Κατασκευή Λαχανόκηπου

Η τάση για καλλιέργεια λαχανικών για οικιακή κατανάλωση στον κήπο ή ακόμα και στο μπαλκόνι συνεχώς διευρύνεται και αποτελεί πια στάση ζωής για όσους επιθυμούν την παραγωγή των δικών τους προϊόντων αλλά και την καθημερινή επαφή τους με τη φύση.

Φυσικά η βιολογική καλλιέργεια χωρίς χημικά σκευάσματα και η ορθή διαχείριση του νερού αποτελούν βασικές αρχές για τον οικιακό λαχανόκηπο. Ο λαχανόκηπος αποτελεί ένα από τα πιο δημιουργικά σημεία του κήπου και προσφέρει ενασχόληση σε όλη την οικογένεια και για όλη τη διάρκεια του έτους.

Προετοιμασία του λαχανόκηπου πριν από κάθε καλλιεργητική περίοδο σε 6 βήματα.

1. Καθαρισμός από τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας καθώς και από ζιζάνια, πέτρες, κλαδιά κ.α. υλικά που μπορεί να υπάρχουν.
2. Φρεζάρισμα ή σκάλισμα ανάλογα με την έκταση, για τον αερισμό του εδάφους
3. Ενσωμάτωση κόμποστ ή κοπριάς ταυτόχρονα με το φρεζάρισμα. Καλό είναι ο εμπλουτισμός του εδάφους με την οργανική ουσία να γίνεται 15 μέρες ή και περισσότερο πριν από την εγκατάσταση των νέων φυτών.
4. Ισοπέδωση του εδάφους με τσουγκράνισμα. Το  τσουγκράνισμα πρέπει να γίνεται προς όλες τις κατευθύνσεις για την καλύτερη ισοπέδωση. Με αυτή τη διαδικασία αφαιρούνται και οι μεγάλοι σβόλοι χώματος.
5. Ομαδοποίηση των φυτεύσεων (αν καλλιεργούνται περισσότερα από ένα λαχανικά) και σχεδιασμός των θέσεων φύτευσης. Σε αυτό το στάδιο πρέπει να προβλεφθούν διάδρομοι ανάμεσα στις φυτεύσεις προκειμένου να διευκολύνονται οι εργασίες χωρίς να καταστρέφονται τα φυτά.
6. Εγκατάσταση αυτόματου ποτίσματος. Είναι απαραίτητο τόσο για την εξοικονόμηση του νερού όσο και για την καλύτερη παραγωγή. Με τη σωστή εγκατάσταση αυτόματου ποτίσματος οι καρποί και τα φύλλα δεν βρέχονται ενώ τα λαχανικά ποτίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα χωρίς σπατάλη νερού.

Επιλέξτε τα λαχανικά που θέλετε να φυτεύσετε ανάλογα με τις προτιμήσεις σας και την εποχή του έτους

Χειμερινά λαχανικά

ΜΑΡΟΥΛΙ

• Θέση: Ηλιόλουστες αλλά όχι πολύ ζεστές θέσεις
• Εποχή σποράς: Σε σπορίο από τέλος καλοκαιριού μέχρι αρχές άνοιξης
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Από φθινόπωρο μέχρι τέλος χειμώνα. Τα σπορόφυτα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 3-4 κανονικά φύλλα.
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 30-50cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή:25cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Συχνό πότισμα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ώστε τα πρώτα 5-10cm του εδάφους να είναι νωπά. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις αρκεί να αφαιρούνται τα ζιζάνια και τα κιτρινισμένα φύλλα.
• Συγκομιδή: 2-5 μήνες μετά τη σπορά ανάλογα με την ποικιλία. Η συγκομιδή γίνεται σταδιακά.

ΣΠΑΝΑΚΙ

• Θέση: Ημισκιά
• Εποχή σποράς: Τέλος Αυγούστου μέχρι και τον Οκτώβριο
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 20-30cm. Σε κάθε γραμμή οι σπόροι σπέρνονται ο ένας δίπλα στον άλλο σε βάθος 2cm περίπου.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι τακτικό ώστε τα πρώτα 5-10cm του εδάφους να είναι νωπά. Η αφαίρεση των ζιζανίων είναι αναγκαία.
• Συγκομιδή: 1-3 μήνες μετά τη σπορά. Μπορούν να συγκομίζονται μόνο τα καλά αναπτυγμένα φύλλα και τα φυτά να συνεχίζουν να παράγουν νέα.

 

ΠΑΝΤΖΑΡΙ

• Θέση: Ηλιόλουστες αλλά όχι πολύ ζεστές θέσεις
• Εποχή σποράς: Φθινόπωρο (Σεπτέμβριο με Νοέμβριο) και τέλη χειμώνα αρχές άνοιξης (Φεβρουάριο με Απρίλιο).
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 20-25cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 7-15cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό αλλά όχι συχνό πότισμα. Το χώμα πρέπει πρώτα να στεγνώνει επιφανειακά για να δεχτεί νέα άρδευση.
• Συγκομιδή: 2,5 με 5 μήνες μετά τη σπορά ανάλογα με την εποχή σποράς και το επιθυμητό μέγεθος γογγυλόριζας. Όσο πιο μικρές συγκομίζονται οι γογγυλόριζες, τόσο πιο τρυφερές είναι.

ΣΕΣΚΟΥΛΟ

• Θέση: Ηλιόλουστα αλλά δροσερά σημεία
• Εποχή σποράς: Από τέλος Μαρτίου μέχρι τέλος καλοκαιριού
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 40cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 30cm. κάθε θέση σπέρνονται 3-4 σπόροι σε βάθος 2 cm. Όταν τα φυτά αποκτήσου 4-5 πραγματικά φύλλα αραιώνονται ώστε σε κάθε θέση να μείνει ένα φυτό.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες) με μικρές δόσεις άρδευσης, ώστε το έδαφος να διατηρείται υγρό αλλά όχι με υπερβολική υγρασία. Απαραίτητα είναι τα σκαλίσματα κυρίως για την αντιμετώπιση των ζιζανίων.
• Συγκομιδή: 2 μήνες μετά τη σπορά. Η συγκομηδή ξεκινά αρχικά από τα εξωτερικά φύλλα. Ωστόσο μπορούν να αφαιρεθούν όλα τα φύλλα σε ύψος 2,5cm από το έδαφος, ώστε τα φυτά να δημιουργήσουν νέα φύλλα που θα συγκομισθούν κι αυτά όταν αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος.

ΛΑΧΑΝΟ

• Θέση: Ηλιόλουστη θέση
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Ν. Ελλήδα (εκτός από τις ψυχρές περιοχές): φθινόπωρο- χειμώνα. Β. Ελλάδα: Τέλη άνοιξης- αρχές καλοκαιριού.
• Φύτευση σπορόφυτων: 1,5 – 2 μήνες μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν αποκτήσει 4-5 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-80cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 40-60cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να εξασφαλίζει ότι το χώμα παραμένει υγρό χωρίς το νερό να λιμνάζει.
• Συγκομιδή: 1,5-4 μήνες μετά τη φύτευση των σπορόφυτων στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή η κεφαλή πρέπει να έχει το επιθυμητό μέγεθος και να διατηρεί τη συνεκτικότητά της.

ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ

• Θέση: Ημισκιερές θέσεις
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Περιοχές με δροσερό καλοκαίρι: στα μέσα της Άνοιξης. Περιοχές με ζεστό καλοκαίρι: από μέσα Αυγούστου μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
• Φύτευση σπορόφυτων: 1,5 μήνα μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν ύψος 15cm περίπου και 4 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/ φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-90cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 50-70cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Χρειάζεται αρκετό πότισμα ώστε το χώμα να είναι πάντα υγρό αλλά όχι υπερβολικά.
• Συγκομιδή: 2,5-8 μήνες μετά τη μεταφύτευση στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή οι ανθοκεφαλές πρέπει να έχουν το επιθυμητό μέγεθος (15-25cm διάμετρο) και να παραμένουν συνεκτικές και σκληρές.

ΜΠΡΟΚΟΛΟ

• Θέση: Ηλιόλουστα ή ημισκιερά σημεία
• Εποχή σποράς (στο σπορίο ή στις ζεστές περιοχές κατευθείαν στο έδαφος): Τέλη άνοιξης με αρχές καλοκαιριού
• Φύτευση σπορόφυτων: 1 – 1,5 μήνα μετά τη σπορά στο σπορείο όταν έχουν ύψος 15cm περίπου και 4 πραγματικά φύλλα.
• Αποστάσεις σποράς/ φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 40-90cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 20-40cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το χώμα πρέπει να διατηρείται πάντα υγρό χωρίς το νερό να λιμνάζει.
• Συγκομιδή: 2-3 μήνες μετά τη μεταφύτευση στο λαχανόκηπο. Κατά τη συγκομιδή οι ανθοκεφαλές πρέπει να έχουν το επιθυμητό μέγεθος (15cm διάμετρο) και να παραμένουν συνεκτικές.

Καλοκαιρινά λαχανικά

ΚΑΡΠΟΥΖΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 2-4m ανάλογα με την ποικιλία. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 0,5-1,5m. Σε κάθε θέση σπέρνονται 2-3 σπόροι σε βάθος 3-4 cm.   Με την ανάπτυξη των φυτών γίνει αραίωμα ώστε σε κάθε θέση να αναπτυχθεί τελικά ένα φυτό.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Όσο το φυτό αναπτύσσεται και όσο μεγαλώνουν οι καρποί χρειάζεται συχνό (ανά 2 ημέρες ή και συχνότερα) και με αρκετό νερό. Κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των καρπουζιών το πότισμα αραιώνει. Η αφαίρεση των ζιζανίων είναι απαραίτητο να γίνεται τακτικά.
• Συγκομιδή: Τα καρπούζια συγκομίζονται όταν ο έλικας έχει ξεραθεί.

ΠΕΠΟΝΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1,5m. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 0,8-1m. Σε κάθε θέση σπέρνονται 4-5 σπόροι σε βάθος 2-3 cm. Όταν τα φυτά αποκτήσου ύψος 10-20 cm αραιώνονται ώστε σε κάθε θέση να μείνουν 1-2 φυτά.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό πότισμα κατά την ανάπτυξη των φυτών (ακόμα και καθημερινό τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού) και αραιό κατά την περίοδο που ωριμάζουν τα πεπόνια.
• Συγκομιδή: Τα πεπόνια συγκομίζονται όταν ο φλοιός τους έχει το χαρακτηριστικό χρώμα της ποικιλίας τους, έχουν αποκτήσει το άρωμά τους και ο βλαστός πάνω στον οποίο αναπτύσσονται έχει αρχίσει να δημιουργεί σκασίματα. Η συχνή απομάκρυνση των ζιζανίων και το προσεκτικό σκάλισμα γύρω από τις ρίζες ευνοούν την παραγωγή.

ΑΓΓΟΥΡΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: Για φυτά με υποστύλωση απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1m, απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή 40-50cm. Για φυτά που θα έρπουν απόσταση μεταξύ των γραμμών: 1m, απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή 75 cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι τακτικό ανά 2-3 μέρες.
• Συγκομιδή: Οι καρποί του αγγουριού συγκομίζονται άγουροι, όταν αποκτήσουν το χαρακτηριστικό μέγεθος της ποικιλίας. Η συγκομιδή γίνεται σταδιακά.

ΚΟΛΟΚΥΘΙ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία. Να μη σιάζεται από άλλα φυτά.
• Εποχή σποράς: Ν. Ελλάδα αρχές άνοιξης, Β. Ελλάδα Απρίλιο- Μάιο.
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Άνοιξη
• Αποστάσεις σποράς: 50-80 cm επί της γραμμής και 1-1,20 m μεταξύ των γραμμών.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Τακτικό πότισμα ανά 2-3 μέρες ή και συχνότερα.
• Συγκομιδή: Τα κολοκυθάκια μαζεύονται άγουρα, όταν έχουν αποκτήσει το επιθυμητό μέγεθος. Η συγκομιδή γίνεται με μαχαίρι και μαζί με τον καρπό αφαιρείται κι ένα μέρος του ποδίσκου.

ΦΑΣΟΛΑΚΙ

• Θέση: Ηλιόλουστη και ζεστή
• Εποχή σποράς: Μάρτιο- Απρίλιο για φρέσκα ή ξερά φασόλια και Μέσα Ιουλίου μόνο για φρέσκα φασολάκια.
• Σπορά: Η σπορά γίνεται σε ανάχωμα όπου οι σπόροι τοποθετούνται σε βάθος 3-4cm. Σε κάθε θέση σπέρνονται περισσότεροι από 1 σπόροι. Στη συνέχεια τα φυτά αραιώνονται ώστε να αναπτυχθεί 1 σε κάθε θέση. Οι αποστάσεις των γραμμών (αναχωμάτων) εξαρτόνται από την ποικιλία. Για τις νάνες ποικιλίες είναι 50cm και για τις αναρριχόμενες 80cm. Σε κάθε γραμμή οι σπόροι σπέρνονται ανά 25cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα είναι συχνό μέχρι να εμφανιστούν τα άνθη και στη συνέχεια περιορίζεται. Προσεκτικά σκαλίσματα αφού τα φυτά αποκτήσουν ύψος 5-6cm ευνοούν την παραγωγή.
• Συγκομιδή: Ιούνιο με Ιούλιο όταν η σπορά γίνει αρχές άνοιξης και Σεπτέμβριο όταν η σπορά γίνει το καλοκαίρι.

ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ

• Θέση: Ηλιόλουστες θέσεις χωρίς αέρα
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Αρχές Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Αρχές Απριλίου με αρχές καλοκαιριού
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 70-80cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 50-60cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ακόμα και καθημερινό το καλοκαίρι) ώστε να μην στεγνώνει το χώμα αλλά με μικρές δόσεις για να μην λιμνάζει το νερό. Η μελιτζάνα πρέπει να κλαδεύεται για να δημιουργήσει ισχυρότερος βλαστούς ενώ κάθε 7-10 μέρες πρέπει να αραιώνονται οι νέοι βλαστοί. Η υποστύλωση είναι επίσης απαραίτητη.
• Συγκομιδή: Από τέλος Μαΐου μέχρι αρχές φθινοπώρου. Οι μελιτζάνες πρέπει να συγκομίζονται όσο η σάρκα τους είναι ακόμα σφριγηλή.

ΠΙΠΕΡΙΑ

• Θέση: Ηλιόλουστες θέσεις χωρίς αέρα
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Αρχές Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Αρχές Απριλίου με αρχές καλοκαιριού
• Αποστάσεις φύτευσης: Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 60-70cm. Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 30-50cm.
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό (ακόμα και καθημερινό το καλοκαίρι) ώστε να μην στεγνώνει το χώμα αλλά με μικρές δόσεις ώστε να αποστραγγίζει καλά. Τα παλιά γερασμένα φύλλα πρέπει να απομακρύνονται από τα φυτά. Η υποστύλωση και η σκίαση είναι απαραίτητες εργασίες για καλή παραγωγή.
• Συγκομιδή: Από τέλος Μαΐου μέχρι αρχές φθινοπώρου, όταν έχουν αποκτήσει το σχήμα και το χρώμα της ποικιλίας τους και πριν την πλήρη ωρίμανση.

ΤΟΜΑΤΑ

• Θέση: Ηλιόλουστα σημεία
• Εποχή σποράς στο σπορίο: Μέσα Μαρτίου
• Φύτευση έτοιμων σπορόφυτων: Απρίλιο μέχρι Ιούνιο
• Αποστάσεις φύτευσης σε απλές γραμμές:
• Απόσταση μεταξύ των γραμμών: 70-80cm
• Απόσταση των φυτών σε κάθε γραμμή: 40-50cm
• Καλλιεργητικές φροντίδες: Χρειάζεται τακτικά ποτίσματα και το καλοκαίρι καθημερινά. Η υποστύλωση και το κορυφολόγημα είναι απαραίτητες εργασίες για την καλλιέργεια της τομάτας. Επίσης πρέπει να αφαιρούνται τα κίτρινα και γερασμένα φύλλα.
• Συγκομιδή: Αν πρόκειται να καταναλωθούν άμεσα οι τομάτες συγκομίζονται όταν έχουν αποκτήσει το χρώμα της ποικιλίας τους και έχουν σφριγηλή σάρκα. Αν δεν καταναλωθούν άμεσα συγκομίζονται όταν αρχίσουν να αλλάζουν χρώμα και από πράσινες γίνονται κόκκινες. Οι τομάτες για σάλτσα συγκομίζονται όταν έχουν ωριμάσει πλήρως και έχει μαλακώσει η σάρκα τους.

 Ο σωστός τρόπος για την καλλιέργεια των λαχανικών

Ίσως να μην ξέρετε πως δεν πρέπει να φυτεύουμε τα ίδια λαχανικά στο ίδιο χώμα ή στα ίδια μέρη του κήπου κάθε χρονιά. Το κάθε λαχανικό καταναλώνει διαφορετικά στοιχεία από το έδαφος και γι αυτό η αλλαγή βοηθάει να μην αδειάζει το χώμα μας από κάποια συστατικά και να έχουμε έτσι πιο γερά λαχανικά. Παρακάτω φαίνονται κάποια σχεδιαγράμματα που δείχνουν πώς πρέπει να εναλλάσσετε τις καλλιέργειές σας.

Κάθε αριθμός αντιπροσωπεύει λαχανικά που καταναλώνουν τα ίδια στοιχεία από το έδαφος. Στον αριθμό 1 π.χ. βρίσκονται οι μπάμιες, τα φασολάκια και ο αρακάς. Δεν πρέπει επομένως εκεί που έχουμε φυτέψει τη μία χρονιά φασολάκια να φυτέψουμε την επόμενη χρονιά αρακά, γιατί το έδαφος θα είναι αδύνατο και δεν θα προκόψουνε τα φυτά μας. Στη θέση αυτή όμως μπορούμε να σπείρουμε μπρόκολο ή σπανάκι. Η αλλαγή δεν είναι απαραίτητη, όπως φαίνεται στα σχεδιαγράμματα, για τα αρωματικά χόρτα, τα σπαράγγια και τις φράουλες , που μπορείτε να τα ξαναφυτέψετε στο ίδιο μέρος.

 Η καλλιέργεια λαχανικών στον κήπο, στην αυλή ή στον υπαίθριο χώρο του σπιτιού σας δεν έχει καμία σχέση με τις καλλιέργειες που γίνονται για εμπορική και βιομηχανική εκμετάλλευση από τους επαγγελματίες παραγωγούς στην ύπαιθρο. Ως εκ τούτου προϋποθέτουν την θετική προδιάθεση σας μιας και οι φροντίδες τους απαιτούν την, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ενασχόληση σας στον κήπο, όπως για τις εργασίες του φυτέματος, του ξεβοτανίσματος, του σκαλίσματος. κ.α. Βέβαια αυτές οι εργασίες δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν αγγαρείες, αλλά σαν μια ευχάριστη διαδικασία όπως η συγκομιδή, διότι για να απολαύσετε και να γευτείτε το ευχερές δημιούργημα της φύσεως όπως αυτό έρχεται με την μορφή του καρπού, πρέπει να προσφέρετε και εσείς με τη σειρά σας την αφοσίωση και την στοργή που αυτό χρειάζεται με το να δίνετε λίγο από τον χρόνο σας στην φροντίδα των φυτών του κήπου σας. Με την ευκαιρία αυτή θα σας δοθεί ο χρόνος να ανακαλύψετε έναν κόσμο που ποτέ πριν δεν φανταζόσασταν ότι υπάρχει κρυμμένος γύρω σας και κάτω από την πράσινη φυτοκάλυψη του κήπου σας.

Για όλες τις εργασίες που ενδείκνυται να κάνετε ώστε να καλλιεργήσετε σωστά και με οικολογικές μεθόδους υγιεινά τα λαχανικά που προορίζονται για εσάς και την οικογένεια σας θα αναφερθώ αναλυτικά στα αντίστοιχα άρθρα.

Ο καλλιεργητής μπορεί να χρησιμοποιήσει μερικές έξυπνες τακτικές για να εξοικονομήσει χρόνο από τις εργασίες του, αλλά και για κάνει πιο παραγωγική την καλλιέργειά του. Ένα παράδειγμα είναι η χρήση σπόρων ραπανιού και καρότου και  σπορά των δυο αυτών λαχανικών στην ίδια σειρά στον λαχανόκηπο ώστε το καθ’ ένα να ωφεληθεί από τις ιδιότητες του άλλου. Το ραπάνι με την ανάπτυξή του θα δώσει στο έδαφος την κατάλληλη δομή και αργότερα, με την συγκομιδή του, το καρότο που θα βρίσκεται σε ανάπτυξη δεν θα χρειαστεί αραίωμα, όπως θα έπρεπε να γίνει στην περίπτωση που το καλλιεργούσαμε μόνο του σε μια σειρά.

Ραπάνια και καρότα φυτεμένα μαζί
Για τη καλύτερη οργάνωση σχετικά με τις δραστηριότητες σας στον κήπο σας καλό θα είναι να κρατάτε σημειώσεις ώστε να γνωρίζετε, για παράδειγμα, πότε ποτίσατε ή πότε φυτέψατε τα φυτά σας και να καθορίζετε τη συχνότητα των εργασιών σύμφωνα με τις ανάγκες των φυτών.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και ο χώρος που θα επιλέξετε για να φτιάξετε τον λαχανόκηπό σας. Θα πρέπει να έχει επαρκή ηλιοφάνεια και να μην σκιάζεται από ψηλότερα κτήρια ή δέντρα με πλούσιο φυλλωμα. Γενικά, καλό είναι ο ήλιος να καλύπτει την έκτασή του κήπου τουλάχιστον για 7 ώρες την ημέρα, ιδιαιτέρως αν έχουμε φυτέψει λαχανικά που είναι ευαίσθητα και απαιτούν αρκετές ώρες ηλιοφάνειας για την ανάπτυξή τους, όπως είναι η τομάτα, η κολοκυθιά, η πιπεριά, η μελιτζάνα, το αγγούρι κ.α. Μην ξεχνάμε ότι τα φυτά μας έχουν ανάγκη τις ακτίνες του ηλίου για να επιτελέσουν την λειτουργία της φωτοσύνθεσης. Λαχανικά που αναπτύσσονται το χειμώνα ή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις σε φως, αντιθέτως η περιορισμένη ηλιοφάνεια και η χαμηλή ένταση φωτός ευνοούν την ανάπτυξή τους όπως συμβαίνει στο μαρούλι, το σπανάκι, το καρότο και άλλα φυτά που καλλιεργούνται για το πράσινο φύλλωμά τους και για τις σαρκώδεις ρίζες τους το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Οι διαφορές και οι ιδιαίτερες ανάγκες που έχει κάθε φυτό σχετικά με τις περιβαλλοντικές συνθήκες που χρειάζεται για να αναπτυχθεί ικανοποιητικά έχουν να κάνουν με τη βιολογία τους η οποία θα αναλυθεί όποτε αυτό κριθεί σκόπιμο όταν θα αναφερθούμε στην καλλιέργεια συγκεκριμένων λαχανικών.

Εκτός από το φως, ένας άλλος παράγοντας που θα πρέπει να λαμβάνετε υπόψη στον καθορισμό του κατάλληλου χώρου για τον λαχανόκηπο μας είναι η ποιότητα του εδάφους, η δομή του και η γονιμότητά του. Το έδαφος ανάλογα με τη σύστασή του διακρίνεται σε αμμώδες, πηλώδες, αργιλώδες βαρύ, ελαφρύ, πετρώδες, ασβεστώδες και ανάλογα με το pH σε όξινο, αλκαλικό και ουδέτερο

Το έδαφος του κήπου μας καλό θα είναι να μην έχει κλίση ώστε να μην παρασέρνονται και αποσαθρώνονται από το νερό της βροχής τα οργανικά στοιχεία και τα υπόλοιπα συστατικά του. Αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε αυτόν τον παράγοντα και είμαστε αναγκασμένοι να καλλιεργήσουμε σε κεκλιμένο επίπεδο θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε οι γραμμές και τα σαμάρια της καλλιέργειας μας να είναι παράλληλα με την κλίση του εδάφους και αν έχουμε την δυνατότητα, να επιλέξουμε κλίση εδάφους με νοτιοανατολικό προσανατολισμό, ώστε να θερμαίνεται γρήγορα την άνοιξη και να ψυχραίνεται καθυστερημένα το χειμώνα.

Για την προστασία των φυτών μας από τον άνεμο και τις επικίνδυνες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας συνιστάται τα νεαρά σπορόφυτα να μεγαλώνουν στον ελεγχόμενο χώρο ενός θερμοκηπίου ή ενός σκέπαστρου τουλάχιστον μέχρι αυτά να αποχτήσουν αντοχή σε δυσμενείς συνθήκες του περιβάλλοντος

Ακόμα και να πληροί ο χώρος σας όλα τα παραπάνω, αν δεν έχει το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό που απαιτείται για την καλλιέργεια λαχανικών και κηπευτικών, οι κόποι σας θα αποβούν στην κυριολεξία άκαρποι. Αυτό το πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό είναι, βεβαίως, η περιεκτικότητά του σε ανόργανα στοιχεία, θρεπτικά αλλά και ρυθμιστικά της θρέψης και καθορίζει αν το έδαφός σας είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια κάποιου φυτού. Βέβαια, η γονιμότητα του εδάφους ρυθμίζεται με την προσθήκη θρεπτικών στοιχείων τεχνητά με την εφαρμογή τους από εσάς, τα εφαρμοζόμενα σκευάσματα είναι τα γνωστά λιπάσματα. Στο εμπόριο υπάρχουν τα οργανικά λιπάσματα που είναι παρασκευασμένα από κοπριά, απεκκρίσεις και νεκρούς ιστούς οργανισμών, αλλά και τα χημικά λιπάσματα που παρασκευάζονται σε μεγάλες ποσότητες με χημικές αντιδράσεις ορυκτών και προορίζονται για τις συμβατικές καλλιέργειες. Λίπασμα για τα φυτά σας μπορείτε να φτιάξετε και εσείς από τα υπολείμματα τις προηγούμενης καλλιέργειάς σας ή τα υπολείμματα των καλλωπιστικών φυτών του κήπου σας (κομποστοποίηση) πράγμα που σας συνιστώ μιας και θα σας δώσει αρκετή ευχαρίστηση.

Ο σχεδιασμός του λαχανόκηπου

Δίνουμε ένα παράδειγμα για το πως μπορούμε να οργανώσουμε τον λαχανόκηπό μας. Πώς Θα οργανώσουμε ένα λαχανόκηπο 100 τετρ. μέτρων, εφαρμόζοντας τη μέθοδο της αμειψισποράς, ο οποίος θα μπορούσε να εφοδιάσει μια τετραμελή οικογένεια με λαχανικά για όλο το έτος.Προτείνω 18 παρτέρια, μήκους 4 μέτρων και πλάτους ενός μέτρου το καθένα (δείτε το σχέδιο. Στο σχέδιο, τα παρτέρια είναι αριθμημένα 1-18, 9 αριστερά και 9 δεξιά).

Πιο κάτω ακολουθούν σχετικές οδηγίες. 

Πού να τοποθετήσουμε το λαχανόκηπο
σε ηλιόλουστο και προστατευμένο μέρος (προστατευμένο από δυνατούς, κρύους ανέμους).

Πώς να τοποθετήσουμε το λαχανόκηπο
φτιάχνουμε μερικά παρτέρια αριστερά και μερικά δεξιά, αφήνοντας ανάμεσα χώρο περίπου 1 μέτρο
αφήνουμε χώρο περίπου 25 εκατοστά μεταξύ των παρτεριών ώστε να μπορούμε να περπατάμε χωρίς να τραυματίζουμε τα λαχανικά
περιμετρικά του λαχανόκηπου φυτεύουμε λουλούδια κατάλληλα να προσελκύουν τα ωφέλιμα έντομα και να απωθούν τα βλαβερά.

Τι λαχανικά να επιλέξουμε και πώς να τα καλλιεργήσουμε
κάθε φορά που τελειώνει η καλλιέργεια ενός λαχανικού, θα πρέπει να καλλιεργήσουμε ένα άλλο που δεν ανήκει στην ίδια οικογένεια και δεν απαιτεί τα ίδια θρεπτικά στοιχεία
τα λαχανικά που δε μπορούν να μεταποιηθούν και πρέπει να τα καταναλώσουμε αμέσως (π.χ το μαρούλι), πρέπει να τα φυτεύουμε διαδοχικά κάθε 15-30 μέρες, ώστε να τα συγκομίζουμε διαδοχικά, όχι όλα μαζί την ίδια εποχή. Γι αυτό καλό θα ήταν να φτιάξουμε σπορεία και να έχουμε τα λαχανικά έτοιμα για μεταφύτευση
επιλέγουμε λαχανικά με βάση το βιολογικό τους κύκλο και τις κλιματολογικές συνθήκες.

Τι να καλλιεργήσουμε το 1ο τρίμηνο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος-Ιανουάριος)
παρτέρι 1: φυτεύουμε σκελίδες σκόρδου, αρχές Νοεμβρίου, που θα συγκομίσουμε μετά 150-180 μέρες
παρτέρι 2: σπέρνουμε ρόκα στο μισό παρτέρι αρχές Νοεμβρίου και στο άλλο μισό αρχές Δεκεμβρίου. Συγκομίζουμε σε 2-3 μήνες
παρτέρι 3: φυτεύουμε μαρούλι αρχές Νοεμβρίου κι επαναλαμβάνουμε τη φύτευση κάθε 20 μέρες. Συγκομίζουμε σε 60-90 μέρες
παρτέρι 4: φυτεύουμε αντίδια. Συγκομίζουμε σε 70-90 μέρες
παρτέρι 5: φυτεύουμε κρεμμύδια χλωρά αρχές Νοεμβρίου στο μισό παρτέρι και στο άλλο μισό αρχές Δεκεμβρίου. Συγκομίζουμε σε 50-70 μέρες
παρτέρι 6: αρχές Νοεμβρίου, σπέρνουμε αρακά που θα καταψύξουμε. Συγκομίζουμε σε 4-5 μήνες
παρτέρι 7: φυτεύουμε κρεμμύδια ξερά τον Ιανουάριο που θα μαζέψουμε σε 5-6 μήνες
παρτέρι 8: σπέρνουμε σπανάκι αρχές Νοεμβρίου στο μισό παρτέρι και μετά 15 μέρες στο άλλο μισό. Συγκομίζουμε σπανάκι μετά 80 μέρες
παρτέρι 9: φυτεύουμε μαϊντανό, σέλινο, άνιθο, βασιλικό κ.λ.π
παρτέρι 10: φυτεύουμε λάχανο αρχές Νοεμβρίου, θα συγκομίσουμε σε 120-180 μέρες
παρτέρι 11: φυτεύουμε σαλάτες κάθε 20 μέρες ξεκινώντας αρχές Νοεμβρίου. Συγκομίζουμε μετά 35-55 μέρες
παρτέρι 12: φυτεύουμε μπρόκολο αρχές Νοεμβρίου και μια δεύτερη φύτευση αρχές Δεκεμβρίου. Συγκομίζουμε μετά 90-120 μέρες
παρτέρι 13: φυτεύουμε κουνουπίδι, συγκομίζουμε μετά 100 μέρες
παρτέρι 14: σπέρνουμε κουκιά αρχές Νοεμβρίου, συγκομίζουμε μετά 5-6 μήνες
παρτέρι 15: σπέρνουμε αρακά που θα καταναλώσουμε φρέσκο. Συγκομίζουμε μετά 4-5 μήνες
παρτέρι 16: σπέρνουμε ραπανάκια αρχές Νοεμβρίου στο μισό παρτέρι και στο άλλο μισό σπέρνουμε μετά 30 μέρες. Θα συγκομίσουμε σε ενάμισυ μήνα
παρτέρι 17: σπέρνουμε κι εδώ σπανάκι όπως στο παρτέρι 8
παρτέρι 18: φυτεύουμε σέσκουλα αρχές Νοεμβρίου, συγκομίζουμε μετά 60-90 μέρες.

Τι να καλλιεργήσουμε το 2ο τρίμηνο (Φεβρουάριος-Μάρτιος-Απρίλιος).
παρτέρι 1: μένει ως έχει. Θα συγκομίσουμε ξερά σκόρδα το Μάιο
παρτέρι 2: φυτεύουμε μαρούλι το Μάρτιο και κάθε 15 μέρες
παρτέρι 3: σπέρνουμε ραδίκια το Μάρτιο, συγκομίζουμε μετά 4-5 μήνες
παρτέρι 4: μένει ως έχει. Αφού συγκομίσουμε τα αντίδια, σπέρνουμε καρότα που θα συγκομίσουμε σε100 μέρες
παρτέρι 5: έχουμε συγκομίσει τα χλωρά κρεμμύδια, τώρα μπορούμε να σπείρουμε σπανάκι που θα συγκομίσουμε σε 60-90 μέρες
παρτέρι 6: μένει ως έχει.Θα καταψύξουμε τον αρακά που θα μαζέψουμε
παρτέρι 7: μένει ως έχει. Θα συγκομίσουμε ξερά κρεμμύδια
παρτέρι 8: αφού συγκομίσουμε το σπανάκι θα φυτέψουμε πατάτες το Μάρτιο. Θα συγκομίσουμε σε 90-120 μέρες
παρτέρι 9:μένει ως έχει
παρτέρι10: μένει ως έχει. Τον Απρίλιο τελειώνει η συγκομιδή του λάχανου
παρτέρι 11: φυτεύουμε πατάτες
παρτέρι12:μένει ως έχει. Θα συνεχίσουμε τη συγκομιδή μπρόκολων μέχρι τέλη Απριλίου
παρτέρι 13:μένει ως έχει.Θα συνεχίσουμε τη συγκομιδή κουνουπιδιών μέχρι τέλη Απριλίου
παρτέρι 14: μένει ως έχει.Θα συνεχίσουμε τη συγκομιδή κουκιών μέχρι τέλη Απριλίου
παρτέρι 15: το Μάρτιο, συγκομίζουμε αρακά που θα  καταναλώσουμε φρέσκο
παρτέρι 16: καλλιεργούμε μαρούλι και φρέσκα κρεμμύδια φυτεύοντας 3 φορές, κάθε 15 μέρες κάνοντας αρχή μέσα Φεβρουαρίου
παρτέρι 17: σπέρνουμε βλίτα το Μάρτιο, συγκομίζουμε σε 70-90 μέρες
παρτέρι 18: σπέρνουμε παντζάρια το Φεβρουάριο, συγκομίζουμε σε100 μέρες

Τι να καλλιεργήσουμε το 3ο τρίμηνο (Μάιος-Ιούνιος-Ιούλιος).
παρτέρι 1: φυτεύουμε αναριχώμενες ντομάτες, θα συγκομίσουμε σε 75-100 μέρες
παρτέρι 2: φυτεύουμε αναριχώμενα αγγούρια, θα συγκομίσουμε σε 40-70 μέρες
παρτέρι 3: μένει ως έχει, συγκομίζουμε ραδίκια τον Ιούνιο
παρτέρι 4: συγκομίζουμε τα τελευταία καρότα τέλη Ιουνίου
παρτέρι 5: φυτεύουμε πατάτες τον Ιούλιο που θα μαζέψουμε μετά 90-120 μέρες
παρτέρι 6: κι εδώ φυτεύουμε πατάτες αλλά το Μάιο ώστε να έχουμε πιο πρώιμη συγκομιδή σε75-100 μέρες
παρτέρι 7: αφού συγκομίσουμε τα ξερά κρεμμύδια, σπέρνουμε αναριχώμενα φασολάκια αρχές Ιουλίου που θα καταναλώσουμε φρέσκα σε 70-90 μέρες
παρτέρι 8:μένει ως έχει. Η συγκομιδή της πατάτας τελειώνει τέλος Ιουλίου
παρτέρι  9: μένει ως έχει, μπορούμε να ανανεώσουμε τα μυρωδικά μας
παρτέρι 10: φυτεύουμε κρεμμυδάκια δυό φορές, το Μάιο στο μισό παρτέρι και τον Ιούνιο στο άλλο μισό. Θα συγκομίσουμε σε 55-70 μέρες
παρτέρι 11: μένει ως έχει. Συγκομίζουμε πατάτες τον Ιούλιο
παρτέρι 12: φυτεύουμε ντομάτες σ’ ένα τρίτο παρτέρι, αρχές Ιουνίου για περισσότερη σοδειά
παρτέρι 13: φυτεύουμε πιπεριές, Μάιο στο μισό παρτέρι, μέσα Μαΐου στο άλλο μισό. Θα συγκομίσουμε σε 70 μέρες
παρτέρι 14: φυτεύουμε πράσα τον Ιούνιο, θα συγκομίσουμε σε 100-120 μέρες
παρτέρι 15: φυτεύουμε μελιτζάνες αρχές Μαΐου, συγκομίζουμε σε 70-90 μέρες
παρτέρι 16: φυτεύουμε κολοκυθάκια αρχές Μαΐου, συγκομίζουμε σε 45-50 μέρες
παρτέρι 17: φυτεύουμε πατάτες κι εδώ για να έχουμε όσο το δυνατό περισσότερη σοδειά το χειμώνα
παρτέρι 18: φυτεύουμε καλαμπόκι τον Ιούνιο, θα συγκομίσουμε σε 60-80 μέρες

Τι να καλλιεργήσουμε το 4ο τρίμηνο (Αύγουστος-Σεπτέμβριος-Οκτώβριος)
παρτέρι 1: μένει ως έχει καθώς συγκομίζουμε ντομάτες μέχρι τον Οκτώβριο
παρτέρι 2: μένει ως έχει καθώς συγκομίζουμε αγγούρια μέχρι τον Οκτώβριο
παρτέρι 3: σπέρνουμε παντζάρια τον Αύγουστο, θα συγκομίσουμε σε 100-120 μέρες
παρτέρι 4: σπέρνουμε σπανάκι αρχές Αυγούστου που θα συγκομίσουμε σε 60-70 μέρες
παρτέρι 5: μένει ως έχει καθώς μαζεύουμε πατάτες μέχρι τέλη Οκτωβρίου
παρτέρι 6: αφού συγκομίσουμε όλες τις ντομάτες, σπέρνουμε ραπανάκια τον Οκτώβριο
παρτέρι 7: μένει ως έχει καθώς συγκομίζουμε φασολάκια το Σεπτέμβριο κι Οκτώβριο
παρτέρι 8: φυτεύουμε κόκκινο,πράσινο, άισμπεργκ μαρούλι τον Αύγουστο για να το έχουμε το φθινόπωρο
παρτέρι 9: ανανεώνουμε τα μυρωδικά μας
παρτέρι 10: σπέρνουμε σπανάκι όπως στο παρτέρι 4, αλλά τον Οκτώβριο για διαδοχική συγκομιδή
παρτέρι 11: φυτεύουμε μπρόκολα δυό φορές τον Αύγουστο στο μισό παρτέρι και αρχές Σεπτεμβρίου στο άλλο μισό
παρτέρι 12: φυτεύουμε λάχανο δυό φορές, αρχές Οκτωβρίου στο μισό παρτέρι ένα μήνα αργότερα στο άλλο μισό
παρτέρι 13: σπέρνουμε καρότα τον Οκτώβριο
παρτέρι 14: μένει ως έχει, συγκομίζουμε πράσα μέχρι τον Οκτώβριο
παρτέρι 15: αφού τελειώσει η συγκομιδή της μελιτζάνας, φυτεύουμε μαρούλι και κρεμμυδάκια το Σεπτέμβριο
παρτέρι 16: σπέρνουμε και πάλι ρόκα το Σεπτέμβριο
παρτέρι 17: μένει ως έχει,συνεχίζουμε να συγκομίζουμε πατάτες μέχρι τον Οκτώβριο
παρτέρι 18: συγκομίζουμε τα τελευταία καλαμπόκια τέλος Αυγούστου και μετά, τον Οκτώβριο, φυτεύουμε σκελίδες σκόρδου που έχουμε φυλάξει.

Χρήσιμες συμβουλές
προτιμάμε τα αναριχώμενα φυτά για εξοικονόμηση χώρου
στις βορειότερες χώρες, οι άνθρωποι θα πρέπει να προτιμούν τις πρώιμες ποικιλίες, ώστε να συγκομίζουν τον καρπό πριν πιάσουν τα κρύα.
προτιμάμε τη φύτευση απ’ τη σπορά για πιο γρήγορη συγκομιδή
πρέπει να αραιώνουμε τα φυτά που έχουμε σπείρει
δεν πρέπει να καλλιεργούμε τα ίδια φυτά στον ίδιο χώρο, πρέπει να τα αλλάζουμε
αν τα φυτά είναι πυκνά, θα έχουμε μεγαλύτερη συγκομιδή αλλά μικρότερους καρπούς
για την εναλλαγή στην καλλιέργεια καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε γεωπόνο
χρησιμοποιούμε ένα πλαστικό τούνελ σαν θερμοκήπιο για να προστατεύσουμε τα ευαίσθητα φυτά σε περίπτωση υπερβολικού κρύου.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΟ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟ

• Το μέρος που επιλέγουμε για τον κήπο μας πρέπει να είναι φωτεινό και ζεστό, ενώ το έδαφος πρέπει να είναι επίπεδο και απαλλαγμένο από πέτρες για να στραγγίζει και να δουλεύεται εύκολα.

• Επιλέγουμε χώμα πλούσιο σε άζωτο, γιατί τροφοδοτεί και υποστηρίζει τα φυλλώδη πράσινα φυτά, ενώ ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο μετάδοσης ασθενειών. Πριν φυτέψουμε τα λαχανικά μας ρίχνουμε λίγο βιολογικό λίπασμα ή κοπριά στο χώμα, αραιώνουμε με ένα σκαλιστήρι και προσθέτουμε νερό για να διαλυθεί ομοιόμορφα.

• Οι σαλάτες απαιτούν πολύ νερό, γιατία αποτελούνται κατά 80% από νερό, γι΄αυτό πρέπει να διατηρούμε τις ρίζες και το χώμα υγρό χωρίς να το παρακάνουμε. Το στεγνό χώμα “αγχώνει” τα φυτά ενώ το χώμα που είναι πάρα πολύ υγρό θα τα σαπίσει.
• Mη δουλεύετε στον κήπο σας όταν τα φύλλα είναι βρεγμένα για να αποφύγετε την εξάπλωση ασθενειών από το ένα φυτό στο άλλο.
• Τοποθετήστε εδαφοκάλυψη (άχυρα, κομπόστ) ανάμεσα στις σειρές των φυτών που μεταφυτεύσατε για να ελέγξετε τα ζιζάνια.

• Κόβουμε τα φύλλα από τα πράσινα φυτά για να πετάνε νέα βλαστάρια. Αυτό γίνεται πάνω από τη γραμμή του χώματος με ένα κλαδευτήρι για να κρατηθούν τα φύλλα καθαρά και το έδαφος ελεύθερο.
• Δεν φυτέυουμε ίδια φυτά στο ίδιο μέρος καθώς ούτε της ίδιας “οικογένειας”, αφού αυτό προκαλεί κόπωση του εδάφους και ευνοεί την ανάπτυξη ασθενειών για τα φυτά μας.
• Μεταφυτεύουμε τα φυτά μας στη μόνιμη θέση τους μόλις φτάσουν σε υψος τους 15 πόντους περίπου.
• Συλλέγουμε σπόρους για την επόμενη σπορά. Το σημαντικότερο ίσως κομμάτι είναι αυτό της συλλογής σπόρων, για το λόγο αυτό οι σπόροι που επιλέγουμε πρέπει να είναι εύρωστοι. Τα φυτά που επιλέγουμε για την παραγωγή σπόρων σταματάμε να τα ποτίζουμε όταν έχει ωριμάσει καλά ο καρπός τους, περίπου δηλαδή 10 μέρες πριν τη συλλογή.
• Αποθηκεύουμε τους σπόρους που συλλέξαμε σε μέρος σκοτεινό και ξηρό, ενώ δεν ξεχνάμε να γράψουμε το είδος του σπόρου που συλλέξαμε.
• Πριν τη σπορά φασολιών τοποθετούμε τους σπόρους σε νερό για μερικές ώρες, ώστε να φουσκώσουν και να φυτρώσουν πιο γρήγορα.
• Στις καλλιέργειες φασολιού η κοπριά πρέπει να είναι πολύ καλά “χωνεμένη”.

Παρακάτω ακολουθεί ένας συνοπτικός πίνακας για λαχανικά και βότανα. Αναφέρονται οι εποχές σποράς του καθενός από αυτά.