Τροφές για κότες

Η κότα πρέπει να φάει 8 έως 10 οκάδες τροφή για να μας δώσει μία οκά ζωντανό βάρος ή μία οκά αυγά δηλαδή 20-25 αυγά, εκτός όμως αυτού μέσα στη τροφή που θα δώσουμε στις κότες μας, οι λευκωματώδεις ουσίες πρέπει να βρίσκονται σε αναλογία 16-18 %.Κατά διαφόρους υπολογισμούς και δοκιμές στις πρώιμες ράτσες ορνίθων δηλαδή σ’ εκείνες που μεγαλώνουν γρήγορα, η τροφή που χρειάζεται για να γίνει μία οκά κρέατος διαφέρει αναλόγως με την ηλικία των κοτών.Τις πρώτες δεκαπέντε ημέρες το βάρος της κότας αυξάνει κατά 4 γραμμάρια την ημέρα τρώγοντας 10 γραμμάρια σπόρους.
Κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο το βάρος αυξάνει κατά 10 γραμμάρια με τροφή 30 γραμμάρια σπόρους την ημέρα.
Το δεύτερο μήνα η αύξηση είναι 15 γραμ. με τροφή 55 γραμμάρια.Τον τρίτο μήνα η αύξηση είναι 20 γραμ. με τροφή 80 γραμ. την ημέραΜετά τον τρίτο μήνα η πουλάδα τρώει επίσης 80 γραμμάρια σπόρους την ημέρα αλλά η αύξηση του βάρους της δεν είναι πλέον 20 γραμμάρια κάθε ημέρα παρά μόνο δεκαπέντε και βαθμηδόν λιγοστεύει η αναλογία. Μ’ άλλα λόγια οι κότες υπόκεινται στον ίδιο φυσιολογικό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο όσο τα ζώα είναι νέα, τόσο και μεγαλώνουν γρηγορότερα και τόσο η τροφή που χρειάζεται για να κάνουν μία οκά βάρος είναι λιγότερη. Για τον πτηνοτρόφο έχει μεγάλη σημασία να ξέρη πότε σταματά η αύξηση του βάρους των ορνίθων, που τρέφει και πότε δεν έχει πλέον κέρδος να διατηρεί πετεινάρια και πουλάδες που προορίζει για το κρέας τους.
Γενικώς έχει παρατηρηθεί ότι οι πετεινοί μεγαλώνουν γρηγορότερα διότι όχι μόνο τρώνε περισσότερο από τις πουλάδες αλλά ωφελούνται και περισσότερο από τις τροφές που τρώνε.Τροφές για κότεςΟι τροφές που δίνουμε στις κότες αναλόγως με την προέλευσή τους ξεχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

Σε τροφές ζωικές όπως είναι τα σκουλήκια, το κρέας, το κρεατάλευρο, το ψαράλευρο, το αίμα, το γάλα, το τυρόγαλο, οι ακρίδες κ.λ.π.

Οι φυτικές τροφές είναι οι διάφοροι σπόροι, το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι, ο σπόρος του ηλίου, το κεχρί, ο λιναρόσπορος, το καναβούρι, η πατάτα, το χλωρό χορτάρι τα διάφορα λαχανικά κλπ.

Οι μεταλλικές τροφές δηλαδή τα άλατα είναι το κοκκαλάλευρο, το στρειδάλευρο, τα κελύφη των αυγών, οι διάφορες πετρίτσες που καταπίνουν κλπ.

Πως θα βρούμε τις διάφορες τροφές των οποίων έχουν ανάγκη οι κότεςΟι κότες που διατηρούνται ελεύθερα στα χωράφια και τούς κάμπους βρίσκουν σκουλήκια και σαλιγκαράκια, με τα οποία εξασφαλίζουν ένα μέρος των λευκωματωδών ουσιών και των αλάτων, των οποίων έχουν ανάγκη. Για τις κότες όμως που διατηρούνται περιορισμένες θα έπρεπε να δώσουμε κρεατάλευρο ή ψαράλευρο. Οι τροφές αυτές θα μπορούσαν να γίνουν και στον τόπον μας αλλά προς το παρόν εισάγονται από το εξωτερικό και στοιχίζουν πολύ.Αντί αυτών μπορούμε να δίδουμε αίμα και κοκκαλάλευρο, τα οποία μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας.Για να κάνουν αλεύρι αίματος μερικοί ακολουθούν το εξής σύστημα.- προμηθεύονται αίμα από τα σφαγεία, το βάζουν στον φούρνο και αφού πήξει και ψηθεί, το περνούν από την μηχανή του κιμά και το μεταχειρίζονται. Το αίμα αυτό μπορούμε να διατηρήσομε πέντε έως δεκαπέντε ημέρες αναλόγως με την εποχή του έτους. Το αίμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ώμο ανακατεμένο και με άλλες τροφές.Αντί κρεαταλεύρου θα μπορούσαμε να δώσουμε στις κότες και έντερα ωμά ή βρασμένα στο ζουμί των οποίων ανακατεύομε πίτυρα και διάφορα άλευρα για να κάνουμε τα μίγματα, τα οποία θα αναφέρουμε. Από το εξωτερικό φέρνουν επίσης στρειδάλευρο ενώ αυτό είναι εύκολο να γίνει στην Ελλάδα, διότι στις ακροθαλασσιές υπάρχουν πολλά στρειδότσουφλα, τα οποία θα μπορούσαμε να κοπανίσουμε και να ανακατέψουμε στη τροφή των ορνίθων μας. Το κοκκαλάλευρο γίνεται πολύ εύκολα, στα καταστήματα που πωλούν είδη για πτηνοτρόφους υπάρχουν μηχανές για το άλεσμα κόκαλων.Ως προς τις άλλες τροφές μπορούμε να τις βρούμε στο εμπόριο, ή να τις παραγάγουμε στο κτήμα μας.Για να συγκρίνουν τις τροφές τη μία με την άλλη εξέτασαν με πόσο άμυλο αντιστοιχούν εκατό μέρη των διαφόρων τροφών, δηλαδή όταν λέγουμε ότι η θρεπτική αξία του καλαμποκιού είναι 82 του αμύλου, υπό αυτό εννοούμε ότι εκατό μέρη καλαμποκιού έχουν την ίδια αξία την οποία έχουν και 82 μέρη αμύλου (νισεστέ).Με τον πίνακα αυτόν μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε εάν η τροφή που δίνουμε στις κότες μας έχει στη πρέπουσα αναλογία τις λευκωματώδεις ουσίες.

Είδος τροφής

Λευκωματώδεις ουσίες %

Αξία σε άμυλο

%

Σιτάρι

10

70

Βρώμη

7,2

60

Κριθάρι

7

65

Σίκαλη

9

70

Καλαμπόκι

6,6

82

Κεχρί

7,5

60

Σπόρος σκουποχόρτου

4

65

Πίτυρα

9

42

Τριφύλλι χλωρό

1,5

9

Τριφύλλι ξηρό

7,5

32

Βαλανίδια χωρίς τσέφλιο

5

75

Φοινικόπητα

13

70

Σησαμόπητα

35

80

Κρεατάλευρο

63

90

Ψαράλευρο χωρίς πάχος

44

44

Αίμα ξηρό

70

70

Άλευρα αναλόγως με

τους σπόρους

Η ποσότητα της τροφής που θα δώσουμε στις κότες διαφέρει αναλόγως με την ηλικία, το βάρος του σώματός των, την παραγωγικότητά τους και το πτηνοτροφικό σύστημα που εφαρμόζεται. Εάν δηλαδή το πτηνοτροφικό σύστημα είναι ελεύθερο και οι κότες γυρίζουν στους αγρούς και βόσκουν η τροφή τους είναι απλουστέρα, εάν τουναντίον τις έχουμε περιορισμένες η τροφή που θα χρειαστεί να δώσουμε θα είναι περισσότερη.Κατωτέρω θα αναφέρουμε, ως παράδειγμα διάφορα σιτηρέσια ορνίθων. Τα σιτηρέσια αυτά δεν είναι υποχρεωτικά, κατά τις τροφές που θα ήταν δυνατό να βρεθούν είναι δυνατόν να αλλάξει και η σύνθεση των, πάντως όμως καθώς αναφέραμε και προηγουμένως η περιεκτικότητα των τροφών που θα δώσουμε στις κότες σε λευκωματώδεις ουσίες θα είναι 16-18 περίπου τοις εκατό. Για να βρούμε τι αναλογία σε λευκωματώδεις ουσίες έχει μία τροφή που δίνουμε στις κότες λογαριάζομε με τη βοήθεια του ανωτέρου πίνακα πόσες λευκωματώδεις ουσίες περιέχει και πόση θρεπτική αξία σε άμυλο. Το ποσό των λευκωματωδών ουσιών πρέπει να είναι σε αναλογία 16-18 περίπου τοις εκατό της θρεπτικής αξίας.Σιτηρέσια δια νεοσσούςΣ’ ένα μεγάλο πτηνοτροφείο του εξωτερικού δίδουν το έξης σιτηρέσιο στους νεοσσούς.
Τις πρώτες 36 ώρες μετά τη εκκόλαψη καμία τροφή.
Την δευτέρα ημέρα ψωμί μπαγιάτικο μαύρο τριμμένο δύο φορές την ημέρα, τρίτη και τετάρτη μέρα ψωμί μπαγιάτικο μουσκεμένο με νερό ή γάλα 4 φορές.

Ημέρες

Πίτουρα χοντρά

Πίτουρα ψιλά

Αλεύρι τριφυλλιού

Αλεύρι βρώμης

Αλεύρι καλαμποκιού

Κρεατά-

λευρο

Κοκαλά-λευρο

5^η-9^η

50

–

30

10

10

–

–

10^η-14^η

45

–

25

10

10

5

5

2^ο δεκ.

40

10

20

10

10

5

5

2^ομήνα

25

15

15

15

15

10

5

3^ομήνα

25

20

10

10

15

10

5

4^ομήνα

20

30

10

10

10

15

5

Έκτος των ανωτέρω μιγμάτων δίδεται και σιτάρι σπασμένο, το οποίο σκορπίζουν στο πάτωμα. Τα μίγματα ανακατεύονται με νερό ή αποβουτυρωμένο γάλα. Έκτος των μιγμάτων εάν οι νεοσσοί δεν βγαίνουν έξω για να βοσκήσουν δίνεται ψιλοκομμένο χλωρό χορτάρι.
Είναι απαραίτητο, όπως τα μίγματα γίνονται, όταν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσουμε χωρίς να παραμείνουν, διότι αλλοιώνονται γρήγορα.Ένας άλλος πτηνοτρόφος δίδει μέχρι του τρίτου μηνός, μόνο αλεύρι βρώμης. Στα πετειναράκια, τα όποια παχαίνει δίδει μίγματα από αλεύρι κριθαριού, καλαμποκιού και λίγο κοκαλάλευρο. Στις μεγάλες κότες δύο γεύματα, εκ των οποίων το ένα σπόροι δηλαδή σιτάρι κλπ. 30-35 γραμμάρια την ημέρα για κάθε κότα και μίγμα υγρό καμωμένο από πίτυρα.

Πίτυρα

40

Αλεύρι κριθαριού

20

Αλεύρι καλαμποκιού

20

Αλεύρι τριφυλλιού

10

Κρεατάλευρο

10

Οι σπόροι δίδονται το πρωί πολύ ενωρίς, ενώ το μίγμα το βράδυ, τούτο δίδεται πάντα υγρό υπό τον όρο να μη είναι λασπιάρικο, παρά να είναι ως χονδρός άμμος, ο οποίος δεν κολλά στα χέρια. Το μίγμα που αναφέραμε σε ξηρά κατάσταση δίδεται 50-70 γραμμάρια κατά κότα. Έκτος όμως των τροφών αυτών οι κότες βόσκουν και όταν είναι περιορισμένες δίδεται και χλωρό χορτάρι.Σιτηρέσια για γεννώσες κότες

Πίτυρα

30

Πατάτες ψημένες

40

Τριφύλλι ξηρό

10

Κρεατάλευρο

10

Κοκκαλάλευρο

5

Έκτος της τροφής αυτής εις μίγμα υγρό, σκίβαλα 60 γραμμάρια κατά κότα και χλωρό χορτάρι στην βοσκή.Άλλοι πτηνοτρόφοι συνηθίζουν την εξής τροφή:

Πίτυρα χονδρά

500

Τριφύλλι ψιλοκομμένο

500

Σιτάρι ή καλαμπόκι

1000

Αίμα

500

Το τριφύλλι και ο καρπός μουσκεύονται επί 6 ώρες μέσα σε νερό και μετά βράζονται επί μισή ώρα. Αφού βράσουν ανακατεύονται τα πίτυρα και το αίμα. Το μίγμα αυτό δίδεται πρωί της εννιά και αφήνεται στη διάθεση των ορνίθων μέχρι τη τετάρτη βραδυνή. Εάν δεν περισσεύσει έως την ώρα αυτή τροφή, την επαύριον η ποσότητα η οποία θα διανεμηθεί αυξάνεται.Ως φαίνεται και από τα ανωτέρω μίγματα ή τροφή της κότας μπορεί να αλλάζει αρκετά.Ένα άλλο σιτηρέσιο το όποιον έχει χρησιμοποιηθεί είναι το εξής:

Βαλανίδι ξηρό και ξεφλουδισμένο

30

Αίμα ξηρό κοπανισμένο

15

Πίτυρα

15

Αλεύρι καλαμποκιού

15

Σπόρος σκουποχόρτου αλεσμένος

25

Στρειδάλευρο (κοπανισμένα κοχλίδια)

5

Στις κότες που αλλάζουν τα πτερά των δίδουν μέσα στην τροφή των μισή κουταλιά της σούπας πίτας λιναροσπόρου.
Η ποσότητα της τροφής που θα δώσουμε σε κότες περιορισμένες κυμαίνεται από 25 μέχρι 40 δράμια την ημέρα. Στην ποσότητα αυτήν δεν συμπεριλαμβάνεται το χλωρό χορτάρι, το οποίο πρέπει να είναι άφθονο.
Δύο γεύματα την ημέρα είναι αρκετά το ένα από τα γεύματα είναι συνήθως υγρό μίγμα και το άλλο διάφοροι σπόροι ή σκύβαλα.
Τον χειμώνα όταν δεν έχουμε χλωρό χορτάρι δίνουμε λάχανα, παντζάρια και εάν λείπουν και αυτά δίνουμε ξεφυτρωμένο κριθάρι ή βρώμη. Για τις γεννώσες κυρίως το χλωρό χορτάρι είναι απαραίτητο, για να έχουν ξεφυτρωμένους καρπούς για τις κότες χρησιμοποιούνΙδικές εταζέρες με συρτάρια, μέσα στα όποια τοποθετείται ο σπόρος του οποίου επιδιώκεται το ξεφύτρωμα. Τα συρτάρια αυτά έχουν βάθος 6-8 πόντους μάκρος και φάρδος ανάλογο με τις κότες διότι ένα συρτάρι ξεφυτρωμένος σπόρος υπολογίζεται για μία ημέρα, υπάρχουν δε εις την εταζέρα αυτή επτά συρτάρια ένα για κάθε ημέρα. Κάθε ημέρα ξοδεύεται ο ξεφυτρωμένος σπόρος ενός συρταριού και γεμίζεται και πάλι το ίδιο συρτάρι για να ξεφυτρώσει. Ο πάτος των συρταριών είναι καμωμένος από λαμαρίνα τρυπημένη και επάνω σ’ αυτήν υπάρχει συρματόπλεγμα για να μη πέφτει ο σπόρος. Βάζομε πρώτα την βρώμη ή το κριθάρι σε νερό και τα αφήνουμε μία νύκτα για να μουσκέψουν καλά, το πρωί τα τοποθετούμε στην εταζέρα, η οποία μένει σε μέρος ξεστό με θερμοκρασία 16-18 βαθμών Κελσίου. Πολλές φορές όμως αντί απλών εταζερών χρησιμοποιούνται ειδικά ντουλάπια, τα οποία ζεσταίνονται με ένα μακγαλάκι.Η πάχυνση των πουλερικώνΣυστηματική πάχυνση των πουλερικών γίνεσαι σπανίως στην Ελλάδα. Στα χωριά μας τα πουλερικά παχαίνουν κυρίως το φθινόπωρο, οπότε λόγου του αλωνισμού η τροφή είναι σχετικώς άφθονη. Τα περισσότερα πουλερικά που πωλούνται στην αγορά είναι συνήθως αδύνατα.
Η καλύτερη εποχή προς πάχυνση είναι λίγο πριν αρχίσουν να εκδηλώνονται οι γεννητικές ορμές. Την εποχή αυτή τα πετειναράκια και οι πουλάδες παχαίνουν γρηγορότερα και με λιγότερη σχετικώς τροφή. Η πάχυνση γίνεται κατά διαφόρους τρόπους. Στο φυσικό σύστημα οι κότες που προορίζονται προς πάχυνση τρέφονται με πολύ τροφή, καλλίτερα όμως αποτελέσματα δίδει η υποχρεωτική πάχυνση, διότι οι κότες στην αρχή δέχονται με ευχαρίστως την τροφή, δεν αργεί όμως να έρθει ο κόρος, οπότε είναι ανάγκη να τις τρέφουμε αναγκαστικώς.
Στο αναγκαστικό αυτό σύστημα οι κότες διατηρούνται μέσα σε κλούβες στενές και η τροφή δίδεται μέσα σε ταΐστρες, οι οποίες κρέμονται μπροστά στις κλούβες. Όταν όμως η πάχυνση προχωρήσει τότε η τροφή δίδεται αναγκαστικώς, κάποτε μάλιστα η τροφή δίνεται με αυτό τον τρόπο.Στις αρχές η τροφή πρέπει να είναι λίγη, διότι οι κότες μπορούν να πάθουν δυσπεψία, η οποία επιδρά δυσμενώς στην πάχυνση. Η τροφή συνίσταται οπό υγρά μίγματα καμωμένα από άλευρα κριθαριού ή καλαμποκιού και δίδεται σε κατάσταση ζύμης και σε κομμάτια τριών πόντων μάκρος και ενός φάρδους ή σε κατάσταση κουρκουτιού ή πηχτής γιαούρτης, οπότε δίδεται με το χωνί. Χρησιμοποιούνται σε πολλά παχυντήρια ιδιαίτερα εργαλεία, με τα οποία τρέφονται οι υπό πάχυνση κότες. Η πάχυνση διαρκεί το πολύ τρεις εβδομάδες. Άλλωστε δεν συμφέρει να διαρκέσει και περισσότερο. Με το αναγκαστικό σύστημα της παχύνσεως κατορθώνουν να δίδουν στην κότα διπλασία τροφή από εκείνην πού θα ήτο διατεθειμένη να φάγει όταν τρέφεται ελεύθερα, δηλαδή μέχρι 50 έως 60 δράμια ξηρά τροφή.
Καλά αποτελέσματα δίνει το αλεύρι καλαμποκιού αλλά προς το τέλος της παχύνσεως πρέπει να δίδουμε αντί αλεύρι καλαμποκιού, κριθαράλευρο, το οποίο κάνει νοστιμότερο και σφικτότερο κρέας.Οι τροφές τίθενται σε ταΐστρες, οι οποίες μένουν εμπρός στα κλουβιά και βγαίνουν πολύ εύκολα για να καθαρισθούν. Όταν τελείωση η πάχυνση καθαρίζονται και απολυμαίνονται τελείως πριν εισαχθούν νέες κότες για πάχυνση.
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίδεται επίσης εις την υγιεινή κατάσταση των πουλερικών που τίθενται υπό πάχυνση διότι είναι εύκολο να εισαχθούν κότες προσβεβλημένες από κολλητικές αρρώστιες και να προκληθούν μεγάλες ζημίες.Μεγάλα παχυντήρια διατηρούν στην Β. Αμερική και σε άλλα κράτη της Ευρώπης. Τα παχυντήρια αυτά χρησιμοποιούν ιδιαιτέρους εμπειροτέχνες, των οποίων η κυρία απασχόληση είναι να χωρίζουν σε κατηγορίες τα πουλερικά πού εισάγονται αναλόγως με την σωματική τους κατάσταση. Προτιμότερες και επικερδέστερες είναι οι κότες οι οποίες όταν εισάγονται στα παχυντήρια να είναι σε καλή σχετικώς σωματική κατάσταση, διότι αυτές παχαίνουν σχετικώς γρηγορότερα και το κέρδος είναι μεγαλύτερο.
Καλά αποτελέσματα δίδουν υγρά μίγματα καμωμένα με διάφορα άλευρα και νερό ή κατά προτίμηση με γάλα ή τυρόγαλα, για τον λόγο αυτό τις κότες που βγαίνουν από τα παχυντήρια αυτά συνηθίζουν να τις ονομάζουν κοτόπουλα του γάλακτος.Πάχυνση νεοσσώνΣε ένα δωμάτιο 2 μέτρων φάρδους με 3 μάκρος μπορεί να εξασφαλισθεί η πάχυνσης 600 περίπου νεοσσών, μερικοί μάλιστα διατείνονται, ότι σε δωμάτια των διαστάσεων αυτών είναι δυνατόν να παχύνουν μία δυο χιλιάδες μικρών πουλιών. Η πάχυνση διαρκεί 4-7 εβδομάδες και στο τέλος της παχύνσεως τα πουλάκια έχουν μέγεθος και βάρος περιστεριών. Τα πουλάκια Αμβούργου έχουν μία περίεργη γεύση λόγου του τρόπου της διατροφής τους, η οποία αρέσει σε πολλούς μπλαζέ των μεγαλουπόλεων της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα δεν διαδόθηκε ακόμη η πάχυνση των νεοσσών. Καλά αποτελέσματα για την πάχυνση δίδουν κυρίως νεοσσοί προερχόμενοι από κότες καλές με πετεινούς της ράτσας των παλαιστών.Αναλογία κρέατοςΗ ποσότητα κρέατος σε σύγκριση με το ζωντανό βάρος στις κότες διαφέρει αναλόγως με την σωματική κατάσταση. Στις αδύνατες κότες το κρέας είναι σχετικώς λιγότερο ενώ το αντίθετο συμβαίνει στις παχιές. Η αναλογία κυμαίνεται μεταξύ 70 και 80%.Κατά το περί ορνιθοκομίας γαλλικό σύγγραμμα του η αναλογία κρέατος κοκάλων κλπ. στις κότες είναι εξής:

Αναλογία κρέατος

Κότα αδύνατη

Κότα παχιά

Καπόνι

Ζωντανό βάρος

1.200 γρ

1.850 γρ

4.000 γρ

Κρέας

53%

66%

74.5%

Κόκκαλα

17%

9%

5.5%

Λίπος

4%

7%

9%

Φτερά

6%

4.5%

2.75%

Αίμα και έντερα

19%

12%

7%

Φύρα (εξάτμιση κ.λ.π.)

1%

1.5%

1.25%