Ζέα και παραδοσιακοί σπόροι σιτηρών

Ας πάρουμε από την αρχή την ιστορία και συνοπτικά να δούμε πως φτάσαμε μέχρι σήμερα:

Δημοσιεύεται στο διαδίκτυο απόσπασμα βιβλίου απόστρατου αξιωματικού με αναφορά σε κάποιο δημητριακό που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, ονομαζόταν “ζέα” και είχε ευεργετικές ιδιότητες (δεν έχω διαβάσει το βιβλίο, ούτε το απόσπασμα του από την πηγή παρά μόνο από δημοσιεύσεις σε διάφορους ιστοτόπους, δεν το κρίνω, απλά το αναφέρω).

Αναφέρεται ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος το ’26 με νόμο απαγορεύει την καλλιέργεια της (υπάρχει ΦΕΚ που υπογράφεται από Θ.Πάγκαλο (νομίζω τον παππού του σημερινού) που ουσιαστικά απαγορεύει την καλλιέργεια ποικιλιών σιτηρών που χρησιμοποιούνταν μέχρι εκείνη την εποχή και είχαν χαμηλής ποιότητας γλουτένη και προκρίνει την εισαγωγή και καλλιέργεια νέων εισαγόμενων ποικιλιών που έχουν καλύτερα αρτοποιητικά χαρακτηριστικά. Δεν αναφέρεται πουθενά ονομαστικά η “ζέα“, ΦΕΚ 266 5 Αυγούστου του 1926, λινκ http://www.scribd.com)

Ακολουθεί μια φρενίτιδα δημοσιευμάτων που αναπαράγεται σε όλο το διαδίκτυο και φτάνουμε στο επιθυμητό για πολλούς εμπλεκόμενους (και έχοντας οικονομικό ή άλλο όφελος) αποτέλεσμα που είναι η δημιουργία μιας νέας αγοράς γύρω από το μύθο της “ζέας”).

Τα καταστήματα βιολογικών-υγιεινών τροφών δεν προλαβαίνουν να πουλάνε προϊόντα εισαγόμενα που ονομάζουν “ζέα” (από διάφορα εισαγόμενα δίκκοκα σιτηρά).Η περίπτωση του κου Αντωνόπουλου είναι “ειδική” και αφορά την κατοχυρωμένη από τον ίδιο εμπορική ονομασία στην Ελλάδα του ονόματος “ζέα” στα προϊόντα του που προέρχονται από παραδοσιακό ελληνικό σπόρο που καλλιεργεί (σύμφωνα με τα λεγόμενα του), λινκ: (http://oikodiktyo.espivblogs.net, http://oikodiktyo.espivblogs.net/)

Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον από επαγγελματίες και ερασιτέχνες παραγωγούς για την καλλιέργεια της αλλά καμιά αξιόπιστη πηγή γνώσης (που είναι τα ερευνητικά ιδρύματα ;).

Δεν υπάρχει πιστοποιημένος σπόρος “ζέας” (αφού δεν έχει ταυτοποιηθεί επιστημονικά), άρα αγοράζουμε πανάκριβα το σπόρο από όπου τον βρούμε διαθέσιμο (emmer, spelt, farro, enkorn και λοιπά ακαταλαβίστικα ονόματα αλλά πολύ μοδάτα …).

Το ινστιτούτο σιτηρών αναγκάζεται να εκδώσει μια πολυσέλιδη αναφορά για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα http://www.cerealinstitute.gr/index.php/el/antikeimena/sitari/589-zeia. Αλλά ποιος θέλει να μάθει την αλήθεια όταν όλους μας βολεύει ένας μύθος……..

Η αγορά των γερμανόφωνων χωρών αλλά και η Ιταλία αδειάζει από σπόρους “ζέας” που αγοράζουμε σε κατάσταση πανικού για να προλάβουμε τι ;

Δεν υπάρχουν δεδομένα καλλιέργειας για τους σπόρους αυτούς αλλά αυτό δεν ήταν ποτέ πρόβλημα για το ελληνικό δαιμόνιο μας. Θα δοκιμάσουμε μόνοι μας και θα βρούμε τον τρόπο για τη σωστή καλλιέργεια τους.

Τι μηχανήματα θα χρειαστούμε για την καλλιέργεια και μεταποίηση τους, δεν ξέρουμε αλλά τα βρούμε στην πορεία. Πώς θα τα αποφλοιώσουμε όταν δεν υπάρχουν μηχανές στην Ελλάδα; Η ελληνική πατέντα θα είναι παρούσα και εδώ και θα είναι και καλύτερη από των επαγγελματιών ξένων κατασκευαστών μηχανών.

Τι θα το κάνουμε τόσο στάρι το οποίο έχει επιβαρυνθεί και με πολύ υψηλό κόστος παραγωγής λόγω των παραπάνω; Υπάρχει αγορά να το απορροφήσει όλο σε δίκαιη τιμή ; Οι αλευροβιομηχανίες μέχρι και σήμερα αγοράζουν από το εξωτερικό της αναγκαίες ποσότητες. Μόλις πρόσφατα ανακοίνωσαν κάποιες τη βούληση τους για συμβολαιακή γεωργία στο δίκκοκο σιτάρι.

Η παραφιλολογία συνεχίζεται και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του κόσμου για τη “ζέα” (σαν υπερ-τρόφιμο), θησαυρίζουν οι έμποροι (εισάγοντας “ζέα” και πουλώντας την σε εξωφρενικές τιμές) και οι αγρότες αλλά και ερασιτέχνες καλλιεργητές μένουν με αδιάθετα τα αναποφλοίωτα σιτάρια τους μη ξέροντας τι να τα κάνουν και πως θα βγάλουν τα έξοδα που έκαναν για την καλλιέργεια τους.

Όλα αυτά τα αναφέρω για να δείξω την επιπολαιότητα, προχειρότητα και ανωριμότητα με την οποία φτιάχτηκε μια καινούργια αγορά γύρω από τα δίκκοκα σιτηρά και τη ζημιά που θα προκαλέσει στο προϊόν και στους συμμετέχοντες στη διαδικασία παραγωγής του η συνέχιση αυτού του μοντέλου.Χρειάζεται επιστημονική υποστήριξη από ερευνητικά ιδρύματα, ελληνική σποροπαραγωγή, συνεργασία με της εγχώριες βιομηχανίες επεξεργασίας (αλευροβιομηχανία,ζυθοποιίες κτλ), συνεργασίες μεταξύ των παραγωγών και των συνεταιρισμών (όπου υπάρχουν), δημιουργία και στήριξη τοπικής αγροδιατροφικής αλυσίδας και ενημέρωση των καταναλωτών για τα πραγματικά διατροφικά χαρακτηριστικά των προϊόντων.
Τα προϊόντα αυτά έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μπορούν να αναδειχθούν σε μια καινούρια αγορά και να προσφέρουν έξτρα εισόδημα σε τοπικές κοινωνίες και μακροπρόθεσμα ίσως και σε αγορές του εξωτερικού. Το παράδειγμα των χωρών από τις οποίες εισάγουμε σαν τρελοί κάθε χρόνο σπόρους θα πρέπει να μας καθοδηγήσει στη σωστή εκμετάλλευση τους.Η πρώτη μου γνωριμία με τα επενδυμένα σιτηρά έγινε το καλοκαίρι του 2011 κατά την διάρκεια του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για τη Διατροφική Κυριαρχία (Νyeleni, Ευρώπη 2011) βλέπε: (https://www.ftiaxno.gr/2011/09/blog-post_9901.html).Σε μια από τις απογευματινές επισκέψεις που κάναμε επισκεφθήκαμε ένα βιοκαλλιεργητή Ντίγκελ σιταριού (150 στρεμμάτων) ο οποίος αποφλοίωνε, άλεθε το σιτάρι του και μέσα στο αγρόκτημα του είχε ένα μικρό φούρνο όπου δύο φορές την εβδομάδα έψηνε τα ψωμιά του και τα πουλούσε ο ίδιος στη γύρω περιοχή αλλά και στο τοπικό μεγαλομπακάλικο μεγάλης αλυσίδας τροφίμων στην γωνιά των βιολογικών. Η “αποθέωση” της τοπικοποίησης της τροφής, άλλοι λαοί, άλλη κουλτούρα αλλά και κίνητρα από το κράτος ώστε να παραμείνουν στα χωριά τους και να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή χωρίς τις δικές μας “πολυτέλειες” βέβαια.
Τελειώνοντας πιστεύω ότι ακόμα και σήμερα μπορούμε να δημιουργήσουμε μια υγιή αγορά γύρω από τα δίκκοκα σιτηρά αλλάζοντας κάποια πράγματα και συνεργαζόμενοι μεταξύ μας.- Να αφήσουμε στην άκρη τον όρο “ζέα” μέχρι να βρεθεί κάποιο επιστημονικό εύρημα (ίσως μέσα στον τάφο της Αμφίπολης 😉 που να μας πιστοποιεί την ύπαρξη της και να την ταυτοποιεί γενετικά.
– Να ζητήσουμε από τα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα (το ινστιτούτο σιτηρών, γεωπονικά πανεπιστήμια κτλ) να ασχοληθούν με ελληνικές παραδοσιακές ποικιλίες αλλά και με την μελέτη των εισαγόμενων ( emmer,spelt,farro,enkorn κ.α.) ώστε να στηρίξουν και μια ελληνική σποροπαραγωγή μετά από μερικά χρόνια.
– Να βοηθήσει η ντόπια βιομηχανία (αλευροβιομηχανία,ζυθοποιίες κτλ) ώστε να φτιαχτούν νέα προϊόντα και να ανοίξουν νέες αγορές, τοπικές αλλά γιατί όχι και διεθνείς.
– Να στηρίξουμε τοπικές ομάδες όπου υπάρχουν που θα μεταποιούν τα προϊόντα αυτά και θα δημιουργούν μικρές τοπικές αγροδιατροφικές αλυσίδες.
– Να στηρίξουμε τοπικούς κατασκευαστές μηχανημάτων που απαιτούνται για την μεταποίηση των προϊόντων αυτών (αποφλοιωτές, πετρόμυλους κα). Γιατί να αγοράζουμε τα πάντα από το εξωτερικό και να μην στηρίξουμε τις προσπάθειες κάποιων ανθρώπων στο ξεκίνημα τους να φτιάξουν ελληνικά μηχανήματα ακόμα και αντιγράφοντας ξένα. Μήπως κάπως έτσι δεν ξεκινάνε όλοι; Ξεκινάς με την αντιγραφή αλλά σταδιακά προχωράς και με την εξέλιξη του.
ΑΣ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΤΗ “ΖΕΑ” ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΑΣ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΚΟΚΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΜΕ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ