνετε τη διαδικασία μουλιάζοντας τους σπόρους σε ζεστό νερό μια νύχτα.
65. Πότε συγκομίζω τα αρωματικά για αποξήρανση;
    • Ακριβώς πριν ανθίσουν, καθώς τότε είναι η μέγιστη συγκέντρωση των αιθέριων ελαίων.
66. Πώς κάνω πολλαπλασιασμό στο Δενδρολίβανο;
    • Με μοσχεύματα από το ξυλώδες μέρος του φυτού την άνοιξη ή το φθινόπωρο.
67. Ποιο αρωματικό λειτουργεί ως παγίδα για τις αφίδες;
    • Ο Νάστουρτιουμ (Nasturtium) προσελκύει τις αφίδες, κρατώντας τις μακριά από τα λαχανικά.
68. Πώς αποτρέπω το Bolting στον Κόλιανδρο (Cilantro);
    • Φυτεύοντάς τον σε μερική σκιά και διατηρώντας το έδαφος δροσερό και υγρό.
69. Ποιο αρωματικό προσελκύει τις πασχαλίτσες;
    • Ο Άνηθος (Dill), καθώς η δομή των ανθέων του είναι ιδανική για ωφέλιμα έντομα.
70. Τι πρέπει να προσέξω στο πολυετές σχοινόπρασο (Chives);
    • Την διαίρεση του βολβού κάθε 3-4 χρόνια για να διατηρηθεί η παραγωγή του.

8. Βιολογική Προστασία & IPM

71. Τι σημαίνει IPM;
    • Ολοκληρωμένη Φυτοπροστασία (Integrated Pest Management): η χρήση πολλαπλών στρατηγικών (βιολογικών, φυσικών, καλλιεργητικών) για τον έλεγχο των παρασίτων.
72. Πώς λειτουργεί το φυσικό σπρέι σαπουνιού;
    • Το σαπούνι διαλύει το εξωτερικό κέλυφος των μαλακόσωμων εντόμων (αφίδες, λευκή μύγα), οδηγώντας στην αφυδάτωση.
73. Ποια φυτά είναι απωθητικά για τους νηματώδεις;
    • Οι Κατιφέδες (Marigolds), ειδικά οι ποικιλίες Tagetes patula.
74. Πώς αντιμετωπίζω τα σαλιγκάρια βιολογικά;
    • Με παγίδες μπύρας (πιάτα με μπύρα βυθισμένα στο έδαφος) ή με χαλκό γύρω από τα παρτέρια.
75. Τι είναι το Diatomaceous Earth (DE) και πώς το χρησιμοποιώ;
    • Φυσική σκόνη από απολιθωμένους μικροοργανισμούς. Προκαλεί μηχανικές βλάβες στο εξωτερικό περίβλημα των εντόμων.
76. Ποια είναι η φυσική λύση για το Κολοράντο (Colorado Potato Beetle);
    • Η χειροκίνητη συλλογή και η χρήση του βακτηρίου Bacillus thuringiensis (BT).
77. Πώς προστατεύω τα φυτά από την έντονη ζέστη;
    • Με δίχτυ σκίασης (Shade Cloth), άφθονη εδαφοκάλυψη και πότισμα νωρίς το πρωί.
78. Πώς χρησιμοποιώ το σκόρδο ως απωθητικό;
    • Εκχύλισμα σκόρδου (σε νερό με λίγο σαπούνι) ψεκάζεται στο φύλλωμα ως φυσικό μυκητοκτόνο/εντομοαπωθητικό.
79. Ποιο είναι το όφελος της καλέντουλας στον κήπο;
    • Προσελκύει ωφέλιμα έντομα (π.χ., hoverflies) που τρέφονται με αφίδες.
80. Ποιος είναι ο ρόλος της εδαφοκάλυψης στην υγεία του φυτού;
    • Διατήρηση υγρασίας, μείωση ζιζανίων, ρύθμιση θερμοκρασίας εδάφους και πρόληψη ασθενειών (τα σπόρια δεν μεταφέρονται με πιτσιλιές).

9. Αυτάρκεια & Διατήρηση Σπόρων

81. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ Heirloom και Open-Pollinated;
    • Είναι σχεδόν το ίδιο. Open-Pollinated σημαίνει ότι οι σπόροι παράγουν αληθή αντίγραφα (όπως ο γονέας). Heirloom είναι O.P. ποικιλίες που καλλιεργούνται για πολλές γενιές.
82. Γιατί δεν μπορώ να κρατήσω σπόρους από F1 Hybrids;
    • Η δεύτερη γενιά (F2) θα δώσει φυτά που έχουν χάσει τα αρχικά χαρακτηριστικά και δεν θα είναι αξιόπιστα (σπάσιμο γενετικού κώδικα).
83. Ποια είναι η βασική αρχή για τη διατήρηση σπόρων;
    • Διατήρηση σε ξηρό, δροσερό, σκοτεινό και αεροστεγές περιβάλλον.
84. Ποιο λαχανικό πρέπει να συλλέγεται για σπόρο από τον καλύτερο καρπό του ισχυρότερου φυτού;
    • Η Ντομάτα (για την αποφυγή περασμάτων).
85. Τι είναι η «σκλήρυνση» (curing) στις ρίζες (πατάτες, σκόρδο);
    • Η διαδικασία αποξήρανσης του φλοιού σε ζεστό, αεριζόμενο χώρο για 1-2 εβδομάδες για να επουλωθούν οι πληγές και να βελτιωθεί η μακροχρόνια αποθήκευση.
86. Ποια είναι η ιδανική θερμοκρασία για ένα Root Cellar (Αποθήκη Ριζών);
    • Μεταξύ 1-5°C με υψηλή υγρασία (85-95%).
87. Πώς αποθηκεύω το σκόρδο μετά το Curing;
    • Σε πλεξούδες ή χαλαρά σε δίχτυ, σε δροσερό, ξηρό, σκοτεινό μέρος (όχι ψυγείο).
88. Ποιο είναι το ρίσκο της κονσερβοποίησης χαμηλής οξύτητας (π.χ., φασολάκια);
    • Ο κίνδυνος αλλαντίασης (Botulism). Απαιτείται η χρήση βραστήρα πίεσης (Pressure Canner).
89. Ποια λαχανικά είναι καλά για αποθήκευση στο ψυγείο;
    • Μόνο τα φυλλώδη (για λίγες μέρες) ή τα ριζώδη (για μικρό διάστημα). Όχι πατάτες και ντομάτες.
90. Ποιο είναι το πιο αποδοτικό φυτό σε θερμίδες ανά τετραγωνικό μέτρο;
    • Η Πατάτα, ακολουθούμενη από τις ξηρές ποικιλίες Φασολιών.

10. Διαφορετικά & Προχωρημένα Θέματα

91. Ποια η διαφορά μεταξύ Σέλινου και Σελινόριζας;
    • Το Σέλινο καλλιεργείται για τους μίσχους. Η Σελινόριζα καλλιεργείται για την εδώδιμη ρίζα της, η οποία απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο ανάπτυξης.
92. Γιατί το σέλινο χρειάζεται “Blanching”;
    • Το τύλιγμα των μίσχων για να μπλοκαριστεί το φως. Το κάνει πιο τρυφερό και γλυκό.
93. Τι είναι το Cardoon (Κάρδος);
    • Συγγενής της αγκινάρας, καλλιεργείται για τους παχείς, βρώσιμους μίσχους του.
94. Πώς φυτεύω τα σπαράγγια;
    • Με φύτευση των ριζωμάτων (crowns) σε τάφρο. Είναι πολυετή και χρειάζονται 3 χρόνια για την πρώτη σοδειά.
95. Ποιο είναι το τοξικό μέρος του Rhubarb (Ραβέντι);
    • Τα φύλλα περιέχουν υψηλά επίπεδα οξαλικού οξέος. Μόνο οι μίσχοι είναι βρώσιμοι.
96. Ποια αρωματικά χρησιμοποιούνται ως φυτικά φάρμακα;
    • Comfrey (Σύμφυτο), Τσουκνίδα (Nettle), Καλέντουλα.
97. Γιατί το καλαμπόκι πρέπει να φυτεύεται σε μπλοκ;
    • Είναι φυτό ανεμόφιλο. Η φύτευση σε τετράγωνα ή μπλοκ εξασφαλίζει τη σωστή διασπορά της γύρης για καλύτερη επικονίαση.
98. Ποια είναι η καλύτερη ώρα της ημέρας για πότισμα;
    • Νωρίς το πρωί. Αυτό επιτρέπει στο νερό να φτάσει στις ρίζες και στο φύλλωμα να στεγνώσει πριν το βράδυ, αποτρέποντας μύκητες.
99. Ποιος είναι ο ρόλος του Cal-Mag (Ασβέστιο/Μαγνήσιο) στα λαχανικά;
    • Το Ασβέστιο αποτρέπει το Blossom End Rot. Το Μαγνήσιο είναι κρίσιμο συστατικό της χλωροφύλλης (πράσινο χρώμα).
100. Πόσο συχνά πρέπει να περιστρέφω τις καλλιέργειες (Crop Rotation);* Κάθε 3-4 χρόνια, διασφαλίζοντας ότι η ίδια οικογένεια φυτών δεν επιστρέφει στο ίδιο σημείο.

📚 Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Καλλιέργειας (100+ Φυτά)

1. Σολανώδη (Ντομάτες, Πιπεριές, κ.α.)

• Ντομάτα: RHS Grow Guide – Tomatoes
• Πιπεριά: Almanac – Growing Bell Peppers
• Μελιτζάνα: University of California – Eggplant
• Πατάτα: Potato Council – How to Grow
• Γλυκοπατάτα: LSU AgCenter – Sweet Potatoes
• Physalis/Tomatillo: University of Minnesota – Growing Tomatillos

2. Κολοκυνθοειδή (Κολοκύθια, Αγγούρια, κ.α.)

• Κολοκύθι (Zucchini): Almanac – Growing Squash
• Αγγούρι: Cornell University – Cucumbers
• Καρπούζι: University of Florida – Watermelons
• Πεπόνι: RHS – Growing Cantaloupe
• Κολοκύθα (Pumpkin): All About Pumpkins – Guide

3. Κράμβες & Φυλλώδη (Λάχανα, Μαρούλια, κ.α.)

• Μπρόκολο: University of Maryland – Broccoli
• Λάχανο: Old Farmer’s Almanac – Cabbage
• Κουνουπίδι: RHS – Cauliflower Guide
• Μαρούλι: UC Master Gardeners – Lettuce
• Σπανάκι: Popeye’s Guide – Growing Spinach
• Kale (Λαχανίδα): The Spruce – Growing Kale
• Σέσκουλο (Swiss Chard): Gardeners World – Chard

4. Ριζώδη & Βολβοί (Καρότα, Κρεμμύδια, κ.α.)

• Καρότο: RHS – Growing Carrots
• Κρεμμύδι: Texas A&M – Onion Gardening
• Σκόρδο: University of Wisconsin – Garlic
• Παντζάρι: Cornell – Growing Beets
• Ραπανάκι: Almanac – Radishes
• Παρσνίπ (Παστινάκη): RHS – Parsnips

5. Ψυχανθή & Καλαμπόκι

• Φασόλια: University of Illinois – Beans
• Αρακάς/Μπιζέλι: Almanac – Peas
• Καλαμπόκι: Iowa State – Sweet Corn
• Ρεβύθι: CABI – Chickpea Production

6. Αρωματικά & Βότανα

• Βασιλικός: University of Minnesota – Basil
• Δενδρολίβανο: RHS – Rosemary
• Ρίγανη: MasterClass – Growing Oregano
• Θυμάρι: Almanac – Thyme
• Λεβάντα: Lavender Association – Planting
• Μέντα/Δυόσμος: Gardening Know How – Mint

7. Ειδικές Καλλιέργειες & Υπερτροφές

• Αγκινάρα: University of California – Artichoke
• Σπαράγγι: Michigan State – Asparagus
• Μπάμια: Clemson Extension – Okra
• Ραβέντι (Rhubarb): RHS – Rhubarb
• Amaranth: Seed Savers – Amaranth Guide

8. Επιπλέον Ριζώδη & Βολβοί

• Γογγύλι (Turnip): Almanac – Growing Turnips
• Σελινόριζα (Celeriac): RHS – How to grow Celeriac
• Κολοκάσι (Taro): University of Florida – Taro Production
• Ραπανάκι Daikon: University of California – Daikon Radish
• Παστινάκη (Parsnip): Gardeners’ World – Growing Parsnips

9. Εξειδικευμένα Φυλλώδη & Σαλάτες

• Ρόκα (Arugula): The Spruce – How to Grow Arugula
• Αντίδι (Endive/Escarole): Cornell University – Endive
• Μαστίχα/Γλιστρίδα (Purslane): University of Illinois – Purslane
• Κινέζικο Λάχανο (Bok Choy): Almanac – Growing Bok Choy
• Σινάπι (Mustard Greens): University of Maryland – Mustard Greens

10. Ψυχανθή & Δημητριακά (Επέκταση)

• Κουκιά (Broad Beans): RHS – Growing Broad Beans
• Φακή (Lentils): University of Saskatchewan – Growing Lentils
• Κινόα (Quinoa): Washingon State University – Quinoa Guide
• Φαγόπυρο (Buckwheat): Cornell – Buckwheat for Cover Crop
• Σόργο (Sorghum): University of Georgia – Sorghum for Syrup

11. Φαρμακευτικά & Αρωματικά (Επέκταση)

• Καλέντουλα (Calendula): West Coast Seeds – How to Grow Calendula
• Σύμφυτο (Comfrey): Permaculture Research Institute – Comfrey Guide
• Τσουκνίδα (Stinging Nettle): Learning Herbs – Growing Nettles
• Φασκόμηλο (Sage): Almanac – Growing Sage
• Εστραγκόν (Tarragon): RHS – Tarragon Guide
• Άνηθος (Dill): University of Minnesota – Dill

12. Εξωτικά & Άλλα Λαχανικά

• Λούφα (Luffa): NC State Extension – Luffa Gourd
• Chayote (Χαγιότι): University of Florida – Chayote
• Horseradish (Αρμοράκη): University of Wisconsin – Horseradish
• Okra (Μπάμια) – Ποικιλίες: Texas A&M – Okra Selection

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτά τα links για να αντλήσετε συγκεκριμένες λεπτομέρειες για το πότισμα, τις ασθένειες και τις ιδιαιτερότητες κάθε φυτού.

1. Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) – Οδηγίες για βιώσιμη γεωργία
   https://www.elgo.gr/
2. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Τμήμα Γεωπονίας – Επιστημονικές δημοσιεύσεις για καλλιέργειες
   https://www.agro.auth.gr/
3. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ερευνητικά προγράμματα λαχανικών
   https://www.aua.gr/
4. Πανεπιστήμιο Κρήτης – Τμήμα Βιολογίας – Μεσογειακές καλλιέργειες
   https://www.biology.uoc.gr/
5. Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ) – Στατιστικά και οδηγίες
   https://www.elga.gr/
6. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων – Κανονισμοί και συμβουλές
   https://www.minagric.gr/
7. Bio Gardening – Ελληνική Κοινότητα Οργανικής Κηπουρικής
   https://www.biogardening.gr/

📚 50 Πηγές Αναφοράς (Ενδεικτικοί Σύνδεσμοι)

#	Θεματική Πηγή	Περιγραφή	Σύνδεσμος (Ενδεικτικός)
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΔΑΦΟΣ
1	Βασικές Αρχές Permaculture	Οδηγός εισαγωγής στη Μόνιμη Καλλιέργεια	Permaculture Institute
2	Ανάλυση Εδάφους (pH)	Επεξήγηση του pH και βελτίωση εδάφους	University of Georgia Extension – Soil pH
3	Τεχνικές Κομποστοποίησης	Οδηγός κομποστοποίησης για αρχάριους	EPA Composting Guide
4	Κατασκευή Raised Beds	Οφέλη και κατασκευή υπερυψωμένων παρτεριών	Gardening Know How – Raised Beds
5	Χρήση Χλωρής Λίπανσης	Οδηγός επιλογής και χρήσης Green Manure	The Organic Gardener’s Handbook
ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΦΥΤΕΥΣΗ
6	Ημερολόγιο Φύτευσης	Βέλτιστες ημερομηνίες φύτευσης λαχανικών	Old Farmer’s Almanac – Planting Calendar
7	Τεχνικές Φύτευσης Ντομάτας	Οδηγίες για κλάδεμα και υποστήριξη	Royal Horticultural Society – Tomatoes
8	Μέθοδοι Hilling Up Πατάτας	Τεχνική παρενόχλησης για μέγιστη σοδειά	Idaho Potato Commission – Hilling Guide
9	Φύτευση Χειμερινών Λαχανικών	Οδηγός καλλιέργειας σε ψυχρό κλίμα	Mother Earth News – Cold Weather Gardening
10	Οδηγός Επικονίασης	Φυσική και τεχνητή επικονίαση κολοκυθοειδών	Iowa State University Extension – Squash Pollination
11	Ημερολόγιο Φύτευσης Κράμβης	Οδηγός για Λάχανο, Μπρόκολο, Κουνουπίδι	Johnny’s Selected Seeds – Brassica Guide
12	Οδηγός Καλλιέργειας Φασολιών	Στρατηγικές για αναρριχώμενα και θαμνώδη	University of Maryland Extension – Beans
13	Φύτευση Ριζωδών	Τεχνικές σποράς Καρότου και Παντζαριού	The Spruce – Root Vegetables
14	Τεχνική “Three Sisters”	Η αρχαία μέθοδος συντροφικής φύτευσης	Cornell University Extension – Three Sisters
15	Σκλήρυνση (Hardening Off)	Διαδικασία προετοιμασίας των φυτών για τον κήπο	Oregon State University Extension – Hardening Off
ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ & IPM
16	Ολοκληρωμένη Φυτοπροστασία (IPM)	Εισαγωγή στις βιολογικές στρατηγικές ελέγχου	EPA – Integrated Pest Management
17	Φυσική Αντιμετώπιση Αφίδας	Χρήση σαπουνιού και ωφέλιμων εντόμων	Clemson University Extension – Aphid Control
18	Οδηγός Εναλλαγής Καλλιεργειών	Πίνακες εναλλαγής ανά οικογένεια φυτών	Old Farmer’s Almanac – Crop Rotation
19	Φυσικά Εντομοκτόνα	Συνταγές για φυσικά σπρέι λαχανικών	Pest Control Canada – Homemade Pesticides
20	Αντιμετώπιση Blossom End Rot	Λύσεις για την έλλειψη ασβεστίου (BER)	Missouri Botanical Garden – Blossom End Rot
21	Αναγνώριση Περονόσπορου	Αναγνώριση και αντιμετώπιση μυκητιάσεων	The Spruce – Powdery Mildew
22	Χρήση Ωφέλιμων Εντόμων	Οδηγός για την προσέλκυση και χρήση πασχαλιτσών	National Gardening Association – Beneficial Insects
23	Τεχνικές Σκίασης	Προστασία από την έντονη καλοκαιρινή ζέστη	SF Gate – Shade Cloth for Vegetables
ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ & ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ
24	Οδηγός Διατήρησης Σπόρων	Πώς να συλλέγετε και να αποθηκεύετε σπόρους	Seed Savers Exchange (SSE) Guide
25	Επιλογή Heirloom Ποικιλιών	Η σημασία των ανοιχτής επικονίασης σπόρων	Organic Seed Alliance – Open-Pollinated
26	Μέθοδοι Αποξήρανσης	Οδηγός για την αποξήρανση λαχανικών και φρούτων	National Center for Home Food Preservation – Drying
27	Κατασκευή Root Cellar	Σχέδια και απαιτήσεις για υπόγεια αποθήκη ριζών	Mother Earth News – Root Cellars
28	Βασικές Αρχές Κονσερβοποίησης	Πρωτόκολλα ασφαλούς κονσερβοποίησης (Canning)	NCHFP – Canning
29	Διατροφική Αξία Καλλιεργειών	Σύγκριση θερμίδων ανά καλλιέργεια	USDA FoodData Central
30	Αποθήκευση Σκόρδου/Κρεμμυδιού	Τεχνικές αποθήκευσης βολβών	Michigan State University Extension – Allium Storage
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
31	Companion Planting (Συντροφική)	Πίνακες συμβατότητας φυτών	Gardeners’ World – Companion Planting Chart
32	Τεχνικές Κλαδέματος Ντομάτας	Αναλυτικός οδηγός για το κλάδεμα “Suckers”	Bonnie Plants – Pruning Tomatoes
33	Οδηγός Βιολογικής Λίπανσης	Χρήση κοπριάς και οργανικών λιπασμάτων	Rodale Institute – Organic Fertilizers
34	Υδροπονία (Βασικές Αρχές)	Εισαγωγή στην καλλιέργεια χωρίς χώμα	National Gardening Association – Hydroponics
35	Αξιοποίηση Νερού	Κατασκευή συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού	EPA Rainwater Harvesting
36	Δημιουργία Μόνιμων Διαδρόμων	Στρατηγική σχεδιασμού κήπου	Growing a Greener World – Permanent Beds
37	Τεχνική “Cut-and-Come-Again”	Συνεχής συγκομιδή φυλλωδών	BBC Gardeners’ World – Cut and Come Again
38	Χλωροφύλαξη (Solarization)	Μέθοδος απολύμανσης εδάφους	University of California IPM – Soil Solarization
39	Vermicomposting (Σκουλήκια)	Κατασκευή κομποστοποίησης με σκουλήκια	EPA – Vermicomposting
40	Πρόληψη Bolt (Φυλλώδη)	Έλεγχος της πρόωρης ανθοφορίας	Harvest to Table – Lettuce Bolting
ΔΙΑΦΟΡΑ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
41	Οδηγός για το Σπανάκι	Ειδικές απαιτήσεις για σπανάκι	Master Gardeners – Spinach
42	Οδηγός για το Kale	Καλλιέργεια και ανθεκτικότητα στο κρύο	Old Farmer’s Almanac – Kale
43	Οδηγός για τα Παντζάρια	Τεχνικές φύτευσης και συγκομιδής	The Guardian – Growing Beetroot
44	Ασφάλεια Τροφίμων (Κήπος)	Κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στον κήπο	CDC – Food Safety Garden
45	Οδηγός για το Κολοκύθι	Συμβουλές για την αποφυγή ασθενειών	Gardening Know How – Squash Problems
46	Χρήση Τέφρας Ξύλου (Κάλιο)	Σωστή χρήση τέφρας ως λίπασμα	University of Maine Extension – Wood Ash
47	Οδηγός για τις Πιπεριές	Συμβουλές για μέγιστη παραγωγή	Chili Pepper Madness – Growing Guide
48	Συμβουλές Ποτίσματος	Βέλτιστες πρακτικές και τεχνικές	RHS – Watering Guide
49	Ψυχολογία Κήπου	Οφέλη της κηπουρικής στην ψυχική υγεία	American Horticultural Therapy Association
50	Ηθική της Βιώσιμης Καλλιέργειας	Γενικές αρχές αειφορίας	FAO – Sustainable Agriculture

---

Αποποίηση Ευθυνών: Οι πληροφορίες αυτές είναι γενικές οδηγίες. Οι συγκεκριμένες ανάγκες μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την ποικιλία, το μικροκλίμα και τις συνθήκες του εδάφους. Συμβουλευτείτε πάντα τοπικούς ειδικούς για τις ιδιαιτερότητες της περιοχής σας.

---