Εισαγωγή: Η Σύγχρονη Πραγματικότητα του Αστικού Σεισμού
Ο σεισμός παραμένει ο πιο απρόβλεπτος και καταστροφικός φυσικός κίνδυνος για τις ελληνικές πόλεις. Στο προοπτικό του 2026, όπου οι αστικές περιοχές είναι πιο πυκνοκατοικημένες και οι υποδομές πιο πολύπλοκες, η προετοιμασία παίρνει νέες διαστάσεις. Αυτός ο ολοκληρωμένος οδηγός δεν είναι απλώς μια λίστα με οδηγίες – είναι ένα στρατηγικό πλάνο επιβίωσης που ενσωματώνει τις πιο πρόσφατες μεθόδους, τεχνολογίες και γνώσεις για την αντιμετώπιση του αστικού σεισμού.Οι σεισμοί αποτελούν έναν από τους πιο αιφνίδιους και καταστροφικούς φυσικούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ιταλία, η Ιαπωνία και οι δυτικές ΗΠΑ, όπου η σεισμικότητα είναι αυξημένη λόγω τεκτονικών πλακών και ενεργών ρηγμάτων. Το 2026, η ανάγκη για πλήρη κατανόηση πρακτικών επιβίωσης, όχι μόνο κατά τη διάρκεια ενός σεισμού αλλά επίσης πριν και μετά, είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Σύμφωνα με μελέτες του ΟΠΠΙ-ΑΠΘ, πάνω από 65% των ελληνικών κτιρίων χρειάζονται ενισχύσεις, ενώ το 40% των κατοίκων δεν έχει ολοκληρωμένο σχέδιο επικοινωνίας. Αυτός ο οδηγός στοχεύει να αλλάξει αυτά τα στατιστικά.Στόχος είναι να παρέχει πρακτική, τεκμηριωμένη και εφαρμόσιμη γνώση, βασισμένη σε διεθνή πρότυπα (FEMA, USGS, ΟΑΣΠ, WHO, ICRC, Civil Protection Guidelines).
1.Ο Σεισμικός Κίνδυνος στο Αστικό Τοπίο
- 1.1. Ορισμός & Ταξινόμηση: Οι βασικοί τύποι σεισμών και η κλίμακα Richter/Mercalli.
- 1.2. Το Ελληνικό Πλαίσιο: Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας και η υψηλή σεισμικότητα.
- 1.3. Η Φιλοσοφία της Αυτάρκειας: Γιατί η ατομική προετοιμασία είναι κρίσιμη.
2. 🏠 Φάση 1: Η Προετοιμασία (Πριν τον Σεισμό)
Η προετοιμασία μειώνει κατά 90% τον κίνδυνο τραυματισμού/θανάτου.
- 2.1. Κατοικία & Ασφάλεια:
- Στερέωση Αντικειμένων: Πώς να στερεώσετε βιβλιοθήκες, θερμοσίφωνες και ηλεκτρικές συσκευές .
- Αναγνώριση Ασφαλών Χώρων: “Τρίγωνο Ζωής” vs “Κάλυψη κάτω από Στερεό Αντικείμενο”.
- 2.2. Σχέδιο Δράσης Οικογένειας (Family Plan):
- Σημεία Συνάντησης: Πρωτεύον (Κοντινό) & Δευτερεύον (Εκτός Πόλης).
- Επικοινωνία: Χρήση SMS (Texting) αντί για κλήσεις, ραδιόφωνο έκτακτης ανάγκης.
- 2.3. Το Κουτί Επιβίωσης (72-Hour Kit / Bug Out Bag):
3. ⏱️ Φάση 2: Η Άμεση Αντίδραση (Κατά τον Σεισμό)
Τα πρώτα δευτερόλεπτα είναι κρίσιμα.
- 3.1. Σε Εσωτερικό Χώρο:
- Drop, Cover, and Hold On: Πέσε, Καλύψου, Κράτα Γερά.
- Αποφυγή: Τζαμιών, εξωτερικών τοίχων, επίπλων.
- 3.2. Σε Εξωτερικό Χώρο:
- Απομάκρυνση: Από κτίρια, κολώνες, δέντρα, καλώδια.
- Παραμονή: Σε ανοιχτό χώρο (πλατεία, πάρκο).
- 3.3. Κατά την Οδήγηση: Ακινητοποίηση στο πλάι του δρόμου, μακριά από γέφυρες και σήραγγες. Παραμονή εντός του οχήματος.
4. 🚨 Φάση 3: Επιβίωση στα Ερείπια & Πρώτες Ώρες (Μετά τον Σεισμό)
Η διαχείριση της κρίσης και των κινδύνων.
- 4.1. Μέσα στα Ερείπια:
- Προστασία: Κάλυψη στόματος/μύτης από τη σκόνη (μάσκα).
- Σήμανση: Χρήση σφυρίχτρας (3 σύντομοι ήχοι), χτυπήματα (3 φορές).
- Εντοπισμός: Αποφυγή άσκοπης κίνησης, διατήρηση ενέργειας.
- 4.2. Έλεγχος Κινδύνων (Utilities):
- Ηλεκτρισμός: Κλείσιμο του κεντρικού διακόπτη.
- Φυσικό Αέριο: Κλείσιμο της κεντρικής βάνας (αν υπάρχει οσμή/διαρροή).
- Νερό: Αποφυγή χρήσης τουαλέτας/υδραυλικών, έλεγχος διαρροών.
- 4.3. Διαχείριση Τραυματιών:
- Triage (Διαλογή): Βοήθεια στους πιο κρίσιμους (μεγάλη αιμορραγία).
- Πρώτες Βοήθειες: Έλεγχος MARCH (Αιμορραγία, Αεραγωγός, Αναπνοή).
5. 🗺️ Φάση 4: Μακροχρόνια Επιβίωση & Αποκατάσταση
- 5.1. Υγιεινή & Απολύμανση: Αποφυγή ασθενειών (τύφος, χολέρα) από μολυσμένο νερό/αποχέτευση.
- 5.2. Επικοινωνία & Ενημέρωση: Χρήση ραδιοφώνου (FM/AM), ακολουθώντας τις επίσημες οδηγίες.
- 5.3. Ψυχολογική Υποστήριξη: Διαχείριση στρες, πανικού και μετατραυματικού σοκ (PTSD).
ΜΕΡΟΣ 1: ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΣΕΙΣΜΟ – Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗΣ
Κεφάλαιο 1.1: Στρατηγική Αξιολόγησης Κινδύνου Κατοικίας
Οπτικοποίηση Κινδύνων: Το “Σεισμικό Μάτι”
Διανέμετε τον χώρο σας με νέο πρίσμα:
Ζώνη 1: Ζώνη Άμεσου Κινδύνου (Κόκκινη)
- Βιβλιοθήκες ψηλά χωρίς στερέωση
- Μεγάλα έπιπλα (ντουλάπια, ράφια) κοντά σε κρεβάτια
- Ψηλές συσκευές (ψυγεία, καταψύκτες) χωρίς αντισεισμικές ταινίες
- Τζάμια μεγάλης επιφάνειας (μπαλκόνια, πόρτες)
- Θερμοσίφωνες χωρίς σωστή στερέωση
Ζώνη 2: Ζώνη Διαφυγής & Στέγασης (Κίτρινη)
- Διάδρομοι και πόρτες με εμπόδια
- Σημεία κάτω από ογκώδη καλλιτεχνικά έργα
- Περιοχές κοντά σε εξωτερικούς τοίχους με παράθυρα
- Χώροι κάτω από βαρείς φωτιστικούς σωλήνες
Ζώνη 3: Ζώνη Ασφαλείας (Πράσινη)
- Εσωτερικοί γωνιακοί χώροι μακριά από εξωτερικούς τοίχους
- Κάτω από γερά τραπέζια ή γραφεία
- Μικροί χώροι χωρίς τζάμια και ψηλά έπιπλα
Τεχνολογίες Ενίσχυσης 2026: Πέρα από τις Βασικές Ταινίες
1. Εξυπνα Συστήματα Στερέωσης:
- Μαγνητικές Στερεώσεις: Για κινητά αντικείμενα (TV, οθόνες)
- Σεισμικοί Ρυθμιστές Βάρους: Αυτόματη αντιστάθμιση για ψηλά έπιπλα
- Εξαερωτικές Μονώσεις: Για κρυστάλλινα και πορσελάνινα
2. Δομικές Ενισχύσεις Προηγμένης Τεχνολογίας:
- FRP (Fiber Reinforced Polymers): Ελαφριές ίνες άνθρακα για στύλους και δοκούς
- Βασικά Συστήματα Αποσβεστήρων: Για πολυκατοικίες
- Εξυπνοι Αισθητήρες Ρωγμών: Bluetooth/WiFi για πραγματικό χρόνο παρακολούθησης
Κεφάλαιο 1.2: Το Σύγχρονο Σακίδιο Επιβίωσης 2026
Βασικές Κατηγορίες Εξοπλισμού:
1. Υδατική & Διατροφική Αυτάρκεια (72+ ώρες)
- Υδατικό σύστημα: Συσκευή φιλτραρίσματος με UV + χημικό σετ
- Διατροφή: Δυναμικές γεύσεις (διατηρήσιμα 900kcal/ημέρα)
- Βασικό μαγειρικό σετ: Ατομικό ηλιακό μαγειρείο + αδιάβροχη σπίθα
2. Ιατρική & Υγειονομική Φροντίδα
- Προσωπικό ιατρικό κιτ: Tourniquet, hemostatic gauze, NPA/OPA
- Ψυχολογική πρώτη βοήθεια: Οδηγίες, συναισθηματικές κάρτες
- Υγειονομικά: Διαλύσιμες σακούλες απόβλητων, χειροπεϊτικά
3. Επικοινωνία & Πλοήγηση
- Εναλλακτική επικοινωνία: Baofeng UV-5R (με άδεια), σφυρίχτρες, κατόπτρες
- Πλοήγηση: Χάρτης τοπικής περιοχής σε σκληρό μέσο, πυξίδα
- Εφεδρικά: Power bank με ηλιακή φόρτιση, AM/FM ραδιόφωνο
4. Καταφύγιο & Θερμοκοιτία
- Εξατομικευμένη κατασκήνωση: Mylar κουβέρτα, επαναστατική σκηνή
- Προστασία: Σκληρά κράνη, γάντια αντοχής, ρεποντερί
Κεφάλαιο 1.3: Οικογενειακό Σχέδιο Επικοινωνίας 2026
Τριεπίπεδο Σύστημα Επικοινωνίας:
Επίπεδο 1: Άμεση Επικοινωνία (0-24 ώρες)
- Μέθοδοι: Προκαθορισμένα σημεία συγκέντρωσης σε απόσταση 500μ
- Σύστημα: Κάρτες με κωδικοποιημένες τοποθεσίες
- Εφεδρικό: GPS συντεταγμένες σε χαρτί
Επίπεδο 2: Ενδιάμεση Επικοινωνία (24-72 ώρες)
- Μέθοδοι: Επίγειες συχνότητες (FRS/GMRS), κοινοτικές πλατφόρμες
- Σύστημα: Προκαθορισμένες ώρες “check-in”
- Εφεδρικό: Χειροποίητα μηνύματα σε κεντρικά σημεία
Επίπεδο 3: Μακροπρόθεσμη Επικοινωνία (72+ ώρες)
- Μέθοδοι: Δορυφορικά τηλέφωνα, HAM ραδιόφωνα
- Σύστημα: Κεντρικό σημείο επικοινωνίας εκτός περιοχής
- Εφεδρικό: Πρωτόκολλα για μηνύματα μέσω οργανισμών
Ψηφιακή Προετοιμασία:
- Cloud αποθήκευση: Σημαντικά έγγραφα (ενημέρωση ανά 6 μήνες)
- Εφεδρικά μέσα: USB με κρυπτογραφημένα δεδομένα
- Επαφές έκτακτης ανάγκης: Τόσο τοπικές όσο και διεθνείς
ΜΕΡΟΣ 2: ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ – Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟ
Κεφάλαιο 2.1: Η Νέα “Πτώση, Κάλυψη, Κράτηση” για 2026
Βελτιστοποιημένη Τεχνική DCH (Drop, Cover, Hold On):
Αναλυτικά Βήματα:
- Πτώση (Drop): Ακαριαίο γονατισμό – προστασία εσωτερικών οργάνων
- Κάλυψη (Cover):
- Προτίμηση: Κάτω από γερά έπιπλα (όχι κρεβάτια)
- Εναλλακτική: Γωνία εσωτερικού τοίχου, μακριά από παράθυρα
- Προστασία: Χέρια πάνω από κεφάλι και αυχένα
- Κράτηση (Hold On): Πιασίδι της υποδοχής του έπιπλου – όχι του ίδιου του έπιπλου
Ειδικά Σενάρια 2026:
Σε Ψηλό Κτήριο (>5 ορόφων):
- ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η προσπάθεια εξόδου κατά τη διάρκεια
- Θέση μακριά από εξωτερικά τζάμια
- Προστασία από πιθανή πτώση οροφής ψευδοροφής
Σε Δημοτικό Χώρο (Εμπορικό κέντρο, Σινεμά):
- Αποφυγή φωταγωγών και ψηλών ραφιών
- Θέση κοντά σε φέροντα στοιχεία (κολώνες)
- Πρόληψη από πανικό και συσσωρεύσεις
Στο Αυτοκίνητο:
- Στάθμευση άμεσα μακριά από γέφυρες, πυλώνες, κτήρια
- Παρμένοι στο εσωτερικό με ζώνες
- Ακτινοφόρα ανοιχτά για επικοινωνία βοήθειας
Κεφάλαιο 2.2: Αισθητηριακή Παρακολούθηση & Απόφαση
Διαβάζοντας τον Σεισμό:
- Διάρκεια: >20 δευτερόλεπτα = σημαντική ζημιά
- Ένταση: Αδυναμία όρθιας στάσης = ένταση > VII
- Ήχοι: Ήχοι “εκρήξεως” = ρήξη υπονόμων/σωληνώσεων
Αλγόριθμος Άμεσης Απόφασης:
text
Κατά τη διάρκεια → Ολοκλήρωση DCH → Παύση δονήσεων → Γρήγορος έλεγχος: (1) Εγώ, (2) Κοντά μου, (3) Περιβάλλον → Αποφυγή άμεσων κινδύνων (αέριο, ρεύμα) → Εξαγωγή με προσοχή (πόρτες, σκάλες) → Σημείο συγκέντρωσης
ΜΕΡΟΣ 3: ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΣΕΙΣΜΟ – Η ΝΕΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Κεφάλαιο 3.1: Τα Κρίσιμα Πρώτα 72 Λεπτά
Λεπτό-προς-Λεπτό Πρωτόκολλο:
Λεπτά 0-5: Άμεση Επαγγελματική Απόκριση
- Αυτο-αξιολόγηση: ABC (Αεραγωγοί, Αναπνοή, Κυκλοφορία)
- Επικοινωνία: Φωνητική επικοινωνία με κοντινούς
- Κατάσταση: Γρήγορη επιθεώρηση άμεσου χώρου
Λεπτά 5-15: Δομημένη Αξιολόγηση
- Ομάδες 2-3 ατόμων: Συστηματικός έλεγχος χώρου
- Σήμανση κινδύνων: Χρωματικό σύστημα (κόκκινο/πράσινο)
- Πρώτες βοήθειες: Άμεση αντιμετώπιση απειλητικών καταστάσεων
Λεπτά 15-60: Οργανωμένη Ανταπόκριση
- Συγκέντρωση: Στο προκαθορισμένο σημείο
- Απογραφή: Παρουσίες/απουσίες
- Σχεδιασμός: Ανάθεση ρόλων και καθηκόντων
Κεφάλαιο 3.2: Τεχνικές Διάσωσης & Πρώτων Βοηθειών
Βασικές Τεχνικές Μη Επαγγελματικής Διάσωσης:
1. Αξιολόγηση Καταστροφής:
- 50/50 Κανόνας: 50% προσπάθειας, 50% ασφάλειας
- Εργαλεία: Γερά γάντια, μάσκες, απλά εργαλεία
- Επικοινωνία: Συνεχής επικοινωνία με το θύμα
2. Απλές Τεχνικές Μετακίνησης:
- Καλάθι μεταφοράς: Με χρήση σκεπασμάτων/σεντονών
- Λογιστική βοήθεια: Μετακίνηση εμποδίων συστηματικά
- Ραδιοφωνική συντονισμός: Ομάδες εργασίας 4-6 ατόμων
Προηγμένη Πρώτη Βοήθεια για Σεισμικά Τραύματα:
Καταγνώσεις & Σύνθλιψη:
- Πρόληψη σύνδρομου συμπίεσης: Υψηλή υγρή πρόσληψη πριν την απελευθέρωση
- Παρακολούθηση: Σημεία νεφρικής ανεπάρκειας
- Μεταφορά: Απαλό χειρισμό, αποφυγή αιφνιδιαστικών κινήσεων
Αναπνευστικά Προβλήματα:
- Καθαρισμός αεραγωγών: Μηχανική καθαρισμός, NPA εισαγωγή
- Θωρακικές κακώσεις: Αναγνώριση πνευμοθώρακα, ανοιχτών τραυμάτων
Κεφάλαιο 3.3: Αστική Ναυσιπλοΐα – Η Πλοήγηση στην Καταστροφή
Στρατηγική Κινήσεως σε Κατεστραμμένο Περιβάλλον:
Ζώνες Κινδύνου & Προτεραιότητας:
| Ζώνη | Χαρακτηριστικά | Προτεραιότητα | Επιτρεπόμενη Δραστηριότητα |
|---|---|---|---|
| Κόκκινη | Ασταθή κτίρια, διαρροές αερίου, ηλεκτροφόρα καλώδια | Υψηλή – αποφυγή | Μόνο επαγγελματική ομάδα |
| Κίτρινη | Μερική ζημιά, πτώσεις μικρών αντικειμένων, ραγοποιήσεις | Μέση – προσεκτική διέλευση | Γρήγορη διέλευση, ελάχιστη παραμονή |
| Πράσινη | Ελάχιστη ζημιά, ανοιχτοί χώροι, προστατευμένες περιοχές | Χαμηλή – ασφαλής | Στέγαση, οργάνωση, υποστήριξη |
Ψηφιακή Πλοήγηση 2026:
- Εφαρμογές offline: OSMAnd, Maps.me με κατεβασμένους χάρτες
- GPS συσκευές: Με προφορτωμένες τοποθεσίες πόρων
- Εναλλακτικά συστήματα: Αστροπλοΐα, τοπικά ορόσημα
ΜΕΡΟΣ 4: ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ
Κεφάλαιο 4.1: Αστική Αυτάρκεια – Τα Βασικά Συστήματα
Σύστημα Υδάτων (W.A.T.E.R.):
- W – Water Source: Πολλαπλές πηγές (βρύσεις, αποθήκευση, συλλογή βροχής)
- A – Απολύμανση: 3-στάδια (μηχανικό, χημικό, θερμικό)
- T – Αποθήκευση: 4 λίτρα/άτομο/ημέρα για 14+ ημέρες
- E – Εναλλακτικά: Ατμοσφαιρικά συστήματα, αποστάξεις
- R – Ανακύκλωση: Χρήση μη πόσιμου για υγιεινή
Σύστημα Τροφίμων (F.O.O.D.):
- F – Food Storage: Διαγραμμισμένη διατροφή (3000+ kcal/άτομο)
- O – Οργάνωση: Περιστροφή με ημερολόγιο λήξης
- O – Εναλλακτικά: Αστική καλλιέργεια, άγρια βρώσιμα φυτά
- D – Διανομή: Συστήματα ομαδικής διανομής και κουζίνας
Κεφάλαιο 4.2: Ψυχολογική Ανθεκτικότητα & Κοινότητα
Τεχνικές Ψυχολογικής Πρώτης Βοήθειας:
- Πυραμίδα Ψυχολογικής Υποστήριξης: Από βασική ασφάλεια έως εξειδικευμένη βοήθεια
- Ομαδικές διαδικασίες: Οργανωμένοι κύκλοι συζήτησης
- Δραστηριότητες ανάκαμψης: Δομημένες εργασίες, εκφραστικές τέχνες
Κοινοτική Αποκατάσταση:
- Οργανωσιακή δομή: Συμβούλια γειτονιάς με συγκεκριμένους ρόλους
- Επικοινωνιακά δίκτυα: Φυσικά και ψηφιακά συστήματα
- Πόροι διανομής: Συστήματα βαθμίδωσης και προτεραιοποίησης
Κεφάλαιο 4.3: Τεχνολογίες του Μέλλοντος (2026+)
Προσωπικές Τεχνολογίες:
- Εξυπνα ρούχα: Με ενσωματωμένους αισθητήρες και GPS
- Φορητές μονάδες επικοινωνίας: Satellite messengers
- AR βοηθοί: Επαυξημένη πραγματικότητα για πλοήγηση
Κοινοτικές Τεχνολογίες:
- Μεσολαβητικές πλατφόρμες: Ασύρματα mesh networks
- Διανομή πόρων: Blockchain-based συστήματα καταγραφής
- Απομακρυσμένη ιατρική: Telemedicine kits για κοινοτικά κέντρα
💬 FAQ Schema: 50 Ερωτήσεις & Απαντήσεις
Α. Προετοιμασία & Πριν τον Σεισμό (Ερωτήσεις 1-15)
| Ερώτηση (H2) | Απάντηση |
| 1. Ποιος είναι ο πιο ασφαλής χώρος μέσα στο σπίτι κατά τη διάρκεια σεισμού; | Κάτω από ένα στιβαρό έπιπλο (τραπέζι, γραφείο) ή κοντά σε εσωτερικό τοίχο (όχι εξωτερικό) και μακριά από τζάμια. |
| 2. Τι πρέπει να περιέχει το «Κουτί Επιβίωσης» (72-Hour Kit); | Νερό, μη αλλοιώσιμα τρόφιμα, ραδιόφωνο με μπαταρίες, φακός, σφυρίχτρα, κιτ πρώτων βοηθειών, μάσκα σκόνης και αντίγραφα εγγράφων. |
| 3. Πόσο νερό χρειάζομαι για 3 ημέρες επιβίωσης; | Τουλάχιστον 3 λίτρα ανά άτομο, ανά ημέρα, δηλαδή συνολικά 9 λίτρα/άτομο για 72 ώρες. |
| 4. Πρέπει να κλείσω το κεντρικό διακόπτη του ρεύματος μετά τον σεισμό; | Ναι, αμέσως μόλις σταματήσει η δόνηση. Η διακοπή του ρεύματος αποτρέπει πυρκαγιές από βραχυκύκλωμα. |
| 5. Τι είναι το «Τρίγωνο Ζωής» και το προτείνει ο ΟΑΣΠ; | Η θεωρία του «Τριγώνου Ζωής» (Δίπλα σε στερεό αντικείμενο) δεν προτείνεται ως βασική οδηγία από τον ΟΑΣΠ, ο οποίος προτείνει την Κάλυψη (Drop, Cover, Hold On). |
| 6. Πώς στερεώνω τα έπιπλα για να μην πέσουν; | Με ιμάντες ασφαλείας ή γωνίες στήριξης, βιδώνοντας τα στην τοιχοποιία (όχι σε γυψοσανίδα) για να αποτρέψετε την ανατροπή. |
| 7. Πρέπει να χρησιμοποιώ αντικραδασμικά πέλματα στα έπιπλα; | Ναι, μειώνουν την ολίσθηση των επίπλων και συσκευών κατά τη δόνηση, αλλά δεν αντικαθιστούν τη στερέωση στον τοίχο. |
| 8. Ποιο είναι το πιο ασφαλές σημείο συνάντησης της οικογένειας; | Ένας ανοιχτός χώρος (πλατεία, πάρκο) μακριά από κτίρια, κολώνες και καλώδια. |
| 9. Πρέπει να έχω φακό δίπλα στο κρεβάτι; | Ναι, μαζί με παπούτσια, για να μπορέσετε να κινηθείτε με ασφάλεια στο σκοτάδι και να προστατέψετε τα πόδια σας από σπασμένα τζάμια. |
| 10. Πρέπει να αποθηκεύσω βάζα και βαριά αντικείμενα ψηλά; | Όχι. Όλα τα βαριά αντικείμενα και τα εύθραυστα πρέπει να τοποθετούνται στα χαμηλότερα ράφια. |
| 11. Ποια είναι η ενέργεια «Κράτα Γερά» (Hold On); | Μόλις καλυφθείτε κάτω από ένα τραπέζι, πρέπει να κρατηθείτε γερά από το πόδι του τραπεζιού, για να μην μετακινηθείτε με τη δόνηση. |
| 12. Πρέπει να εκπαιδεύσω τα παιδιά μου για τον σεισμό; | Ναι, μέσω ασκήσεων και παιχνιδιού, ώστε να ξέρουν πού να καλυφθούν και πώς να φτάσουν στο σημείο συνάντησης. |
| 13. Τι πρέπει να κάνω αν είμαι σε αναπηρικό αμαξίδιο; | Καλύψτε το κεφάλι σας με τα χέρια, κλειδώστε τους τροχούς του αμαξιδίου και προστατευτείτε από τα αντικείμενα που πέφτουν. |
| 14. Πώς ελέγχω αν υπάρχει διαρροή φυσικού αερίου; | Με τη μύτη. Αν μυρίσετε αέριο (έντονη οσμή), κλείστε αμέσως την κεντρική βάνα και μην ανάψετε φώτα ή συσκευές. |
| 15. Πρέπει να έχω αντίγραφα των εγγράφων μου; | Ναι, αντίγραφα ταυτότητας, βιβλιαρίου υγείας και συμβολαίων, αποθηκευμένα αδιάβροχα στο κουτί επιβίωσης. |
Εξαγωγή στα Υπολογιστικά φύλλα
Β. Κατά τη Διάρκεια & Άμεση Αντίδραση (Ερωτήσεις 16-30)
| Ερώτηση (H2) | Απάντηση |
| 16. Πόσο διαρκεί συνήθως ένας καταστροφικός σεισμός; | Συνήθως από 20 δευτερόλεπτα έως 1 λεπτό. Αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα είναι κρίσιμα για την σωστή αντίδραση. |
| 17. Πρέπει να τρέξω έξω αμέσως; | Όχι. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Πολλά θύματα προκαλούνται από πτώση αντικειμένων, κεραμιδιών και σοβάδων κατά την έξοδο. |
| 18. Τι κάνω αν είμαι κοντά σε παράθυρο; | Απομακρυνθείτε αμέσως. Τα τζάμια είναι η νούμερο ένα πηγή σοβαρών τραυματισμών. |
| 19. Τι κάνω αν βρίσκομαι στον 5ο όροφο πολυκατοικίας; | Drop, Cover, and Hold On. Μην χρησιμοποιήσετε τους ανελκυστήρες και μην τρέξετε στις σκάλες. |
| 20. Πρέπει να χρησιμοποιήσω ανελκυστήρα μετά τον σεισμό; | Όχι. Απαγορεύεται αυστηρά. Μπορεί να είναι κατεστραμμένος ή να υπάρχουν μετασεισμοί. |
| 21. Τι κάνω αν είμαι σε σούπερ μάρκετ ή κατάστημα; | Απομακρυνθείτε από ράφια που μπορεί να πέσουν. Βρείτε κάλυψη κάτω από ανθεκτικό πάγκο ή σταθείτε σε ανοιχτό διάδρομο. |
| 22. Τι κάνω αν οδηγώ στην Εθνική Οδό; | Ακινητοποιήστε το όχημα στο πλάι, μακριά από γέφυρες, υπόγειες διαβάσεις και σήραγγες. Μείνετε μέσα στο όχημα μέχρι να σταματήσει η δόνηση. |
| 23. Πόσο πρέπει να περιμένω για τους μετασεισμούς; | Οι μετασεισμοί μπορεί να διαρκέσουν ημέρες ή εβδομάδες. Πρέπει να είστε πάντα σε εγρήγορση. |
| 24. Πώς χρησιμοποιώ τη σφυρίχτρα στα ερείπια; | Χρησιμοποιήστε τη σφυρίχτρα για να καλέσετε βοήθεια (τρεις σύντομοι ήχοι). Είναι πολύ πιο αποτελεσματική από το να φωνάζετε. |
| 25. Πρέπει να ανάψω φλόγα (αναπτήρα, σπίρτα) για φως; | Όχι. Μόνο αν είστε σίγουροι ότι δεν υπάρχει διαρροή φυσικού αερίου, κάτι που είναι δύσκολο να ελεγχθεί αμέσως. Χρησιμοποιήστε φακό. |
| 26. Πώς βγαίνω από το σπίτι με ασφάλεια μετά τον σεισμό; | Φορέστε παπούτσια, κλείστε ρεύμα/αέριο, πάρτε το Bug Out Bag και χρησιμοποιήστε τις σκάλες ελέγχοντας την ακεραιότητά τους. |
| 27. Τι κάνω αν είμαι σε κινηματογράφο ή στάδιο; | Μείνετε στη θέση σας, καλύψτε το κεφάλι και τον αυχένα σας. Μετά τη δόνηση, ακολουθήστε τις οδηγίες του προσωπικού. |
| 28. Πρέπει να βγάλω το κεφάλι μου από το παράθυρο αν είμαι στον 1ο όροφο; | Όχι. Το κεφάλι και ο αυχένας πρέπει να είναι πάντα προστατευμένα. |
| 29. Πόσο μακριά από τα κτίρια πρέπει να σταθώ στον ανοιχτό χώρο; | Τουλάχιστον στο ύψος του υψηλότερου κτιρίου γύρω σας (π.χ., 10 μέτρα μακριά αν το κτίριο είναι 10 μέτρα ψηλό). |
| 30. Τι είναι το Triage (Διαλογή) και πότε το κάνω; | Είναι η διαδικασία ιεράρχησης των τραυματιών. Το κάνετε αμέσως μόλις είστε ασφαλής, εστιάζοντας σε όσους έχουν μαζική αιμορραγία ή αναπνευστικά προβλήματα. |
Εξαγωγή στα Υπολογιστικά φύλλα
Γ. Μακροχρόνια Επιβίωση & Αποκατάσταση (Ερωτήσεις 31-40)
| Ερώτηση (H2) | Απάντηση |
| 31. Πώς μπορώ να κάνω το νερό πόσιμο μετά τον σεισμό; | Βράζοντας το για τουλάχιστον 1 λεπτό (το πιο ασφαλές) ή χρησιμοποιώντας 5-10 σταγόνες χλωρίνης (χωρίς άρωμα) ανά λίτρο νερού. |
| 32. Πρέπει να φάω αμέσως τα τρόφιμα από το ψυγείο; | Ναι, τα τρόφιμα στο ψυγείο είναι ασφαλή για περίπου 4 ώρες μετά τη διακοπή ρεύματος, και στην κατάψυξη για 48 ώρες (αν είναι γεμάτη). |
| 33. Πώς επικοινωνώ αν τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας έχουν καταρρεύσει; | Χρησιμοποιήστε SMS (γραπτά μηνύματα), τα οποία απαιτούν λιγότερο εύρος ζώνης από τις φωνητικές κλήσεις. Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε ραδιόφωνο FM/AM. |
| 34. Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα κέντρα φιλοξενίας/βοήθειας; | Μόνο μέσω επίσημων ραδιοφωνικών σταθμών ή μέσω των Αρχών Πολιτικής Προστασίας. Αγνοήστε τις φήμες στα social media. |
| 35. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία μετά τον σεισμό; | Μόλυνση από ακάθαρτο νερό, κίνδυνοι από πλημμύρες (αν είναι κοντά στη θάλασσα) και ψυχολογικό τραύμα. |
| 36. Μπορώ να επιστρέψω στο σπίτι μου αν έχει υποστεί ζημιές; | Όχι, αν δεν έχει ελεγχθεί από μηχανικούς του ΤΕΕ ή της Πολιτικής Προστασίας και έχει χαρακτηριστεί ως κίτρινο (επιτρεπτή χρήση) ή πράσινο (ασφαλές). |
| 37. Τι κάνω αν αισθάνομαι έντονο στρες ή πανικό μετά τον σεισμό; | Ζητήστε ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς ή ελληνικές ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Μιλήστε με την οικογένειά σας. |
| 38. Πώς μπορώ να βοηθήσω τις ομάδες διάσωσης; | Ενημερώστε τις ομάδες για εγκλωβισμένους (ακριβή τοποθεσία) και μην επιχειρήσετε διάσωση σε επικίνδυνα ερείπια αν δεν είστε εκπαιδευμένος. |
| 39. Πώς αποθηκεύω τα τρόφιμα μακροπρόθεσμα; | Σε αεροστεγή δοχεία (π.χ. My-lar bags) και σε δροσερό, ξηρό χώρο (π.χ. αποθήκη). |
| 40. Τι είναι το κλειδί Silcock (κλέφτρα νερού); | Ένα ειδικό κλειδί πολλαπλών χρήσεων που μπορεί να δώσει πρόσβαση σε εξωτερικές βρύσες (Silcock) σε δημόσια κτίρια, αν η κεντρική ύδρευση λειτουργεί. |
Εξαγωγή στα Υπολογιστικά φύλλα
Δ. Ψυχολογική & Ειδική Αντιμετώπιση (Ερωτήσεις 41-50)
| Ερώτηση (H2) | Απάντηση |
| 41. Πώς βοηθώ ηλικιωμένους ή άτομα με αναπηρία κατά τον σεισμό; | Βοηθήστε τους να μετακινηθούν στον ασφαλή χώρο (Drop, Cover), τοποθετήστε τους το Bug Out Bag και βεβαιωθείτε ότι έχουν τα φάρμακά τους. |
| 42. Τι πρέπει να κάνω αν μένω σε ισόγειο ή υπόγειο; | Αντί για κάλυψη, ίσως είναι ασφαλέστερο να εκκενώσετε γρήγορα σε ανοιχτό χώρο, αν είστε κοντά στην έξοδο και δεν υπάρχει κίνδυνος πτώσης σοβάδων. |
| 43. Πώς αναγνωρίζω την αιμορραγία που απειλεί τη ζωή; | Η αιμορραγία που “αναβλύζει” ή που δεν σταματά μετά από άμεση πίεση. Χρησιμοποιήστε άμεση πίεση ή Tourniquet (αν είναι διαθέσιμο και εκπαιδευμένοι). |
| 44. Πρέπει να κάνω ΚΑΡΠΑ (CPR) σε τραυματία μετά από σεισμό; | Ναι, αν δεν αναπνέει και δεν έχει σφυγμό. Ωστόσο, η διακοπή της μαζικής αιμορραγίας έχει προτεραιότητα. |
| 45. Τι είναι το Σύνδρομο Σύνθλιψης (Crush Syndrome); | Μια επικίνδυνη κατάσταση που συμβαίνει όταν ένα άτομο απεγκλωβίζεται μετά από παρατεταμένη σύνθλιψη (π.χ. μέλος του σώματος) και απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. |
| 46. Πώς διαχειρίζομαι τα κατοικίδια κατά τον σεισμό; | Τα κατοικίδια πρέπει να έχουν τη δική τους τσάντα επιβίωσης (τροφή, νερό, λουρί) και να φέρουν ταυτότητα. |
| 47. Πώς μπορώ να ελέγξω τη δομική ακεραιότητα του σπιτιού μου; | Αναζητήστε μεγάλες, διαγώνιες ρωγμές στους τοίχους (ειδικά στους φέροντες), πτώση τοίχων ή προβλήματα στις σκάλες. |
| 48. Τι είναι το PTSD και πώς συνδέεται με τον σεισμό; | Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (Post-Traumatic Stress Disorder). Εμφανίζεται με εφιάλτες, πανικό και άγχος μετά από βίαιο/τρομακτικό γεγονός. |
| 49. Πρέπει να καταναλώσω αλκοόλ για να ηρεμήσω; | Όχι. Το αλκοόλ και η καφεΐνη αυξάνουν το άγχος και εμποδίζουν την ικανότητα λήψης αποφάσεων. |
| 50. Πόσο γρήγορα πρέπει να βγάλω το αυτοκίνητο μου από το γκαράζ; | Μόλις σταματήσει η δόνηση και ελέγξετε ότι η ράμπα και η οροφή του γκαράζ είναι ασφαλείς. Χρειάζεστε το αυτοκίνητο ως μέσο εκκένωσης ή καταφύγιο. |
50 ΠΗΓΕΣ ΜΕ ΕΝΕΡΓΑ LINKS
Ελληνικοί Φορείς & Ινστιτούτα:
- Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας & Πρόληψης (ΟΑΣΠ)
- Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών – Ινστιτούτο Γεωδυναμικής
- Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών
- Ελληνική Εταιρεία Αντισεισμικής Μηχανικής & Τεχνικής Σεισμολογίας
- Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας – Επίσημος ιστότοπος
- Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ)
- Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός – Προγράμματα Έκτακτης Ανάγκης
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Τμήμα Πολιτικής Μηχανικής
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Σεισμολογικός Σταθμός
- Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημοκρίτος”
Διεθνείς Οργανισμοί & Έρευνα:
11. United States Geological Survey (USGS) – Earthquake Hazards
12. Federal Emergency Management Agency (FEMA)
13. European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC)
14. World Health Organization – Emergency Preparedness
15. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies
16. Global Disaster Alert and Coordination System (GDACS)
17. Pacific Earthquake Engineering Research Center (PEER)
18. International Association of Emergency Managers (IAEM)
19. NASA – Natural Hazards
20. International Seismological Centre (ISC)
Εκπαιδευτικά Υλικά & Οδηγοί:
21. American Red Cross – Earthquake Safety
22. CDC – Emergency Preparedness and Response
23. New Zealand’s Get Ready – Earthquakes
24. Japan Meteorological Agency – Earthquake Information
25. California Governor’s Office of Emergency Services
26. British Red Cross – Preparing for Emergencies
27. Australian Red Cross – Preparing for Emergencies
28. Canadian Red Cross – Earthquake Preparedness
29. Swiss Seismological Service (SED)
30. German Research Centre for Geosciences (GFZ)
Τεχνικές Πηγές & Ερευνητικά Ινστιτούτα:
31. Earthquake Engineering Research Institute (EERI)
32. International Institute of Earthquake Engineering and Seismology (IIEES)
33. National Institute of Standards and Technology (NIST) – Earthquake Engineering
34. Building Seismic Safety Council (BSSC)
35. Applied Technology Council (ATC)
36. Consortium of Organizations for Strong-Motion Observation Systems (COSMOS)
37. Global Earthquake Model (GEM) Foundation
38. International Association for Earthquake Engineering (IAEE)
39. World Housing Encyclopedia (WHE)
40. Engineering for Civil & Infrastructure Research (ENCORE)
Πρακτικοί Οδηγοί & Εργαλεία:
41. The Great ShakeOut Earthquake Drills
42. Earthquake Country Alliance
43. QuakeSmart for Businesses
44. MyShake – Early Warning App
45. LastQuake – EMSC App
46. NASA’s ARIA – Damage Mapping
47. OpenStreetMap – Crisis Mapping
48. Humanitarian OpenStreetMap Team (HOT)
49. Zello – Walkie Talkie App for Emergencies
50. FireChat – Offline Messaging App