Νέα μελέτη αποκαλύπτει χημικούς δείκτες που διαφοροποιούν το ελαιόλαδο κάθε νησιού, αποδεικνύοντας ότι η Κορωνέικη των Ιονίων διαθέτει σαφές «χημικό αποτύπωμα» προέλευσης. Τα ευρήματα ενισχύουν την προσπάθεια αυθεντικοποίησης και ανάδειξης της μοναδικότητας των νησιωτικών ελαιολάδων.
Μια νέα εκτενής επιστημονική έρευνα από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Πατρών, αποκαλύπτει ότι το ελαιόλαδο της ποικιλίας Κορωνέικη που παράγεται στα νησιά του Ιονίου διαθέτει διακριτό «χημικό αποτύπωμα», ικανό να προσδιορίζει με ακρίβεια το νησί προέλευσης. Η μελέτη αναλύει τις πτητικές ενώσεις σαράντα επτά δειγμάτων ελαιολάδου από Ζάκυνθο, Κέρκυρα, Κεφαλονιά και Λευκάδα, καλύπτοντας περιοχές που μέχρι σήμερα δεν είχαν μελετηθεί εκτενώς ως προς τη χημική τυποποίηση του ελαιολάδου τους.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνική HS-SPME/GC-MS για την ανάλυση των πτητικών συστατικών, τα οποία αποτελούν τον βασικό φορέα των αρωματικών χαρακτηριστικών του ελαιολάδου. Στα δείγματα εντοπίστηκαν 25 πτητικές ενώσεις, συμπεριλαμβανομένων αλκοολών, αλδεϋδών, εστέρων, υδρογονανθράκων, κετονών και τερπενοειδών, ένα εύρος που συμφωνεί με προηγούμενες διεθνείς μελέτες για το ελαιόλαδο. Οι συγκεντρώσεις τους διέφεραν σημαντικά μεταξύ των νησιών, γεγονός που δημιούργησε επαρκείς χημικούς δείκτες γεωγραφικής διαφοροποίησης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρημα ότι ορισμένες ενώσεις εμφανίζονται αποκλειστικά σε ελαιόλαδα συγκεκριμένων νησιών. Για παράδειγμα, ενώσεις όπως το (Z)-1,3-pentadiene και το 1,4-pentadiene εντοπίστηκαν μόνο σε δείγματα από την Κέρκυρα, ενώ το 4-methyloctane ανιχνεύθηκε μόνο σε δείγματα από τη Ζάκυνθο. Παράλληλα, νέες πτητικές ενώσεις που δεν είχαν προηγουμένως καταγραφεί σε Κορωνέικη, όπως το 2-hexanol και το 1-propanol, εντοπίστηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές, διευρύνοντας την καταγεγραμμένη χημική εικόνα της ποικιλίας.
Τα ελαιόλαδα της Κεφαλονιάς βρέθηκαν να έχουν τη μεγαλύτερη συνολική συγκέντρωση αλκοολών, ενώ τα δείγματα της Κέρκυρας εμφάνισαν τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αλδεΰδες. Οι υδρογονάνθρακες ήταν ιδιαίτερα υψηλοί στα δείγματα της Ζακύνθου, ενώ τα τερπενοειδή εμφανίστηκαν μόνο στην Κέρκυρα. Αυτές οι διαφορές αποτυπώνουν τον ισχυρό ρόλο που παίζουν μικροκλιματικές, γεωλογικές και καλλιεργητικές συνθήκες στη διαμόρφωση του αρωματικού προφίλ.
Ακολούθησε εκτενής στατιστική επεξεργασία των δεδομένων με MANOVA, LDA και παραγοντική ανάλυση, οι οποίες επιβεβαίωσαν ότι η γεωγραφική προέλευση έχει σημαντική επίδραση στη σύσταση των πτητικών ενώσεων. Η MANOVA κατέδειξε ότι 21 πτητικές ενώσεις διαφοροποιούνται στατιστικά σημαντικά μεταξύ των νησιών, στοιχείο που αποτέλεσε τη βάση για την ταξινόμηση που ακολούθησε.
Η γραμμική διακριτική ανάλυση (LDA) κατάφερε να ταξινομήσει τα ελαιόλαδα των νησιών με ποσοστό επιτυχίας 83% μέσω της μεθόδου cross-validation. Τα αποτελέσματα αυτά θεωρούνται ιδιαιτέρως υψηλά για δείγματα ελαιολάδου ίδιας ποικιλίας, καθώς η διαφοροποίηση τόπου προέλευσης της ίδιας ποικιλίας αποτελεί ένα από τα πιο απαιτητικά πεδία της χημικής πιστοποίησης.
Μεταξύ των ενώσεων που φάνηκαν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαφοροποίηση των δειγμάτων αναδείχθηκαν το (Z)-1,3-pentadiene, η dodecane, το 2,2,4,6,6-pentamethyl-heptane, το 3-ethyl-1,5-octadiene, το 2,4-dimethyl-heptane, η 4-methyloctane, το ethanol, το 2-hexanol και το 3-methylbutanal. Αυτές οι ενώσεις αποτελούν τους βασικούς χημικούς δείκτες που διαφοροποιούν τα ελαιόλαδα μεταξύ Ζακύνθου, Κέρκυρας, Κεφαλονιάς και Λευκάδας.
Η παραγοντική ανάλυση (FA) ενίσχυσε τα συμπεράσματα της LDA, εξηγώντας περίπου το 69% της συνολικής διακύμανσης μέσω έξι κύριων παραγόντων. Οι ενώσεις dodecane, 1,4-pentadiene, 2,2,4,6,6-pentamethyl-heptane, 3-methylbutanal και (Z)-1,3-pentadiene αναδείχθηκαν ως οι πιο σημαντικές μεταβλητές κάθε παράγοντα, επιβεβαιώνοντας την ισχυρή συσχέτιση των συγκεκριμένων πτητικών συστατικών με τον τόπο προέλευσης.
Η έρευνα προσφέρει μια πρώτη ολοκληρωμένη επιστημονική τεκμηρίωση ότι τα ελαιόλαδα Κορωνέικης από τα νησιά του Ιονίου μπορούν να ταυτοποιηθούν γεωγραφικά με βάση το πτητικό τους προφίλ. Οι συγγραφείς τονίζουν ότι τα ευρήματα ενισχύουν τις προοπτικές αυθεντικοποίησης και πιθανής κατοχύρωσης γεωγραφικών ενδείξεων, ενώ υπογραμμίζουν ότι μελλοντικές μελέτες με περισσότερα δείγματα και συμπληρωματικές αναλυτικές τεχνικές θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την ακρίβεια των αποτελεσμάτων.
Τέλος, η μελέτη επισημαίνει πως η κατανόηση των πτητικών ενώσεων δεν αφορά μόνο την πιστοποίηση προέλευσης, αλλά και την αναγνώριση των χαρακτηριστικών που καθορίζουν το άρωμα και το οργανοληπτικό προφίλ του ελαιολάδου. Η χαρτογράφηση αυτών των χαρακτηριστικών αποτελεί σημαντικό εργαλείο τόσο για τους παραγωγούς όσο και για την ευρύτερη αγορά ελαιολάδου, ανοίγοντας τον δρόμο για πιο στοχευμένη αξιοποίηση της ποιότητας των νησιωτικών ελαιολάδων.
Πηγές:
1. Kopsahelis Nikolaos, Ioannis K. Karabagias, and Effimia Eriotou. 2025. “Regional Differentiation of Olive Oil of the Koroneiki Olive Cultivar from the Ionian Islands Based on Key Volatile Compounds and Descriptive Data Analysis” Foods 14, no. 23: 4026. https://doi.org/10.3390/foods14234026
2. Cibum.gr