Γιατί δε φυτρώνουν οι σπόροι των φυτών ή αργούν να φυτρώσουν;

Η δημιουργία φυτών από σπόρο μας επιτρέπει να έχουμε πλήρη έλεγχο σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του φυτού. Ειδικά όταν καλλιεργούμε και , φυτεύοντας σπόρους γνωρίζουμε την προέλευση των φυτών και μπορούμε να τα μεγαλώσουμε 100% βιολογικά. Επιπλέον, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά το κόστος αγοράς φυτών, ειδικά για και λουλούδια.

Με τη φύτευση σπόρων έχουμε πολύ περισσότερες επιλογές όσον αφορά τις ποικιλίες που μπορούμε να προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα. Και αν θέλουμε να μοιραστούμε και να καλλιεργήσουμε δικούς μας σπόρους, η συλλογή των σπόρων είναι μία δημιουργική διαδικασία που αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να διατηρήσουμε ντόπιες και παραδοσιακές ποικιλίες λαχανικών με μοναδικά χαρακτηριστικά.

Το φύτρωμα των σπόρων επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, ξεκινώντας από την ποιότητα του σπόρου που έχουμε επιλέξει. Η διαδικασία συλλογής των σπόρων, η αποξήρανση και η διατήρησή τους διαφέρει από φυτό σε φυτό και έχει τα δικά της μυστικά. Στο σημερινό άρθρο, θα αναλύσουμε τις αιτίες που οι σπόροι των φυτών δε φυτρώνουν ή αργούν να φυτρώσουν, προκειμένου να αποφύγουμε κάποια λάθη κατά τη σπορά και να έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία στη βλάστηση και τη δημιουργία ποιοτικών φυτών.

Πολλές φορές οι σπόροι που φυτεύουμε αργούν να φυτρώσουν ή παρουσιάζουν πολύ μικρό ποσοστό επιτυχίας στο φύτρωμα. Όπως συμβαίνει και στη φύση, για να βλαστήσουν οι σπόροι πρέπει να το επιτρέπουν οι συνθήκες στις οποίες βρίσκονται. Κάθε σπόρος χρειάζεται συγκεκριμένη υγρασία στο έδαφος και θερμοκρασία στο περιβάλλον. Φυτεύουμε, λοιπόν, την κατάλληλη εποχή και ποτίζουμε προσεκτικά, μόνο όταν στεγνώνει το χώμα. Κάποια φυτά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να βλαστήσουν και άλλα φυτρώνουν μέσα σε μερικές μέρες. Αν παρόλαυτα οι σπόροι μας δε φυτρώνουν, τότε πιθανότατα το πρόβλημα οφείλεται σε μία ή περισσότερες από τις παρακάτω αιτίες.

Το υπερβολικό πότισμα είναι μία από τις πιο συνηθισμένες αιτίες μειωμένης φυτρωτικότητας των σπόρων, ακόμα και πλήρους αποτυχίας φυτρώματος. Η υπερβολική υγρασία δημιουργεί συμπαγές και συμπιεσμένο έδαφος με αποτέλεσμα να μην μπορεί να φυτρώσει ο σπόρος. Επίσης, η υπερβολική υγρασία μπορεί να οδηγήσει στο σάπισμα του σπόρου, λόγω ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών. Επαναλαμβάνουμε το πότισμα μόνο όταν στεγνώσει το χώμα που έχουμε φυτέψει τους σπόρους για να έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στο φύτρωμα του.

Αν έχουμε μειωμένη βλαστικότητα σπόρων ή δεν φυτρώνουν οι σπόροι αυτό μπορεί να οφείλεται στη μειωμένη υγρασία και στο ελλιπές πότισμα. Η αποτυχία φυτρώματος των σπόρων λόγω έλλειψης του απαιτούμενης υγρασίας συμβαίνει τόσο στο χώμα αλλά και στους δίσκους σποράς. Οι σπόροι χρειάζονται αρκετή υγρασία για να φυτρώσουν επιτυχώς. Η έλλειψη υγρασίας παρουσιάζεται συχνότερα σε αμμώδη εδάφη που στραγγίζει πολύ εύκολα το χώμα και στεγνώνει. Πρέπει να γνωρίζουμε πως μόνο όταν οι σπόροι έχουν απορροφήσει την απαιτούμενη υγρασία, ξεκινά η μεταβολική δραστηριότητα και η ανάπτυξή τους. Επιπλέον, οι σπόροι χρειάζονται αρκετή υγρασία για να σπάσει το περίβλημα τους και να φυτρώσει.

Οι περισσότεροι σπόροι έχουν υψηλότερη βλαστικότητα και φυτρώνουν καλύτερα σε θερμοκρασίες 16-20°C. Βέβαια, η ακριβής θερμοκρασία που φυτρώνουν οι σπόροι διαφέρει ανάλογα το είδος κάθε φυτού. Σε πολλές περιπτώσεις, οι σπόροι μας δε φυτρώνουν, επειδή τους σπείραμε αρκετά αργά και έφτασαν οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα ή αρκετά νωρίς πριν αρχίσουν να ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες την άνοιξη. Είναι πολύ βοηθητικό να έχουμε ένα μικρό θερμοκήπιο , όπου οι συνθήκες είναι ιδανικές για την βλάστηση των σπόρων. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε ακόμα και στα τέλη του χειμώνα να φτιάχνουμε φυτά από σπόρο που θα μπορέσουμε να μεταφυτεύουμε στις αρχές της άνοιξης στον κήπο μας.

Εκτός από τις χαμηλές θερμοκρασίες, σε αρκετές περιπτώσεις, οι σπόροι δεν βλαστάνουν όταν επικρατούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα, αν σπείρουμε σπόρους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όταν έχει πολύ ζέστη και συνθήκες καύσωνα. Για να έχουμε περισσότερες πιθανότητες να φυτρώσουν οι σπόροι που φυτέψαμε, είναι αναγκαίο το συχνό με τη μέθοδο της υδρονέφωσης για να διατηρούμε σχετική υγρασία, να γίνεται δροσισμός και να χαμηλώνει η θερμοκρασία.

Ένας σπόρος όταν βλαστάνει χρειάζεται οξυγόνο για τη μεταβολική του δραστηριότητα, μέχρι να ξεκινήσει να απορροφά ενέργεια μέσω της φωτοσύνθεσης. Η κάλυψη των αναγκών των σπόρων σε οξυγόνο συνδέεται με τις απαιτήσεις τους σε νερό. Μειωμένο πότισμα μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να μην σπάσει το περίβλημα του σπόρου και να μην μπορούν να απορροφήσουν οξυγόνο. Αντίστοιχα, το υπερβολικό πότισμα μπορεί να προκαλέσει ασφυξία στο χώμα και να μην υπάρχει διαθέσιμο οξυγόνο για να απορροφήσει ο σπόρος και να βλαστήσει. Επίσης, αν φυτέψουμε τους σπόρους πολύ βαθιά και είναι συμπιεσμένο το χώμα, μπορεί να μην πάρουν το απαιτούμενο οξυγόνο για να βλαστήσουν.

Σε αρκετές περιπτώσεις οι σπόροι σαπίζουν πριν ακόμα φυτρώσουν ή μπορεί να σαπίσουν αμέσως μόλις φυτρώσουν. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική υγρασία ή σε συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών και υψηλής υγρασίας που συμβαίνει στα τέλη του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης στα σπορεία-θερμοκήπια. Συνήθως, το σάπισμα των νεαρών φυταρίων που μόλις έχουν βλαστήσει οφείλεται σε προσβολή από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως το πύθιο, η φυτόφθορα, η ριζοκτόνια και το φουζάριο. Σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να δούμε άσπρη μούχλα στα νεαρά φυτά που είναι ενδεικτική της μυκητολογικής προσβολής.

Κάποιοι σπόροι έχουν μεγαλύτερη φυτρωτικότητα από κάποιους άλλους σπόρους. Επομένως, κάποιες φορές είναι φυσιολογικό μερικοί σπόροι να μη φυτρώσουν όταν τους φυτέψουμε. Αρκετοί σπόροι έχουν χαμηλό ποσοστό φυτρωτικότητας, λόγω λήθαργου του σπόρου, και δεν βλαστάνουν εύκολα χωρίς την κατάλληλη μεταχείριση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να σπάσουμε το λήθαργο των σπόρων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατά περίπτωση, όπως να τους αφήσουμε να μουλιάσουν στο νερό για μερικές ώρες, να τους βάλουμε στο ψυγείο ή και στην κατάψυξη για λίγες εβδομάδες ή να ξύσουμε το περίβλημα τους για να φυτρώσουν πιο εύκολα.

Αν έχουμε φυλάξει τους σπόρους σε χώρο με υψηλές θερμοκρασίες, αν βρίσκονται σε έκθεση στο απευθείας φως ή σε υψηλή υγρασία πιθανότατα έχουν χάσει την βλαστικότητα τους. Φροντίζουμε να διατηρούμε τους σπόρους σε αεροστεγείς συσκευασίες, αν θέλουμε να τους διατηρήσουμε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επίσης, μπορούμε να τους διατηρούμε σε κλειστό μέρος σε ένα ψυγείο, όπου λόγω χαμηλής θερμοκρασίας έχουμε ακόμα μεγαλύτερη διάρκεια αποθήκευσης. Βέβαια, ιδανικός τρόπος για μακροχρόνια αποθήκευση είναι να φυλάξουμε τους σπόρους σε αεροστεγή συσκευασία και να τους διατηρήσουμε σε κατάψυξη στους -18°C.

Πολύ συχνά οι σπόροι μαϊντανού δε φυτρώνουν. Όλοι οι σπόροι χάνουν την βλαστικότητα τους όταν περάσει κάποια χρονική περίοδος. Η βλαστικότητα των σπόρων του καρότου, του μαϊντανού και του γλυκού καλαμποκιού, μειώνεται αρκετά πιο γρήγορα συγκριτικά με άλλους σπόρους. Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό όταν κρατάμε σπόρο από τις καλλιέργειες μας, να σημειώνουμε την ημερομηνία αποθήκευσης. Επίσης, όταν παίρνουμε σπόρους από φίλους καλλιεργητές είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε από ποια καλλιεργητική χρονιά έχουν συλλεγεί και αποθηκευτεί. Αξίζει να αναφέρουμε πως οι σπόροι που βρίσκονται σε αεροστεγή φακελάκια και πωλούνται σε γεωπονικά καταστήματα έχουνε ημερομηνία λήξης, συνήθως 2-3 χρόνια μετά την αποθήκευση τους. Οι σπόροι αυτοί είναι πιθανό να φυτρώσουν και μετά την ημερομηνία λήξης, ωστόσο σίγουρα θα έχουν χάσει ένα μέρος της βλαστικότητας τους.

Ο κήπος μας ή το μπαλκόνι μας μπορεί να έχει κάποιους απρόσκλητους επισκέπτες που θα πάρουν ή θα φάνε τους σπόρους που έχουμε φυτέψει και δεν θα έχουμε την χαρά να τους δούμε να φυτρώνουν. Πολύ συχνά, τα μυρμήγκια παίρνουν τους σπόρους που έχουμε φυτέψει και έτσι δεν τους βλέπουμε να φυτρώνουν. Για παράδειγμα, όταν ρίχνουμε , τα μυρμήγκια μπορούν μέσα σε λίγες ώρες να πάρουν όλο τον σπόρο που έχουμε σπείρει κι εμείς να αναρωτιόμαστε “γιατί δε φυτρώνει το γκαζόν;”. Επίσης, τα πουλιά μπορούν να φάνε σπόρους που έχουμε φυτέψει, ιδιαίτερα αν βρίσκονται στην επιφάνεια του χώματος. Τέλος και τα ποντίκια μπορούν να φάνε σπόρους, όπως και οι λαγοί.