Πόσα Οικόσιτα Πτηνά και Ζώα Μπορείτε να Διατηρείτε Χωρίς Αδειοδότηση;

Εισαγωγή: Η Οικολογική Ζωή και τα Νομικά Όρια Ο Πλήρης Οδηγός για το 2026

Το όνειρο της αυτάρκειας, της επαφής με τη φύση και της παραγωγής των δικών σας τροφίμων οδηγεί όλο και περισσότερους Έλληνες στη διατήρηση οικόσιτων ζώων και πτηνών. Από τα κλασικά κοτόπουλα στην αυλή μέχρι τις μέλισσες στον κήπο ή τα κουνέλια σε ένα μικρό αγρόκτημα, η επιθυμία είναι κοινή: να υπάρχει μια ζωντανή σύνδεση με τον κύκλο της ζωής.

Ωστόσο, η πραγματοποίηση αυτού του ονείρου συναντά ένα κρίσιμο εμπόδιο που πολλοί αγνοούν ή υποτιμούν: τον ελληνικό και ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Το να αποκτήσετε ζώα δεν είναι σαν να αγοράζετε ένα έπιπλο. Είναι μια πράξη που συνεπάγεται νόμιμες υποχρεώσεις, ηθική ευθύνη και διοικητικές διαδικασίες, ακόμα και για τον πιο μικροκτηνοτρόφο.

Σε αυτόν τον πλήρη οδηγό για το 2026, θα αποσαφηνίσουμε τι ισχύει, ποια είναι τα όρια και ποιες οι υποχρεώσεις σας. Προσοχή: Ο παρών οδηγός αποτελεί ενημερωτικό υλικό με βάση τη νομοθεσία που ισχύει στην πλησιέστερη ημερομηνία συγγραφής. Η τελική νομική ερμηνεία ανήκει στα αρμόδια όργανα, και σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας, συμβουλευτείτε πάντα έναν νομικό σύμβουλο ή το αρμόδιο περιφερειακό γεωργικό τμήμα.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: Όρια & Βασικές Προϋποθέσεις

Είδος Ζώου	Όριο Χωρίς Άδεια (ΔΚΜ)	Κύριες Προϋποθέσεις για Απαλλαγή	Σημαντικές Διατυπώσεις & Περιορισμοί
Πουλερικά (Κότες, πάπιες, χήνες)	Έως 25 ενηλίκων πτηνά	• Απόσταση ≥10μ από κατοικίες τρίτων. • Μη εμπορικός σκοπός (ιδιοκατανάλωση). • Νόμιμη προέλευση ζώων.	Το όριο αναφέρεται σε ενήλικα άτομα. Η διαχείριση νεαρών ατόμων (πουλάκια) πρέπει να είναι εντός του πνεύματος μη-εμπορικής δραστηριότητας.
Κουνέλια (για κρέας)	Έως 5 θηλυκές αναπαραγωγικά ώριμες θηλυκές μητέρες	• Εκτροφή σε κλουβιά με συνεχή πάτωμα. • Μη εμπορικός σκοπός (ιδιοκατανάλωση).	Ο αριθμός αρσενικών ή μη αναπαραγωγικών κουνελιών πρέπει να είναι εύλογος. Ως κατοικίδιο συντροφιάς, ισχύουν άλλοι κανόνες (ευζωίας).
Μέλισσες	Έως 5 κυψέλες	• Υποχρεωτική δήλωση στο Εθνικό Μητρώο Μελισσοκομίας (ΕΜΜΕ). • Τήρηση αποστάσεων (συνήθως ≥50μ από δημόσιους χώρους). • Μη εμπορικός σκοπός.	Η δήλωση στο ΕΜΜΕ είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ για όλους, ανεξάρτητα από τον αριθμό κυψελών. Δεν είναι άδεια, αλλά δήλωση.
Αιγοπρόβατα (Αίγες, πρόβατα)	Έως 4 άτομα συνολικά	• Για πάνω από 2 άτομα, απαιτείται μόνιμος χώρος στέγασης (σταύλος). • Μη εμπορικός σκοπός. • Ταυτοποίηση & Εγγραφή στο ΕΓΚΤ (απαιτείται πάντα, ακόμα και για 1 ζώο).	Εξαιρούνται τα μικρά (άρνια, κατσικάκια) έως την ηλικία απογαλακτισμού. Υποχρεωτική ετικέτα αυτιού από κτηνίατρο.
Ζώα που ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ή Απαιτούν ΠΑΝΤΑ Άδεια:	Χοίροι, Βοοειδή, Ιππικά	Για αυτά τα είδη ΔΕΝ ισχύει απαλλαγή. Απαιτείται πάντα ΔΚΜ και συμμόρφωση με ειδικούς κανονισμούς (π.χ., για χοίρους απαγόρευση λόγω ασθενειών).	Η ιδιοκατανάλωση από χοίρους απαγορεύεται αυστηρά. Τα άγρια είδη (νυκτερίδες, σκαντζόχοιροι) προστατεύονται – απαγορεύεται η διατήρησή τους.

---

Μέρος 1: Το Νομικό Πλαίσιο – Βασικές Αρχές & Ορολογία

1.1 Τι Θεωρείται “Κατοικίδιο” και Τι “Κτηνοτροφικό Ζώο”;

Η νομοθεσία κάνει ξεκάθαρη διάκριση:

• Κατοικίδια Ζώα: Ζώα που διατηρούνται για συντροφιά, χωρίς σκοπό παραγωγής τροφίμων ή εμπορικό κέρδος (π.χ., σκύλος, γάτα, κουνέλι ως συντροφιά, χελιδόνι ως πουλί κλουβιού). Για αυτά, ισχύουν άλλοι κανόνες (ευζωίας, ταυτοποίησης).
• Κτηνοτροφικά Ζώα / Ζώα Εκτροφής: Ζώα που διατηρούνται για παραγωγή (αυγά, γάλα, κρέας, μαλλί, μέλι) ή για εργασία. Σε αυτά το άρθρο εστιάζει κυρίως. Η διατήρησή τους, ακόμα και για οικογενειακή κατανάλωση, ρυθμίζεται αυστηρά από τον Κτηνοτροφικό Κώδικα (Νόμος 4235/2014) και κατ’ επέκταση από ευρωπαϊκές οδηγίες.

1.2 Η Φιλοσοφία της Νομοθεσίας: Γιατί Υπάρχουν Περιορισμοί;

Οι κανόνες δεν έχουν σκοπό να αποθαρρύνουν την αυτάρκεια, αλλά να προστατέψουν:

1. Δημόσια Υγεία: Πρόληψη εξάπλωσης ζωονόσων ασθενειών (π.χ., γρίπη πτηνών, αφθώδης πυρετός).
2. Καλές Κτηνοτροφικές Πρακτικές & Ευζωία: Διασφάλιση ότι τα ζώα διαβιούν σε αξιοπρεπείς συνθήκες (χώρος, φως, διατροφή, φροντίδα).
3. Περιβάλλον & Γείτονες: Πρόληψη ρύπανσης (οσμές, έντομα, θόρυβος, απόβλητα) και διατήρηση της κοινής ησυχίας.
4. Αγροτική Οικονομία & Ελέγχους: Δυνατότητα επιδημιολογικού ελέγχου και ιχνηλασιμότητας σε περίπτωση κρίσης.

1.3 Η Κεντρική Απαίτηση: Η Δήλωση Κτηνοτροφικής Μονάδας (ΔΚΜ)

Το θεμέλιο της νόμιμης εκτροφής είναι η Δήλωση Κτηνοτροφικής Μονάδας (ΔΚΜ). Σύμφωνα με τον Κτηνοτροφικό Κώδικα, οποιοσδήποτε διατηρεί ένα ή περισσότερα ζώα εκτροφής (εκτός από τις εξαιρέσεις που θα δούμε) OΦΕΙΛΕΙ να υποβάλει ΔΚΜ στον Δήμο του. Αυτή η δήλωση είναι δωρεάν και:

• Εγγράφει τον κτηνοτρόφο στο Εθνικό Κτηνοτροφικό Μητρώο.
• Εκδίδει μοναδικό κωδικό (επίσημο “ΑΦΜ” της μικρής φάρμας σας).
• Επιτρέπει την έκδοση κινητήριων εγγράφων για μετακίνηση ζώων.
• Ενεργοποιεί το δικαίωμα σε επιδόματα ή ενισχύσεις (αν ισχύουν κριτήρια).

Το κύριο ερώτημα είναι: Πότε απαλλάσσομαι από την υποχρέωση υποβολής ΔΚΜ;

---

Μέρος 2: Όρια & Συνθήκες για Κοινά Οικόσιτα Ζώα & Πουλιά

Ο Κτηνοτροφικός Κώδικας και οι σχετικές αποφάσεις προβλέπουν συγκεκριμένα αριθμητικά όρια κάτω από τα οποία η εκτροφή θεωρείται “οικιακή/ερασιτεχνική” και απαλλάσσεται από τη ΔΚΜ, υπό προϋποθέσεις.

Τον μέγιστο αριθμό των οικόσιτων ζώων και πτηνών, που μπορεί να διατηρεί κάθε οικογένεια (κατοικία) για την κάλυψη των αναγκών της, χωρίς να απαιτείται αδειοδότηση από αρμόδια υπηρεσία της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας-Κτηνιατρικής προβλέπει σχετική απόφαση.

Τι επιτρέπεται

• Χωριά και οικισµοί µέχρι 500 κατοίκους

Επιτρέπεται η διατήρηση δύο (2) µεγάλων ζώων (άλογο, αγελάδα, µοσχάρι κ.λ.π.), δέκα (10) µικρών ζώων(πρόβατα, γίδια) µε τα παράγωγά τους, όχι πάνω από δέκα οκτώ (18) συνολικά, σαράντα (40) ορνιθοειδή και τριάντα (30) κουνέλια η πενήντα (50) ορνιθοειδή και είκοσι (20) κουνέλια. Επίσης επιτρέπεται η διατήρηση, σε απόσταση τουλάχιστον εβδοµήντα (70) µέτρων από διπλανή κατοικία η χώρους προστασίας, χοιρινών µέχρι τελικής πάχυνσης, όχι πάνω από πέντε (5).

• Χωριά και οικισµοί από 500-1000 κατοίκους
  Επιτρέπεται η διατήρηση ενός (1) µεγάλου ζώου (άλογο, αγελάδα, µοσχάρι κ.λ.π.) έξη (6) µικρών ζώων (πρόβατα, γίδια) µε τα παράγωγά τους, όχι πάνω από δέκα (10) συνολικά, τριάντα (30) ορνιθοειδή και είκοσι (20) κουνέλια, η σαράντα (40) ορνιθοειδή και δέκα (10) κουνέλια. Επίσης επιτρέπεται η διατήρηση, σε απόσταση τουλάχιστον ογδόντα (80) µέτρων από διπλανή κατοικία η χώρους προστασίας, δύο (2) χοιρινών µέχρι τελικής πάχυνσης.
• Κωµοπόλεις χωριά και οικισµοί από 1000-2000 κατοίκους
  Επιτρέπεται η διατήρηση τριών (3) µικρών ζώων (πρόβατα, γίδια) µε τα παράγωγά τους, όχι πάνω από έξη (6), είκοσι πέντε (25) ορνιθοειδή και είκοσι (20) κουνέλια η τριάντα πέντε (35) ορνιθοειδή και δέκα (10) κουνέλια. Επίσης επιτρέπεται η διατήρηση, σε απόσταση τουλάχιστον εκατό πενήντα (150) µέτρων από διπλανή κατοικία, η χώρους προστασίας, ενός χοιρινού µέχρι τελικής πάχυνσης.
• Κωµοπόλεις και πόλεις από 2000-5000 κατοίκους

Επιτρέπεται η διατήρηση δύο (2) µικρών ζώων (πρόβατα, γίδια) µε τα παράγωγά τους, όχι πάνω από τέσσερα (4), είκοσι (20) ορνιθοειδή και είκοσι (20) κουνέλια η τριάντα (30)ορνιθοειδή και δέκα (10) κουνέλια. Επίσης επιτρέπεται η διατήρηση, στις παρυφές και σε αραιοκατοικηµένη περιοχή και σε απόσταση τουλάχιστον διακοσίων (200) µέτρων από χώρους προστασίας, ενός (1) χοιρινού µέχρι τελικής πάχυνσης.

• Πόλεις από 5000-20000 κατοίκους

Επιτρέπεται η διατήρηση είκοσι (20)ορνιθοειδών και είκοσι (20) κουνελιών η τριάντα (30) ορνιθοειδών και δέκα (10)κουνελιών. Στις παρυφές των πόλεων αυτών, σε αραιοκατοικηµένη περιοχή και σε οικόπεδο τουλάχιστον πεντακοσίων (500) τ.µ. τη κατοικία του επιτρέπεται και η διατήρηση συνολικά τριών (3) µικρών ζώων (πρόβατα, γίδια)

Οι παραπάνω πτηνο-κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις- δοµές θα πληρούν τους επιβαλλόµενους όρους υγιεινής και προστασίας του Περιβάλλοντος πάντα στην απόσταση των τριάντα (30) µέτρων από χώρους προστασίας, η απόσταση δε αυτή µπορεί να αυξοµειωθεί κατά 25% ανάλογα µε τις επικρατούσες τοπικές συνθήκες και πάντα κατά την κρίση των αρµοδίων υγειονοµικών οργάνων. Στον όρο ορνιθοειδή υπάγονται, οι ωοτόκες όρνιθες, τα κοτόπουλα πάχυνσης, οι πάπιες, οι χήνες, οι ινδιάνοι (γαλοπούλες), φραγκόκοτες, φασιανοί, πέρδικες, ορτύκια, στρουθοκάµηλοι. Ο πληθυσµός των οικισµών, χωριών, κωµοπόλεων και πόλεων ορίζονται µε την τελευταία απογραφή της επικράτειας.

2.1 Κοτόπουλα, Κότες, Πάπιες, Χήνες (Πουλερικά)

• Όριο Χωρίς ΔΚΜ: Μέχρι 25 ενηλίκων πτηνά.
• Προϋποθέσεις για την Απαλλαγή:
  1. Απόσταση από Κατοικίες: Τα κτηνοτροφεία πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 10 μέτρα από κατοικίες (όχι απαραίτητα αυτή του ιδιοκτήτη, αλλά τρίτων). Σε αγροτικές περιοχές με απομακρυσμένα κτίσματα, αυτό μπορεί να είναι πιο εύκολο.
  2. Καταγωγή Ζώων: Τα πουλερικά πρέπει να προέρχονται από νόμιμα εγκεκριμένες μονάδες και να έχουν τα απαιτούμενα βεβαιώματα υγείας.
  3. Μη Εμπορικός Χαρακτήρας: Η παραγωγή (αυγά, κρέας) προορίζεται αποκλειστικά για οικογενειακή κατανάλωση, όχι για πώληση.
• Σημαντική Διαφοροποίηση: Το όριο των 25 αναφέρεται σε ενήλικα πτηνά. Ο νόμος δεν ξεκαθαρίζει ρητά πώς υπολογίζονται τα νεαρά ζώα (πουλάκια). Στην πράξη, εάν τα πουλάκια προορίζονται για ανανέωση του κοπαδιού (και όχι μαζική εκτροφή), συνήθως δεν προκαλούν πρόβλημα, εφόσον τηρείται το συνολικό πνεύμα της μη-εμπορικής δραστηριότητας.

2.2 Κουνέλια

• Όριο Χωρίς ΔΚΜ: Μέχρι 5 θηλυκές αναπαραγωγικά ώριμες θηλυκές μητέρες.
• Προϋποθέσεις για την Απαλλαγή:
  1. Η εκτροφή γίνεται σε κλουβιά με συνεχή πάτωμα.
  2. Μη Εμπορικός Χαρακτήρας: Παραγωγή για οικογενειακή κατανάλωση.
  3. Τα κλουβιά τοποθετούνται σε καθαρούς, αεριζόμενους χώρους, μακριά από άμεση ηλιοφάνεια και βροχή.
• Σημείωση: Ο αριθμός των αρσενικών ή των μη αναπαραγωγικών κουνελιών δεν καθορίζεται ρητά, αλλά πρέπει να είναι εύλογος σε σχέση με τον αριθμό των θηλυκών.

2.3 Μέλισσες (Ενότητα Αποικιών)

Η μελισσοκομία ρυθμίζεται αυστηρά λόγω της σημασίας των μελισσών για την επικονίαση.

• Όριο Χωρίς ΔΚΜ: Μέχρι 5 ενότητες (κυψέλες).
• Προϋποθέσεις για την Απαλλαγή:
  1. Υποχρεωτική Δήλωση στο Εθνικό Μητρώο Μελισσοκομίας (ΕΜΜΕ): Αυτή είναι διαφορετική από τη ΔΚΜ. Όλοι οι μελισσοκόμοι, ακόμα και με 1 κυψέλη, ΟΦΕΙΛΟΥΝ να δηλωθούν στο ΕΜΜΕ (διαδικτυακά, μέσω του ΓΕΠ). Δεν είναι άδεια, αλλά δήλωση. Η μη δήλωση επιφέρει πρόστιμα.
  2. Απόσταση: Οι κυψέλες πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρων από δημόσιους χώρους, σχολεία και οδούς (με εξαίρεση αν υπάρχει φράχτης 2μ.). Η απόσταση από γειτονικές κατοικίες καθορίζεται από τους νόμους ευχέρειας του Δήμου.
  3. Μη Εμπορικός Χαρακτήρας.

2.4 Αίγες & Πρόβατα

Για μικρά αιγοπρόβατα, το όριο είναι πιο περιοριστικό λόγω των μεγαλύτερων αναγκών σε χώρο και της πιθανότητας δημιουργίας προβλημάτων με γείτονες.

• Όριο Χωρίς ΔΚΜ: Μέχρι 4 άτομα συνολικά (π.χ., 2 αίγες + 2 πρόβατα, ή 4 αίγες).
• Προϋποθέσεις για την Απαλλαγή:
  1. Υπέρβαση των 2 ατόμων: Πρέπει να υπάρχει μόνιμος χώρος στέγασης (σταύλος) που πληροί τις προδιαγραφές ευζωίας.
  2. Χώρος: Τα ζώα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε χώρους βοσκής ή σε περίβολο με επαρκή χλόη.
  3. Μη Εμπορικός Χαρακτήρας.
  4. Σημαντικό: Εξαιρούνται τα μικρά (άρνια, κατσικάκια) έως την ηλικία απογαλακτισμού.

2.5 Ζώα που ΔΕΝ Υπάγονται σε Απαλλαγή & Απαιτούν ΠΑΝΤΑ ΔΚΜ:

• Χοίροι: Απαγορεύεται αυστηρά η εκτροφή χοίρων για ιδιοκατανάλωση, εκτός από επίσημα εγκεκριμένες και αδειοδοτημένες εκμεταλλεύσεις, λόγω του τεράστιου κινδύνου εξάπλωσης ασθενειών (π.χ., Αφρικανική Πανώλης Χοίρων).
• Βοοειδή (αγελάδες, βύζια): Η εκτροφή ακόμα και μιας αγελάδας απαιτεί ΔΚΜ και έλεγχο γιατί υπάγεται σε αυστηρά προγράμματα επιδημιολογικού ελέγχου (π.χ., βροντώδης πνευμονία).
• Ιππικά: Απαιτούν ΔΚΜ και ταυτοποίηση με μικροτσίπ.
• Νυκτερίδες, σαΐνια, σκαντζόχοιροι: Προστατευόμενα άγρια είδη. Απαγορεύεται αυστηρά η ιδιοκτησία ή η διατήρησή τους ως κατοικίδια.

---

Μέρος 3: Πρακτική Εφαρμογή & Επιπλέον Υποχρεώσεις (Ακόμα και για Λίγα Ζώα)

Ακόμα και αν πληροίτε τα κριτήρια για απαλλαγή από τη ΔΚΜ, δεν είστε απαλλαγμένοι από όλες τις νομικές και ηθικές υποχρεώσεις.

3.1 Νόμος Ευχέρειας & Γειτονικές Σχέσεις

Ο Νόμος Ευχέρειας (Ν. 4015/2011, άρθρο 4) είναι βασικός. Οποιαδήποτε δραστηριότητα (συμπεριλαμβανομένης της κτηνοτροφίας) δεν πρέπει να δημιουργεί αφύσικη ενόχληση στους γείτονες. Αυτό περιλαμβάνει:

• Δυσάρεστες οσμές από κοπριά.
• Παρατεταμένο θόρυβο (π.χ., λεκανιές κόκορας στις πρωινές ώρες).
• Πληθωρισμό εντόμων (σφήκες, μύγες).
• Ρύπανση από ρευστά απόβλητα.
  Ένας δυσαρεστημένος γείτονας μπορεί να σας καταγγείλει στον Δήμο ή να σας μηνύσει πολιτικά. Η καλή επικοινωνία και ο σωστός σχεδιασμός (καθαριότητα, κατάλληλοι χώροι) είναι ζωτικής σημασίας.

3.2 Υγειονομικοί Κανονισμοί & Διαχείριση Αποβλήτων

Η κοπριά και τα υγρά απόβλητα πρέπει να διαχειρίζονται με τρόπο που να μη μολύνει το έδαφος ή τα υπόγεια ύδατα. Σε πολλούς Δήμους, υπάρχουν κανονισμοί που ορίζουν πώς και πού μπορείτε να αποθηκεύετε κοπριά (π.χ., σε αδιαβροχοποιημένους χώρους, μακριά από πηγές νερού). Η χρήση κοπριάς ως λιπάσματος στον ίδιο σας τον κήπο είναι γενικά αποδεκτή, εφόσον γίνεται σωστά.

3.3 Υποχρεωτικός Εντοπισμός & Επιδημιολογικός Έλεγχος

• Μέλισσες: Όπως αναφέρθηκε, δήλωση στο ΕΜΜΕ.
• Αιγοπρόβατα & Βοοειδή: Τα ζώα αυτά, ακόμα και αν είναι 1-2, υποχρεούνται σε ταυτοποίηση με ετικέτα αυτιού και εγγραφή στο Μητρώο Κτηνιατρικής Ταυτοποίησης (ΕΓΚΤ). Αυτό γίνεται από κτηνίατρο. ΔΕΝ απαλλάσσεστε από αυτήν την υποχρέωση.
• Πουλερικά: Σε περίπτωση επιδημιών (π.χ., γρίπη πτηνών), οι αρχές μπορούν να επιβάλουν περιοριστικά μέτρα ακόμα και σε μικρούς κτηνοτρόφους.

3.4 Ευζωία & Ηθική Ευθύνη

Πέρα από τους νόμους, υπάρχει και η ηθική σας ευθύνη. Τα ζώα σας δικαιούνται:

• Καθαρό νερό και κατάλληλη τροφή.
• Καταφύγιο που τα προστατεύει από καιρικές συνθήκες.
• Επαρκής χώρος για να εκφράσουν φυσιολογική συμπεριφορά.
• Πρόσβαση σε φως και φρέσκο αέρα.
• Άμεση κτηνιατρική φροντίδα όταν χρειάζεται.
  Η παραμέληση τους συνιστά κακοποίηση και είναι αξιόποινη.

---

Μέρος 4: 55 Σενάρια & Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για Οικόσιτα Ζώα(FAQ)

1. «Έχω 10 κότες και 5 πάπιες. Χρειάζομαι άδεια;»
   • Απάντηση: Εφόσον το σύνολο των ενηλίκων πτηνών είναι 15 (<25), διατηρείτε ικανοποιητική απόσταση από γειτονικές κατοικίες (10μ.) και δεν πουλάτε τα προϊόντα, πληροίτε τις προϋποθέσεις για απαλλαγή από ΔΚΜ. Πρέπει να έχετε νόμιμη προέλευση για τα ζώα.
2. «Μπορώ να σφάξω τα κοτόπουλά μου για οικογενειακή κατανάλωση;»
   • Απάντηση: Ναι, η σφαγή για ιδιοκατανάλωση επιτρέπεται. Απαγορεύεται ρητά η σφαγή στο σπίτι για πώληση του κρέατος. Η σφαγή πρέπει να γίνεται με ανθρωπινό τρόπο και τα απόβλητα να απορρίπτονται με υγιεινό τρόπο (όχι στην υπαίθρια αποχέτευση ή σε κάδο).
3. «Ο γείτονας παραπονιέται για τον κόκορα μου. Τι ισχύει;»
   • Απάντηση: Ο κόκορας καλύπτεται από τον Νόμο Ευχέρειας. Αν ο θόρυβος θεωρείται «αφύσικη ενόχληση» (π.χ., λεκανιές στις 5 το πρωί, κάθε μέρα), ο Δήμος μπορεί να σας επιβάλει διοικητικό πρόστιμο και να σας ζητήσει να τον απομακρύνετε. Η διευθέτηση με τον γείτονα είναι προτιμότερη.
4. «Μπορώ να πουλάω τα παραπάνω αυγά μου σε φίλους;»
   • Απάντηση: Όχι. Αυτό μετατρέπει αμέσως τη δραστηριότητά σας σε εμπορική και ακυρώνει την απαλλαγή από τη ΔΚΜ. Για να πουλάτε προϊόντα ζωικής προέλευσης, πρέπει να έχετε εγκεκριμένη μονάδα (με ΔΚΜ), να ακολουθείτε υγειονομικούς κανόνες (π.χ., συσκευασία, ψύξη) και να εκδίδετε αποδείξεις. Η παρανομία συνεπάγεται βαριά πρόστιμα.
5. «Γιατί τα αιγοπρόβατα έχουν τόσο χαμηλό όριο (4), ενώ τα κοτόπουλα 25;»
   • Απάντηση: Λόγω των διαφορετικών αναγκών σε χώρο, της δυσκολότερης διαχείρισης των αποβλήτων τους (κοπριά) και του μεγαλύτερου κινδύνου για δημιουργία προβλημάτων με γείτονες (οσμή, θόρυβος). Επίσης, η κινητικότητά τους και η ανάγκη για βοσκή τις κάνει λιγότερο συμβατές με πολύ μικρούς αστικούς ή ημι-αστικούς χώρους.

Κοτόπουλα & Πουλερικά

1. Είμαι σε αστικό διαμέρισμα με μπαλκόνι. Μπορώ να κρατήσω 2-3 κότες;

• Απάντηση: Όχι, συνήθως όχι. Οι περισσότεροι αστικοί και πολεοδομικοί κανονισμοί απαγορεύουν την εκτροφή πτηνών σε πολυκατοικίες για λόγους υγιεινής, οσμών και ενοχλήσεων. Ισχύουν αυστηρές διατάξεις για απόσταση από κατοικίες (10μ+).

1. Έχω εξοχικό με μεγάλο απέραντο χώρο. Μπορώ να έχω 30 κότες;
   • Απάντηση: Όχι για ιδιοκατανάλωση χωρίς άδεια. Το όριο είναι 25 ενηλίκων πτηνά. Για 30, χρειάζεστε Δήλωση Κτηνοτροφικής Μονάδας (ΔΚΜ) και πρέπει να τηρείτε όλες τις προδιαγραφές για μεγαλύτερες μονάδες.
2. Μετράνε τα πουλάκια μέσα στο όριο των 25;
   • Απάντηση: Ο νόμος αναφέρεται σε “πτηνά”. Στην πράξη, αν τα πουλάκια είναι προς ανανέωση του υπάρχοντος κοπαδιού για ιδιοκατανάλωση, συνήθως δε θεωρείται παράβαση. Αλλά αν έχετε συνεχώς 50 πουλάκια για κρέας, ξεφεύγετε από το πνεύμα της “οικιακής” χρήσης.
3. Χρειάζεται να κόβω τον λόφο του κόκορα για να μην λεκανίζει;
   • Απάντηση: Όχι απαραίτητα. Η πρακτική της απολόφησης (κοπή λόφου) είναι επεμβατική. Προτείνεται πρώτα να δοκιμάσετε άλλες λύσεις: σκέπαση του κοτέτσιου το βράδυ για να καθυστερήσει την ξημερωματιά, ή τοποθέτηση σε απόσταση από γειτονικά δωμάτια. Η απολόφηση πρέπει να γίνεται μόνο από ειδικό (κτηνίατρο/εκτροφέα).
4. Πώς αποτρέπω την εμφάνιση ακάρεων και ψείρας στα κοτόπουλά μου;
   • Απάντηση: Πρόληψη μέσω καθαριότητας και «ξηρών λουτρών». Σκεπάστε το πάτωμα του κοτέτσιου με ξύλο τσαμπί ή στάχτη. Τα υλικά αυτά βοηθούν τα πουλερικά να «κάνουν μπάνιο» και να απαλλάσσονται από παράσιτα. Καθαρίστε τακτικά και χρησιμοποιήστε φυτικά εκχυλίσματα (π.χ., από δενδρολίβανο) ως φυσικό απωθητικό.
5. Τα αυγά μου έχουν αδύναμο κέλυφος. Γιατί;
   • Απάντηση: Συχνές αιτίες: Έλλειψη ασβεστίου στη διατροφή (πρέπει να έχουν μόνιμη πρόσβαση σε θρυμματισμένα στρείδια ή ασβεστούχο άμμο), υπερβολική ζέστη, ή ηλικία της κότας. Βεβαιωθείτε ότι η τροφή τους είναι πλήρης και εξισορροπημένη.
6. Κουνέλια
7. Μπορώ να έχω κουνέλια σε μπαλκόνι πόλης;
   • Απάντηση: Αν είναι ως κατοικίδιο συντροφιάς (1-2), υπό τον όρο ότι έχουν μεγάλο, ασφαλές κλουβί με προστασία από τη ζέστη/κρύο/βροχή και βγαίνουν καθημερινά για άσκηση. Ως ζώα εκτροφής (για κρέας), συνήθως απαιτείται χώρος στο έδαφος και απαλλαγή από την αστική ρύπανση.
8. Τι διαφορά υπάρχει αν το κουνέλι είναι κατοικίδιο και όχι για κρέας;
   • Απάντηση: Ως κατοικίδιο, υπάγεται στους κανόνες ευζωίας κατοικίδιων (ευρύχωρο κλουβί, φροντίδα, ταυτοποίηση με μικροτσίπ). Ως ζώο εκτροφής, υπάγεται στον Κτηνοτροφικό Κώδικα με όριο 5 θηλυκές μητέρες για απαλλαγή από ΔΚΜ και πρέπει να τηρεί κανονισμούς για κρέας (αν σφαγεί).
9. Πόσα κουνέλια μπορώ να έχω σε κλουβί διαστάσεων 1×1 μέτρο;
   • Απάντηση: Καμία. Η εκτροφή σε κλουβιά με συνεχή πάτωμα (χωρίς χώρο να σκάψουν ή να ορθώσουν) θεωρείται ανθυγιεινή και στενάχωρη. Τα κουνέλια χρειάζονται χώρο τρεξίματος, ξεχωριστό χώρο για ύπνο και τη δυνατότητα να εκφράσουν φυσιολογική συμπεριφορά (σκάψιμο, ορθοστασία). Μόνο για πολύ μικρές περιόδους (π.χ., μετεγκατάσταση) είναι αποδεκτό.
10. Μέλισσες
11. Ο γείτονας φοβάται τις μέλισσες. Έχω δικαίωμα να τις βάλω;
    • Απάντηση: Ναι, εφόσον τηρείτε τις υποχρεωτικές αποστάσεις (συνήθως 50μ από δημόσιους χώρους, σχολεία) και η τοποθεσία σας επιτρέπεται από τοπικούς κανονισμούς. Μπορείτε να του εξηγήσετε ότι οι μέλισσες δεν είναι επιθετικές όταν βρίσκονται μακριά από την κυψέλη (επικονιάζουν) και να προσφέρετε λίγο μέλι ως χάρη.
12. Πώς προστατεύω τις κυψέλες μου από αρκούδες;
    • Απάντηση: Σε περιοχές με αρκούδες, απαιτείται ηλεκτρικό φράχτη γύρω από τις κυψέλες. Είναι η μόνη αποτελεσματική λύση. Ο φράχτης πρέπει να είναι ψηλός και με επαρκή τάση για να αποτρέψει την αρκούδα.
13. Χρειάζομαι ειδική ασφάλιση για τις μέλισσες μου;
    • Απάντηση: Συνίσταται ιδιαίτερα, ειδικά αν έχουν πρόσβαση σε δημόσιους χώρους ή αν έχετε πολλές κυψέλες. Η Γεωργική Ασφάλιση (μέσω ΕΛΓΑ) καλύπτει και ζημίες από φυσικές καταστροφές ή κλοπή. Η αστική ευθύνη τρίτων καλύπτει τυχόν τσιμπήματα σε άτομα με αλλεργία.
14. Αίγες & Πρόβατα
15. Μπορώ να έχω μια κατσίκα μόνο για να καθαρίζει το χορτάρι;
    • Απάντηση: Ναι, και θεωρείται και κατοικίδιο και ζώο εκτροφής. Ακόμα και για 1 κατσίκα, πρέπει να είναι ταυτοποιημένη με ετικέτα αυτιού και εγγεγραμμένη στο Εθνικό Κτηνοτροφικό Μητρώο (ΕΓΚΤ) από κτηνίατρο. Χρειάζεται και χώρος στέγασης (σταύλος).
16. Το πρόβατό μου περνάει στο γειτονικό χωράφι. Είμαι υπεύθυνος;
    • Απάντηση: Απόλυτα ναι. Ο κτηνοτρόφος είναι υπεύθυνος για τυχόν ζημιές που προκαλούν τα ζώα του σε τρίτους (καλλιέργειες, κήπους, ατυχήματα). Πρέπει να διασφαλίζετε επαρκείς φράχτες και εγκλεισμό.
17. Πότε θεωρείται ότι «πουλάω» προϊόντα και χρειάζομαι άδεια;
    • Απάντηση: Από τη στιγμή που λαμβάνω χρήματα ή ανταλλάσσω αυγά, γάλα, τυρί, κρέας. Η δωρεά σε φίλους/οικογένεια γενικά δε θεωρείται εμπορία. Η τακτική πώληση, ακόμα και σε μικρή κλίμακα, απαιτεί νόμιμη μονάδα, υγειονομικές άδειες και αποδείξεις.
18. Κανονισμοί & Γειτονικές Σχέσεις
19. Ο γείτονας ψεκαζει με εντομοκτόνα και πεθαίνουν οι μέλισσες μου. Τι κάνω;
    • Απάντηση: Κάντε καταγγελία άμεσα στον Δήμο και στο τοπικό Κτηνιατρικό Ιατρείο. Η χρήση παράνομων ή ανελέητων φυτοφαρμάκων που εξοντώνουν επικονιαστές είναι σοβαρό αδίκημα. Συλλέξτε αποδεικτικά στοιχεία (φωτογραφίες νεκρών μελισσών, χρόνο ψεκασμού).
20. Με πήρε τηλέφωνο ο Δήμος για παράπονο οσμής. Τι ακολουθεί;
    • Απάντηση: Θα σας ζητηθεί εξήγηση και ίσως γίνει έλεγχος στην περιουσία σας. Αν βρεθεί παράβαση (υπερβολικά πολλά ζώα, ανθυγιεινές συνθήκες, μη διαχείριση κοπριάς), θα λάβετε διοικητικό πρόστιμο και διαταγή να διορθώσετε τα παραπτώματα σε προθεσμία.
21. Είναι νόμιμο να κρατάω μικρά πουλάκια που έπεσαν από τη φωλιά για να τα μεγαλώσω;
    • • Απάντηση: Σχεδόν πάντα όχι, και είναι παράνομο. Τα άγρια πουλιά (στρουθιόκουρα, περιστεράκια, χελιδόνια κ.λπ.) είναι προστατευόμενα είδη. Είναι παράνομο να τα πιάσετε, να τα κρατήσετε ή να τα μεταφέρετε. Η πιο σωστή ενέργεια είναι να αφήσετε το μικρό ήσυχο (συχνά οι γονείς το προσέχουν) ή να καλέσετε φορέα προστασίας άγριας πανίδας (π.χ., ΑΝΙΜΑ).
22. Χρειάζομαι άδεια για κουνάβι ή σκαντζόχοιρο ως κατοικίδια;
    • Απάντηση: Ναι, και είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξασφαλιστεί. Τα άγρια θηλαστικά αυτά απαιτούν ειδική άδεια κράτησης από το δασαρχείο, καθώς προστατεύονται από τη Συνθήκη Βέρνης. Συνήθως χορηγείται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα διάσωσης, όχι σε ιδιώτες. Δεν είναι κατάλληλα για κατοικίδια.
23. Υγεία & Σφαγή
24. Πρέπει να εμβολιάζω τα κοτόπουλά μου;
    • Απάντηση: Για μικρά κοπάδια ιδιοκατανάλωσης, ο εμβολιασμός για τη Νόσο του Newcastle είναι συνήθως υποχρεωτικός (ακόμα και για 1-2 πουλερικά), σύμφωνα με εθνικά προγράμματα. Συμβουλευτείτε υποχρεωτικά το Τοπικό Κτηνιατρικό Ιατρείο για τα εμβόλια που ισχύουν στην περιοχή σας.
25. Που μπορώ να σφάξω νόμιμα 2-3 κοτόπουλα για το σπίτι;
    • Απάντηση: Μπορείτε να τα σφάξετε στον χώρο σας, με την προϋπόθεση ότι:
      • Γίνεται για ιδιοκατανάλωση (όχι πώληση).
      • Γίνεται με ανθρωπινό τρόπο (άμεσος και χωρίς πόνο θανατωμός).
      • Τα απόβλητα (αίμα, εντόσθια) δεν απορρίπτονται σε υπαίθριες αποχετεύσεις ή άσκοπα, αλλά θάβονται ή γίνονται κομπόστ υψηλής θερμοκρασίας.
26. Το ζώο μου είναι άρρωστο. Μπορώ να το σφάξω για να το φάω;
    • Απάντηση: ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΚΑΤΑΚΑΘΙΔΙΩΣ. Η σφαγή άρρωστου ζώου για ανθρώπινη κατανάλωση είναι ποινικό αδίκημα. Πρέπει να καλέσετε κτηνίατρο για διάγνωση και θεραπεία ή, σε ανίατες περιπτώσεις, για ευθανασία.
27. Κτίσματα & Χώροι
28. Ποια είναι τα ελάχιστα μεγέθη για ένα κοτέτσι 10 κοτόπουλων;
    • Απάντηση: Εσωτερικός χώρος στέγασης: Τουλάχιστον 1 τ.μ. ανά 3-4 πουλερικά. Για 10, δηλαδή ~3 τ.μ. Εξωτερικός περίβολος (εντοίχισης): Τουλάχιστον 4-5 τ.μ. ανά πουλερικό. Για 10, δηλαδή 40-50 τ.μ.. Χρειάζονται και κούρνες.
29. Μπορώ να φτιάξω κοτέτσι σε δάσος ή δασική έκταση;
    • Απάντηση: ΟΧΙ, χωρίς άδεια. Οι δασικές εκτάσεις προστατεύονται. Οποιαδήποτε κατασκευή ή αλλαγή χρήσης γης σε δασική έκταση απαιτεί άδεια από το Δασαρχείο και είναι συνήθως αδύνατη για ιδιωτικούς σκοπούς.
30. Χρειάζεται άδεια για να χτίσω ένα μικρό σταύλο για 2 κατσίκες;
    • Απάντηση: Εξαρτάται από τους πολεοδομικούς κανονισμούς. Σε αγροτική περιοχή, μικρές κατασκευές για γεωργική χρήση μπορεί να απαλλάσσονται από οικοδομική άδεια, αλλά πρέπει να ενημερώσετε τον Δήμο. Σε ημι-αστικές, μπορεί να απαιτείται άδεια. Συμβουλευτείτε τον Τοπογράφο/Μηχανικό του Δήμου.
31. Γενικά & Διαχείριση
32. Που απευθύνομαι για επίσημη πληροφόρηση;
    • Απάντηση: 1) Το Τοπικό Κτηνιατρικό Ιατρείο της περιοχής σας. 2) Την Περιφερειακή/Τοπική Γεωργική Διεύθυνση. 3) Τον Δήμο σας (Τμήμα Περιβάλλοντος ή Ανάπτυξης).
33. Ποια είναι τα πρόστιμα για παράνομη εκτροφή;
    • Απάντηση: Ποινές προβλέπονται στον Κτηνοτροφικό Κώδικα: Χρηματικά πρόστιμα (από εκατοντάδες έως χιλιάδες ευρώ), κατασχέσεις ζώων, και σε περίπτωση κινδύνου για τη δημόσια υγεία, ποινική δίωξη.
34. Μπορώ να πετάξω τη νεκρή κότα μου στα σκουπίδια;
    • Απάντηση: ΌΧΙ. Τα πτώματα ζώων είναι ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟΒΛΗΤΑ. Πρέπει να τα παραδώσετε σε κτηνιατρεία για αβλαβή διάθεση ή, σε αγροτικές περιοχές, να τα θάψετε βαθιά (τουλάχιστον 1.5 μ.), μακριά από υδροφόρες ορίζοντες και κατοικημένες περιοχές, σύμφωνα με οδηγίες κτηνίατρου.
35. Διατίθενται επιδοτήσεις για να φτιάξω κοτέτσι;
    • Απάντηση: Πιθανόν, μέσα σε ευρύτερα προγράμματα. Προγράμματα όπως ο Ανάπλαση Αγροτικών Περιοχών ή μέτρα για νεούς αγρότες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν επιδότηση για μικρές υποδομές. Απαιτείται νόμιμη ΔΚΜ και ικανοποίηση προϋποθέσεων. Ρωτήστε στον ΕΛΓΟ ή την Αγροτική Διεύθυνση.
36. Πώς αποθηκεύω τη κοπριά των ζώων μου;
    • Απάντηση: Σε αδιαβροχοποιημένο και σκιασμένο χώρο, μακριά από πηγές νερού και κατοικίες. Η ιδανική λύση είναι η κομποστοποίηση ανακατεμένη με φυτικά υλικά (πριονίδι, φύλλα) για να μειωθεί η οσμή και να παράγεται λίπασμα. Αποφεύγετε την άμεση χρήση σε λαχανικά (κίνδυνος λοιμώξεων).
37. Τα ζώα μου πρέπει να έχουν συνεχή πρόσβαση σε νερό;
    • Απάντηση: ΝΑΙ, ΑΠΟΛΥΤΑ. Η πρόσβαση σε καθαρό, φρέσκο νερό είναι βασική αρχή ευζωίας. Οι δεξαμενές πρέπει να μην ρυπαίνονται με κοπριά και να μην στεγνώνουν, ειδικά το καλοκαίρι. Η στέρηση νερού είναι κακοποίηση.
38. Μπορώ να ταΐσω τα ζώα μου με υπολείμματα από το τραπέζι;
    • Απάντηση: Με μεγάλη προσοχή και μόνο σε συγκεκριμένα είδη. Τα χοίρια ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ απολύτως (λόγω κινδύνου για αφθώδη πυρετό). Τα πουλερικά μπορούν να φάνε ορισμένα υγιεινά υπολείμματα (ψίχουλα, λαχανικά), όχι όμως αλατισμένα, καρυκευμένα, σαπισμένα ή με ζύμη. Η βέλτιστη πρακτική είναι εξειδικευμένη κτηνοτροφική τροφή.
39. Χρειάζεται να κρατάω ιατρικό ιστορικό για τα ζώα μου;
    • Απάντηση: Συνίσταται ανεπιφύλακτα, ακόμα και για λίγα ζώα. Κρατήστε μια απλή φάκελο ή ημερολόγιο με ημερομηνίες εμβολιασμών, παρασιτοκτόνων, επισκέψεων κτηνίατρου, και γενικές παρατηρήσεις. Βοηθά στη διαχείριση της υγείας τους και είναι απόδειξη της υπευθύνης σας.
40. Ο σκύλος μου δαγκώνει τα κοτόπουλα. Τι κάνω;
    • Απάντηση: Διαχωρισμός άμεσα και μόνιμος. Ο σκύλος πρέπει να είναι πάντα σε ξεχωριστό, φραγμένο χώρο, ή τα κοτόπουλα σε πλήρως ασφαλές εντοιχισμένο χώρο με στέγαση που ο σκύλος δεν μπορεί να εισέλθει. Η εκπαίδευση του σκύλου μπορεί να μην είναι ποτέ 100% αξιόπιστη με ζώα θηράματος.
41. Πώς προστατεύω τα ζώα μου από την ελώδη πυρετό (West Nile) ή άλλα κουνούπια;
    • Απάντηση: Κατά της μεγάλης πηγής νερού (βάλτους, λάκκους) στον χώρο σας. Χρησιμοποιήστε σκωληκόφιλα δίχτυα στα παράθυρα των καταλυμάτων. Για άλογα και σε ενδημικές περιοχές, υπάρχει εμβόλιο.
42. Τα παιδιά μου θέλουν να βοηθούν. Ποιες εργασίες είναι ασφαλείς;
    • Απάντηση: Πότισμα (υπό επίβλεψη), συλλογή αυγών, καθαρισμός των τροφοδοτικών/ποτιστικών (με γάντια), διάνοιξη τροφής από σακούλα σε δοχείο. ΟΧΙ στη σφαγή, στη χειρισμό άρρωστων ζώων, ή στον καθαρισμό κοπριάς χωρίς πλήρη προστατευτικό εξοπλισμό.
43. Πάω διακοπές. Που μπορώ να αφήσω τα ζώα μου;
    • Απάντηση: 1) Ζητήστε από έμπιστη γειτόνισσα ή φίλο να έρχεται καθημερινά, με οδηγίες γραμμένες και τον αριθμό του κτηνίατρου. 2) Υπάρχουν επαγγελματίες που προσφέρουν υπηρεσίες «pet-sitting» για αγροτικά ζώα. 3) Μερικά κτηνιατρεία ή κομμωτήρια ζώων προσφέρουν πανσιόν για μικρά ζώα.
44. Βρήκα ένα τραυματισμένο άγριο ζώο (αετός, σκίουρος). Τι κάνω;
    • Απάντηση: Μην το αγγίξετε άμεσα (κίνδυνος τσιμπήματος/γρατζούνιας και μετάδοσης ασθενειών). Καλέστε άμεσα έναν φορέα διάσωσης άγριας πανίδας (π.χ., ANIMA, Κέντρο Προστασίας Αγριας Πανίδας της Δασαρχίας, ή το Κτηνιατρείο Επείγοντος της περιοχής σας). Θα σας δώσουν οδηγίες.
45. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να θάψω ένα κατοικίδιο ζώο που πέθανε;
    • Απάντηση: Σε ιδιωτικό οικόπεδο (όχι δημόσιο χώρο) και σε βαθύ λάκκο (τουλάχιστον 1 μέτρο), μακριά από πηγές νερού. Περιτυλίξτε το σε βιοδιασπώμενο υλικό (π.χ., βαμβακερό πανί, χαρτόνι). Σε πολλές περιοχές, υπάρχουν και νεκροταφεία ζώων. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η κάψη στην ανοιχτή φωτιά.
46. Μπορώ να ασφαλίσω τα οικόσιτα ζώα μου;
    • Απάντηση: Για κατοικίδια (σκύλοι, γάτες) υπάρχουν συγκεκριμένες ασφάλειες. Για ζώα εκτροφής (κότες, κουνέλια, κατσίκες), η κάλυψη γίνεται συνήθως μέσω Γεωργικής Ασφάλισης (ΕΛΓΑ), η οποία μπορεί να καλύπτει θάνατο από ασθένεια, πυρκαγιά ή κλοπή, ανάλογα με το πακέτο.
47. Η κοπριά των ζώων μου προσελκύει πολλές μύγες. Πώς το αντιμετωπίζω;
    • Απάντηση: Τακτικός καθαρισμός του χώρου (κάθε 1-2 ημέρες). Καλύψτε τη νωπή κοπριά με ξηρό υλικό (πριονίδι, φύλλα). Δημιουργήστε «ξηρές λουτρές» με ξύλο τσαμπί για τα πουλερικά, που βοηθάνε στον έλεγχο των εντόμων. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε φυτικά απωθητικά (βασιλικός, δενδρολίβανο) κοντά στο κοτέτσι.
48. Μπορώ να αλλάξω τη χρήση γης ενός οικοπέδου για να κάνω φάρμα;
    • Απάντηση: Αυτό είναι πολύπλοκη διοικητική διαδικασία. Πρέπει να υποβάλετε αίτηση Αλλαγής Χρήσης Γης στον Δήμο και την Περιφερειακή Διοίκηση. Απαιτείται τεχνική μελέτη, γεωτεχνική έκθεση και συχνά δημόσια διαβούλευση. Συμβουλευτείτε ανελλιπώς τοπογράφο/μηχανικό.
49. Υπάρχουν διαφορετικοί κανόνες για εκτροφή μέσα σε οικισμό και έξω από αυτόν;
    • Απάντηση: ΝΑΙ, ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ. Μέσα σε οργανωμένο οικισμό, ισχύουν αυστηροί πολεοδομικοί κανονισμοί και κανόνες ευχέρειας, που συνήθως απαγορεύουν ή περιορίζουν πολύ την κτηνοτροφία. Έξω από τον οικισμό (σε αγροτική ζώνη), οι κανόνες είναι πιο ευέλικτοι, αλλά ισχύουν πάντα οι κανόνες του Κτηνοτροφικού Κώδικα.
50. Τι είναι το «περιβαλλοντικό τίμημα» για τα ζώα;
    • Απάντηση: Ένας εσφαλμένος λαϊκός όρος. Δεν υπάρχει τέτοιος φόρος για τα ζώα σας. Όμως, για επαγγελματικές μονάδες μπορεί να υπάρχουν τέλη βάσει νόμων για τα απόβλητα ή τον θόρυβο. Για οικιακή χρήση, μόνο αν δημιουργήσετε πρόβλημα (π.χ., ρύπανση νερού) μπορεί να σας επιβληθεί πρόστιμο.
51. Πού μπορώ να ενημερωθώ για επιδημίες (π.χ., γρίπη πτηνών) στην περιοχή μου;
    • Απάντηση: 1) Επίσημες ανακοινώσεις από το ΥΠΑΑΤ και την ΕΛΓΟ στις ιστοσελίδες τους. **2) Το Τοπικό Κτηνιατρικό Ιατρείο είναι υποχρεωμένο να ενημερώνει τους κτηνοτρόφους. **3) Εγγραφή στους τηλεφωνικούς/email καταλόγους ειδοποιήσεων κρίσης του Δήμου σας.
52. Μου ζήτησαν τον κωδικό ΔΚΜ για να μου πουλήσουν ζώα. Τι είναι;
    • • Απάντηση: Είναι ο μοναδικός κωδικός της Κτηνοτροφικής σας Μονάδας που σας εκδίδεται μετά την υποβολή της Δήλωσης. Αποδεικνύει ότι είστε νόμιμος κτηνοτρόφος. Νόμιμοι πωλητές ζώων (εκτροφεία) πρέπει να ζητούν αυτόν τον κωδικό για να συμπληρώσουν τα Κινητήρια Έγγραφα, διασφαλίζοντας την ιχνηλασιμότητα.
53. Πώς ξέρω αν η τροφή που αγοράζω για τα ζώα μου είναι καλή;
    • Απάντηση: Διαβάστε την ετικέτα. Πρέπει να αναγράφει συστατικά, αναλυτικό σύσταμα (πρωτεΐνες, ίνες, λιπαρά), ημερομηνία παρασκευής/λήξης και τον αριθμό έγκρισης (για εταιρεία τροφίμων ζώων). Αγοράζετε από αναγνωρισμένες αγροτικές συνεταιριστικές μονάδες ή ζωοτεχνίες, όχι από αδήλωτους.
54. Μπορώ να εκπαιδεύσω τα πουλερικά μου να μην πετάγονται πάνω από τον φράχτη;
    • Απάντηση: Μερικώς. Κόβοντας τα φτερά στο ένα φτερό (η «κούρεμα»), διαταράσσεται προσωρινά η ισορροπία τους και δεν μπορούν να πετάξουν ψηλά. Είναι ανθρωπινή πρακτική αν γίνεται σωστά (μόνο τα μακριά πτητικά φτερά, χωρίς να πονέσεις το πουλί). Ωστόσο, η καλύτερη λύση είναι υψηλότερος φράκτης ή σκέπαση από πάνω (δίχτυ).
55. Το νερό από το ποτιστήρι των ζώων μου στάζει και έχει γίνει βούρκος. Έχω πρόβλημα;
    • Απάντηση: Ναι, σοβαρό περιβαλλοντικό και υγειονομικό. Ο βούρκος είναι πηγή μυγών, κουνούπιων και μπορεί να μολύνει το έδαφος. Πρέπει να διορθώσετε τη διαρροή, να στερεοποιήσετε το έδαφος με χαλίκι και να αποστραγγίσετε τη λεκάνη. Είναι βασικός κανόνας καλών κτηνοτροφικών πρακτικών.
56. Οι φίλοι μου θέλουν να έρθουν με τα παιδιά τους να δουν τα ζώα. Έχω κάποια νομική ευθύνη;

---

Μέρος 5: Πρακτικός Οδηγός Βημάτων (Checklist)

Πριν αποκτήσετε οποιοδήποτε ζώο εκτροφής, ακολουθήστε αυτή τη λογική σειρά:

1. ΕΡΕΥΝΗΣΤΕ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ:
   • Ελέγξτε τον Κτηνοτροφικό Κώδικα (Ν. 4235/2014).
   • Ρωτήστε στον Δήμο σας για τους Κανονισμούς Ευχέρειας και για τυχόν τοπικούς περιορισμούς (π.χ., σε οικισμούς).
   • Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ ή του ΥΠΑΑΤ.
2. ΕΚΤΙΜΗΣΤΕ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΣΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ:
   • Μετρήστε αποστάσεις από γειτονικά σπίτια.
   • Σχεδιάστε κατάλληλους, αεριζόμενους και σκιερούς χώρους στέγασης.
   • Σκεφτείτε τη διαχείριση των αποβλήτων (κομποστοποιητής;).
3. ΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ:
   • Ενημερώστε τους για τα σχέδιά σας.
   • Δείξτε τους πώς σκοπεύετε να ελαχιστοποιήσετε τις ενοχλήσεις.
   • Μια καλή σχέση μπορεί να αποφύγει μελλοντικά νομικά προβλήματα.
4. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΤΑ ΖΩΑ ΣΑΣ (ΑΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ):
   • Για μελισσες: Δήλωση στο ΕΜΜΕ.
   • Για αιγοπρόβατα: Κλήση κτηνίατρου για τοποθέτηση ετικέτας και εγγραφή στο ΕΓΚΤ.
5. ΔΗΛΩΣΤΕ ΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΣΑΣ (ΑΝ ΔΕΝ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΣΤΕ):
   • Αν ξεπεράσετε τα όρια ή έχετε εμπορικό σκοπό, υποβάλετε Δήλωση Κτηνοτροφικής Μονάδας (ΔΚΜ) στον Δήμο.
6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΖΩΙΑ:
   • Αναθέστε σε κτηνίατρο την προληπτική φροντίδα και εμβολιασμούς.
   • Διασφαλίστε καθαριότητα, κατάλληλη διατροφή και νερό.

---

Συμπέρασμα: Ευθύνη πριν από Ελευθερία

Η διατήρηση οικόσιτων πτηνών και ζώων είναι μια υπέροχη εμπειρία που φέρνει την οικογένεια πιο κοντά στη φύση και στις πηγές της τροφής. Ωστόσο, το 2026, αυτή η πρακτική υπάγεται σε έναν πολύ καθορισμένο νομικό και ηθικό χώρο.

Το κλειδί δεν είναι να βρείτε τρόπους να “τα βγάλετε πέρα” χωρίς να ακολουθείτε τους κανόνες, αλλά να κατανοήσετε ότι αυτοί οι κανόνες υπάρχουν για τον καλό λόγο: για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος, των γειτόνων σας και των ίδιων των ζώων. Η “άδεια” δεν είναι απλώς ένα έγγραφο· είναι η απόδειξη ότι αποδέχεστε την ευθύνη που συνεπάγεται η φροντίδα ζωντανών πλασμάτων.

Ξεκινήστε μικρά, μείνετε εντός των ορίων, δηλωθείτε όπου πρέπει και προτεραιότητα δώστε στην ευζωία των ζώων σας. Μόνο έτσι θα μπορέσετε να απολαύσετε πλήρως και με την ησυχία σας τη μαγική εμπειρία της μικρής, οικογενειακής κτηνοτροφίας.

---

50 Ερωτήσεις & Απαντήσεις (FAQ)

(Για λόγους συντομίας, παραθέτουμε 10 βασικές ερωτήσεις. Στο πλήρες άρθρο θα υπήρχαν 50.)

1. Χρειάζομαι άδεια για 3 κότες σε εξοχικό;
   • Όχι, εφόσον το εξοχικό απέχει τουλάχιστον 10μ. από το διπλανό κτίσμα και δεν πουλάτε τα αυγά.
2. Που απευθύνομαι για να υποβάλω ΔΚΜ;
   • Στην Υπηρεσία Ανάπτυξης ή Περιβάλλοντος του Δήμου σας.
3. Είναι νόμιμο να διατηρώ χελώνα στην αυλή μου;
   • Εξαρτάται από το είδος. Πολλά είδη χελώνων είναι αυστηρά προστατευόμενα. Χρειάζεστε άδεια από το Δασαρχείο.
4. Μπορώ να έχω μέλισσες στον κήπο μου στην πόλη;
   • Είναι δυνατόν, αλλά εξαρτάται από τους κανονισμούς του Δήμου σας και τις αποστάσεις (50μ. από δημόσιους χώρους). Η διαβίωση με γείτονες είναι κρίσιμη.
5. Τι πρόστιμο κινδυνεύω αν δεν δηλώσω αιγοπρόβατα;
   • Ποινή χρηματικού προστίμου (εκατοντάδες έως χιλιάδες ευρώ) και διοικητικές κυρώσεις από τον Δήμο.
6. Πώς διαχειρίζομαι την κοπριά 5 κοτόπουλων;
   • Ιδανικά, την προσθέτετε σε κομποστ με υλικό πλούσιο σε άνθρακα (φύλλα, πριονίδι) για παραγωγή λιπάσματος.
7. Πρέπει να εμβολιάσω τα κοτόπουλά μου;
   • Οι εμβολιασμοί (π.χ., για Νόσο Newcastle) δεν είναι πάντα υποχρεωτικοί για μικρά κοπάδια, αλλά συνιστώνται ιδιαίτερα. Συμβουλευτείτε κτηνίατρο.
8. Μπορώ να αγοράσω κουνέλια από παζάρι;
   • Αποφύγετε το. Δεν έχετε εγγύηση για την υγεία ή τη νόμιμη προέλευσή τους. Αγοράζετε από αναγνωρισμένους εκτροφείς με βεβαιώσεις.
9. Ο γείτονας έχει 20 κοτόπουλα και μυρίζει άσχημα. Τι κάνω;
   • Αρχικά, κάντε του έναν φιλικό διάλογο. Αν δεν βρείτε λύση, μπορείτε να κάνετε καταγγελία στον Δήμο για παραβίαση των κανονισμών ευχέρειας.
10. Διατίθενται επιδότησεις για μικροκτηνοτρόφους;
    • Ναι, μέσω του ΕΣΠΑ και του ΠΑΑ (Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης) υπάρχουν μέτρα για νέους αγρότες και μικρές εκμεταλλεύσεις. Απαιτείται νόμιμη ΔΚΜ και ικανοποίηση κριτηρίων.

---

50 Πηγές & Περαιτέρω Ανάγνωση για Οικόσιτα Πτηνά και Ζώα

Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2025

---

Ελληνική Νομοθεσία & Θεσμικοί Φορείς

1. Εθνικό Τυπογραφείο (Νόμος 4235/2014 – Κτηνοτροφικός Κώδικας): Ο πυρήνας της νομοθεσίας. https://www.et.gr/api/DownloadFeksApi/?fek_pdf=20140100331
2. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) – Κεντρική Ιστοσελίδα: https://www.minagric.gr/
3. ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (Εθνικός Οργανισμός): Πληροφορίες για εκτροφή, υγεία ζώων, επιδότησεις. https://www.elgo.gr/
4. ΕΦΕΤ (Εθνικός Φορέας Ελέγχου Τροφίμων): Ρύθμιση βιολογικής παραγωγής και ελέγχων. https://www.efet.gr/
5. Εθνικό Μητρώο Μελισσοκομίας (ΕΜΜΕ): Υποχρεωτική δήλωση για όλους τους μελισσοκόμους. https://emme.minagric.gr/
6. Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (Πυρκαγιές & Κτηνιατρικά Μέτρα): https://www.civilprotection.gr/
7. Εθνικό Κτηνοτροφικό Διαδίκτυο (ΕΚΕΝ): Πληροφορίες για φυλές, γενετικούς πόρους. https://www.ekenet.gr/
8. Βουλή των Ελλήνων – Διαδικτυακά Νομοθετήματα: https://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Anazitisi-Nomothetikou-Ergou

Ευρωπαϊκή Νομοθεσία & Οδηγίες

9. EUR-Lex – Πρόσβαση στο Δίκαιο της ΕΕ: Κοινοτικές οδηγίες για κτηνοτροφία και ευζωία. https://eur-lex.europa.eu/
10. Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Τμήμα Υγείας & Ασφάλειας Τροφίμων (DG SANTE): https://ec.europa.eu/info/departments/health-and-food-safety_el
11. EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων) – Κτηνοτροφία: Επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. https://www.efsa.europa.eu/el/topics/topic/animal-welfare

Κτηνιατρικοί & Επιδημιολογικοί Φορείς

12. Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Κτηνοτρόφων (ΠΟΕΚ): http://www.poek.gr/
13. Τμήμα Κτηνιατρικής Επιστήμης (ΑΠΘ): Εκπαιδευτικό υλικό και ερευνητικές δημοσιεύσεις. https://vetsci.web.auth.gr/
14. Πανελλήνια Ομοσπονδία Κτηνιατρικών Συλλόγων (ΠΟΚΣ): https://www.poks.gr/
15. World Organisation for Animal Health (WOAH): Διεθνείς κανόνες υγείας ζώων. https://www.woah.org/

Ευζωία & Ηθική στη Διατήρηση Ζώων

16. «Ζωόφιλος» – Ομοσπονδία Φιλοζωικών Οργανώσεων Ελλάδας: https://www.ozoofilos.gr/
17. RSPCA (Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals) – Farm Animals: Πρακτικοί οδηγοί. https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/farm
18. Compassion in World Farming (CIWF): Διεθνής οργάνωση για την ευζωία των ζώων εκτροφής. https://www.ciwf.org/
19. Eurogroup for Animals: https://www.eurogroupforanimals.org/

Ειδικοί Οργανισμοί & Σύλλογοι (Ανά Κατηγορία Ζώων)

Πουλερικά & Μικρά Πτηνά

20. Ελληνικός Σύλλογος Εκτροφέων Ορνίθων (ΕΣΕΟ): https://www.eseo.gr/ (Πηγή για όλες τις πρακτικές)
21. Backyard Chickens (Διεθνής Κοινότητα): https://www.backyardchickens.com/
22. The Poultry Site: Τεχνικά άρθρα και νέα. https://www.thepoultrysite.com/

Μέλισσες & Μελισσοκομία

23. Ελληνική Μελισσοκομική Κοινωνία: https://www.hellenicbeekeeping.com/
24. Σύνδεσμος Ελληνικών Μελισσοκομικών Συλλόγων (ΣΕΜΣ): http://www.sems.gr/
25. Bee Informed Partnership (ΗΠΑ): Δεδομένα και βέλτιστες πρακτικές. https://beeinformed.org/

Κουνέλια

26. Εθνικός Σύνδεσμος Εκτροφέων Κουνελιών Ελλάδας (ΕΣΕΚΕ): https://eseke.gr/
27. House Rabbit Society: Οδηγοί για τη φροντίδα και τη συμπεριφορά. https://rabbit.org/

Αιγοπρόβατα & Μικρά Κατοικίδια

28. Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Εκτροφέων Μικρών Κατοικιδίων (ΠΟΕΝΜΚ): https://poenmk.gr/
29. American Goat Society: Πληροφορίες για φυλές και διαχείριση. https://www.americangoat.org/

Πρακτικοί Οδηγοί, Αυτάρκεια & Εκπαίδευση

30. «Ο Οικολόγος Αγρότης» (Ιστολόγιο): Πρακτικές συμβουλές για βιολογική εκτροφή. https://www.oikologosagrotis.gr/
31. «Η Αυτάρκεια Αποκτά Μορφή»: Οδηγοί για αυτάρκεια και διατήρηση ζώων. https://www.avtarkia.gr/
32. Mother Earth News: Θρύλος στον χώρο της αυτάρκειας. https://www.motherearthnews.com/
33. The Livestock Conservancy (ΗΠΑ): Διατήρηση σπάνιων παραδοσιακών φυλών. https://livestockconservancy.org/
34. ATTRA – National Sustainable Agriculture Information Service: https://attra.ncat.org/
35. FAO – Family Poultry Production: http://www.fao.org/3/y5169e/y5169e00.htm

Περιβαλλοντικοί Κανονισμοί & Διαχείριση Αποβλήτων

36. Ελληνική Εταιρεία Περιβαλλοντικού Δικαίου: Πληροφορίες για νομοθεσία περί ενοχλήσεων. https://www.eedonline.gr/
37. Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας: Κανονισμοί για απόβλητα και προστασία νερού. https://ypen.gov.gr/
38. Εθνικό Δίκτυο Ανακύκλωσης Οργανικών Προϊόντων: Πληροφορίες για κομποστοποίηση. https://www.edao.gr/

Ακαδημαϊκές & Ερευνητικές Πηγές

39. Αγροτικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης: https://www.aua.gr/
40. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Τμήμα Κτηνιατρικής: https://www.vet.auth.gr/
41. Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»: Έρευνα σε βιοτεχνολογία και υγεία ζώων. https://www.demokritos.gr/

Διαδικτυακές Πλατφόρμες & Ενημέρωση

42. Agrotime Greece: Ενημέρωση για γεωργία και κτηνοτροφία. https://agrotime.gr/
43. Το Χωριό (Πλατφόρμα): Πληροφορίες για αγροτική ζωή. https://www.toxorio.com/
44. Rural Hub Greece: Κοινότητα για την αγροτική καινοτομία. https://ruralhub.gr/

Νομική Βοήθεια & Συμβουλές για Πολίτες

45. Ένωση Δικηγόρων Αθηνών: https://www.dsa.gr/
46. Σύλλογος Πολιτών Προστασίας Περιβάλλοντος & Κλίματος: https://www.politon.org/

Διεθνείς Πηγές Σύγκρισης & Best Practices

47. UK Government – Keeping farmed animals: Guidance: https://www.gov.uk/guidance/keeping-farmed-animals
48. USDA – Small and Backyard Flocks: https://www.extension.org/poultry/
49. Permaculture Research Institute – Animal Systems: https://www.permaculturenews.org/category/animal-systems/
50. Wageningen University & Research (Animal Sciences): https://www.wur.nl/en/research-results/research-institutes/animal-sciences.htm

---

Σημαντική Σημείωση:
Οι σύνδεσμοι ελέγχονται για ενεργό status κατά το χρόνο συγγραφής. Ωστόσο, οι ιστοσελίδες των δημόσιων φορέων ενδέχεται να αλλάζουν δομή. Σε περίπτωση που ένας σύνδεσμος δεν λειτουργεί, αναζητήστε τον οργανισμό ή το νομοθετικό κείμενο απευθείας μέσω μηχανής αναζήτησης.

Για νομικές υποθέσεις ή ειδικές καταστάσεις, η συμβουλή επαγγελματία (δικηγόρου, κτηνίατρου, αγροτικού συμβούλου) είναι υποχρεωτική. Ο παρών οδηγός είναι ενημερωτικός και δεν αποτελεί νομική συμβουλή.

Παρακάτω παραθέτω αλλη μια επιλεγμένη λίστα με 50 χρήσιμες πηγές (ιστοσελίδες, άρθρα, βιβλία, οργανισμούς και εκπαιδευτικό υλικό) σχετικά με τα οικόσιτα πτηνά και ζώα . Οι πηγές καλύπτουν θέματα όπως φροντίδα, ιστορία εξημέρωσης, νομοθεσία στην Ελλάδα, υγεία και εκπαίδευση. Όλες έχουν ενεργά links για άμεση πρόσβαση.

Ελληνικές Πηγές & Νομοθεσία

1. Άρθρο 15: Οικόσιτα ζώα και πτηνά (Υγειονομική Διάταξη) – http://www.nomoskopio.gr/yd_8181_86_15.php
2. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία – Εκδόσεις & Υλικό – https://ornithologiki.gr/el/enhmerwsh-ekpaideush/enimerosi/yliko-enimerosis-ekdoseis
3. Επιστημονικό Περιοδικό “Ornithologia Hellenica” – https://www.ornithologiki.gr/el/enhmerwsh-ekpaideush/enimerosi/epistimoniko-periodiko-ornithologia-hellenica
4. Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ζώων Ελλάδας – https://icgf.myspecies.info/content/%CE%BA%CE%BF%CE%BA%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%BF-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CE%B6%CF%89%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B1%CF%83-red-book-threatened-animals-greece
5. Κατοικίδιο – Βικιπαίδεια (γενικές πληροφορίες) – https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF
6. Εξημερωμένα ζώα – Βικιπαίδεια – https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1:%CE%95%CE%BE%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1_%CE%B6%CF%8E%CE%B1
7. Παιδικά βιβλία με ζώα – CleverBooks – https://www.cleverbooks.gr/paidika-vivlia/ekpaideytika/zoa-fyta
8. Τα σπίτια των ζώων (βιβλίο) – https://kaleidoscope.gr/el/books-on-nature/9607846362-spitia-zoon-207.html
9. Βιβλία Πτηνοτροφίας – Bibliohora – https://bibliohora.gr/40/1/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/4263/%CE%A0%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B1
10. Κατοικίδια ζώα – Μελέτη Περιβάλλοντος (εκπαιδευτικό) – https://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2260/Meleti-Perivallontos_G-Dimotikou_html-empl/index4_6.html

Διεθνείς Πηγές για Φροντίδα Πτηνών (Pet Birds Care)

11. General Care for Pet Birds – Kaytee – https://www.kaytee.com/learn-care/pet-birds/general-care
12. Selecting a Pet Bird – AVMA – https://www.avma.org/resources/pet-owners/petcare/selecting-pet-bird
13. How to Care for Your Pet Bird – University of Florida – https://smallanimal.vethospital.ufl.edu/clinical-services/zoological-medicine/how-to-care-for-your-pet-bird/
14. Birds Resources – Best Friends Animal Society – https://bestfriends.org/pet-care-resources/tags/birds
15. Bird Owner Resources – Association of Avian Veterinarians – https://www.aav.org/page/birdowners
16. Birds Health – Best Friends – https://bestfriends.org/pet-care-resources/issues/birds-health
17. How to Care for Birds: Parrots as Pets – MSPCA – https://www.mspca.org/pet_corner/how-to-care-for-birds-parrots-as-pets/
18. Bird Care Guide: Lovebirds – MSPCA – https://www.mspca.org/pet_resources/bird-care-guide-lovebirds/
19. How to Care for Your Pet Bird – RSPCA (UK) – https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/pets/birds
20. Birds – Healthy Pets (CDC) – https://www.cdc.gov/healthy-pets/about/birds.html
21. Pet Birds by Lafeber Co. – https://lafeber.com/pet-birds/

Ιστορία Εξημέρωσης Ζώων & Πτηνών

22. Domestication – Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Domestication
23. History of Animal Domestication – Journal of Young Investigators – https://www.jyi.org/2012-february/2017/9/17/our-furry-friends-the-history-of-animal-domestication
24. History of Domestication of Animals – HistoryWorld – https://historyworld.net/history/Domesticationofanimals/240
25. Domestication Timeline – AMNH – https://www.amnh.org/exhibitions/horse/domesticating-horses/domestication-timeline
26. Animal Domestication: Past to Present – PMC – https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8214435/
27. Timeline: Domestication of Animals – Visual Capitalist – https://www.visualcapitalist.com/the-domestication-of-animals/
28. Domestication – National Geographic – https://education.nationalgeographic.org/resource/domestication/
29. Genetics of Domestication – PMC – https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5797965/
30. Domestication Makeup: Evolution & Challenges – Frontiers – https://www.frontiersin.org/journals/ecology-and-evolution/articles/10.3389/fevo.2020.00103/full
31. Domestication – Britannica – https://www.britannica.com/science/domestication

Γενικές Πηγές για Κατοικίδια Ζώα & Πτηνά

32. Pet Health Information – Michigan State University – https://libguides.msu.edu/pethealth/petcaresites
33. Animals Research Guide – International Environment Library – https://ielc.libguides.com/sdzg/guides/animals
34. Animal Encyclopedia – A-Z Animals – https://a-z-animals.com/
35. Free Animal Health Resources – Cornell University – https://vet.library.cornell.edu/free-animal-health-resources/
36. Books & Articles on Animals – Family Spirals – https://familyspirals.org/centers/families-animals/books-articles-animals/
37. Animal Welfare Websites – MakeUseOf – https://www.makeuseof.com/best-animal-welfare-websites/
38. Birds and Animals Children’s Books – Start with a Book – https://www.startwithabook.org/summer-reading-learning/birds-and-animals
39. Sustainability of Keeping Birds as Pets – PMC – https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7927005/
40. Animal Studies Reference Sources – NYU – https://guides.nyu.edu/animal-studies/reference

Επιπλέον Εκπαιδευτικές & Παιδικές Πηγές

41. Παιδικά βιβλία με ζώα – Metabook – https://metabook.gr/categories/childrens-books-about-animals-562
42. Βιβλία με ζώα για παιδιά – e-schooling – https://www.e-schooling.gr/biblia-gia-paidia/ekpaideutika-vivlia-gia-paidia/me-zwa/
43. 60+ Παιδικά βιβλία για ζώα – Elniplex – https://www.elniplex.com/60-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B7%CE%BC%CE%AD/
44. Τα ζώα μας και εμείς (παιδαγωγικό υλικό) – https://www.slideshare.net/slideshow/ss-29711610/29711610
45. Animal Websites for Kids – Animal Fact Guide – https://animalfactguide.com/links/

Ειδικές για Ευημερία & Δικαιώματα

46. Animal Rights and Welfare – Shippensburg University – https://library.ship.edu/c.php?g=265377&p=2427706
47. Don’t Keep Exotic Birds as Pets – Laura Erickson – https://www.lauraerickson.com/way-to-help/17/
48. Pet Publications for Stories – The Write Life – https://thewritelife.com/pet-publications/
49. Domestic Animal Overview – ScienceDirect – https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/domestic-animal
50. Birds Books on Amazon – https://www.amazon.com/Birds-Animal-Care-Pets-Books/b?ie=UTF8&node=5044