Σπορά καλλιέργεια τριφυλλιού

Η άνάπτυξις καί ή βελτίωσις τής Κτηνοτροφίας βασίζεται κυρίως στην έξασφάλισι έπαρκών ζωοτροφών, χαμηλού κόστους, πλουσίων σέ θρεπτικά στοιχεία καί βιταμίνες.
Άπ’ την άποψι αύτή, ή μηδική άποτελεϊ τό πλέον ενδιαφέρον καί άξιόλογον γιά τη χώρα μας κτηνοτροφικό φυτό για παραγωγή σανοϋ, γιατί έχει άφθονες πρωτεϊνοϋχες ουσίες καί σημαντικές ποσότητες βιταμίνης Α καί Δ.
‘Η σπουδαιότης πού έχει ή μηδική γιά τήν Κτηνοτροφία καί ή μεγάλη σημασίας της γιά τό έδαφος πού τό εμπλουτίζει σέ άζωτο καί τό προστατεύει άπ’ τή διάβρωσι, έκτιμήθηκαν ιδιαιτέρως απ’ τούς παραγωγούς καί είχαν σάν άποτέλεσμα τήν εντυπωσιακή έπέκτασι τής καλλιεργείας της τά τελευταία δέκα χρόνια.Ή χώρα μας λόγω ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών, ιδιαίτερα Θερμοκρασίας καί ήλιοφανείας, πλεονεκτεί έναντι άλλων χωρών στην καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών καί ιδίως τής μηδικής, τόσο στις ποτιστικές εκτάσεις όσο καί στις ξηρικές που διατηρούν σχετική φυσική υγρασία. Στήν Ελλάδα πράγματι επιτυγχάνονται υψηλές αποδόσεις καί ζωοτροφές άρίστης ποιότητος, που δέν μπορεί νά παραχθοϋν σέ πολλές άλλες χώρες.Τό δυναμικό αυτό στοιχείο δέ μπόρεσε νά άξιοποιηθή πλήρως μέχρι σήμερον λόγω δυσχερειών στήν έπέκτασι πού όφείλοντο κυρίως στήν έλλειψι ΰδατος καί τούς μικρούς γεωργικούς κλήρους. Οί δυσκολίες αυτές μέ τήν έγκατάστασι καί τή λειτουργία τών μεγάλων αρδευτικών δικτύων καί μέ την εφαρμογή τών ομαδικών καλλιεργειών, μπορούν νά ξεπεραστούν καί οί “Ελληνες παραγωγοί σήμερα, έφόσον έφαρμόσουν τις οδηγίες καί χρησιμοποιήσουν τά μέσα πού τούς παρέχονται, μπορούν νά επιτύχουν τις μεγαλύτερες δυνατές αποδόσεις υψηλής ποιότητος χόρτου μηδικής.Βοτανική ταξινόμησις της μηδικής-ΧαρακτηρηστικάΗ κοινή μηδική (τριφύλλι) είναι φυτό πολυετές καί ανήκει στήν οικογένεια τών ψυχανθών. Στή χώρα μας, άναφέρεται ότι υπάρχουν 22 είδη μηδικής.
Τά φύλλα τής μηδικής είναι σύνθετα, δηλ. άποτελοϋνται άπό τρία μικρότερα φύλλα (φυλλάρια) έκ τών οποίων τό μεσαίο έχει μεγαλύτερο μίσχο άπό τά δύο πλάγια, σέ άντίθεσι πρός τά κοινά τριφύλλια, στά όποια τά φυλλάρια έχουν τό ίδιο μήκος μίσχου.
Οί τρεις έως τέσσαρες βλαστοί, πού πρωτοβγαίνουν άπ’τό σπόρο, είναι πολυετείς καί άποτελοϋν τήν «κεφαλή» τοϋ φυτού, άπ’ τήν οποία γίνεται ή άναβλάστησίς του μετά άπό κάθε θερισμό (κοπή). Τά στελέχη (βλαστοί) τής μηδικής είναι όρθια, μέ πλούσια άνάπτυξι πού φθάνει τά 40-60 εκατοστά τοϋ μέτρου.
Τά άνθη τους έχουν χρώμα ιώδες έως βαθύ γαλάζιο καί όλα μαζύ άποτελοϋν μιά ταξιανθία πού λέγεται βότρυς (σταφύλι).Ό καρπός της είναι λοβός (λουβί) συνεστραμμένος γύρω – γύρω σάν ελατήριο καί περιέχει 2-11 σπόρους χρώματος κίτρινου ανοικτού. Τό βάρος 1000 κόκκων σπόρου είναι 1,8-3 γραμμάρια.
Ή ρίζα τού κάθε φυτού είναι πολύ δυνατή, «πασσαλώδης», καί μπορεΐ νά φθάση σέ ώρισμένες περιπτώσεις σέ βάθος 8-10 μέτρων.Καταγωγή και έξάπλωσις τής μηδικής άνά τόν κόσμον
Τό εσωτερικό τής Μικράς Ασίας, τό Ιράν, τό Τουρκεστάν καί ή Ύπερκαυκασία (Μηδία), Θεωρούνται ώς τό Κέντρον καταγωγής τής μηδικής. Άπ’ έκεϊ ή καλλιέργειά της διεδόθη κατά μήκος του αρχαίου δρόμου που ακολουθούσαν τά καραβάνια των ταξιδιωτών καί των επιδρομέων τήν εποχή εκείνη, πρός άνατολάς καί πρός δυσμάς.
Στην Ελλάδα τή μηδική εφεραν οΐ Πέρσες κατά τήν περίοδο των Περσικών πολέμων (490 προ Χριστού). Άπό τήν Ελλάδα διεδόθη στήν Ιταλία. Στή Δυτική Ευρώπη φαίνεται ότι διεδόθη άπό τούς Ρωμαίους.Οικονομική σημασία της μηδικήςΉ συμμετοχή της μηδικής στή διαμόρφωσι τοϋ Εθνικού ακαθαρίστου εισοδήματος είναι σημαντική. Υπολογίζεται ότι ή ετήσια ακαθάριστος άξία, ή όποία προέρχεται άπ’ τήν καλλιέργεια τής μηδικής, άνέρχεται σέ τρία δισεκατομμύρια δραχμές περίπου.
Έξ άλλου, ή καλλιέργεια της άρδευομένης μηδικής σέ σύγκρισι μέ μερικές άλλες βασικές καλλιέργειες, όπως ό σϊτος, ό αρδευόμενος βάμβαξ καί ό αρδευόμενος άραβόσιτος (υβρίδια), δίνει τό μεγαλύτερο επιχειρηματικό κέρδος, όπως αυτό προκύπτει άπ’ τά στοιχεία τού κατωτέρω πίνακος: ΠΙΝΑΞ 3 Έπιχειρηματικόν κέρδος μηδικής σέ σύγκρισι μέ άλλες καλλιέργειεςΕίδος καλλιέργειας – Μέση άπόδοσι χιλ/στρ.-Μέσο κόστος-Κέρδος δρχ./στρ. 
Μηδική (ποτιστική)            1.200                              1,10                      430
Σίτος                                   210                               2,40                       63
Βάμβαξ (ποτιστικός)             250                               7,80                       70
Αραβόσιτος υβρ. (ποτ/κός)    450                                2,42                     189Θρεπτική άξία τής μηδικής
Ή μηδική, πού δικαίως ονομάζεται «βασίλισσα των κτηνοτροφικών ψυχανθών», είναι μία ζωοτροφή πλούσια σέ πρωτεΐνες, άλατα, βιταμίνες καί σέ μερικές άγνωστες άκόμα ούσίες, οί όποιες διεγείρουν τήν όρεξι και ύποβοηθοϋν τό χώνεμα των άλλων τροφών, πράγμα πού έχει σάν αποτέλεσμα τή γρηγορώτερη άνάπτυξι τών ζώων. Γιά τό λόγο αυτό ή έπιδιωκομένη ταχύρρυθμος άνάπτυξις τής κτηνοτροφίας θά πρέπει να βασισθή στήν παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων σανοϋ μηδικής.

Είδικώτερα ό σανός τής μηδικής – περιέχει τις έξής θρεπτικές ουσίες, σέ 100 χιλιόγραμμα τροφής: ΠΙΝΑΞ 4  Σύνθεσις σανοϋ μηδικής κανονικής άναπτύξεως άνά 100 χιλιόγραμμα τροφής  ΠΙΝΑΞ 5 Θρεπτική άξία τοΰ χόρτου μηδικής σέ σύγκρισι μέ άλλες ζωοτροφέςΈκ του πίνακος 5 προκύπτει ότι τό χόρτο τής μηδικής υπερτερεί σαφώς όλων των άλλων ζωοτροφών σέ πεπτά (άφομοιώσιμα) λευκώματα. Άπό πειράματα προκύπτει ότι ό σανός τής μηδικής άποτελεΐ τή θρεπτικώτερη ζωοτροφή γιά τις γαλακτοπαραγωγικές άγελάδες, τούς παχυνομένους μόσχους, τά πρόβατα, τά πουλερικά, τούς χοίρους κ.λ.π.
Ή περιεκτικότης του σανού στή βιταμίνη «καροτίνη» καί σέ λοιπές βιταμίνες, συντελεί μεγάλως στην άνάπτυξι υγιών μοσχαριών.
Επίσης, λόγω τής μεγάλης θρεπτικότητος και τής νοστιμάδας του, ό σανός τής μηδικής αύξάνει τον μυρικασμό τών παχυνομένων μόσχων μέ άποτέλεσμα τή γρήγορη αΰξησι τοϋ βάρους των.
Σχετικά πειράματα τά όποια έγιναν στή Νεβάδα τών Ηνωμένων Πολιτειών τής Αμερικής, απέδειξαν ότι οϊ μόσχοι στούς οποίους δόθηκε άττοκλειστικά σανός μηδικής, αύξησαν τό βάρος τους κατά 1 χιλιόγραμμον καί 132 γραμμάρια ήμερησίως, πράγμα τό οποίο δεν επιτυγχάνεται μέ καμμιά άλλη τροφή.
Ή μηδική είναι ή καλλίτερη τροφή γιά όλα τά ζώα καί τά προϊόντα πού παράγονται, γι’ αύτό τό λόγο είναι άρίστης ποιότητος.Τό μέλλον τής μηδικής
Σύμφωνα μέ τις τελευταίες προβλέψεις, ή μηδική είναι δυνατόν νά γίνη μελλοντικώς μία δυναμική πηγή παραγωγής πρωτεΐνης, κατάλληλος καί γιά τή διατροφή τού άνθρώπου. Πρός τό παρόν ή εργασία αυτή βρίσκεται στό πειραματικό στάδιο.

Σύμφωνα μ’ αύτή τή μέθοδο εργασίας:
α. Ή μηδική θερίζεται πολύ ενωρίς, μόλις έμφανισθούν τά πρώτα άνθη (ποσοστόν άνθήσεως 10% ή όλιγώτερον).
β. Ή χλωρή μάζα τού φυτού κόβεται σέ μικρά κομμάτια ή πιέζεται, σέ τρόπο ώστε νά σπάσουν και νά καταστραφοΰν τά τοιχώματα τών κυττάρων καί νά ξεχωρισθή ή ινώδης άναλογία (κλωστές) άπό τό χυμό ό όποιος περιέχει τις πρωτεΐνες.
γ. Ό χυμός αύτός στή συνέχεια στερεοποιείται, άφού τον επεξεργαστούν χημικώς, ώστε νά γίνη κατάλληλος γιά τήν παρασκευή μιας σειράς άπό τροφές μεγάλης βιολογικής άξίας γιά τον άνθρωπο.
Τά υποπροϊόντα τής επεξεργασίας αύτής τής μηδικής, μπορούν νά χρησιμοποιηθούν ύστερα σάν μιά άρίστη καί θρεπτική κτηνοτροφή.ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΔΙΚΗΣΟι παραγωγοί μας, εργαζόμενοι εντατικά καί μέ μέθοδο, κατάφεραν νά καταρρίψουν τά «ρεκόρ» (επιδόσεις) τών άποδόσεων σέ ώρισμένες καλλιέργειες, όπως είναι τό σιτάρι, ό αραβόσιτος (υβρίδια), τό βαμβάκι κλπ. Υπάρχουν κι’ όλας περιπτώσεις που ή άπόδοσις του άραβοσίτου (υβρίδια) ΰπερέβη τόν ένα τόννο κατά στρέμμα, τό βαμβάκι ΰπερέβη τά 350 χιλιόγραμμα κατά στρέμμα κλπ. Στη μηδική έν τούτοις οΐ άποδόσεις κατά στρέμμα είναι άκόμη πολύ χαμηλές καί παραμένουν σχεδόν οι ιδίες έπΐ πολλά χρόνια. Άπό τά πειραματικά όμως δεδομένα τών Ιδρυμάτων Έρεύνης τόσο τής Χώρας μας, όσο καί τών ξένων χωρών, προκύπτει ότι είναι σήμερα δυνατή ή έπιτυχία πολύ μεγάλων άποδόσεων άνά στρέμμα. Στις Η. Π.Α. μάλιστα άναφέρονται περιπτώσεις πού οΐ άποδόσεις έφθασαν τούς τέσσαρες (4) τόννους ξηρό χόρτο άνά στρέμμα.Γιά τήν έπιτυχία μιας τέτοιας μεγάλης άποδόσεως δέν ύπάρχει κανένα άλλο ιδιαίτερο μυστικό, έκτος άπ’ τήν εφαρμογή τής σωστής τεχνικής τής καλλιεργείας της, μέ κάθε λεπτομέρεια καί σέ όλες τις φάσεις τής παραγωγικής διαδικασίας, δηλ. άπό τής προετοιμασίας τής σποράς μέχρι και τής ξηράνσεως και άποθηκεύσεως τοϋ χόρτου.
Οΐ φάσεις αυτές (στάδια) είναι δώδεκα, καί θά τις περιγράψωμε μέ κάθε δυνατή λεπτομέρεια.Εκλογή του καταλλήλου χωραφιού
Ή έκλογή τού κατάλληλου γιά τήν καλλιέργεια τής μηδικής χωραφιού χωραφιού, έχει μεγάλη σημασία γιά την παραπέρα άνάπτυξί της, την επιτυχία μεγάλων αποδόσεων και την παραγωγή καλής ποιότητος σανού.
Ή μηδική έχει εύρεϊα προσαρμογή σέ μεγάλη ποικιλία εδαφών, άλλα προτιμά τά βαθιά, διαπερατά, γόνιμα, μέσης έως μέτριας συστάσεως εδάφη, στά όποια διευκολύνεται ή ταχύτερη διείσδυσις τοϋ ριζικού της συστήματος μέχρι τά βαθύτερα στρώματα. Δέν ευδοκιμεί σέ εδάφη μέ υπέδαφος αδιαπέραστο, καθώς καί σέ εδάφη πολύ ελαφρά, άλλά καί σέ πολύ βαριά, ελώδη ή βαλτώδη, ψυχρά καί πολύ ύγρά. Γενικά ή μηδική είναι πολύ ευπαθής στά όξινα εδάφη μέ ΡΗ κατώτερον τοϋ 6, γιατί είναι πολύ άσβεστόφιλος.Άλλά ή φυσική σύστασις τού εδάφους δέν εχει τόση σημασία γιά τη μηδική όση έχει ή γονιμότης του καί ή διαθέσιμη ποσότης υγρασίας πού άπαιτεϊται γιά τήν άνάπτυξί της.
Απαραίτητος επίσης είναι όχι μόνον ή άποστράγγισις άλλά καί ή ύποστράγγισις. Έάν δέν ύπάρχη φυσική άποστράγγισις, τοποθετούνται σωλήνες άποστραγγίσεως σέ βάθος 90 εκατοστά εως 1 μέτρο. Μέ τόν τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ή πτώσις τής στάθμης τοϋ εδαφικού ύδατος, ώστε νά έξασφαλιστή ίκανοποιητική άνάπτυξις εις βάθος τών ριζών τής μηδικής.Προηγούμενη καλλιέργεια – Αμειψισπορά
Ή μηδική μπορεϊ νά καλλιεργηθή μετά άπό όποιαδήποτε καλλιέργεια. Είναι όμως προτιμότερο νά άκολουθή τις σκαλιστικές καλλιέργειες (π.χ. άραβόσιτο, βαμβάκι, καπνό, γεώμηλα), γιατί οί καλλιέργειες αύτές άφήνουν τό χωράφι καλά καλλιεργημένο καί άπαλλαγμένο άπό ζιζάνια. Αύτό έχει μεγάλη σημασία, γιατί τά νεαρά φυτά τής μηδικής, είναι πολύ τρυφερά καί ευαίσθητα καί δέν άντέχουν στον έντονο ανταγωνισμό τών ζιζανίων, στό πρώτο στάδιο τής άναπτύξεώς τους.Ή μηδική, σάν άζωτολόγο φυτό, έχει ιδιαίτερη σημασία στήν άμειψισπορά, γιατί συντελεί στον έμπλουτισμό τοϋ εδάφους μέ άζωτο, αυξάνοντας έτσι την γονιμότητά του. Γι’ αϋτό ή μηδική επηρεάζει σημαντικώς όλες τις άποδόσεις τών καλλιεργειών οί όποιες τήν άκολουθούν.
Άπό τά πειράματα πού έγιναν μέχρι σήμερα, προκύπτει ότι τό σύστημα άμειψισποράς «μηδική – σιτηρόν», ύπερέχει άπό άλλα συστήματα γιατί ή μηδική εμπλουτίζει τό έδαφος μέ νιτρικά άλατα και οργανική ούσία ώστε ή καλλιέργεια τών σιτηρών, πού διαδέχεται τή μηδική, νά βρίσκη ετοιμες τροφές καί νά δίνη ύψηλές άποδόσεις.Προετοιμασία του άγροΰ
Έξαρταται άπό πολλούς παράγοντες, όπως είναι ή προηγουμένη καλλιέργεια, ή έποχή σποράς, ή άρδευσις ή όχι τού μηδικώνος κλπ.
Επειδή τά μικρά φυτά τής μηδικής είναι πολύ λεπτά καί εύαίσθητα, άπαιτεΐται όπως τό έδαφος κατά τή σπορά είναι έξαιρετικης ύφής, δηλ. τέλεια ψ ι λ ο- χωματισμένο. Οΐ σημειούμενες πολλές φορές άποτυχίες κατά τήν έγκατάστασι τών μηδικώνων, όφείλονται κυρίως στήν κακή ή ανεπαρκή προπαρασκευή τού έδάφους πού θα δεχθή τούς λεπτούς σπόρους τής μηδικής. Γιά τό λόγο αύτό πρέπει νά καταβάλλεται έπιμελημένη καί διαρκής προσπάθεια στήν καλλιέργεια τού εδάφους, ώστε τελικώς νά εχουμε επιτύχει καί τήν άπαλλαγή του άπό τά ζιζάνια, άλλά καί τον τέλειο ψιλοχωματισμό του στό επιφανειακό στρώμα, πού Θά δεχθη καί Θά καλύψη τούς λεπτούς σπόρους τής μηδικής.α. Προετοιμασία άγροΰ γιά τή φθινοπωρινή σπορά
Έξαρταται άπ’ τήν προηγούμενη καλλιέργεια. Έφ’ όσον π.χ. είχαμε καλλιεργήσει πρώϊμα γεώμηλα τά όποια αφήνουν το έδαφος σέ καλή κατάστασι, δέν απαιτεΐται ύστερα σοβαρή προετοιμασία τού αγρού. Έφ’ όσον όμως προηγήθηκε καλλιέργεια σιτηρών, επιβάλλεται έγκαιρος αναστροφή τής καλαμιάς, καί εάν είναι δυνατόν, ψεκασμός μέ ζιζανιοκτόνο πριν άπ’ τήν άναστροφή της, γιά νά έπιτύχωμε τήν ολοκληρωτική καταστροφή τών ζιζανίων.”Υστερα άπ’ τήν άναστροφή, οί έργασίες γιά τήν κατεργασία τού εδάφους έξαρτώνται άπ’ τις καιρικές συνθήκες πού έπικρατούν. Βασικός πάντοτε σκοπός θά παραμένη τό νά έπιτύχωμε έδαφος καλά ψιλοχωματισμένο καί άπηλλαγμένο άπό ζιζάνια, καί μέ άρκετή εδαφική ύγρασία, πράγμα πού θά τό έπιτύχωμε έφ’ όσον όλες οί έργασίες γιά την προετοιμασία γίνονται πάντοτε εγκαίρως.β. Προετοιμασία άγροϋ γιά τήν ανοιξιάτικη σπορά
Επιβάλλεται νά προηγηθή βαθύ φθινοπωρινό όργωμα γιά τή συγκράτησι τής εδαφικής υγρασίας καί νά άκολουθήσουν μέχρι τής σποράς, επιφανειακά οργώματα καί σβαρνίσματα τήν άνοιξι γιά τόν ψιλοχωματισμό τοϋ επιφανειακού στρώματος τού εδάφους καί τή διατήρησι τής εδαφικής υγρασίας.γ. Προετοιμασία άγροϋ γιά τήν ποτιστική καλλιέργεια
Είναι άπάραίτητο νά προηγηθούν βαθύ όργωμα καί ίσοπέδωσις τού χωραφιού. Έάν στό χωράφι δέν ύπάρχη άρκετή υγρασία, συνιστάται πότισμα πρό τής σποράς. Ακολούθως, μόλις τό χωράφι έλθη στο «ρόγο» του, οργώνουμε ελαφρά καί σβαρνίζομε γιά νά έπιτύχωμε τό ψιλοχωμάτισμα τής έπιφανείας του.Γενικά, κάθε χωράφι πού θά σπαρή μέ μηδική τήν άνοιξι, πρέπει νά όργωθή άπ’ τό φθινόπωρο καί νά προετοιμασθή μέ οργώματα πού θά επακολουθήσουν τό χειμώνα ή στις άρχές τής άνοίξεως.
Τέλος, πρό τής σποράς πρέπει νά δεχθή 2-3 δισκοσβαρνίσματα, ώστε νά άποκτήση τό άπαιτούμενο ψιλοχωμάτισμα. Στις περιπτώσεις πού δέν είναι δυνατό τό φθινοπωρινό όργωμα, τότε πρέπει τό όργωμα νά γίνη πολύ ενωρίς τό χειμώνα, ώστε μέ τις βροχές καί τούς παγετούς πού θ’ άκολουθήσουν μέχρι τήν εποχή τής σποράς, τό χωράφι νά άποκτήση επιφάνεια πού νά ψιλοχωματίζεται εύκολα.Εμβολιασμός του εδάφους μέ άζωτοβακτήρια
Σκόπιμος είναι ό εμβολιασμός τού εδάφους τού χωραφιού μας μέ άζωτοβακτήρια, μέ τήν πρόσμιξι χώματος άπό παλαιό μηδικώνα. Άπαιτεϊται ποσότης 100 χιλ/μων χώματος περίπου κατά στρέμμα, τό όποιο προσθέτουμε στό έδαφος όταν πρόκειται νά βρέξη ή πριν άπό τό πότισμα.Σπορά
α. Χρόνος σποράς:
Ή έποχή σποράς έχει μεγάλη σημασία γιά τήν επιτυχή έγκατάστασι καί τήν παραπέρα ευνοϊκή έξέλιξι τοϋ μηδικώνος. Ή προτιμότερη εποχή σποράς είναι ή άνοιξις καί είδικώτερα όταν ή θερμοκρασία του εδάφους σταθεροποιηθή στους 6-7 βαθμούς Κελσίου. (Ή θερμοκρασία λαμβάνεται σέ βάθος 8 έκατοστομέτρων επί τρία συνεχή πρωινά).Ή σπορά τήν άνοιξι, πρέπει νά γίνεται ενωρίς, γιατί μέ τήν υγρασία πού ύπάρχει στό έδαφος, εξασφαλίζεται τό κανονικό φύτρωμα. Σπορά στις άρχές τού θέρους επιτρέπεται μόνον έφ’ όσον έχει έξασφαλισθή ή υγρασία τοϋ θέρους, γιατί ένώ οΐ ύψηλές θερμοκρασίες αύτής τής περιόδου άποξηραίνουν τό έδαφος, τήν ίδια εποχή εμφανίζονται καί οί περισσότερες άσθένειες πού προσβάλλουν τά μικρά φυτά.
Ή φθινοπωρινή σπορά είναι προτιμότερη μόνον όταν οί συνθήκες είναι ευνοϊκές (όχι χαμηλές θερμοκρασίες). Στήν περίπτωσι τής φθινοπωρινής σποράς, αυτή πρέπει νά γίνεται ενωρίς, γιατί χρειάζονται δύο περίπου μήνες άπό τή σπορά μέχρι πού νά συμπληρωθή ή καλή άνάπτυξις τών ριζών καί ή άνάπτυξις τής «κεφαλής» γιατί μόνο τότε ή μηδική μπορεϊ νά άποφύγη τούς κινδύνους άπό παγετούς. Ή φθινοπωρινή σπορά παρουσιάζει τό μειονέκτημα τής μεγάλης άνταγωνιστικότητος τών ζιζανίων, τά όποϊα πολλές φορές φυτρώνουν άφθονα καί εκμηδενίζουν τή μηδική, σέ βαθμό πού εμποδίζει τήν επιτυχία τής έγκαταστάσεως ενός πυκνού μηδικώνος. Στήν περίπτωσι αύτή άπαραίτητο είναι τό σκάλισμα τής μηδικής ή ή χρήσις χημικών ζιζανιοκτόνων.β. Ποσότης σπόρου:
Ένα χιλιόγραμμο (κιλό) σπόρου μηδικής περιέχει περίπου 485.000 σπόρους. Έάν συνεπώς σπαρή 1 χιλιόγραμμο σπόρου κατά στρέμμα, μέ βλαστικότητα 95%, τότε θά φυτρώσουν περίπου 460.750 φυτά μηδικής. Επειδή όμως Ένας μηδικών, κανονικής πυκνότητος, θεωρείται εκείνος πού εχει 175.000-200.000 φυτά κατά στρέμμα, θεωρητικώς είναι αρκετή ή ποσότης μισού μόνον χιλιογράμμου σπόρου κατά στρέμμα. Στήν πράξι όμως χρησιμοποιείται πολύ μεγαλύτερη ποσότης σπόρου. Αύτή ποικίλει άνάλογα μέ τις ειδικές τοπικές συνθήκες, τον τρόπο σποράς, τό σκοπό της καλλιεργείας, τή βλαστικότητα τοϋ σπάρου, τήν κατάστασ» τοϋ άγροΰ κλπ. Ή χρησιμοποίησις ποσότητος 1,5-2,5 χιλ/μων καθαρού, υγιούς καί καλής βλαστικότητος σπόρου τής κατάλληλης γιά τήν περιοχή ποικιλίας, είναι άρκετή γιά την έξασφάλισι ένός πυκνού μηδικώνος. Γενικώς μεγαλύτερες ποσότητες σπόρου πρέπει νά χρησιμοποιούνται όπου οί συνθήκες σποράς δέν είναι εύνοϊκές, όταν ϋπάρχη κίνδυνος ζημιών άπό έντομα καί όταν ή σπορά γίνεται στά πεταχτά.γ. Τρόπος σποράς:
Ή σπορά είναι προτιμότερο νά γίνεται μέ σπαρτική μηχανή. “Οπου όμως αυτό δέν είναι δυνατόν, γίνεται στά πεταχτά. Και στις δυό περιπτώσεις θά πρέπει νά έπιτευχθή κανονική διασπορά τοϋ σπόρου, κανονική κάλυψις καί στενή επαφή τοϋ σπόρου μέ τά «μόρια» τοϋ έδάφους. “Οταν ή σπορά γίνεται στά πεταχτά, πρέπει νά γίνεται κατά τις δύο καθέτους κατευθύνσεις.
Ό σπόρος πρέπει νά σπέρνεται σέ βάθος 1-2 έκ., νά καλύπτεται καλά καί τό έδαφος νά συμπιέζεται μέ κύλινδρο, ώστε νά ελθη σέ πλήρη επαφή, δηλαδή νά «κολλήση» μέ τόν σπόρο, γιά νά έξασφαλίσωμε ενα καλό καί ομοιόμορφο φύτρωμα.Η άπόστασις μεταξύ τών γραμμών σποράς έξαρταται άπό τή διαθέσιμη ποσότητα νερού, οί άποστάσεις μεταξύ τών γραμμών πρέπει νά είναι γύρω στά 20 έκατοστόμετρα γιατί έτσι έξασφαλίζεται μεγαλύτερη παραγωγή σανού. Μεγαλύτερες άποστάσεις (40- 60 έκ.) συνιστώνται όταν ό μηδικών προορίζεται γιά παραγωγή σπόρου.
Σέ περιπτώσεις συγκαλλιεργεί ας τής μηδικής μέ βρώμη, πρέπει νά προηγήται ή σπορά τής βρώμης στο κατάλληλο βάθος καί νά έπακολουθή ή σπορά τής μηδικής, ευθύς άμέσως, σέ γραμμές κάθετες πρός τις γραμμές τής βρώμης. Δέν πρέπει νά σπέρνωμε μαζί μείγμα σπόρων μηδικής καί βρώμης.Άσβέστωμα του μηδικώνος
Ή μηδική είναι φυτό πολύ άσβεστόφιλο και εύδοκιμεΐ καλύτερα σέ ούδέτερα σχεδόν άπό άποψι όξύτητος έδάφη (Άριστον ΡΗ 6, 5).
Ή σημασία τής άσβέστου για την άνάπτυξι τής μηδικής είναι μεγάλη γιατί ενεργεί κατά δύο τρόπους: σάν θρεπτικό συστατικό και σά ρυθμιστής τού εδάφους.
Σάν θρεπτικό συστατικό (στοιχείο), παίρνει μέρος κυρίως στό σχηματισμό τής κυτταρικής μεμβράνης. Ή μεγαλύτερη συγκέντρωσις άσβεστου παρατηρεϊται στά φύλλα και ή μικρότερη στούς σπόρους. Ή άσβεστος επίσης προστατεύει τά νεαρά φυτά τής μηδικής άπό τούς παγετούς τού χειμώνα άλλά καί άπό τις υψηλές θερμοκρασίες τοΰ θέρους. Επίσης συντελεί στήν αΰξησι τών αποδόσεων καί στή μεγαλύτερη διάρκεια τής ζωής τού μηδικώνος. Άπό πειράματα πού εγιναν στό Κάνσας τών Η.Π.Α. διεπιστώθη δτι ή προσθήκη άσβεστου καί φωσφορικού λιπάσματος έτριπλασίασε τις αποδόσεις τής μηδικής. Άλλά καί στή Χώρα μας, άπό πειράματα πού εγιναν στό Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών, διεπιστώθη δτι ή προσθήκη άσβεστου και φωσφορικού λιπάσματος, αύξάνει σοβαρά τήν άπόδοσι τής μηδικής.Άπό τά άνωτέρω προκύπτει ότι, ή προσθήκη άσβεστου σέ φτωχά ή όξινα έδάφη καί σέ ποσότητα τούλάχιστον 500 χιλ/μων κατά στρέμμα, είναι άπαραίτητη. Ή άσβεστος πρέπει νά διασκορπίζεται πολύ πριν άπό τή σπορά τού μηδικώνος καί εάν είναι δυνατόν, ένα χρόνο πριν άπό τήν έγκατάστασί του, πρέπει νά άνακατώνεται μέ τό έδαφος και νά καλύπτεται σέ βάθος 10 έκατοστομέτρων. Ή ποσότης αύτή έπαρκεϊ γιά άρκετά χρόνια καί δέν χρειάζεται νά επαναλαμβάνεται. Ή προσθήκη όμως ύπερβολικής ποσότητος άσβεστου, πρέπει νά άποφεύγεται γιατί δέν κάνει πάντοτε καλό. Πριν άπό κάθε άσβέστωμα πρέπει νά γίνεται άσβεστομέτρησις τού χωραφιού. Τις άσβεστομετρήσεις κάνουν τά έδαφολογικά εργαστήρια στά όποια στέλλονται δείγματα μέσω τών τοπικών Γεωπόνων.Λίπανση τριφυλλιού
Γιά τήν καλύτερη άνάπτυξι καί ή ΰπαρξις στό έδαφος άφθονίας την έξασφάλισι ύψηλών άποδόσεων άπαιτεϊται, γιά τή μηδική – θρεπτικών στοιχείων. Παραθέτουμε σ’ αυτό τό σημείο λίγα λόγια, γιά τό ρόλο τών κυριωτέρων θρεπτικών στοιχείων, στή διατροφή τής μηδικής.α. Άζωτον: Ή μηδική απαιτεί μικρές ποσότητες αζώτου κατά τό αρχικά στάδιο άναπτύξεως τών φυταρίων (βρεφικό στάδιο) άλλά έπειτα εξασφαλίζει τό άζωτο μέ τά άζωτο βακτηρίδια τών ριζών της, τά όποια τό δεσμεύουν άπ’ τήν ατμόσφαιρα. Σκόπιμος είναι ή προσθήκη, μέ τό φύτρωμα, 2-2, 5 μονάδων άζωτου μόνον σέ ώρισμένες περιπτώσεις και όπου τά εδάφη είναι πολύ πτωχά στο θρεπτικό αύτό στοιχεϊο.β. Φώσφορος: ‘Η μηδική έχει μεγάλες άπαιτήσεις σέ φωσφόρο, στον όποιον άντιδρά άριστα καί μέ θεαματικό τρόπο, ιδιαίτερα σέ έδάφη τά όποια στερούνται ή είναι άνεπαρκώς έφωδιασμέυα μέ φωσφόρο ή έάν ό φώσφορος πού ύπάρχει στο έδαφος δέν είναι σέ άφομοιώσιμο μορφή.
Άπό πειραματικά δεδομένα τού Ινστιτούτου Κτηνοτροφικών Φυτών Λαρίσης, προκύπτει ότι οί ύψηλότερες άποδόσεις σέ σανό μηδικής έλήφθησαν μέ τή χρησιμοποίησι μεγαλύτερων ποσοτήτων φωσφορικού λιπάσματος, ήτοι 9-12 μονάδων κατά στρέμμα. Ή ποσότης τών 9 μονάδων φωσφόρου κατά στρέμμα, φαίνεται νά είναι ή άποδοτικώτερη καί ή πιό οικονομική.
Ή προσθήκη τοϋ φωσφορικού λιπάσματος πρέπει νά γίνεται προ τής σποράς καί νά σκεπάζεται σέ βάθος 10 έκατοστομέτρων περίπου μέ δισκοσβαρνίσματα. Κατά τά επόμενα χρόνια, ή ίδια ποσότης διασκορπίζεται επιφανειακά λίγο πριν άπό τήν εναρξι τής βλαστήσεως τοϋ φυτού, κατά τούς μήνες Ιανουάριο – Φεβρουάριο.Πειραματικά δεδομένα λιπάνσεως
Άπό τά σχετικά πειράματα λιπάνσεως τής μηδικής, πού έγιναν στο Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών Λαρίσης, διεπιστώθησαν τά κάτωθι:
Τό άζωτο δέν αύξάνει τήν άπόδοσι τής μηδικής.
‘Ο φώσφορος είχε εύνοΐκή άντίδρασι: στούς πειραματικούς τής Λαρίσης, στήν ποσότητα τών 9 μονάδων κατά στρέμμα, στον πειραματικό Βαρδατών Λαμίας στήν ποσότητα τών 12 μονάδων κατά στρέμμα, καί στον πειραματικό Κωπαΐδος στήν ποσότητα τών 8 μονάδων κατά στρέμμα.
Τό κάλιον δέν αύξάνει τήν άπόδοσι τής μηδικής.Ποικιλίες τής μηδικής
Τις ποικιλίες τής μηδικής τις ξεχωρίζουμε ανάλογα μέ την ημερομηνία άνθήσεως, τήν άνοιξιάτικη άνάπτυξι, τήν άναβλάστησι μετά την κοπή καί τήν άντοχή τους στις συνεχείς κοπές, σέ τέσσαρες ομάδες α) πρώιμες, β) μέσης πρωϊμότητος, γ) όψιμες καί δ) πολΰ όψιμες.
Κατωτέρω περιγράφομε τά χαρακτηριστικά τών κυριωτέρων ποικιλιών μηδικής που καλλιεργούνται καί έχουν σημασία γιά τή Χώρα μας.Άφρικαν. Προήλθεν άπό την επιλογή (διάλεγμα) πού εγινε στις Η.Π.Α. σέ σπόρο τής ποικιλίας μηδικής Hegazi πού εΐσήχθη έκεϊ άπό τήν Αίγυπτο. Στήν Ελληνική σποροπαραγωγή εΐσήχθη τό έτος 1951.
Είναι ποικιλία πρώϊμη, μέ χονδρά στελέχη, χωρίς διακλαδώσεις, μέ όρθια άνάπτυξι καί μέ χρώμα άνθέων ΐόχρουν. “Εχει δυνατή καί γρήγορη μετά άπό τήν κοπή άναβλάστησι καί παρατεταμένη φθινοπωρινή άνάπτυξι. Παρουσιάζει όμως ευπάθεια στό ψύχος καί δέν άντέχει στήν ξηρασία. Είναι ανθεκτική στις ασθένειες. Καλλιεργείται γιά σανό καί γιά σπόρο, σέ ποτιστικά έδάφη. Σ’ αύτά τά εδάφη οί άποδόσεις της σέ σανό είναι ύψηλές. Τό μεγαλύτερο μέρος τής άποδόσεώς της σημειώνεται στήν πρώτη τριετία μετά τό έτος σποράς. Είναι κατάλληλη γιά διαπερατά, μετρίας καί καλής γονιμότητος έδάφη. Συνισταται γιά τις περιοχές τής Νοτίου Ελλάδος καί τά Νησιά Τάλεντ. Είναι ποικιλία πού ζή πολλά χρόνια. “Εχει μέση πρωϊμότητα, εύρωστο άνάπτυξι, λεπτά σχετικώς στελέχη μέ πλούσια φυλλώδη μάζα καί χρώμα λουλουδιών άνοικτό ΐόχρουν, εως άνοικτό μπλέ. Δέν αντέχει σέ μεγάλο ψύχος καί στήν άρχή άναπτύσεται σχετικώς άργά μετά τή σπορά, άλλά κατόπιν άναβλαστάνει πολύ γρήγορα την άνοιξι. Ή φθινοπωρινή βλάστησις παρατείνεται πολύ. Καλλιεργείται γιά σανό καί σπόρο, σέ ποτιστικά έδάφη, καθώς καί σέ ξηρικά, όταν αύτά συγκροτούν επαρκή εδαφική ύγρασία κατά την περίοδο τής άναπτύξεως τών φυτών. Προσαρμόζεται σέ διαπερατά, μετρίας ή καλής γονιμότητος έδάφη τής Β. Ελλάδος καί Θεσσαλίας.’Υπάτη. Προήλθε άπό σπόρο ό όποιος εΐσήχθη άπό την Ουγγαρία, τό ετος 1947. Στή σποροπαραγωγή εΐσήχθη τό ετος 1953. Είναι ποικιλία πού ζή πολλά χρόνια μέ μέση πρωϊμότητα, δυνατή άνάπτυξι, γρήγορη άναβλά στησι μετά τήν κοπή, ανθεκτική στό ψύχος, στήν ξηρασία καί στις ασθένειες. Καλλιεργείται γιά παραγωγή σανοϋ καί σπόρου, τόσον σέ ποτιστικά έδάφη, δσον καί σέ ξηρικά εδάφη που δμως συγκροτούν επαρκή φυσική υγρασία κατά τήν κρίσιμο περίοδο τής άναπτύξεως τών φυτών. Προσαρμόζεται σέ διαπερατά, μετρίας γονιμότητος εδάφη, καθώς καί σέ έδάφη μέ προχωρημένη άλκαλικότητα, τής Βορείου καί τής Κεντρικής Ελλάδος.Φραγκωνίας. Είναι ποικιλία ποΰ ζή πολλά χρόνια, μέ μέση πρωϊμότητα, δυνατή άνάπτυξι, μέση άναβλάστησι μετά τήν κοπή. Είναι άνθεκτική στό ψύχος και στίς ασθένειες. Ποικιλία μέ ικανοποιητική άπόδοσι σέ σανό, ιδίως όταν καλλιεργήται σέ ποτιστικά έδάφη καί συνιστάται γιά τις ψυχρότερες περιοχές τής Β. Ελλάδος.Άρδευσις του μηδικώνος
Υπολογίσθηκε ότι γιά τήν παραγωγή ένός τόννου ξηρού χόρτου μηδικής, άπαιτοΰνται 800 περίπου κυβικά νερού. Ή μηδική γενικώς θέλει περισσότερο νερό, άπό πολλές άλλες καλλιέργειες, λόγω τής γρήγορης καί τής πυκνής άναπτύξεώς της καί λόγο τών συνεχών κοπών τού χόρτου. Κατά τήν έγκατάστασι πρέπει νά δίνεται ιδιαίτερη προσοχή.
Ή άρδευσις διεκολύνεται έάν ή όλη προετοιμασία τού άγρού γίνη έπιμελημένα καί σύμφωνα μέ όσα άνεπτύχθησαν στό ειδικό σχετικό κεφάλαιο «προετοιμασία τού άγρού».α’) Άπαιτουμένη ποσότης νερού
Ή ποσότης νερού πού άπαιτεΐται γιά τήν άρδευσι τής μηδικής έξαρτάται άπ’ τήν ήλικία καί τή δυναμικότητα τών φυτών, άπ’ τά διαθέσιμα εις τό έδαφος θρεπτικά στοιχεία, άπ’ τό βάθος, τό είδος καί τήν τοπογραφική διαμόρφωσι τού έδάφους, άπ’ τή μέθοδο άρδεύσεως, άπό τό μήκος τής περιόδου άναπτύξεως, τον αριθμό των κοτών, τή θερμοκρασία, τήν έξάτμισι, τις βροχές, τήν συχνότητα και τήν ταχύτητα τών ανέμων, τήν διαπερατότητα τού εδάφους και τήν παρουσία άλάτων στήν επιφάνεια τού εδάφους. Υπολογίσθηκε ότι στά άμμώδη έδάφη άπαιτούνται κατά μέσον όρο 100 κυβικά μέτρα νερού κατά στρέμμα, στά μετρίας συστάσεως 120 καί εις τά άργιλώδη έδάφη 180 κυβικά μέτρα κατά στρέμμα.β’) Χρόνος άρδεύσεως

α. Άρδευσις πρό τής σποράς τής μηδικής.
Πολλές φορές όταν δέν ύπάρχη ή άπαιτουμένη εδαφική ύγρασία, είναι άπαραίτητη ή άρδευσις τής μηδικής κατά τό χρόνο τής προπαρασκευής τού άγρού πρός διευκόλυνσι τών καλλιεργητικών εργασιών και τάν εφοδιασμόν τού εδάφους μέ τήν άπαραίτητη ύγρασία.β. Άρδευσις του μηδικώνος.
Τό βαθύ πράσινο χρώμα τής μηδικής είναι ενδειξις ότι τό φυτό εχει άνάγκη άπό νερό. Όταν παρατηρηθή προσωρινή μάρανσις τών φυτών τής μηδικής, είναι άπόδειξις ότι τά άποθέματα τής υγρασίας τού εδάφους άρχισαν νά εξαντλούνται. Μέ τις άρδεύσεις επιδιώκεται νά ΰπάρχη πάντοτε διαθέσιμο νερό γιά τις άνάγκες τών φυτών, ώστε νά μή φθάνουν στό σημείο μαράνσεως. Γιά τό λόγο αύτό πρέπει ή άρδευσις νά γίνεται εγκαίρως καί πριν άκόμη άνασταλή ή άνάπτυξις ή άρχίση ή μάρανσις τών φυτών. Ό άσφαλέστερος τρόπος είναι ή παρακολούθησις τού ύπάρχοντος εις όλο τό ριζόστρωμα ποσοστού τής διαθεσίμου εδαφικής ύγρασίας μέ ειδικά όργανα ή μέ τή μέθοδο τής άφής.γ. Ή συνηθισμένη τακτική τών άρδεύσεων είναι: άρδευσις άργά τό φθινόπωρο ή τό χειμώνα ή ενωρίς τήν άνοιξι. Μέ τις άρδεύσεις αύτές επιδιώκεται ή έξασφάλισις ύγρασίας κατά τήν εναρξι τής περιόδου άναπτύξεως τών φυτών τής μηδικής.
Ακολουθούν αί άρδεύσεις μετά άπό κάθε θερισμό μέχρι τού έπομένου, άνάλογα μέ τήν φυσική κατάστασι τού εδάφους, τις κλιματικές συνθήκες, τήν εποχή κλπ. Ό άριθμός τών άρδεύσεων αύτών ποικίλει άπό 1-3 άρδεύσεις. Σχετικά πειράματα άπέδειξαν ότι οί μεγαλύτερες άποδόσεις παίρνουται όταν ή άρδευσις τοϋ μηδικώνος γίνεται 6 ή 4 ήμερες πριν άπό τήν άνθησι τής μηδικής. “Αλλωστε οί άπαιτήσεις τής καλλιέργειας μετά τον θερισμό, λόγω μειωμένης διαπνοής, είναι μικρότερες.δ. Μέθοδοι άρδεύσεως: Δύο είναι οί συνήθως εφαρμοζόμενες σήμερα μέθοδοι αρδεύσεων:
α) Άρδευσις κατά λωρίδες μεταξύ παραλλήλων αναχωμάτων.
β) Άρδευσις διά καταιονήσεως (τεχνητή βροχή).

Μέθοδος διά καταιονήσεως (τεχνητή βροχή).Ή μέθοδος αύτή εφαρμόζεται καί διαδίδεται εύρύτατα στή Χώρα μας λόγω τών πολλών γνωστών πλεονεκτημάτων της. Τά σπουδαιότερα άπ’ αύτά είναι ή μείωσις τών εργατικών εξόδων εφαρμογής καί τών άπωλειών εις ύδωρ (οικονομία 30% σέ σύγκρισι μέ τήν επιφανειακή άρδευσι), ή άπλότης καί εύκολία τής έφαρμογής καί ή δυνατότης επιτυχίας ομοιομόρφου στόν άγρό κατανομής τής ύγρασίας.
Ιδιαιτέρως ή έφαρμογή της συνιστάται σέ έκτάσεις μέ κλίσεις ή σέ άνομοιόμορφες επιφάνειες, όπου τό άρδευτικό νερό είναι λιγοστό, τά έργατικά είναι υψηλά καί ύπάρχει ύψομετρική διαφορά τού άγρού άπό τήν ύδροληψία.Μέ τήν μέθοδο αύτή τό νερό (εϊτε έπιφανειακό, είτε ύπόγειο) παροχετεύεται μέ ένα άντλητικό συγκρότημα (ή καί λόγω διαφοράς ύδροστατικής πιέσεως), σέ ένα κλειστό σωληνωτό δίκτυο (κύριος άγωγός, δευτερεύοντες άγωγοί, γραμμές άρδεύσεως).
Γιά τήν κανονική άπό τεχνικής πλευράς καί οικονομική λειτουργία τού δικτύου, μεγάλη σημασία έχει ή άγορά του καί ή έγκατάστασίς του νά στηρίζεται οπωσδήποτε σέ μία πλήρη τεχνική μελέτη πού θά τήν συντάξη ό γεωπόνος. Αύτή θά καθορίζη τήν άπαραίτητη ΐπποδύναμι τού συγκροτήματος, τήν καλύτερη άπό τεχνικής καί οικονομικής πλευράς διάταξι τού δικτύου, τις διαμέτρους τών σωληνώσεων, τήν εκλογή τού κατάλληλου τύπου έκτοξευτήρος, άνάλογα μέ τή φύσι τού έδάφους, τον χρόνο πού θά παραμένουν σέ κάθε θέσι οΐ γραμμές άρδεύσεως, κάθε πόσες ήμέρες θά έπαναλαμβάνεται ή άρδευσις κ.λ.π.Μέθοδος άρδεύσεως κατά λωρίδες μεταξύ παραλλήλων αναχωμάτων. 
Ή άρδευσις κατά λωρίδες μεταξύ παραλλήλων αναχωμάτων, θεωρείται ότι είναι άπ’ τίς πιο κατάλληλες γιά τή μηδική. Σύμφωνα μ’ αύτή τό νερό παροχετεύεται σέ λωρίδες εδάφους, πού κατασκευάζονται μεταξύ παραλλήλων αναχωμάτων. Τό έδαφος προπαρασκευάζεται κατά τέτοιον τρόπον ώστε οί μεταξύ τών παραλλήλων άναχωμάτων λωρίδες του νά έχουν κλίσι μόνον κατά τήν διεύθυνσι τής άρδεύσεως. Τό αρδευτικό νερό, μόλις μπή στό άνώτερο άκρο κάθε λωρίδος, άπλώνεται σά λεπτό στρώμα σέ ολόκληρο τό μεταξύ τών άναχωμάτων πλάτος τής λωρίδας καί προχωρεί έτσι κατά τή διεύθυνσι τής μεγαλύτερης κλίσεως τού εδάφους. Τό ύψος, ή βάσις καί τό σχήμα τών άναχωμάτων, πρέπει νά είναι έτσι κατασκευασμένα, ώστε ν’ άντέχουν στό πέρασμα ζώων ή μηχανών καί νά μπορούν νά σπαρούν μαζύ μέ τις λωρίδες. Ή κλίσις τής έπιφανείας τού ύγροΰ, κατά τήν ίσοπέδωσί της γιά άρδευσι κατά λωρίδες, μεταξύ παραλλήλων άναχωμάτων, πρέπει νά είναι μεταξύ 0,15% μέχρι 1,5%.Ώς ιδεώδης διά τήν άρδευσι τής μηδικής θεωρείται ή ομοιόμορφος κλίσις άπό 0,2% έως 0,3%. Σέ ώρισμένες, έν τούτοις, περιπτώσεις, λόγω τής τοπογραφικής διαμορφώσεως τοϋ έδάφους τοϋ τύπου αύτοΰ (π.χ. μεγάλες διαφορές στήν κατά μήκος κλίσι σέ έδάφη μέ άβαθές έπιφανειακό στρώμα) κατ’ άνάγκην ή άρδευσις γίνεται μέ άνομοιόμορφο σχετικώς κλίσι.Καταπολέμησις ζιζανίων
“Οπως είναι γνωστό τά ζιζάνια βρίσκονται πάντοτε σέ άνταγωνισμό μέ τά φυτά, γιά νά πάρουν άπ’ αύτά, τό νερό, τό φώς καί τά θρεπτικά στοιχεία. Στον ανταγωνισμό αύτό έπιβιώνει τό ισχυρότερο φυτό. Ή άνταγωνιστική ικανότητα τής μηδικής κατά τών ζιζανίων είναι πολύ άσθενική, ιδιαίτερα στό πρώτο στάδιο τής άναπτύξεώς της. Πέραν αύτού ύπάρχει καί ή έμμεσος δράσις τών ζιζανίων τά όποια είναι φορείς διαφόρων έντόμων καί άσθενειών καθώς καί Κέντρα έλξεως τών μελισσών κατά τήν περίοδον τής άνθοφορίας γιά σποροπαραγωγή, μέ άποτέλεσμα, έπειδή οϊ μέλισσες πηγαίνουν στά ζιζάνια, νά εχωμε μείωσι τής γονιμοποιήσεων τών φυτών τής μηδικής.Ή μέθοδος καταπολεμήσεως τών ζιζανίων έξαρταται άπ’ τό είδος καί τήν πυκνότητά τους, τή διασπορά τους στό χωράφι και άπό τήν ήλικία τής μηδικής.
Στους νέους μηδικώνες, τά ζιζάνια, πρέπει νά καταστρέφωνται πριν ακόμη παράγουν σπόρους. Ό θερισμός τών ζιζανίων πρέπει νά γίνεται ψηλά καί σέ ύψος πάνω άπό 10 έκ. άπό τήν έπιφάνεια τού έδάφους. Σήμερα είναι δυνατή ή καταπολέμησις τών ζιζανίων τής μηδικής μέ χημικά ζιζανιοκτόνα. Στό έμπόριο καί στήν Αγροτική Τράπεζα κυκλοφορούν μέ διάφορα ονόματα. Ό τρόπος χρήσεώς τους, ή αναλογία καί ό χρόνος έφαρμογής, πρέπει νά γίνωνται σύμφωνα μέ τις οδηγίες τών παρασκευαστών.Τό πλέον επιβλαβές άπ’ τά ζιζάνια είναι ή κουσκούτα, ή όποια μπορεϊ νά καταστρέψη ολόκληρο τό μηδικώνα. Ή κουσκούτα εχει .ιδιαίτερη σημασία γιά τούς μηδικώνες σποροπαραγωγής. Στό ιδιαίτερο Κεφάλαιον τής σποροπαραγωγής, άναφέρονται καί όλα τά άλλα επιβλαβή ζιζάνια τής μηδικής (ϊδε σχετικό πίνακα).
Ή κουσκούτα δέν εχει καθόλου ρίζες καί χλωροφύλλη. Τό στέλεχος της εχει χαρακτηριστική νηματώδη μορφή. Στό σημείο επα¬φής της μέ τή μηδική σχηματίζονται οί μυζητήρες οί όποιοι προσδίδουν στό τμήμα αύτό μορφή κολλητικού δίσκου, πού κρατά συνεχώς τά φυτά κολλημένα. Τό παράσιτο άνθίζει κατά τό θέρος μέ άνθη άχρωμα, λευκά ή ροδόχροα πού έχουν σχήμα μικρού κώδωνος. Κάθε παράσιτο φυτό κουσκούτας, μπορεϊ νά δώση παραγωγή μέχρι 3000 σπόρους.Γιά τήν καταπολέμησι τής κουσκούτας παίρνομε διάφορα μέτρα πού τά κατατάσσουμε σέ δύο μεγάλες κατηγορίες: σέ προληπτικά καί σέ κατασταλτικά.

Μέτρα προληπτικά: Πρέπει νά άποφεύγωνται:
α) ή χρησιμοποίησις σπόρου μηδικής ό όποιος δέν είναι καθαρισμένος μέ τά μηχανήματα πού τά λέμε μηδικοδιαλογεΐς.
β) Πρέπει νά άποφεύγεται ή βόσκησις τών μηδικώνων άπό ζώα τά όποια έφαγαν χόρτο μηδικής μολυσμένο άπό κουσκούτα.
γ) Πρέπει νά άποφεύγεται ή άρδευσις μέ νερό τό όποϊο πέρασε άπό χωράφια μολυσμένα μέ κουσκούτα καί
δ) Δέν πρέπει νά χρησιμοποιούμε κόπρο άπό ζώα, τά όποια έβόσκησαν σέ μολυσμένα χωράφια.
α) Καταστροφή μέ θερισμό τοϋ τμήματος τοϋ μηδικώνος πού προσεβλήθη άπό κουσκούτα, πριν ακόμη βγάλη σπόρο και κάψιμο τοϋ χόρτου έπί τόπου.
Καταπολέμησις μέ χημικά ζιζανιοκτόνα, τά όποια είναι αρκετά άποτελεσματικά. Ή χρήσις τών ζιζανιοκτόνων αύτών πρέπει νά γίνεται σύμφωνα μέ τις οδηγίες τών τοπικών Γεωπόνων καί τών παρασκευαστών.Καταπολέμησις ασθενειών καί εντόμων τής μηδικής

α. Εντομολογικές ασθένειες.
Τά κυριώτερα έντομα που προκαλούν σοβαρές ζημίες στή χώρα μας, είναι τά άκόλουθα:

1. Φυτονόμος τής μηδικής (Hypera Postica ή Phytonomus Variabilis).
Τό τέλειο έντομο είναι μικρό ρυγχωτό κολεόπτερο, χρώματος ανοικτού καστανού μέχρι καστανού χρυσού. Διαχειμάζει στά χωράφια καί γεννά τά πρώτα αυγά του, ενωρίς περί τό τέλος τού χειμώνος. Στή μηδική γεννά τά αυγά του κατά τον μήνα Απρίλιο καί οί νεαρές προνύμφες άνεβαίνουν στήν κορυφή τών νεαρών βλαστών καί τρώγουν τά φύλλα. Τό φάγωμα τών φύλλων άπό τό φυτονόμο δίδει στό μηδικώνα δψι προσβολής άπό παγετούς. Οΐ κάμπιες τού φυτονόμου κατατρώγουν τά φύλλα τής μηδικής καί είναι δυνατόν νά καταστρέψουν τελείως τήν παραγωγή τής πρώτης καί τής δευτέρας κοπής.Καταπολέμησις: Πρός καταπολέμησιν τών τελείων έντόμων, πού διαχειμάζουν, πρέπει νά γίνεται ένας ψεκασμός ή έπίπασις μέ έντομοκτόνο, όταν τά φυτά τής μηδικής έχουν ύψος 5-6 έκ. Γιά τήν καταστροφή τών καμπών πρέπει νά γίνεται ψεκασμός ή έπίπασις άπό τά μέσα Απριλίου, όταν τά φυτά έχουν ύψος 25 – 40 έκ. Ό ψεκασμός αυτός ή ή έπίπασις, πρέπει νά γίνεται όταν ή προσβολή άρχίζη νά γίνεται φανερή καί ό άριθμός τών καμπών είναι πολυάριθμος επάνω στά φυτά της πρώτης βλαστήσεως. Στις καλλιέργειες πού προορίζονται γιά παραγωγή σανοϋ, γιά τήν πρόληψι καταστροφής τής μηδικής άπό τον φυτονόμο, ό θερισμός τής πρώτης καί τής δευτέρας κοπής πρέπει νά γίνεται δταν τά φυτά τής μηδικής βρίσκωνται στό στάδιο ένάρξεως τής άνθήσεως.2. Λύγκος τής μηδικής
Τό τέλειο έντομο εχει ενα χαρακτηριστικό -V- στή ράχι του. Διαχειμάζει στους άγροϋς τής μηδικής κάτω άπό τά φυτά της. Στις άρχές τής άναίξεως, δταν ό καιρός είναι θερμός, αρχίζει ή ωοτοκία καί ή τοποθέτησις τών αυγών στά άκρα τών βλαστών τής μηδικής. Οι νύμφες καί τά τέλεια έντομα άπομυζούν τούς χυμούς τών φυτών καί προκαλοΰν ξήρανσι καί καταστροφή τών λουλουδιών, μέ συνέπεια νά μειώνεται ή καρπόδεσι. Οΐ σπόροι παίρνουν χρώμα καφέ καί ζαρώνουν. Έτσι ή σποροπαραγωγή είναι χαμηλή ή μηδενίζεται.Καταπολέμησις: Συνιστάται ψεκασμός ή έπίπασις (σκόνισμα) μέ έντομοκτόνο κατά το μπουμπούκιασμα τού μηδικώνος, πρός τελεία καταστροφή τών νυμφών. Ό ψεκασμός ή ή έπίπασις, πρέπει νά έπαναληφθή κατά τήν έναρξιν τής άνθήσεως καί τοϋ δεσίματος τού σπόρου. Ή εφαρμογή τών ψεκασμών ή τών επιπάσεων πρέπει νά γίνεται πολύ πρωί γιά νά άποφεύγηται ή θανάτωσις τών μελισσών.3. Κοκκινελις (πασχαλίτσα).
Οΐ προνύμφες τής πασχαλίσσας κατατρώγουν τά φύλλα καί τις κορυφές τής μηδικής καί πρρκαλούν σοβαρές ζημίες.

Καταπολέμησις: Συνιστώνται ψεκασμοί ή επιπάσεις μέ έντομοκτόνα, άπό ενωρίς καί πριν άκόμη τό φύλλωμα άναπτυχθή πολύ. Επαναλαμβάνουμε ότι : ή χρησιμοποίησις τών καταλλήλων φαρμάκων γιά τήν καταπολέμησι όλων τών εντόμων τής μηδικής και ό τρόπος χρήσεώς των, πρέπει νά γίνεται σύμφωνα μέ τις οδηγίες τών τοπικών Γεωπόνων καί τών παρασκευαστών τών γεωργικών φαρμάκων.β. Μυκητολογικές άσθένειες
Οΐ κυριώτερες τέτοιες άσθένειες, πού προσβάλλουν τήν μηδική, είναι οί άκόλουθες:1. Σηψιρριζία:
Προκαλεϊται άπό τήν Phizoctonia Violacea.
Συμπτώματα: Παρατηρεΐται γενική καχεξία καί ξήρανσις τής μηδικής κατά κηλίδες.Οί ρίζες είναι σκεπασμενες μέ τό επίχρισμα τοΰ μύκητος, τό όποίο εχει κόκκινο χρώμα μέ αποχρώσεις ϊόχροες. Ή ασθένεια παρουσιάζεται κυρίως σέ ξηρά καί άβαθή εδάφη, όπου τά φυτά δέν μπορούν νά άναπτυχθοΰν καλά.

Καταπολέμησις: Πρέπει νά γίνεται άμειψισπορά μέ φυτά τά όποια είναι άνθεκτικά στην άσθένεια αΰτή καί ένίσχυσι τών φυτών τής μηδικής μέ λιπάσματα, όταν έμφανισθή μικρή προσβολή.2. Ασθένεια τοΰ λαιμού.
Προκαλεϊται άπό τήν Sclerotinia Trifolium.
Συμπτώματα: Τά φυτά που προσεβλήθησαν άπό τήν άσθένεια, κιτρινίζουν και ξηραίνονται. Ό λαιμός τοΰ φυτού είναι σκεπασμένος μέ άσπρο μηκήλιο.

Καταπολέμησις: Έάν δέν εχη έπεκταθή ή άσθέnεια, πρέπει νά γίνεται ξερρίζωμα καί κάψιμο τών προσβεβλημένων φυτών. Έάν δμως ή άσθένεια εχη έπεκταθή πολύ, τότε πρέπει νά γίνη άναστροφή τού χωραφιού και έπανασπορά μέ φυτά που δέν προσβάλλονται άπό τήν ασθένεια τού λαιμού.3. Σκωρίασις.
Συμπτώματα: Παρατηρούνται στά φύλλα μικρές φλύκταινες (φούσκες) σχήματος αύγού, σέ χρώμα έρυθρόφαιον ή μαύρον μέ επιδερμίδα ή όποία, δταν σχιστή, ελευθερώνονται τά σπόρια τού μύκητος πού έχουν χρώμα σκουριάς.

Καταπολέμησις: Χρησιμοποίησις άνθεκτικών ποικιλιών μηδικής. Σκόνισμα μέ θειάφι, μόλις παρουσιασθούν τά πρώτα συμπτώματα τής άσθενείας.4. Περονόσπορος.
Συμπτώματα: Ή κάτω έπιφάνεια τών φύλλων σκεπάζεται μέ λευκά εξανθήματα σέ γαλαζωπή άπόχρωσι. Στά έπάνω φύλλα ή προσβολή είναι πολύ έντονος καί προκαλεΐται κιτρίνισμα. Ή έμφάνισις τής άσθενείας είναι στενά συνδεδεμένη μέ τήν πτώσι βροχής. Ή προσβολή εύνοεΐται όταν ή άνοιξις είναι βροχερή.

Καταπολέμησις: Χρησιμοποίησις σπόρου πού προέρχεται άπό ξηρές περιφέρειες, όπου δέν συναντάται ό περονόσπορος, μείωσις τής ύγρασίας τού εδάφους καί κανονική φωσφορική λίπανσις.5. Ώίδιον.
Συμπτώματα: Ή επιφάνεια τών φύλλων σκεπάζεται μέ άσπρο εως σταχτί επίχρισμα. Γιά τήν άνάπτυξι τής ασθένειας δέν είναι άπαραίτητη ή βροχή, άλλά άρκεϊ μόνον περιβάλλον σχετικά υγρό μέ υψηλές θερμοκρασίες.

Καταπολέμησις: Συνιστάται νά γίνεται ό θερισμός τής μηδικής πριν ό μύκης σχηματίση «κλειστοθήκια (σπόρια) ώστε νά άποφευχθοϋν νέες μολύνσεις τού μηδικώνος. Ή άντιμετώπισις τών μυκητολογικών άσθενειών πρέπει νά γίνεται κυρίως μέ καλλιεργητικά μέτρα, μέ τή χρησιμοποίησι ΰγιοϋς σπόρου, και σέ βαριές προσβολές νά γίνεται έκρίζωσις τής μηδικής, έπι μεμελημένη συλλογή τών υπολειμμάτων καί εφαρμογή άμειψισποράς. Επίσης ή ελαφρά βόσκησις κατά τήν περίοδο τοϋ χειμώνα καί τής άνοίξεως ή ή κοπή τής μηδικής στό χωράφι άργά τον χειμώνα, έδωσαν καλά άποτελέσματα. Στις περιπτώσεις χρησιμοποιήσεως μεγάλων δόσεων φυτοφαρμάκων μέ ψεκασμούς ή επιπάσεις, τό χόρτο δέν πρέπει νά δίδεται ώς τροφή στά γαλακτοπαραγωγά ή στά προοριζόμενα γιά σφαγή ζώα.Συγκομιδή μηδικής
α. Στάδιον θερισμού μηδικής καί συχνότης κοπών. 
Τό στάδιο πού πρέπει νά θερίζεται ή μηδική καί ή συχνότης τών κοπών, εχει μεγάλη σημασία, γιατί απ’ αύτό επηρεάζεται σημαντικά ή παραγωγικότης, ή διάρκεια ζωής τού μηδικώνος, ή ποιότης τού χόρτου καί ή άντοχή τής μηδικής στό ψύχος καί στήν ξηρασία. Επίσης μεγάλη σημασία, διά τήν έν γένει καλλιέργεια τής μηδικής, έχουν οί άποθησαυριστικές ούσίες τών ριζών καί ή χρησιμοποίησίς τους άπό τό φυτό κατά τά διάφορα στάδια τής άναπτύξεως του.Ό θερισμός τής ποτιστικής μηδικής γιά σανό πρέπει νά γίνεται όταν τό φυτό βρίσκεται στήν αρχή τής άνθήσεως, δηλαδή δταν τά 45-55 % τών φυτών είναι άνθισμένα, γιατί στό στάδιο αύτό τής άναπτύξεως έχει άρχίσει νά φαίνεται ή νέα άναβλάστησις τής μηδικής. “Ετσι έξασφαλίζονται υψηλές άποδόσεις σέ σανό μέ καλή αναλογία θρεπτικών συστατικών καί μεγάλη διάρκεια ζωής τοϋ μηδικώνος. Ό θερισμός σέ πρωϊμότερο στάδιο άποδίδει ανώτερο ποιοτικώς χόρτο άλλ’ οί άποδόσεις σέ σανό είναι κατά πολϋ μικρότερες καί, τό σπουδαιότερο, συντομεύεται ή διάρκεια ζωής τοϋ μηδικώνος.Όπως εδειξαν σχετικά πειράματα τοΰ Ινστιτούτου Κτηνοτροφικών Φυτών Λαρίσης, γιά νά παίρνομε τις μεγαλύτερες άποδόσεις, ό θερισμός τής ξηρικής μηδικής πού καλλιεργείται γιά σανό σέ περιοχές μέ όλίγη φυσική εδαφική υγρασία, πρέπει νά γίνεται στήν πρώτη, όσο και στις μετέπειτα κοπές, μόλις έμφανισθή τό πρώτο άνθος.Μπορεϊ νά γίνη έξαίρεσις άπ’ τά άνωτέρω, στις περιπτώσεις τής πρώτης καί τής τελευταίας κοπής τοϋ έτους, γιατί στήν περίδο αύτή καθυστερεί ή άνθοφορία, λόγω παρεμποδίσεως τής δράσεως ώρι σμένων ακτινοβολιών άπό τήν υγρή άτμόσφαιρα καί έτσι δέν πρέπει νά παίρνεται ώς άσφαλής δείκτης ή άνθοφορία τής μηδικής. Στις περιπτώσεις αύτές ή πρώτη κοπή, καί είδικώτερα ή τελευταία κοπή, πρέπει νά γίνεται ένωρίτερα τοϋ κανονικού, ώστε νά είναι δυνατή ή άποξήρανσις τού σανοΰ, άλλά καί γιά νά δοθή άρκετός χρόνος γιά τήν άναβλάστησι τής μηδικής σέ ύψος 20 τουλάχιστον έκατ. πριν άπό τούς πρώτους παγετούς τού χειμώνος. ‘Η νέα αύτή άναβλάστησις τής μηδικής πρέπει νά μήν κόπτεται, ώστε νά διευκολύνεται ό εφοδιασμός τών ριζών σέ άποθησαυριστικές ούσίες. Αν όμως χρειασθή νά γίνη θερισμός τής άυαβλαστήσεως αύτής, τότε πρέπει νά καθυστερήση πολύ, ώστε νά μήν καθίσταται πλέον δυνατή ή άναβλάστησις τής μηδικής, μέχρι τής επομένης άνοίξεως.β. Πώς πρέπει νά γίνεται ή ξήρανσις
Ή ξήρανσις τής μηδικής εχει σά σκοπό τήν άκίνδυνο άποθήκευσί της καί τήν άποφυγή προσβολών άπό μικροοργανισμούς πού προκαλούν τά σάπισμα τού χόρτου. Όταν ό θερισμός γίνη στήν άρχή τής ανθοφορίας, τό χόρτο περιέχει 70-80% ύγρασία. Γιά νά γίνη άσφαλής άποθήκευσις πρέπει ή ύγρασία νά πέση στό 22%. Ό σανός καλής ποιότητος πρέπει νά διατηρή τό μεγαλύτερο ποσοστό τών φύλλων, γιατί αύτά αντιπροσωπεύουν τό 50% τού σανού καί τά 75% τής συνολικής πρωτεΐνης. Τά φύλλα περιέχουν επίσης μεγάλη ποσότητα άπό βιταμίνες. Στή χώρα μας μετά τό Θερισμό τής μηδικής, τό χόρτο άφήνεται σέ σειρές στό έδαφος γιά νά ξεραθή άτττ’ τον ήλιο καί τον άέρα και άναστρέφεται άττό καιρού σέ καιρό. Μετά τήν ξήρανσι, ό σανός δένεται σέ δέματα βάρους 30 – 40 χιλιογράμμων.
Ό τρόπος όμως αυτός τής ξηράνσεως εχει σά συνέττεια νά μειώνεται ή θρεπτική άξία τοϋ σανού, λόγο άπω λειών σέ θρεπτικά στοιχεία καί βιταμίνες.Άπό πειραματικές ερευνες διαπιστώθηκε ότι οί απώλειες του σανού σέ Θρεπτικά στοιχεία είναι μεγάλες σέ σανό πού άποξηράνθηκε στο έδαφος, σέ σύγκρισι μέ σανό πού άποξηράνθηκε έπάνω σέ ξύλινα τρίποδα.
’Από τον πίνακα αύτόν φαίνεται ότι όταν ή ξήρανσις γίνεται επάνω σέ ξύλινα τρίποδα ή πυραμίδες, οί άπώλειες περιορίζονται σημαντικά, γιατί ή ξήρανσις γίνεται γρηγορώτερα, καταργούνται οί άνατροπές τής χορτομάζης, περιορίζεται ή άπόπλυσις, αποφεύγεται ή καταστροφή τού κατωτέρου μέρους κ.λ,π.Γιά νά έξασφαλισθή συνεπώς σανός μέ φυσικό πράσινο χρώμα, ευχάριστο άρωμα, καλής ποιότητος μέ ποσοστό 20% πρωτεϊνών, πρέπει νά εφαρμόζεται τό σύστημα ξηράνσεως τής χορτομάζης σέ υποστηρίγματα άπό πασσάλους ή καλύτερα σέ ξύλινα τρίποδα ή πυραμίδες.
‘Η καλύτερη μέθοδος άποξηράνσεως τού σανού είναι νά άφεθή νά μαραθή τό χόρτο επί τόπου επί 4-8 ώρες. “Επειτα νά μαζευτή σέ ξύλινα τρίποδα, πυραμίδες ή στηρίγματα, άπό πασσάλους, όπου άφήνεται πρός περαιτέρω ξήρανσιν.
Πρέπει νά άποφεύγεται ή υπερβολική ξήρανσις τής μηδικής, διότι προκαλεΐται τριβή του φυλλώματος καί καταστροφή τοϋ πρασίνου χρώματος καί τοΰ εύχάριστου άρώματος τοΰ σανοΰ. Μετά τή δεματοποίησί του, ό σανός άποθηκεύεται σέ κατάλληλα στέγαστρα ύπόστεγα ή άποθήκες.
Πρέπει νά σημειωθή ότι κατά τά τελευταία έτη έσημειώθη ραγδαία έπέκταση τής έκμηχανίσεως τής μηδικής στό στάδιο τής συγκομιδής της, μέ τή διάδοσι χορτοκοπτικών, χορτοσυλλεκτικών κ.λ.π. μηχανών καί μηχανημάτων. Στήν έκμηχάνισι αύτή συνετέλεσαν πρωταρχικώς οί χορηγηθεϊσες άπό τό Κράτος απεριόριστες οικονομικές ένισχύσεις (30% έπί τής άξίας τών μηχανημάτων) γιά τήν άγορά, όλων τών κατηγοριών μηχανημάτων, συγκομιδής καί σποράς τής μηδικής.Τεχνητή άφυδάτωσις (ξήρανσις) τής μηδικής
Σέ κράτη μέ ύγρά κλίματα, καθώς καί σέ ύγρές γενικώτερα περιοχές, χρησιμοποιούνται μέσα τεχνητής άφυδατώσεως τής μηδικής. Αλλά καί στή Χώρα μας, έχουν ήδη ιδρυθή δύο μονάδες άφυδατώσεως τής μηδικής στήν περιοχή Μεσολογγίου (Γαλατά, Εύηνοχώρι), μία στήν περιοχή Ναυπάκτου καί μία είς περιοχήν Άμφικλείας Φθιώτιδος, πρόκειται δέ νά ίδρυθοΰν καί άλλες μονάδες στις κυριώτερες περιοχές παραγωγής μηδικής. Στις έγκαταστάσεις αύτές, ή άποξήρανσις τοϋ χόρτου γίνεται σέ ξηραντήρια μέ ταινία μεταφοράς τοϋ χόρτου ή μέ ξηραντήρια υψηλής θερμοκρασίας μέ κυλινδρικό περιστρεφόμενο τύμπανο. Τό χόρτο τής μηδικής θερίζεται μέ ειδικά μηχανήματα καί μεταφέρεται στις εγκαταστάσεις άφυδατώσεως, δπου γίνεται μία ομοιόμορφος καί ταχυτάτη άφυδάτωσις τών φύλλων μέ θερμό άέρα ό όποιος διοχετεύεται μέσα στόν κυλινδρικό περιστρεφόμενο κύλινδρο άποξηράνσεως τοϋ χόρτου. “Επειτα τό άφυδατωμένο χόρτο ψύχεται, ώστε νά άποκτήση τή θερμοκρασία τού περιβάλλοντος καί άκολούθως αλέθεται πρός παραγωγήν μηδικαλεύρου ή συμπιέζεται διά τήν παραγωγήν κύβων. Τό κόστος παραγωγής τού μηδικαλεύρου ή κύβων, είναι κατά πολύ ύψηλώτερο άπό τό χόρτο πού άποξηράνθηκε φυσικώς στόν ήλιο καί άέρα, δικαιολογείται όμως πλήρως άπό τό γεγονός ότι οί άπώλειες σέ θρεπτικά στοιχεία καί βιταμίνες είναι έλάχιστες, σέ σύγκρισι μέ τις άπώλειες πού ύφίσταται τό χόρτο πού άποξη ραίνεται φυσικώς.
Τό μηδικάλευρο ή οί κύβοι μηδικής χρησιμοποιούνται στή χώρα μας γιά τήν παρασκευή μειγμάτων πού προορίζονται γιά τή διατροφή τής πτηνοτροφίας, γιατί άποτελοϋν πηγή κίτρινων χρωστικών ούσιών γιά τό δέρμα καί τά μετατάρσια τών εκτρεφόμενων πουλερικών, καθώς καί γιά τόν κρόκο τών αύγών.Ή καλλιέργεια τής μηδικής σέ ξηρικές έκτάσειςΉ μηδική εχει τήν ικανότητα νά άναπτύσση ίσχυρό ριζικό σύστημα, τό όποιο μπορεϊ νά φθάση σέ μεγάλο βάθος.”Εχουν άναφερθή περιπτώσεις πού οί ρίζες της μηδικής εφθασαν σέ βάθος 9-12 μέτρων.
“Εχει άποδειχθή όμως πειραματικώς ότι άν καί μερικές ρίζες τής μηδικής εισχωρούν σέ μεγάλο βάθος εντός τού έδάφους, οί περισσότερες ρίζες βρίσκονται στό άνώτερο έπιφανειακό στρώμα τού έδάφους. Όταν ή μηδική ποτίζεται, τό ριζικό σύστημα φθάνει σέ βάθος 1,80 μ. καί τό ενα τρίτον τών ριζών της βρίσκεται στά πρώτα 15 έκατοστά τού μέτρου, ένώ τά 70% περιττού τών ριζών βρίσκονται εις βάθος 60 έκατ. Στό βάθος τών 1,80 μέτρων, συνεπώς, περιορίζεται μόνον τό 1,5- 2,6 % τών ριζών. Τά φυτά λοιπόν τής μηδικής στις ποτιστικές καλλιέργειες ικανοποιούν τις άνάγκες τους σέ νερό καί θρεπτικά στοιχεία άπό τό έπιφανειακό στρώμα τοϋ εδάφους, βάθους μόλις ολίγων έκατοστομέτρων. Σέ έδάφη όμως διαπεραστά, γόνιμα καλώς αεριζόμενα, που δέν ποτίζονται, οί ρίζες τής μηδικής φθάνουν σέ μεγαλύτερο βάθος όταν ή ύγρασία τού εδάφους έλαττώνεται σταδιακώς. Στις περιπτώσεις αύτές τά 65% περίπου τού νερού ή μηδική τά προμηθεύεται άπό βάθη μέχρις 1,5 μ. καί τό υπόλοιπον άπό βαθύτερα άκόμα στρώματα τού έδάφους.Άπό τά παραπάνω γίνεται φανερό ότι ή μηδική μπορεΐ νά καλλιεργηθή καί σέ ξηρικές εκτάσεις, λόγω τής ικανότητάς της νά παίρνη καί νά χρησιμοποιή τό νερό καί άπό τά βαθύτερα στρώματα τού εδάφους.
Λόγω τών ιδιοτήτων της αύτών, ή μηδική είναι δυνατόν νά καλλιεργηθή καί νά άποδώση καλές άποδόσεις σέ ξηρικά χωράφια τόσο στις πεδινές, όσο καί στις επικλινείς εκτάσεις τών περισσοτέρων περιοχών τής Χώρας, όπου τά έδάφη συγκροτούν ικανοποιητική φυσική ύγρασία. “Ηδη στή Χώρα μας καλλιεργούνται περίπου 700.000 στρέμματα ξηρικής μηδικής μέ ικανοποιητικές σχετικά άποδόσεις.Οί σπουδαιότεροι παράγοντες πού επηρεάζουν τήν παραγωγή σπόρου είναι δύο:
α) ή γενετική σύνθεσι τής ποικιλίας καί
β) τό περιβάλλον, δηλαδή : τό κλίμα, τό έδαφος, ή τεχνική τής καλλιέργειας, τά ζιζάνια, τά επιβλαβή έντομα, αί μυκητολογικές άσθένειες κλπ.

Οί παράγοντες αυτοί μπορούν νά επηρεάσουν άμέσως ή εμμέσως τή σποροπαραγωγή.α. Κλίμα
Τή σποροπαραγωγή μηδικής επηρεάζουν κυρίως ή δριμύτης τοΰ χειμώνος, οί ύψηλές θερινές θερμοκρασίες καί ή συχνότης τών βροχών κατά τήν περίοδον τής βλαστήσεως τής μηδικής. Οί μεγαλύτερες άποδόσεις σέ σπόρο επιτυγχάνονται όταν, κατά τήν έναρξι τής περιόδου άναβλαστήσεως τής μηδικής, σημειωθούν άρκετές βροχοπτώσεις οί όποιες εξασφαλίζουν κανονική άνάπτυξι τής μηδικής καί άκολουθεΐ ύστερα σχετικά ξηρός καιρός μέ μεγάλη ήλιοφάνεια κατά τή διάρκεια τής άνθήσεως καί τής γονιμοποιήσεως τών άνθέων τής μηδικής.
Σάν καλύτερες περιοχές στή Χώρα μας Θεωρούνται οί ορεινές γιατί σ’ αύτές έπικρατεϊ κλϊμα ξηρό καί δροσερό μέ έξαιρετική ήλιοφάνεια κατά τήν περίοδο άνθήσεως τής μηδικής.
Έάν κατά τήν περίοδο τής άνθήσεως σημειωθούν συχνές βροχοπτώσεις, παρατηρεϊται σημαντική μείωσις τών άποδόσεων σέ σπόρο. Αύτό όφείλεται στό γεγονός ότι μειώνεται τό νέκταρ τών λουλουδιών μέ άποτέλεσμα τήν άραίωσι τών έπισκέψεων τών εντόμων καί τή μείωσι τού ποσοστού τών ώριμων κόκκων τής γύρεως.
Οί υψηλές θερμοκρασίες κατά τήν περίοδο τής άνθήσεως, καθώς καί ΰψηλή σχετική ύγρασία τής άτμοσφαίρας, επιδρούν επίσης δυσμενώς στή σποροπαραγωγή μηδικής.

Οί εύνοϊκώτερες συνθήκες γιά τήν γονιμοποίησι είναι : θερμοκρασία 26,5° – 38,0° καί σχετική ύγρασία τής άτμοσφαίρας 10%.β. Εδάφη
Γιά τήν παραγωγή σπόρου μηδικής είναι κατάλληλα τά πηλώδη έδάφη πού άποστραγγίζονται καλά ή τά άργιλοπηλώδη μέ αλκαλική άντίδρασι. Πρέπει νά προτιμώνται εδάφη πλούσια σε φωσφορικόν όξύ καί κάλι. Επίσης είναι δυνατάν νά χρησιμοποιηθούν έδάφη πού συγκροτούν επαρκή εδαφική ύγρασία. Τά έδάφη αύτά πρέπει νά έμπλουτίζωνται μέ τά άπαραίτητα λιπάσματα και νά ποτίζωνται σέ περιόδους μεγάλης ξηρασίας.γ. Άποθήκευσις άποθησαυριστικών ουσιών στις ρίζες
Άπό πειραματικές έρευνες πού εγιναν στις Η.Π.Α. διεπιστώθη ότι, μηδική πού είναι πλουσία σέ άποθησαυριστικές ουσίες στις ρίζες και τήν κεφαλή, άπέδωσε παραγωγή σπόρου μεγαλύτερη κατά 25% άπό μηδική πτωχή σέ τέτοιες άποθησαυριστι κές ουσίες. Γι’ αυτό πρέπει νά εφαρμόζεται σχετική τεχνική ή όποία ύποβοηθεϊ εις τήν έναποθήκευσι άποθησαυριστικών ουσιών στις ρίζες.δ. Αποστάσεις μεταξύ τών γραμμών
Στούς μηδικώνες σποροπαραγωγής αί άποστάσεις μεταξύ τών γραμμών πρέπει νά είναι μεγαλύτερες άπό μηδικώνες χορτοπαραγωγής. Έτσι πρέπει οί άποστάσεις μεταξύ τών γραμμών νά κυμαίνωνται άπό 40 – 60 εκατοστά τού μέτρου.ε. Χρόνος θερισμού τής προηγούμενης άπό τήν σποροπαραγωγή κοπής
Γιά τήν παραγωγή περισσοτέρου σπόρου, ή προηγούμενη τής σποροπαραγωγής κοπή σανού, πρέπει νά γίνεται κατά τό στάδιον τής πλήρους άνθοφορίας, διότι ετσι άφ’ ενός μέν έπιτυγχάνεται ή έναποθήκευσις περισσοτέρων άποθησαυριστικών ούσιών, άφ’ ετέρου δέ παρατηρεΐται. καθυστέρησις τής άνθοφορίας γιά παραγωγή όπότε, λόγω έλλείψεως άλλων λουλουδιών στήν περιοχή, θά συγκεντρωθή εις τούς άγρούς σποροπαραγωγής μηδικής μεγαλύτερος άριθμός μελισσών, μέ άποτέλεσμα τήν καλύτερη γονιμοποίησι τής μηδικής.στ. Θερισμός γιά σποροπαραγωγή
Ή κοπή γιά σποροπαραγωγή ποικίλει άπό περιοχή σέ περιοχή, άνάλογα μέ τις κλιματικές συνθήκες, τό μήκος τής καλλιεργητικής περιόδου κλπ. Συνήθως άφήνεται γιά σποροπαραγωγή ή δεύτερα κοπή. Άλλά σέ περιοχές όπου επικρατούν εξαιρετικά ξηρικές συνθήκες, όπου ή πιθανότης παραγωγής σπόρου είναι μικρή, άφήνεται ή 1η κοπή.

ζ. Χρόνος θερισμού γιά παραγωγή σπόρου
Ό θερισμός ττρέττει νά γίνεται κατά τις πρωϊνές ώρες καί όταν τό φυτό βρίσκεται στό στάδιο όπου τά 2/3 – 3/4 τών λωβών λάβουν χρώμα καφέ και πριν αυτά μεταβληθοΰν σέ μεγάλο ποσοστό σέ μελανόν, όπότε υπάρχει κίνδυνος απωλειών άπό υπερωρίμανσι τοϋ σπόρου.η. Έντομα και άσθένειες
Τά επιβλαβή έντομα τής μηδικής (Φυτονόμος και Λύγκος) προκαλοϋν πολύ σοβαρές ζημίες μέ άποτέλεσμα τον μηδενισμό τής παραγωγής σπόρου. Γιά αύτό πρέπει νά γίνεται καταπολέμησις αύτών τών εντόμων και τών άσθενειών τής μηδικής μέ τά ένδεδειγμένα φυτοφάρμακα. (Ή καταπολέμησις τών εντόμων κα’ι άσθενειών περιγράφεται στό σχετικό κεφάλαιο).θ. Ζιζάνια
Στις σποροπαραγωγικές καλλιέργειες πρέπει τό χωράφι νά είναι άπηλλαγμένο άπό ζιζάνια ολόκληρη τήν περίοδο παραγωγής τού σπόρου. Ιδιαιτέρως επιβλαβή είναι τά ζιζάνια πού άναγράφονται εις τούς κατωτέρω πίνακας, 7 καί 8.
Άπό τά κατωτέρω είδη ζιζανίων, πρέπει, όλα μέν τά εϊδη τής Α’ όμάδος νά άπουσιάζουν εντελώς άπό κάθε καλλιέργεια μηδικής, πού προορίζεται γιά σποροπαραγωγή. Τά ζιζάνια τής Β’ όμάδος επιτρέπεται νά ύπάρχουν σέ ελάχιστο ποσοστό καί μόνον σέ καλλιέργειες άπ’ τις όποιες παράγεται σπόρος μηδικής Β’ σταδίου πολλαπλασιασμού.Ή ύπαρξις, συνεπώς, ζιζανίων στον άγρό καί ή μεταφορά τού σπόρου των στον σπόρο τής μηδικής, έχει σά συνέπεια τό νά μήν είναι κατάλληλες οί σπορομερίδες μηδικής πρός παραλαβήν άπό τήν Κρατική Σποροπαραγωγή.
Γιά τήν καταπολέμησι τών ζιζανίων τής μηδικής είναι δυνατή σήμερα ή χρησιμοποίησις χημικών ζιζανιοκτόνων σέ διάφορα στάδια άναπτύξεως τού φυτού, σέ χρόνο καί άναλογίες οί όποιες συνιστώνται άπ’ τούς παρασκευαστάς.ΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΖΙΖΑΝΙΑ ΤΗΣ ΜΗΔΙΚΗΣ Πίναξ 7. ΟΜΑΣ Α’
Είδος, Επιστημονική όνομασία – Κοινή όνομασία
Cuscuta – Κουσκούτα, έπίθυμον, Νεραϊδονήματα
Sorgum Halepense – Βέλιουρας,
Plandago Sp. – Πεντάνευρο
Convolvulus Arvensis -Περκοκλάδα
Centaurea Cyanus -Κύανος
Centaurea Solstialis -’Ασπράγκαθο, άτρακίδα
Sonchus Arvensis – Ζωχός ή τσόχος
Lepidium Drava – Βρωμολάχανο-Βρωμόχορτο
Lepidium Latifolium – Άγρια λάχανα, Λεπίδα, ΜαρούλιαΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΖΙΖΑΝΙΑ ΤΗΣ ΜΗΔΙΚΗΣ Πίναξ 8. ΟΜΑΣ Β’
Εϊδος-Επιστημονική όνομασία – Κοινή όνομασία
Cynodon Dactylo – Αγριάδα
Agropyron Rep. – Αγρόπυρον
Setaria Italica – Σετάρια
Thlaspi Arvence – ‘Αγρισινάπιδο, Λαψάνα, ’Αγριολαψάνα
Sinapis Arvensis – λαψάνα
Eurhoria Exicua, Pelpus, Cracea – Γαλατάκια
Hypericum Derferatum – Βάλσαμο ή χελωνόχορτο
Rumex Sp. -’Αγριολάπαθο, ξινολάπαθο, ξινήθρα
Agrostena Gitago – Ρογγίλι, άγβίοκουκιά, άγριο γαρύφαλο, μαυροκούκι
Cyperus Rotundus – Κύπερη