9 μυστικά για φύτευση και καλλιέργεια μαρουλιού

Φυτεύουμε μαρούλια στον κήπο και σε γλάστρα για να τα απολαμβάνουμε ολόφρεσκα στις σαλάτες μας! Το μαρούλι είναι το πιο δημοφιλές λαχανικό που καλλιεργούμε το φθινόπωρο για τα δροσερά και τρυφερά φύλλα του. Επιπλέον, είναι η πιο απλή και εύκολη καλλιέργεια που προτείνουμε σε κάθε αρχάριο κηπουρό για να ξεκινήσει την ενασχόλησή του με την κηπουρική. Τα μαρούλια καλλιεργούνται σχεδόν όλο το χρόνο, αρκεί να επιλέξουμε την αντίστοιχη ποικιλία ανάλογα την εποχή που φυτεύουμε και να τους εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να αναπτυχθούν. Ακόμη κι αν δεν έχουμε προηγούμενη εμπειρία με την καλλιέργεια κηπευτικών, αξίζει να προσπαθήσουμε, καθώς τα λαχανικά που παράγουμε στο σπίτι μας, τα καταναλώνουμε φρέσκα και έχουν εντελώς διαφορετική γεύση από αυτά που βρίσκουμε στο εμπόριο. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες μαρουλιού; Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μαρουλιού για να καλλιεργήσουμε ανάλογα τις προτιμήσεις μας. Η πιο διαδεδομένη ποικιλία μαρουλιού είναι η «ρομάνα» την οποία προτιμούν οι περισσότεροι ερασιτέχνες καλλιεργητες. Ωριμάζει περίπου σε 2-2,5 μήνες και χαρακτηρίζεται από όρθια ανάπτυξη ύψους 20-25 εκατοστών, με στενόμακρα φύλλα σκουροπράσινου χρώματος, πολύ νόστιμα και τρυφερά. Μία άλλη γνωστή ποικιλία μαρουλιού είναι η «σαλάτα» μαρούλι, γνωστό και ως «γαλλικό» μαρούλι, που δεν σχηματίζει κλειστή κεφαλή. Το γαλλικό μαρούλι διαθέτει χαλαρά τρυφερά φύλλα και ωριμάζει γρήγορα μέσα σε 55-60 μέρες. Αξίζει να δοκιμάσουμε και τα μαρούλια «βουτύρου» που διαθέτουν λεία τρυφερά φύλλα, κλειστό κεφάλι και μακρά περίοδο ωρίμανσης 3 μηνών. Τα πιο τραγανά φύλλα μαρουλιού τα δίνει το κατσαρό κεφαλωτό μαρούλι, το διάσημο άισμπεργκ (iceberg), που σχηματίζει στρογγυλό κεφάλι και είναι εξαιρετικά διαδεδομένο στη Βόρεια Αμερική. Μία ακόμη ενδιαφέρουσα ποικιλία για να δοκιμάσουμε είναι το κινέζικο μαρούλι που μοιάζει περισσότερο με σπαράγγι και συγκομίζεται για τα στελέχη του βλαστού και όχι για το φύλλωμα του. Να σημειώσουμε ότι εκτός από τις ποικιλιές μαρουλιού με πράσινο φύλλωμα, υπάρχουν και ποικιλίες με κόκκινο φύλλωμα που έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον. Σε τι συνθήκες ευδοκιμεί η καλλιέργεια του μαρουλιού; Το μαρούλι, ως φυτό ψυχρής εποχής, θέλει δροσερό περιβάλλον και καλλιεργείται σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες 14-19°C. Γενικότερα προτιμά ηλιόλουστες θέσεις φύτευσης, αν και αναπτύσσεται ικανοποιητικά και σε ημισκιερές θέσεις. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε υψηλές θερμοκρασίες προκαλείται πρόωρη έκπτυξη του ανθοφόρου βλαστού του μαρουλιού, ενώ σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και παγετό προκαλούνται εγκαύματα στο φύλλωμα. Κάποιες ποικιλίες μαρουλιού είναι πιο ανθεκτικές στις υψηλές θερμοκρασίες ή στην παγωνιά του χειμώνα από άλλες. Για τη φύτευση του μαρουλιού, το ιδανικό έδαφος είναι γόνιμο, δροσερό, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία που να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση. Κι αν το χώμα του κήπου μας δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, μπορούμε να ενσωματώσουμε αρκετή ποσότητα καλοχωνεμένης κοπριάς μαζί με κομπόστ για να βελτιώσουμε το χώμα και να του δώσουμε καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πώς φυτεύουμε και τι λίπασμα χρειάζονται τα μαρούλια; Οι έμπειροι καλλιεργητές ξεκινούν με σπόρο μαρουλιού! Συγκεκριμένα, σπέρνουμε σε σπορεία την επιλεγμένη ποικιλία μαρουλιού, τοποθετώντας τον σπόρο σε βάθος φύτευσης ενός εκατοστού. Είναι σημαντικό να διατηρούμε σχετική υγρασία και κατάλληλη θερμοκρασία στο σπορείο μεταξύ 15-21°C για τη βλάστηση των σπόρων του μαρουλιού. Κι όταν τα νεαρά φυτά μαρουλιού έχουν αναπτύξει τρία–τέσσερα πραγματικά φύλλα, μετά από 3-4 βδομάδες, είναι έτοιμα για τη μεταφύτευση στο χωράφι. Για τους αρχάριους κηπουρούς, προτείνουμε να ξεκινήσούν με έτοιμα φυτά μαρουλιού από φυτώρια τα οποία τοποθετούνται στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης: 30 εκατοστά μεταξύ των φυτών μαρουλιού και περίπου 60 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Κι αν ο κήπος μας έχει πολύ βαρύ χώμα και μαζεύει νερό, υπάρχει λύση! Καλλιεργούμε σε υπερυψωμένα αναχώματα (σαμαράκια) που μας βοηθούν στην καλύτερη αποστράγγιση του νερού. Σχετικά με τη λίπανση του μαρουλιού, ενσωματώνουμε 1-2 κουταλιές της σούπας καλοχωνεμένη κοπριά ή βιολογικό λίπασμα αζώτου, γύρω από τη ρίζα, κάθε 20-30 μέρες. 

Κάθε πότε ποτίζουμε τα μαρούλια; Τα μαρούλια προτιμούν το δροσερό περιβάλλον στο χώμα καθώς έχουν επιφανειακό ριζικό σύστημα. Έτσι, για να διατηρήσουμε το υπόστρωμα τους σχετικά υγρό, απαιτείται τακτικό πότισμα. Η συχνότητα των ποτισμάτων γίνεται υψηλότερη, ίσως και καθημερινή, σε περιόδους που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό είναι απαραίτητο για να διατηρεί το μαρούλι δροσερά και τρυφερά φύλλα που το κάνουν πολύ πιο ελκυστικό και ευχάριστο όταν το τρώμε. Αν παρουσιαστεί έλλειψη νερού, τα φύλλα του μαρουλιού σκληραίνουν, αρχίζουν να πικρίζουν, και αναπτύσσεται πρόωρα το ανθοφόρο στέλεχος. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα στην καλλέργεια του μαρουλιού; Προσοχή στα σαλιγκάρια, τον πιο επικίνδυνο εχθρό του μαρουλιού που τρώει τα φύλλα του. Για την αντιμετώπιση του σαλιγκαριού, χρησιμοποιούμε στάχτη ή λίπασμα φωσφορικού σιδήρου. Η καλλιέργεια του μαρουλιού προσβάλλεται επίσης από την μελίγκρα και τον αλευρώδη, το ενοχλητικό λευκό κουνουπάκι. Για την αντιμετώπιση τους ψεκάζουμε με διαλυμα τριμμένου πράσινου σαπουνιού, διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας σαπούνι σε 1 λίτρο νερό, ή προμηθευόμαστε οικολογικό σκεύασμα αλάτων λιπαρών οξέων από γεωπονικά καταστήματα. 

 Πότε μπορούμε να κόψουμε τα μαρούλια ή φύλλα μαρουλιού; Το μαρούλι είναι έτοιμο περίπου 2-3 μήνες μετά τη μεταφύτευση, όταν έχει διαμορφώσει κεφαλή, ανάλογα την ποικιλία και τις καιρικές συνθήκες. Σε αυτό το στάδιο, διαθέτει τρυφερά φύλλα που δεν πικρίζουν στην γεύση. Μπορούμε να συγκομίσουμε ολόκληρο το φυτό του μαρουλιού κόβοντας το από τη ρίζα με μαχαίρι. Κατά τους χειμωνιάτικους μήνες, μπορούμε επίσης να κόβουμε σταδιακά τα περιφερειακά φύλλα του μαρουλιού που έχουν ήδη μεγαλώσει, αφήνοντας τα κεντρικά να μεγαλώσουν κι άλλο και να τα κόψουμε σε επόμενη συγκομιδή. Προτιμάμε να κόβουμε τα μαρούλια κατά τις πρωινές ώρες, καθώς τότε είναι περισσότερο δροσερά και τρυφερά. Πώς γίνεται η καλλιέργεια μαρουλιού σε γλάστρα στο μπαλκόνι; Εαν δε διαθέτουμε κήπο, μπορούμε να φυτέψουμε μαρούλια σε γλάστρα στο μπαλκόνι! Η καλλιέργεια του μαρουλιού σε γλάστρα δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, αρκεί να προτιμήσουμε μπαλκόνι με δυτική ή ανατολική έκθεση. Χρησιμοποιούμε χαμηλές γλάστρες ή ζαρντινιέρες, βάθους 20-30 εκατοστών, για τη μεταφύτευση, καθώς όπως έχουμε αναφέρει το μαρούλι διαθέτει επιφανειακό ριζικό σύστημα που δεν προχωρά σε βάθος. Προμηθευόμαστε φυτόχωμα κατάλληλο για καλλιέργεια κηπευτικών, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά και τοποθετούμε χαλίκια στην βάση της γλάστρας για καλύτερη αποστράγγιση του χώματος, δηλαδή για να απομακρύνεται ευκολότερα το περιττό νερό. Περισσότερες πληροφορίες για την καλλιέργεια μαρουλιού σε γλάστρα, υπάρχουν στο αναλυτικό άρθρο που έχουμε δημοσιεύσει. 

 Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια του μαρουλιού To μαρούλι μπορεί να συγκαλλιεργηθεί και να δώσει εξαιρετική παραγωγή, αν φυτευτεί μαζί με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω κηπευτικά: λάχανο, κουνουπίδι, καρότο, παντζάρι, κρεμμύδι, σκόρδο, πράσο, αγγούρι, φασόλια και φραούλα.