Εργασίες στο αμπέλι την άνοιξη και το καλοκαίρι

Τα ανοιξιάτικα και καλοκαιρινά κλαδέματα στο αμπέλι ονομάζονται και χλωρά, αφού αφορούν τους νέους χλωρούς βλαστούς που αναπτύσσονται την άνοιξη. Ο στόχος όλων αυτών των επεμβάσεων δεν είναι άλλος από την αύξηση και τη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής. Τα χλωρά κλαδέματα του αμπελιού είναι το βλαστολόγημα, το κορυφολόγημα, το ξεφύλλισμα, το αραίωμα ταξιανθιών, άγουρων σταφυλιών ή τμημάτων τους και μεμονωμένων άγουρων ραγών  και η χαραγή ή δακτυλίωση όπως αλλιώς λέγεται.

Με το κλάδεμα καρποφορίας (που γίνεται ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία από το Φεβρουάριο μέχρι τα μέσα Μαρτίου) κάθε καρποφόρος βλαστός έχει κλαδευτεί ώστε να έχει πάνω του δύο οφθαλμούς (τους δύο πιο κοντά στη βάση του), εκτός από τις ποικιλίες που οι γόνιμοι οφθαλμοί είναι μετά τον 3^ο ή 4^ο από τη βάση του βλαστού οπότε διατηρούνται 3 ή 4 οφθαλμοί (αφού ο 1ος ή ο 1ος και ο 2ος είναι άγονοι). Την άνοιξη, από κάθε οφθαλμό θα εκπτυχθεί ένας βλαστός. Οι βλαστοί του αμπελιού ονομάζονται κληματίδες και έτσι ο βλαστός που θα προκύψει από τον πάνω οφθαλμό λέγεται καρποφόρα κληματίδα και ο βλαστός που θα προκύψει  από τον κάτω οφθαλμό ονομάζεται κληματίδα αντικατάστασης και θα δώσει τη βλάστηση της επόμενης χρονιάς.

Βλαστολόγημα στο αμπέλι

Το βλαστολόγημα είναι καλοκαιρινή εργασία που μπορεί να αρχίσει από τα μέσα της άνοιξης, ανάλογα με την ανάπτυξη του αμπελιού. Διενεργείται με το χέρι και πρέπει να γίνει την κατάλληλη στιγμή, όταν έχουν αρχίσει να ξεχωρίζουν οι ταξιανθίες αλλά πριν την άνθιση. Συνήθως το αμπέλι είναι σε αυτό το στάδιο τον Απρίλιο – Μάιο, οι βλαστοί έχουν μήκος 15-35 cm και τουλάχιστον 5 φύλλα ο καθένας. Στις πολύ ζωηρές ποικιλίες μπορεί να χρειαστεί και δεύτερο βλαστολόγημα.

Ο βασικός στόχος του βλαστολογήματος είναι να μειώσει τη βλαστική ανάπτυξη των κληματίδων ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ωρίμανση των τσαμπιών. Οι κληματίδες για την ανάπτυξή τους καταναλώνουν νερό και θρεπτικά στοιχεία. Διατηρώντας μόνο αυτές που πραγματικά χρειάζονται, το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία που θα κατανάλωναν είναι  στη διάθεση των τσαμπιών για να δημιουργηθούν και να ωριμάσουν τα σταφύλια.

• Όταν το βλαστολόγημα γίνεται σωστά, διευκολύνει και το κλάδεμα του επόμενου χρόνου. Επιπλέον δημιουργεί καλύτερες συνθήκες φωτισμού και αερισμού στο εσωτερικό των φυτών, με αποτέλεσμα την καλύτερη ανάπτυξη των σταφυλιών.
• Το βλαστολόγημα πρέπει να γίνεται από έμπειρο εργάτη που να ξέρει καλά το κλάδεμα του αμπελιού και να μπορεί να προβλέπει για την αντικατάσταση των βραχιόνων και των καρποφόρων κληματίδων, καθώς και τα κενά που θα χρειαστεί να καλυφθούν την επόμενη χρονιά. Ακόμα μεγαλύτερη προσοχή απαιτείται για τα αμπέλια που έχουν πληγεί από παγετό ή χαλάζι.
• Το βλαστολόγημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επιτραπέζιες ποικιλίες σταφυλιού όπως η Κορινθιακή σταφίδα και η Σουλτανίνα.  

Πως γίνεται το βλαστολόγημα στο αμπέλι

Το βλαστολόγημα έχει τρία βασικά στάδια: Πρώτα αφαιρούνται οι λαίμαργοι βλαστοί που έχουν εκπτυχθεί από λανθάνοντες οφθαλμούς στον κορμό του αμπελιού. Μετά αφαιρούνται οι βλαστοί που εκπτύσσονται στους βραχίονες και κάτω από την κληματίδα αντικατάστασης. Τέλος διενεργείται το βλαστολόγημα στους καρποφόρους οφθαλμούς.

Ο τρόπος που γίνεται το βλαστολόγημα εξαρτάται από το πώς διαμορφώνεται η καρποφορία πάνω στις κληματίδες του βλαστού. Έτσι:

• Όταν η κληματίδα αντικατάστασης δεν έχει ταξιανθίες (τσαμπιά), είναι δηλαδή στείρα, βλαστολογείται ώστε να έχει μήκος 50-60 cm.
• Όταν η καρποφόρα κληματίδα είναι στείρα αφαιρείται από τη βάση της, καθώς δεν έχει να προσφέρει κάτι και καταναλώνει θρεπτικά συστατικά και νερό.
• Όταν και οι δύο κληματίδες είναι στείρες, η καρποφόρα (πάνω) κληματίδα αφαιρείται και η κληματίδα αντικατάστασης (κάτω) βλαστολογείται ώστε να έχει μήκος 50-60 cm.
• Όταν και οι δύο κληματίδες έχουν ταξιανθίες, γίνεται κορυφολόγημα και όχι βλαστολόγημα.

Κατά το βλαστολόγημα αφαιρούνται και οι έλικες που έχουν αναπτυχθεί στους βλαστούς. Η αφαίρεση των ελίκων δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά τους σκοπούς του βλαστολογήματος, απλά γίνεται για να είναι πιο εύκολη η υποστύλωση των βλαστών  στα σωστά σημεία και να μην στηρίζονται οι βλαστοί αυθαίρετα στα σύρματα.

Κορυφολόγημα στο αμπέλι

Την άνοιξη όταν το αμπέλι ανθίζει, δημιουργείται ανταγωνισμός ανάμεσα στη βλάστηση που αναπτύσσεται στην κορυφή των βλαστών και στις ταξιανθίες, σε ότι αφορά το νερό και τα θρεπτικά συστατικά. Σε αυτό τον ανταγωνισμό επικρατεί η αυξανόμενη κορυφή, η οποία μεγαλώνει ταχύτατα εμποδίζοντας την ανάπτυξη των ταξιανθιών και επομένως των καρπών. Πολλές φορές η ανάπτυξη της κορυφής οδηγεί σε πτώση των ανθέων ή και των ανώριμων ραγών. Αυτό που επιτυγχάνεται με το κορυφολόγημα είναι η απομάκρυνση της κορυφής από τους βλαστούς, ώστε το νερό και τα θρεπτικά συστατικά να διατεθούν στις ταξιανθίες.

Οι στόχοι του κορυφολογήματος είναι από τη μία η αύξηση της παραγωγής του αμπελιού και από την άλλη η ομοιόμορφη ανάπτυξη των βλαστών του. Με το κορυφολόγημα επιτυγχάνεται αύξηση της παραγωγής γιατί:

• Τα τσαμπιά τρέφονται καλύτερα
• Μειώνεται η πτώση των ανθέων
• Γίνεται καλύτερη καρπόδεση, αφού μειώνεται η πτώση των ανώριμων καρπών

Πότε γίνεται το κορυφολόγημα στο αμπέλι.

Το πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για το κορυφολόγημα εξαρτάται από τον τελικό στόχο της εργασίας.

• Έτσι όταν επιδιώκεται να μειωθεί η πτώση των ανθέων (υπάρχουν ποικιλίες που ανθορροούν εντονότερα  από άλλες), το κορυφολόγημα γίνεται λίγο πριν την άνθηση.
• Όταν επιδιώκεται η αύξηση του μεγέθους των ραγών, το κορυφολόγημα γίνεται όταν αρχίζουν τα σταφύλια να ωριμάζουν ή όπως αλλιώς λέγεται όταν αρχίζει το γυάλισμα.

Συνήθως στο κορυφολόγημα αφαιρούμε την κορυφή αφήνοντας 2-5 καλά σχηματισμένα φύλλα πάνω από το τελευταίο τσαμπί του βλαστού. Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελέσει γενικό κανόνα καθώς το πόσα φύλλα πρέπει να μένουν πάνω από το τελευταίο τσαμπί εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της κάθε ποικιλίας (π.χ. τη ζωηρότητά της ή την τάση που έχει να ρίχνει τα άνθη).

Το κορυφολόγημα είναι συνήθως χειρονακτική εργασία, σε μεγάλους όμως αμπελώνες μπορεί να γίνει και μηχανικά, αρκεί τα αμπέλια να είναι μορφωμένα σε γραμμικά σχήματα.

Ξεφύλλισμα στα αμπέλια

Ο βασικός στόχος του ξεφυλλίσματος δεν είναι η αύξηση της παραγωγής αλλά η αύξηση της ποιότητας των σταφυλιών. Με το ξεφύλλισμα δημιουργούνται στο εσωτερικό του αμπελιού καλύτερες συνθήκες φωτισμού και αερισμού με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η ποιότητα των σταφυλιών και ειδικά το χρώμα τους. Παράλληλα ο σωστός αερισμός εξασφαλίζει και κάποια προστασία από μυκητολογικές και εντομολογικές προσβολές. Το ξεφύλλισμα εφαρμόζεται, ανάλογα με την ποικιλία και την περιοχή, όταν τα τσαμπιά αρχίζουν να ωριμάζουν ή λίγο πριν την τελική τους ωρίμανση. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται ξεφύλλισμα στις αρχές της άνοιξης που ακόμα αναπτύσσονται οι κληματίδες. Σε αυτό το στάδιο θα αφαιρεθούν φύλλα που φωτοσυνθέτουν με αποτέλεσμα να μειωθεί η φωτοσυνθετική ικανότητα του αμπελιού και να μειωθεί η παραγωγή.

Κατά το ξεφύλλισμα αφαιρούνται αρχικά τα μικρά φύλλα, τα κακοσχηματισμένα και αυτά που βρίσκονται κάτω από το πρώτο τσαμπί κάθε βλαστού. Στην Ελλάδα το ξεφύλλισμα γίνεται κυρίως στις επιτραπέζιες ποικιλίες σταφυλιού και στις ποικιλίες σταφιδοποιίας. Πολλές φορές είναι απαραίτητα περισσότερα από ένα ξεφυλλίσματα.

Το υπερβολικό ξεφύλλισμα μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να προκληθούν στις ρόγες εγκαύματα από τον ήλιο.

Αραίωμα ταξιανθιών, άγουρων σταφυλιών ή τμημάτων τους και μεμονωμένων άγουρων ραγών

Με αυτό το χλωρό κλάδεμα εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι μειώνεται η παραγωγή. Ουσιαστικά όμως βελτιώνεται η ποιότητα των σταφυλιών σε ότι αφορά το μέγεθος, το βάρος, τη μορφή και το χρώμα τους.

Το αραίωμα των ταξιανθιών συνιστάται κυρίως για τις επιτραπέζιες ποικιλίες που σε καρποφόρο βλαστό έχουν 2-3 ταξιανθίες και τις ποικιλίες σταφιδοποιίας.  Το αραίωμα γίνεται αμέσως μετά την εμφάνιση των ταξιανθιών και αποσκοπεί στο να μειωθεί το ποσοστό των ανθέων που πέφτει. Επιπλέον με την εργασία αυτή εξασφαλίζονται περισσότερα θρεπτικά συστατικά στις ανθοταξίες που μένουν στο αμπέλι, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το βάρος και το μέγεθος των ραγών. 

Το αραίωμα των άγουρων τσαμπιών συνιστάται τόσο σε ποικιλίες επιτραπέζιες και σταφιδοποιίας, όσο και σε ποικιλίες οινοποιίας που είναι πολύ παραγωγικές. Το αραίωμα γίνεται αμέσως μετά την καρπόδεση και στόχο έχει να βελτιωθεί η ποιότητα των σταφυλιών που παραμένουν στο αμπέλι. Επιπλέον με αυτό το αραίωμα μπορεί να εξασφαλιστεί και η ομοιόμορφη ωρίμαση των σταφυλιών.

Στο αραίωμα τμήματος των άγουρων σταφυλιών αφαιρείται το κάτω τμήμα του τσαμπιού έτσι ώστε κάθε τσαμπί να έχει 4-8 κύριες διακλαδώσεις. Το μειονέκτημα αυτής της πρακτικής είναι ότι αλλοιώνεται η μορφή του τσαμπιού. Με αυτό το αραίωμα επιτυγχάνεται η αύξηση του μεγέθους των ραγών. Επιπλέον βελτιώνεται το χρώμα του και μειώνονται οι πιθανότητες να δημιουργηθούν μικρές ράγες.

Στο αραίωμα μεμονωμένων άγουρων ραγών οι ανεπιθύμητες ρόγες αφαιρούνται με ειδικά ψαλίδια μετά την καρπόδεση. Είναι η πιο σπάνια από τις τεχνικές αραιώματος και πραγματοποιείται μόνο σε επιτραπέζιες ποικιλίες που έχουν μεγάλη εμπορική αξία και δημιουργούν πολύ πυκνά τσαμπιά ή τσαμπιά με ρόγες διαφορετικών μεγεθών.

Χαραγή ή δακτυλίωση στο πρέμνο

Είναι το πιο δύσκολο στην εφαρμογή χλωρό κλάδεμα αλλά και αυτό που γίνεται πιο σπάνια. Οι στόχοι του είναι και πάλι το καλύτερο δέσιμο των σταφυλιών, η πιο γρήγορη ωρίμανση και η επίτευξη της καλύτερης δυνατής ποιότητας. Η χαραγή γίνεται μετά την άνθιση αλλά πριν την ωρίμανση των σταφυλιών. Σε αυτό το κλάδεμα αφαιρείται ένας δακτύλιος από τον κορμό, τους βραχίονες ή τις κληματίδες, ο οποίος έχει πλάτος 3-8 mm και πάχος τέτοιο ώστε λίγο μεγαλύτερο από το πάχος του φλοιού του αμπελιού. Με αυτή τη διαδικασία οι υδατάνθρακες του αμπελιού παραμένουν πάνω από το σημείο της χαραγής και είναι στη διάθεση των καρπών. Φυσικά η χαραγή απαιτεί ειδικά μαχαίρια και ψαλίδια αλλά το σημαντικότερο είναι η εμπειρία εκείνου που κάνει την εργασία. Αν η εργασία αυτή δεν γίνει σωστά το αμπέλι ενδέχεται να εξασθενήσει. Φυσικά δεν είναι πρακτική που συνιστάται σε όλα τα αμπέλια, παρά σε αυτά με πολύ ζωηρή βλάστηση και χωρίς υπερβολική παραγωγή.    

www.gardenguide.gr