Καρπούζι: Καλλιέργεια στο λαχανόκηπο

Το καρπούζι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και δροσιστικά φρούτα του καλοκαιριού. Και γίνονται ακόμα πιο νόστιμα όταν καλλιεργούμε στο δικό μας λαχανόκηπο ή ακόμα και στο μπαλκόνι. Τι χρειάζεται λοιπόν να γνωρίζουμε για να παράξουμε τα δικά μας γλυκά και νόστιμα καρπούζια.

Βοτανικά το καρπούζι είναι το είδος Citrulus lanatus ή Citrulus vulgaris της οικογένειας των κολοκυνθοειδών (Cucurbitaceae). Το φυτό προέρχεται από τις περιοχες της κεντρικής και νότιας Αφρικής.

Οι περισσότερες ποικιλίες είναι διπλοειδής ενώ υπάρχουν και τριπλοειδής ποικιλίες (άσπερμες ποικιλίες)

Οι κυριότερες χώρες παραγωγής καρπουζιού είναι η Κίνα, Τουρκία, Ευρωπαϊκή Ένωση (με κυριότερες χώρες την Ισπανία και τη Ελλάδα), το Ιράν, η Αίγυπτος, οι Η.Π.Α., η Ρωσία, το Καζακστάν, η Βραζιλία και το Μεξικό.

Στην Ευρώπη καλλιεργείται στις Βαλκανικές και Μεσογειακές χώρες, με πρώτη την Ισπανία, δεύτερη την Ελλάδα και ακολουθούν χώρες όπως η Ιταλία, η Ρουμανία, η Σερβία, η Αλβανία κ.α.

Στην Ελλάδα οι κυριότερες περιοχές παραγωγής καρπουζιού είναι η Δυτική Πελοπόννησος (Ηλεία, Μεσσηνία (Κυπαρισσία), η Στερεά Ελλάδα, Η θεσσαλία. Για την χώρα μας είναι εξαγωγικό προϊόν.

Ιστορικά στοιχεία: Το καρπούζι καλλιεργούνταν στην αρχαία Αίγυπτο και αρχαία Ελλάδα. Μάλιστα, ο Γαληνός αναφέρεται στο καρπούζι με την ονομασία “μελοπέπων” και ο Διόσκουρος το ονομάζει “σίκυος ο ήμερος”. Μεταφέρθηκε στην Κίνα και την Ινδία καθώς και στην Αμερική μετά την ανακαλυψη της από τον Κολόμβο.

Στην καθαρεύουσα ονομάζεται ως “σίκυς ο υδροπέπων” ή “υδροπέπων” αλλά επικράτησε, η ονομασία καρπούζι (τουρκικής προέλευσης “karpuz”).

Στα κυπριακά ονομάζεται και παττίχα, πάττιχος.

Μορφολογία φυτού

Το καρπούζι είναι ετήσιο καλοκαιρινό φυτό με έρπουσα ανάπτυξη.

Βλαστοί: Σχηματίζει βλαστούς που μπορεί να φτάσουν 2-3 m. ή και παραπάνω, είναι γωνιώδεις και διακλαδίζονται σε διάφορα τμήματα τους.

Φύλλα: Τα φύλλα του καρπουζιού είναι χαρακτηριστικά διότι είναι έντονα έλλοβα.

Ρίζες: το ριζικό σύστημα είναι αρκετά ανεπτυγμένο, με πολλές επιφανειακές διακλαδώσεις.

Άνθη: Τα άνθη είναι μόνοικα – δίκλινα, δηλαδή υπάρχουν στο ίδιο φυτό ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά άνθη (υπάρχουν και ποικιλίες ανδρομόνοικες = στο ίδιο φυτό υπάρχουν αρσενικά και ερμαφρόδιτα άνθη). Βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων ένα άνθος μόνο του (μονήρη). Τα άνθη έχουν κίτρινο χρώμα. Πρώτα εμφανίζονται τα αρσενικά και ύστερα τα θηλυκά όπως και στο πεπόνι. Είναι σταυρογονιμοποιούμενο φυτό δηλαδή τα άνθη γονιμοποιούνται με τη βοήθεια των εντόμων και κυρίως των μελισσών.

Καρπός: ο καρπός του καρπουζιού είναι ράγα ή πέπων. Είναι στρογγυλός, σφαιρικός ή επιμήκης με χοντρό σχετικά εύθραυστο φλοιό. Είναι πλούσιος σε λυκοπένιο το οποίο του δίνει και το κόκκινο χρώμα στη σάρκα του.

Το λυκοπένιο είναι πολύ πλούσιο και στην τομάτα. Είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό με σημαντικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Η διαφορά του καρπουζιού από άλλα κολοκυνθοειδή όπως η κολοκύθα, και το πεπόνι είναι ότι δεν υπάρχει κενός χώρος εσωτερικά, όπους εκεί αναπτύσσονται τα σπέρματα (σπόρια), αλλά αυτά υπάρχουν ανάμεσα στη σάρκα του καρπού, που είναι και το φαγώσιμο τμήμα του.

Η σάρκα του καρπουζιού περιέχει 92% νερό και 5-7% υδατάνθρακες, με τη μορφή σακχάρων.

Ιδιαίτερες ποικιλίες και τάσεις της αγοράς: Στην αγορά έχουν αναπτυχθεί ποικιλίες με διαφορετικό από το τυπικό χρώμα καρπών. Επιπλέον, έχουν δημιουργηθεί μίνι και άσπερμες ποικιλίες καρπουζιού.

Οι άσπερμες ποικιλίες περιέχουν λίγα λευκά και μαλακά σπέρμα. Επιπλέον, έχουν δημιουργηθεί καρποί σε διάφορα σχήματα (τετράγωνα ή πυραμίδες) που παράγονται μέσα από συγκεκριμένες καλλιεργητικές τεχνικές (πχ. ανάπτυξη των καρπών μέσα σε κουτιά.

Ανάλογα με την περίοδο συγκομιδής και το χρόνο μεταξύ σποράς και συγκομιδής υπάρχουν πρώιμες, κανονικές και όψιμες ποικιλίες.

• Πολύ γνωστή ποικιλία είναι η Sugar Baby η οποία είναι πρώιμη ποικιλία με σφαιρικό καρπό μεσαίου μεγέθους και βαθύ κόκκινο χρώμα σάρκας.
• Επίσης πολύ καλή ποικιλία είναι και η Crimson Sweet η οποία είναι και αυτή πρώιμη και παράγει μεγάλο καρπό.

Παράγοντες που επηρεάζουν την καλλιέργεια

Φως: Η καρπουζιά προτιμάει τα ηλιόλουστα σημεία. Φυτεύουμε τα φυτά σε σημεία έτσι ώστε το ηλιακό φως να χτυπάει άμεσα τα φύλλα. Σε περιόδους καύσωνα και πολύ υψηλών θερμοκρασιών καλό είναι να σκιάζομαι κατά τις μεσημεριανές ώρες.

Έδαφος-Χώμα: Το έδαφος πρέπει να είναι ελαφρύ, αμμώδες ή αμμοπηλώδες, βαθύ και με καλή αποστράγγιση. Γόνιμα εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία δίνουν καλή παραγωγή και υψηλή ποιότητα καρπουζιών.

Υγρασία: Αν και έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό το καρπούζι δεν θέλει ιδιαίτερα υγρά εδάφη για αυτό κιόλας στα αμμουδέρα είναι και τα πλέον κατάλληλα. Επομένως, καλή αποστράγγιση του εδάφους βοηθάει σε μία καλή ανάπτυξη του φυτού με λιγότερες μυκητολογικές ασθένειες.

Καλλιεργητικές εργασίες και περιποιήσεις για το καρπούζι

Προετοιμασία εδάφους: Κατά την προετοιμασία του εδάφους ακολουθούμε τους κανόνες που έχουμε γενικά πριν τη φύτευση των λαχανικών στο λαχανόκηπο.

Πότισμα: Θέλει αρκετό νερό περισσότερο από την πεπόνια. Στο λαχανόκηπο ειδικά του τους καλοκαιρινούς μήνες χρειάζεται καθημερινό πότισμα.

Λίπασμα: η οργανική ενίσχυση του εδάφους είναι πάρα πολύ σημαντική για την καλλιέργεια του καρπουζιού. Έτσι η προσθήκη κομπόστ ή κοπριάς πριν την καλλιέργεια είναι πολύ σημαντική. Επιπλέον όμως γίνεται προσθήκη βιολογικών κατά προτίμηση λιπασμάτων κοκκώδης μορφής στην αρχή και στη συνέχεια κατά την πορεία της καλλιέργειας συμπληρωματικές λιπάνσεις με υγρό λίπασμα για κηπευτικά.

Λοιπές εργασίες: εάν δεν υπάρχει πολύς χώρος στο λαχανόκηπο το καρπούζι μπορεί να έχει και κατακόρυφη ανάπτυξη οπωσδήποτε με υποστύλωση που γίνεται με σπάγκο ενώ οι καρποί πρέπει να δηλώνεται επιπλέον με πλαστικό δίχτυ.

Πότε σπέρνουμε τους σπόρους στο καρπούζι;

Η σπορά του καρπουζιού σε σπορείο ξεκινάει από τα μέσα προς τέλος Μαρτίου και μέχρι και τα μέσα Απριλίου. Στη τελική τους θέση οι καρπουζιές φυτεύονται 1 – 1,5 μήνα μετά τη σπορά.

Συγκομιδή – συντήρηση

Η συγκομιδή των καρπουζιών ξεκινάει 3 – 5 μήνες μετά τη σπορά ανάλογα με την ποικιλία καρπουζιού.

Φύτευση καρπουζιού στο μπαλκόνι

Το καρπούζι μπορεί να φυτευτεί στο μπαλκόνι σε μεγάλη βαθιά γλάστρα καθώς πρέπει να φτιάξει καλό δυνατό ριζικό σύστημα. Επιπλέον εξαιτίας της έρπουσας ανάπτυξης του καρπουζιού θα πρέπει να προνοηθεί από την αρχή χώρος γύρω από τη γλάστρα για αυτό συνήθως το καρπούζι φυτεύεται σε μεγάλες βεράντες ή ταράτσες.

• Χρειάζεται οπωσδήποτε υποστύλωση. Στη γλάστρα συνήθως θα διατηρηθεί ένας καρπός ή δύο το πολύ.
• Τα καρπούζια που θα αρχίσουν να μεγαλώνουν θα πρέπει να μπουν σε δίχτυ έτσι ώστε να μη λυγίσει ο βλαστός και σπάσει.
• Επιπλέον πιθανό είναι ανάλογα και με τη θέση του φυτού στο μπαλκόνι να χρειάζεται κάλυψη με πανί σκίασης για τον υπερβολικό ήλιο.
• Το πότισμα πρέπει να είναι φυσιολογικό, όχι υπερβολικά μεγάλη ποσότητα νερού διότι από μόνη της η γλάστρα μπορεί να κατακρατά υγρασία όμως όχι και ελλιπής άρδευση διότι η ανάπτυξη του φυτού δεν θα είναι καλή και ο καρπός δεν θα μεγαλώσει σωστά.
• Για το χώμα και την λίπανση ακολουθούμε τις βασικές οδηγίες σαν να ήταν το φυτο στο έδαφος. Στη συμπληρωματική λίπανση χρησιμοποιούμε καλύτερα υγρό λίπασμα για κηπευτικά.

Διαβάστε επίσης: