Μύρτιλο, συμβουλές για φύτευση και καλλιέργεια

Το μύρτιλο είναι ένας καρποφόρος θάμνος που δίνει μικρούς καρπούς με έντονο μπλε χρώμα και μοναδική γεύση.

Γνωστό και με την ονομασία μπλούμπερι (blueberry), το μύρτιλο αναπτύσσεται σε ύψος 1-2 μέτρων και δημιουργεί πλούσια βλάστηση. Πρόκειται για ένα φυλλοβόλο θάμνο που την περίοδο του χειμώνα χάνει τα φύλλα του.

Οι καρποί του μύρτιλου ωριμάζουν τους καλοκαιρινούς μήνες και θεωρούνται υπερτροφή (superfood) με ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία μας, καθώς διαθέτουν υψηλή διατροφική αξία και αποτελούν πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών.

Τα μύρτιλα τρώγονται φρέσκα ή αποξηραμένα, ως γαρνιτούρα σε παγωτό και γιαούρτι, καθώς επίσης χρησιμοποιούνται σε συμπυκνωμένους χυμούς.

Το μύρτιλο ανήκει στην ίδια οικογένεια φυτών με το ρείκι και είναι κατάλληλο για φύτευση σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα, όπως επίσης το βατόμουρο, το φραγκοστάφυλο, το λαγοκέρασο, η αρώνια, το σμέουρο, το γκότζι μπέρι και το ιπποφαές.

Ας δούμε αναλυτικά που μπορούμε να φυτέψουμε μύρτιλα και τι φροντίδα η καλλιέργεια τους για να απολαμβάνουμε τους νόστιμους και λαχταριστούς καρπούς του από τον κήπο μας.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες μύρτιλου

Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες μύρτιλου για να φυτέψουμε με διαφορετικό μέγεθος καρπού και περισσότερο ή λιγότερο γλυκιά γεύση. Ορισμένες ποικιλίες είναι καταλληλότερες για βόρειες περιοχές και άλλες είναι περισσότερο ανθεκτικές σε θερμό κλίμα.

Οι πιο γνωστές ποικιλίες μύρτιλου που καλλιεργούνται στη χώρα μας είναι οι εξής:

• Ποικιλία μύρτιλου Chandler: Παραγωγική ποικιλία γρήγορης ανάπτυξης, ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες, κατάλληλη για βόρεια Ελλάδα, με μεγάλους καρπούς που ωριμάζουν σταδιακά την περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου.
• Ποικιλία μύρτιλου Bluecrop: Αρκετά παραγωγική ποικιλία που φτάνει σε ύψος τα 2 μέτρα, πολύ ανθεκτική στο κρύο και τις δυσμενείς συνθήκες, κατάλληλη για βόρεια Ελλάδα, σχηματίζει καρπούς ανοιχτού μπλε χρώματος που ωριμάζουν τον Αύγουστο, σχετικά πιο ξινοί από τις άλλες ποικιλίες.
• Ποικιλία μύρτιλου Darrow: Παραγωγική ποικιλία που φτάνει σε ύψος το 1,5 – 2 μέτρων, με μεγάλο μέγεθος καρπών, ανθεκτική στο κρύο, κατάλληλη για βόρεια Ελλάδα με μεγάλους καρπούς που ωριμάζουν τέλη Αυγούστου.
• Ποικιλία μύρτιλου Star: Παραγωγική ποικιλία, κατάλληλη για το ζεστό κλίμα της νότιας Ελλάδας, μέτριας ανάπτυξης, με μεγάλα και γλυκά μούρα που ωριμάζουν την περίοδο Ιουνίου – Ιουλίου.
• Ποικιλία μύρτιλου Biloxi: Ποικιλία παραγωγική που σχηματίζει με μέτριου μεγέθους καρπούς που ωριμάζουν την περίοδο Ιουλίου και Αύγουστου, κατάλληλη για τα θερμά κλίματα της νότιας Ελλάδας.

2. Που μπορούμε να φυτέψουμε μύρτιλα και τι συνθήκες ευδοκιμεί η καλλιέργεια του μύρτιλου;

Το μύρτιλο θέλει δροσερό περιβάλλον, σχετικά ψυχρό, για να ευδοκιμήσει και να δώσει καλή παραγωγή. Ανάλογα την ποικιλία, τα μύρτιλα έχουν μικρότερες ή μεγαλύτερες απαιτήσεις σε χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα.

Στις νότιες περιοχές της Ελλάδας, το μύρτιλο θα δυσκολευτεί την ζεστή καλοκαιρινή περίοδο στις υψηλές θερμοκρασίες, καθώς διαθέτει λεπτό επιφανειακό ριζικό σύστημα που δεν αντέχει στην ξηρασία. Τα ευαίσθητα ριζίδια του μπορούν πολύ εύκολα να ξεραθούν λόγω έλλειψης νερού.

Αν και το μύρτιλο προσαρμόζεται σε πολλά εδάφη, προτιμά ελαφρώς όξινα, που να εξασφαλίζουν καλή αποστράγγιση.

Πριν την καλλιέργεια, ο εμπλουτισμός του εδάφους με κοπριά και κομπόστ βοηθάει στη δημιουργία δυνατού ριζικού συστήματος, ώστε να έχουμε καλύτερη ανάπτυξη.

3. Ποια εποχή φυτεύουμε το μύρτιλο και σε τι αποστάσεις;

Φυτεύουμε το μύρτιλο μέσα στην άνοιξη, την περίοδο Μαρτίου – Απριλίου, αφού περάσουν οι τελευταίες παγωνιές του χειμώνα. Σε νότιες περιοχές, μπορεί να φυτευτεί και στα τέλη του φθινοπώρου.

Κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης του μύρτιλου, είναι 2 μέτρα των φυτών και 2,5 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Σε αυτές τις αποστάσεις φύτευσης, μέσα σε ένα στρέμμα χωραφιού μπορούν να φυτευτούν περίπου 200 φυτά μύρτιλου.

4. Μπορούμε να φυτέψουμε μύρτιλο σε γλάστρα;

Η φύτευση του μύρτιλου σε γλάστρα γίνεται σχεδόν όλο τον χρόνο, αρκεί να αποφύγουμε περιόδους υπερβολικού ψύχους και ζέστης και να επιλέξουμε ημισκιερή θέση στο μπαλκόνι, με ανατολικό ή δυτικό προσανατολισμό.

Επιλέγουμε γλάστρα σχετικά μεγάλη, διαμέτρου και ύψους τουλάχιστον 30 εκατοστών για να μπορέσει να αναπτυχθεί ικανοποιητικά το ριζικό σύστημα του φυτού.

Χρησιμοποιούμε εμπλουτισμένο φυτόχωμα με θρεπτικά συστατικά και περλίτη που εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση.

5. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια του μύρτιλου;

Το μύρτιλο θέλει ικανοποιητική υγρασία στο έδαφος σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης του και χρειάζεται τακτικό πότισμα.

Τους καλοκαιρινούς μήνες, η συχνότητα των ποτισμάτων αυξάνεται, ειδικά σε περιοχές της νότιας Ελλάδας, προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι σε καμία στιγμή δεν στεγνώνει τελείως το έδαφος.

Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, καθώς το υπερβολικό πότισμα κατά την ανθοφορία του μύρτιλου μπορεί να προκαλέσει πτώση των ανθών και μείωση της παραγωγής.

Επιπλέον, το υπερβολικό πότισμα στο στάδιο της ωρίμανσης των καρπών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας.

6. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στο μύρτιλο;

Το μύρτιλο έχει πλούσια ανάπτυξη και δίνει ικανοποιητική παραγωγή καρπών, χωρίς να είναι ιδιαίτερα απαιτητικό σε λίπανση.

Ενσωματώνουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα στις αρχές της άνοιξης και κάνουμε μία επανάληψη στις αρχές του καλοκαιριού για να τονώσουμε τη βλάστηση των φυτών, να αυξήσουμε την παραγωγή και να ενισχύσουμε τη γεύση των μύρτιλων.

7. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια του μύρτιλου;

Σε συνθήκες πυκνής φύτευσης, υγρασίας και κακού αερισμού, το μύρτιλο μπορεί να προσβληθεί από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο βοτρύτης και το ωίδιο. Για να αντιμετωπίσουμε τις ασθένειες του μύρτιλου, ψεκάζουμε με σκεύασματα χαλκού και με βρέξιμο θειάφι.

Για την καταπολέμηση διαφόρων εντόμων και ακάρεων, όπως ο θρίπας και ο τετράνυχος που προσβάλλουν το μύρτιλο, ψεκάζουμε τα φυτά με άλατα καλίου και φυσική πυρεθρίνη που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

8. Πότε και με ποιο τρόπο κλαδεύουμε το μύρτιλο;

Το κλάδεμα του μύρτιλου είναι απαραίτητο να γίνεται κάθε χρόνο για να έχει η καλλιέργεια μας καλή ανάπτυξη και καρποφορία. Σε περίπτωση που αφήσουμε το μύρτιλο ακλάδευτο, η παραγωγή σταδιακά θα μειωθεί σημαντικά.

Κατά τα πρώτα χρόνια της φύτευσης, το μύρτιλο θέλει ελαφριά κλαδέματα που γίνονται στις αρχές της άνοιξης, αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα.

Τα ενήλικα φυτά μύρτιλου κλαδεύονται στα τέλη του χειμώνα απομακρύνοντας ξερούς, ασθενικούς, μη παραγωγικούς και άρρωστους βλαστούς.

Στο κλάδεμα του μύρτιλου έχουμε πάντα υπόψη ότι το μύρτιλο καρποφορεί στους φρέσκους νεαρούς βλαστούς.

Για να αυξήσουμε την παραγωγικότητα και να βελτιώσουμε την καρποφορία, επιλέγουμε και διατηρούμε 6-8 δυνατούς βλαστούς ως κεντρικούς του φυτού, τους οποίους κόβουμε κατά το μισό για να αναπτυχθεί η καινούργια βλάστηση που θα δώσει νέα καρποφορία.

9. Ποια εποχή ωριμάζουν τα μύρτιλα και πότε τα μαζεύουμε;

Η περίοδος της συγκομιδής του μύρτιλου είναι από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο και οι καρποί του μύρτιλου ωριμάζουν σταδιακά.

Μετά το δέσιμο των καρπών, χρειάζονται 1-1,5 μήνα για να συγκομιστούν, ανάλογα την ποικιλία μύρτιλου που καλλιεργούμε.

10. Με ποιους τρόπους γίνεται ο πολλαπλασιασμός του μύρτιλου;

Τα φυτά του μύρτιλου έχουν σχετικά υψηλή τιμή στα φυτώρια και ορισμένες φορές είναι δύσκολο να βρούμε τις ποικιλίες της αρεσκείας μας.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να γνωρίζουμε πώς δημιουργούμε καινούργια φυτά για να έχουμε περισσότερες επιλογές σε ποικιλίες και να μπορούμε να τα πολλαπλασιάσουμε.

Το μύρτιλο μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρους, ωστόσο με αυτό τον τρόπο τα νέα φυτά καθυστερούν αρκετά να δώσουν παραγωγή. Επιπλέον, ο πολλαπλασιασμός με σπόρο δίνει φυτά με διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση με το αρχικό φυτό από το οποίο πήραμε τους σπόρους.

Ο πιο πρακτικός τρόπος για να δημιουργήσουμε νέα φυτά μύρτιλου είναι ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα, δηλαδή με τμήματα βλαστών μήκους 15 εκατοστών που παίρνουμε στις αρχές καλοκαιριού (φυλλώδη μοσχεύματα) ή μέσα στο χειμώνα (ξυλώδη μοσχεύματα).

Για να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας στον πολλαπλασιασμό, πριν τη φύτευση χρησιμοποιούμε ορμόνη ριζοβολίας στη βάση του μοσχεύματος.

Στη συνέχεια, φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου που έχουμε γεμίσει με μίγμα τύρφης, άμμου και περλίτη σε αναλογία 1:1:1 και τα διατηρούμε σε δροσερό περιβάλλον.

11. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια του μύρτιλου

Αν και η απόδοση της καλλιέργειας του μύρτιλου διαφέρει σημαντικά ανάλογα την ποικιλία και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή που καλλιέργουμε, μία μέση απόδοση της καλλιέργειας μπορεί να φτάσει τον 1 τόνο ανά στρέμμα.