Λίπανση λαχανικών

Η λίπανση με λίπασμα γίνεται κατά τρόπο και σε δόσεις, που απαιτεί η τάξη στην οποία ανήκει το κάθε λαχανικό. Έτσι από τα ετήσια λαχανικά:

α) Εκείνα που καλλιεργούνται για τη ρίζα τους (παντζάρια, γουλιά, ρέβες, ραπανάκια, καρότα) που προτιμούν τα ελαφρά εδάφη (αμμοαργιλώδη) και που αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες θέλουν δύο δόσεις πλήρους λιπάσματος με άζωτο περισσότερο και φωσφόρο. Τέτοιο είναι το λίπασμα τύπου 9 – 9 – 4. Αλλά και το 12 – 16 – 16 το διπλό του 6 -8 – 8, είναι πολύ καλός τύπος για τη λίπανση των λαχανιών της παραπάνω κατηγορίας.Οι δύο αυτές δόσεις δίνονται κατά το πρώτο και το τρίτο σκάλισμα, αποτελούνται από δύο κουταλάκια του γλυκού ή κάθε μια και το λίπασμα σκορπίζεται γύρω-γύρω από τα φυτά προ του σκαλίσματος. Συνήθως όμως το λίπασμα σκορπίζεται και σε όλη την επιφάνεια της βραγιάς προ του σκαλίσματος. Στην περίπτωση αυτή υπολογίζουμε για κάθε δόση ένα ημίσακο στό στρέμμα.β) Εκείνα πού καλλιεργούνται για τους κονδύλους τους, σαν την πατάτα και την γλυκοπατάτα και τα οποία θέλουν αμμουδερά εδάφη και ψηλότερη θερμοκρασία, χρειάζονται μετά το κόπρισμα του χωραφιού με κοπριά συμπληρωμένη με φωσφοροκαλιουχο λίπασμα και τρία μεν ημίσακα στο στρέμμα λιπάσματος 6 – 8—8 ή δύο ημίσακα τύπου 12 – 16 – 16, αν η πατάτα ποτίζεται, δύο δε ημίσακα 6 – 8 – 8 ή 6 – 8 – 12 ή ένα ημίσακο 12 – 16 – 16 αν η πατάτα είναι ξερική. Στην περίπτωση της πατάτας και μεγαλύτερες δόσεις λιπασμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς.Το λίπασμα σκορπίζεται, προκειμένου περί πατάτας ξερικής σε δύο δόσεις. Μία κατά το πρώτο όργωμα και άλλη κατά το φύτεμα. Προκειμένου όμως περί ποτιστικής πατάτας το λίπασμα σκορπίζεται σε τρείς δόσεις από ένα ημίσακο την κάθε μια. Η πρώτη δόση προστίθεται κατά το φύτευμα της πατάτας γύρω-γύρω από τον φυτεμένο καρπό και αποτελείται από ένα ημίσακο τύπου 6 – 8 – 12. Η δεύτερη δόση από ένα ημίσακο στο στρέμμα λιπάσματος τύπου 4 – 10 – 10 ή μισό τύπου 8 – 20 – 20 κατά το πρώτο σκάλισμα. Τέλος η τρίτη δόση από ένα ημίσακο στο στρέμμα τύπου 6 – 8 – 12 ή μισό τύπου 12 – 16 – 16 και κατά το δεύτερο σκάλισμα, που γίνεται και το καλό παράχωμα των φυτών της πατάτας και πολύ προ της ανθήσεως.Βεβαίως οι περισσότεροι πατατοκαλλιεργητές αρκούνται στο να σκορπούν όλο το λίπασμα μια φορά κατά το τελευταίο όργωμα ή κατά τη σπορά. Αυτό δεν είναι σωστό, γιατί ένα μέγα μέρος του λιπάσματος εξαιτίας των ποτισμάτων παρασύρεται με διάλυση προς τα κατώτερα στρώματα του εδάφους, χωρίς να προλάβουν τα μικρά φυτά της πατάτας να το εξαντλήσουν ολόκληρο. Το λίπασμα σκορπίζεται συνήθως γύρω από τα φυτά σε ποσό 1-2 κουταλάκια του γλυκού.γ) Εκείνα που καλλιεργούμε για τους βολβούς τους (κρεμμύδι, σκόρδο κ. λ. π.) πού θέλουν αφράτα χώματα και πού αντέχουν στο κρύο, χρειάζονται δύο δόσεις λιπάσματος τύπου 6-8-8 ή καλύτερα 12 16 16 Μία από 30 οκάδες στο στρέμμα κατά τη φύτευση των βολβωδών φυτών και άλλην επίσης από άλλες 30 οκάδες κατά το πρώτο σκάλισμα. Προκειμένου περί του τύπου 12-16-16 φθάνει ένα ημίσακο στο στρέμμα σε δύο δόσεις ως άνω.δ) Εκείνα τα κηπουρικά που καλλιεργούνται για τα φύλλα τους, τα άνθη ή τα βλαστάρια τους, όπως τα κραμβολάχανα (μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα, λαχανίδες, κ. τ. λ. που θέλουν πλούσιο χώμα και πολλή υγρασία, χρειάζονται λίπασμα με περισσότερο άζωτο και φωσφορικό όπως ο τύπος 9 – 9 – 4 ή 9 – 9 – 0. Και στην περίπτωση όμως αυτή ο τύπος 6 – 8 – 8 ή ο διπλός 12 – 16 – 16 είναι πολύ κατάλληλος αν συμπληρώνουμε τη λίπανση με μια δόση νιτρικής ασβέστου, ή Θειικής αμμωνίας. Δύο ημίσακα στο στρέμμα τύπου 6 – 8 – 8 ή ένα 12 – 16 – 16 σε δύο δόσεις μία κατά το φύτευμα και η άλλη κατά το δεύτερο σκάλισμα αρκούν στην περίσταση. Κατά το πρώτο σκάλισμα προσθέτουμε ένα κουταλάκι της σούπας Νιτρικής ασβέστου ή Θειικής Αμμωνίας κατά φυτό προς άμεση ενίσχυση του.ε) Εκείνα τα κηπουρικά που καλλιεργούνται για βραστές σαλάτες όπως τα (ραδίκια, τα σινάπια, τα σέσκουλα, το σπανάκι, το σέλινο, τα αντίδια όπως και εκείνα που χρησιμοποιούνται για πράσινες σαλάτες (ωμές) (μαρούλια, κάρδαμο, ρόκα, άνηθο και μαϊντανός), θέλουν μια καλή λίπανση με ένα ημίσακο στο στρέμμα τύπου 6 – 8 – 8 ή μισό τύπου 12 – 16 – 16 κατά τη σπορά και 20 οκάδες Νιτρική άσβεστο ή Θειική αμμωνία μόλις ζεστάνει λίγο ο καιρός και προ βροχής ή ποτίσματος.στ) Εκείνα τα λαχανικά που καλλιεργούνται για τους καρπούς των και τους σπόρους τους όπως τα φασόλια, τα κουκιά και τα μπιζέλια, τα οποία λέγονται και άζωτολόγα επειδή δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας και το αφήνουν με τις ρίζες τους στο έδαφος, χρειάζονται λιπάσματα φωσφοροκαλιούχα τύπου 0 – 14 – 7, 0 – 12 – 6 ή 0 – 32 – 16.
Κατά το πρώτο σκάλισμα συνιστάται επίσης μια μικρή δόση πλήρους λιπάσματος (13 οκάδες στο στρέμμα) τύπου 11 – 4 – 8 0 ή 21 – 4 – 0-0 για να πάρει εύκολα επάνω του το αζωτολόγο.
Κατά τη σπορά όμως ή καλύτερα κατά το προτελευταίο όργωμα σκορπούμε κατά στρέμμα ένα ημίσακο λιπάσματος τύπου 0 – 14 – 7 ή 20 οκάδες από τον τύπο 0 – 8 – 2 – 16 και είμαστε βέβαιοι ότι τα όσπρια μας θα είναι βραστερότατα.ζ) Εκείνα τα λαχανικά που καλλιεργούνται κυρίως το καλοκαίρι και το θέρος όπως η ντομάτα, η πιπεριά και η μελιτζάνα, χρειάζονται λίπασμα τύπου 6 – 8 – 8 ή 12 – 16 – 16 και 4 – 10 – 10 ή 8 – 20 – 20 εκτός βέβαια της κοπριάς, που τη θεωρούμε κατά κοινή προϋπόθεση σκορπιζόμενη σε όλες τις περιπτώσεις καλλιέργειας λαχανικών.Η λίπανση και το κόπρισμα των κηπουρικών της κατηγορίας αυτής θέλει μεγάλη προσοχή. Ένας τύπος πλουσιότερος σε άζωτο ή δυνατότερο κόπρισμα δίνει πρόωρη ανάπτυξη αλλά τα κάνει ανίκανα να βγάλουν αρκετά άνθη ή να δέσουν αρκετό καρπό και να τον ψωμώσουν. Σε μια τέτοια περίπτωση παθαίνουν φουρμάρισμα όπως λένε οι κηπουροί της Αττικής την ακαρπία των κηπουρικών.Μία μελετημένη λίπανση των κηπουρικών αυτών είναι και η παρακάτω περιγραφόμενη. Στις βραγιές που έχει σκορπιστεί η κοπριά, σκορπίζουμε ένα ημίσακο υπερπερφωσφρικό 0 – 16 – 0 ή καλύτερα φωσφορικαλιούχο 0 – 14 – 7 κατά στρέμμα, (αντί των αραιών τύπων συνιστούμε τους πυκνότερους φωσφορικούς 0 – 24 – 0 ή 0 48 -0 και το φωσφοοοκαλιούχο 0 – 32 – 16 (σε ανάλογα ποσά). Ακολουθεί ένα καλό τσάπισμα για να ανακατωθεί καλά η κοπριά με το λίπασμα και τα δύο αυτά με το χώμα και κατόπι γίνεται το φύτεμα ή η σπορά.Αν αφού περάσει λίγος καιρός ότι τα φυτά δεν αναπτύσσονται όσο θα έπρεπε γρήγορα, πράγμα πού θα προέρχεται από αδύνατη κοπριά ή αδύνατη λίπανση, προσθέτουμε στο καθένα από αυτά ένα κουταλάκι του γλυκού λιπάσματος τύπου 12 – 16 – 16. Σε περίπτωση που τα φυτά έχουν βαθυπράσινο χρώμα και καλή ανάπτυξη, χρειαζόμαστε δε να τους δώσουμε μεστωμένο στέλεχος, το κουταλάκι αυτό λιπάσματος πού θα δώσουμε να είναι τύπου 4 – 10 – 10 ή 8 – 20 – 20. Τέλος σε περίπτωση που εξ αιτίας πολλών αζωτούχων υλικών του εδάφους τα φυτά μεγαλώνουν χωρίς να εκδηλώνουν προθυμία να ανθίσουν και δέσουν, αντί του 6 – 8 – 8 ή 4 – 10 – 10 χρησιμοποιούμε λίπασμα τύπου 0 – 14 – 7 ή 0 – 32 – 16 και σε ανάλογα ποσά.Από τα παραπάνω λαχανικά η ντομάτα• παραχώνεται ως γνωστό. Κατά το παράχωμα της λοιπόν πάντοτε δίνουμε μία δόση λιπάσματος (1 κουταλάκι του γλυκού) σε κάθε φυτό, σκορπίζοντας το 5-10 πόντους μακριά από το κορμό.
Όταν ανθίζουν τα φυτά, μάλλον όταν πλησιάζει ο καιρός της ανθήσεως, απαγορεύεται απολύτως η λίπανση τους όπως και το πότισμα. Μετά το δέσιμο όμως των καρπών και νέα λίπανση μπορεί να έχει τόπον και συνεχή και άφθονα επιβάλλοντα ποτίσματα. Μεταξύ των ποτισμάτων απαραιτήτως πρέπει να γίνουν συχνά σκαλίσματα που ενώ συγκρατούν την υγρασία του εδάφους και επιτρέπουν οικονομία ποτισμάτων, εξ άλλου υποβοηθούν τον αερισμό του ριζικού συστήματος των φυτών, πράγμα που έχει μεγάλη σημασία.Έως εδώ τελειώνει ο κύκλος της λιπάνσεως για την πρώτη συγκομιδή. Επειδή όμως τα κηπουρικά του είδους αυτού καρποφορούν πολλές φορές, πρέπει να επαναλαμβάνεται εκάστοτε η αυτή εργασία λιπάνσεως. Και μόνο όταν κατά το φθινόπωρο τα φυτά εξαντλημένα, αρχίζουν να ξεραίνονται, τα κλαδεύουμε, αποκόπτοντας τα παλαιά στελέχη του φυτού και λιπαίνομαι με λίπασμα τύπου 9-9-0 ή 9-9-4 για να ξαναβλαστήσουν και αποδώσουν όψιμη, παραγωγή αν ο καιρός συνεχιστεί γλυκός.η) Εκείνα τέλος τα κηπουρικά που καλλιεργούμε για τους καρπούς τους, της οικογενείας των κολοκυνθωδών όπως τα αγγούρια, τα πεπόνια και τα καρπούζια και που ευδοκιμούν σε εδάφη κυρίως αμμοαργιλώδη, πρέπει να λιπαίνονται απαραιτήτως με λιπάσματα τύπου 6 – 8 – 12 ή 12 – 16 – 16 μετά το κόπρισμα του εδάφους το συμπληρωμένο με φωσφοροκαλιούχο λίπασμα τύπου 0 – 14 – 7.
Η λίπανση του είδους αυτού των κηπουρικών απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή. Αν το λίπασμα έχει πολύ άζωτο οι καρποί είναι και λίγοι και άνοστοι. Εάν το φωσφορικό είναι σε λιγότερη ποσότητα από την απαιτούμενη, η καρποφορία είναι μέτρια. Τέλος αν λείπει το κάλιο ή δίνεται σε μικρά ποσά, οι καρποί σαν του πεπονιού και του καρπουζιού γίνονται άνοστοι τελείως, χωρίς γεύση και άρωμα και χωρίς εμπορική άξια. Επίσης και αζωτοφωσφορικό λίπασμα δεν συνιστάτε στην προκειμένη περίπτωση.Και εδώ μπορούμε να πούμε ότι και στην αμέσως προηγούμενη περίπτωση της τομάτας και μελιτζάνας σχετικώς με τη λίπανση. Κατά την εποχή των ανθισμάτων σταματούμε και τη λίπανση και τα ποτίσματα.
Στα μονοετή κηπουρικά, περιλαμβάνεται και η μπάμια που ευδοκιμεί σε βαθιά γόνιμα και υγρά εδάφη. Η μπάμια λιπαίνεται συνήθως μια και καλή με ένα ημίσακο λιπάσματος τύπου 12 – 16 – 16 κατά στρέμμα. Η παροχή όμως του λιπάσματος σε δύο δόσεις (κατά τη σπορά και το πρώτο σκάλισμα) φαίνεται ότι είναι ωφελιμότερη.Από τα πολυετή κηπουρικά, η αγκινάρα και το σπαράγγι χρειάζονται 1 ½ ημίσακο στο στρέμμα λίπασμα τύπου 12 – 16 – 16 κατά το πρώτο σκάλισμα και κατά το δεύτερο ένα ημίσακο θειικής αμμωνίας. Το λίπασμα σκορπίζεται σε δόσεις 1 κουταλιού της σούπας γύρω από την κάθε αγκινάρα ή σπαράγγι.Γενικά για την λίπανση των λαχανικώνΜερικά είδη λαχανικών όπως η ντομάτα κυρίως, η πεπονιά και η καρπουζιά, αισθάνονται αμέσως την επίδραση του λιπάσματος επί της ποιότητας ιδίως των καρπών τους. Και των κηπουρικών αυτών κυρίως οι καρποί έχουν εμπορική αξία ανάλογη της ποιότητος τους, ακολούθως δε και ανάλογη θρεπτική αξία. Το λίπασμα αυτό καθ’ εαυτό είναι ένα υλικό που μπορεί να θρέψη το φυτό όπως και η κοπριά, με τη διαφορά ότι η αναλογία των θρεπτικών του συστατικών ποικίλλει στους διαφόρους τύπους του από τους οποίους πωλείται στις αγορές. Ενώ η κοπριά όταν μάλιστα έχει προέλευση από το αυτό είδος ζώου, παρουσιάζει σταθερές σχεδόν αναλογίες λιπαντικών φυτοτροφών και δίνει συνεπώς εκάστοτε τα ίδια αποτελέσματα ποιοτικά και ποσοτικά στην παραγωγή.Έτσι ο κηπουρός δεν μπορεί να μεταχειριστεί το λίπασμα αορίστως ως κάτι το σταθερό και όμοιο για να έχει μια ορισμένη ποιότητα στην παραγωγή του. Χημικό λίπασμα είναι ως γνωστό το όνομα που ορίζει κάθε χημικής προελεύσεως υλικό που τρέφει το φυτό, όνομα που δεν μας λέει και πολλά πράγματα μόνο του. Μόνον όταν δοθεί και ο ιδιαίτερος χαρακτηρισμός του μπορούμε να ξέρουμε τις ενδεχόμενες ποιοτικές και ποσοτικές αποδώσεις που θα μας δόση μια λιπαινόμενη με λίπασμα καλλιέργεια. Όταν π. χ. λέμε χημικό λίπασμα αζωτούχο, ή φωσφορούχο ή καλιούχο ξέρουμε πως πρόκειται περί λιπάσματος που περιέχει άζωτο συστατικό της αναπτύξεως ή φωσφορικό συστατικό της καρποφορίας ή κάλιο συστατικό της καλής ποιοτικής και ενίοτε ποσοτικής αποδόσεως της παραγωγής.Επίσης κατά τον ίδιο τρόπο μπορούμε να ξέρουμε την επίδραση στη ζωή του φυτού ενός χημικού λιπάσματος πού περιέχει δύο από τα παραπάνω υλικά όπως π. χ. Άζωτο και Φώσφορο ή Φώσφορο και Κάλιο.
Στα κηπουρικά που περιγράψαμε στα προηγούμενα, τα λιπάσματα που θα χρησιμοποιηθούν δεν πρέπει να είναι μόνον αζωτούχα όπως π. χ. η θειική αμμωνία, η νιτρική σόδα, το νίτρο της Χιλής, ή νιτρική άσβεστος ή μόνο φωσφορικά όπως το 0-16-0, 0-24-0 ή 0-48-0, ή τέλος μόνο καλιούχα όπως το θειικό ή χλωριούχο κάλιο.
Επίσης δεν πρέπει να είναι μόνο αζωτοφωσφορούχα όπως το 4-12-0, 16,5-20-0 και 11-48-0, 21-40-0 ή 9-9-0 ή μόνο φωσφοροκαλιούχα σαν το 0-12-6, 0-14-7, 0-24-12 ή 0-32-16.Αλλά μολονότι είναι και περιστάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα απλό λίπασμα ή ένα με δύο μόνο απ’ τα τρία συστατικά του, επιβάλλεται ως τόσο πάντοτε η χρησιμοποίηση πλήρους λιπάσματος που να περιέχει και τα τρία συστατικά του (Άζωτο, Φώσφορο, Κάλιο) στις αναλογίες πού χρειάζονται για κάθε είδος καλλιεργούμενου λαχανικού).
Έτσι όσα λαχανικά καλλιεργούνται για το υπόγειο μέρος τους εκτός της πατάτας, χρειάζονται λίπασμα με περισσότερο άζωτο και φωσφορικό και λιγότερο κάλιο. Όσα καλλιεργούνται για το φύλλωμά τους, το ίδιο. Ενώ όσα καλλιεργούνται για τούς καρπούς τους θέλουν, εκτός βεβαίως των οσπριοειδών που ικανοποιούνται με λιπάσματα φωσφοροκαλιούχα, πλήρη λιπάσματα και μάλιστα τέτοια πού να περιέχουν το κάλιο σε ικανοποιητική ποσότητα όπως π.χ. συμβαίνει με τούς τύπους 6-8-8, 12-16-16, 6-8-12, 4-10-10 και 8-20-20 (πατάτα, τομάτα, πεπόνι, καρπούζι).