Η θεραπευτική και επουλωτική καλέντουλα

Καλέντουλα ή ηλιολάτρης – Calendula officinalis και Calendula arvensis! Καλέντουλα Μιά από αυτές τις μέρες του χειμώνα βρέθηκα να περπατώ σε ένα διάσπαρτο με πορτοκαλοκίτρινα λουλούδια, χωράφι. Το ζεστό χρώμα και η αόρατα έντονη ευωδιά πλημμύριζε το χώρο και, ναι, ήταν καλέντουλες. Πολλές, και ατένιζαν τον αέρινο ήλιο του χειμώνα. Ας την γνωρίσουμε λίγο περισσότερο: Κατιφές λοιπόν ή καλέντουλα και η επιστημονική της ονομασία: Calendula arvensis – το άγριο φυτό που  συναντάμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας. Θα τη συναντήσουμε ακόμα και εδώ μέσα σε αυτή την πολύβουη πόλη μας όπου υπάρχουν άχτιστα οικόπεδα – και Calendula officinalis – η καλέντουλα η φαρμακευτική,  η οποία καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό φυτό. Άλλα της ονόματα: – καλέντουλα των αγρών – ηλιολάτρη – κίτρινη μαργαρίτα – νεκρολούλουδο – κίτρινη μαργαρίτα – καλενδούλη – µοσκαρδίνι – αδράχτι της γριάς – πετεινόχορτο Υπάρχουν 25 είδη στο γένος Calendula. Ορισμένοι λένε ότι το Calendula officinalis είναι το μόνο φαρμακευτικό είδος, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Είδη όπως Calendula officinalis, Calendula arvensis, Calendula eckerleinii, Calendula lanzae, Calendula maroccana, Calendula meuselii, Calendula palaestina, Calendula. stellata, Calendula suffruticosa, Calendula tripterocarpa χρησιμοποιούνται εναλλακτικά στις περιοχές όπου αναπτύσσονται. Η καλέντουλα ανήκει στη μεγάλη  οικογένεια των  Asteraceae, που αποτελούν την μεγαλύτερη οικογένεια στο φυτικό βασίλειο και συγγενεύει με τη μαργαρίτα. H άγρια καλέντουλα/Calendula arvensis– λέγεται – ότι κατάγεται από την Αίγυπτο και είναι ένα όμορφο αγριολούλουδο, το οποίο ανθίζει τις πρώτες μέρες “kalendae” των περισσότερων μηνών – στις καλένδες – εξ ου και το όνομά της ” καλέντουλα”. Πολύ συνηθισμένο σε όλη σχεδόν την Ευρωπαϊκή ύπαιθρο. Στην Ελλάδα την συναντάμε σχεδόν παντού και σχεδόν όλο το χρόνο. Την παρατηρούμε να προσαρμόζεται σε πολύ δύσκολες καιρικές και εδαφικές συνθήκες, Τη βρίσκουμε σε άνυδρα εδάφη, σε πλαγιές βουνών, σε χωράφια, σε άκρες δρόμων, σε μέρη με μεγάλη ηλιοφάνεια αλλά και σε μέρη με πολύ ψυχρές νύχτες. Τη βρίσκουμε να ανθίζει σχεδόν όλο το χρόνο, χαρίζοντας στις σαλάτες μας και σε πολλές σούπες το ζωηρό κίτρινο έως πορτοκαλί χρώμα των λουλουδιών της που μπορεί να αντικαταστήσει τον κρόκο – σοφράν. Τα φύλλα της  όταν τα τρίψουμε ανάμεσα στα δάχτυλά μας μας  δίνουν μια χαρακτηριστική ευωδιαστή μυρωδιά. Η καλέντουλα όπως εύκολα προσαρμόζεται έτσι και εύκολα καλλιεργείται. Μπορεί να καλλιεργηθεί με σπόρους και μπορούμε να τη σπείρουμε από τον Μάρτιο ως τον Μάιο και να την δούμε να ανθίζει το Φθινόπωρο ή να την φυτέψουμε κατά την διάρκεια του φθινοπώρου και την άνοιξη να μας χαρίσει τα λουλούδια της Και βέβαια θα συναντήσουμε την καλέντουλα σε όλους τους αρχαίους λαούς – Έλληνες, Ρωμαίους, Άραβες, Ινδούς, οι οποίοι γνώριζαν  τις θεραπευτικές ιδιότητες. Και θα την συναντήσουμε κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφύλιου πολέμου όπου τα λουλούδια της χρησιμοποιήθηκαν στα πεδία των μαχών σε ανοιχτές πληγές ως αντιαιμορραγικό, αντισηπτικό και επουλωτικό βότανο. Τη βρίσκουμε επίσης να χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο και κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου από τους γιατρούς της εποχής. Παρατηρούμε λοιπόν την καλέντουλα ιστορικά, να παίζει σημαίνοντα ρόλο στον τομέα της ιατρικής σε πολλούς πολιτισμούς, και εξακολουθεί να είναι σημαντική στην θεραπευτική ιατρική μέχρι και σήμερα. Τα άγρια βρώσιμα φυτά, τα οποία περιγράφονται ως αυτοφυή είδη που αναπτύσσονται με φυσικό τρόπο, συγκαταλέγονται μεταξύ των κύριων συστατικών διατροφής των αγροτικών κοινοτήτων που συνδέουν την ανθρώπινη ζωή από την αρχαιότητα. Στη χώρα μας, σχεδόν σε όλες τις αγροτικές και επαρχιακές περιοχές θα τα βρούμε με την κοινή ονομασία “λάχανα” ή απλά “χόρτα” Στην περιοχή της Μεσογείου, οι παραδοσιακές χρήσεις των άγριων βρώσιμων φυτών (λάχανα) εισήχθησαν στη διατροφή των προγόνων μας για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και σήμερα συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικό μέρος της μεσογειακής διατροφής.  Το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τα “λάχανα” οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξανόμενη γνώση του υγιεινού ρόλου των φυτοχημικών ενώσεων, σε τέτοιο βαθμό που τα άγρια βρώσιμα χόρτα μπορούν να οριστούν ως “λειτουργικά τρόφιμα”, αποτελώντας καλή πηγή βιοδραστικών μορίων και συμπληρωμάτων διατροφής. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε χώρες όπου τα αγγειόσπερμα φυτά είναι ιδιαίτερα πλούσια, όπως στη χώρα μας – την Ελλάδα! Ανάμεσα λοιπόν, σε αυτά τα άγρια βρώσιμα χόρτα θα βρούμε και την πολύτιμη καλέντουλα – την άγρια καλέντουλα την Calendula arvensis! Στη λαϊκή παράδοση, τα φυτά του γένους Calendula έχουν μακρά ιστορία, καθώς χρησιμοποιούνται ευρέως ως θεραπευτικά ιάματα κατά διαφόρων ασθενειών, καθώς και ως συστατικό σε τοπικά πιάτα! Ιδιότητες της Calendula officinalis Η Calendula officinalis χρησιμοποιείται χρόνια τώρα και φαρμακολογικές, κλινικές και προκλινικές μελέτες, έχουν δείξει ότι τα εκχυλίσματά της έχουν ισχυρότατες ιδιότητες και δράσεις όπως: αντι-ιικές – η αντιιική δράση της καλέντουλας έχει αποδειχθεί in vitro.  Παρατηρήθηκε πως οι triterpenoid saponins της Calendula arvensis ανέστειλαν τον πολλαπλασιασμό του rhinovirus, ο οποίος είναι η κυρίαρχη αιτία του κοινού κρυολογήματος. Το Triterpene και flavonol glycosides έχουν επίσης δείξει ισχυρή ανασταλτική δράση έναντι της ενεργοποίησης του ιού Epstein-Barr, ο ιός Epstein-Barrείναι είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της λοιμώδους μονοπυρήνωσης. αντιφλεγμονώδεις – σε μελέτες, τα αρωματικά τμήματα των τριτερπενίων και οι γλυκοσίδες της καλέντουλας έδειξαν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, αντιοξειδωτικές – δεκαεννέα καροτενοειδή εντοπίστηκαν σε εκχυλίσματα πετάλων της Calendula officinalis, συμπεριλαμβανομένης της flavoxanthin, των ισομερών του lycopene, carotene και rubixanthin, τα οποία επιδεικνύουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και δράσεις αντιβακτηριακές, αντιπρωτοζωικές και αντιμυκητιακές ιδιότητες και δράσεις. Iσχυρές αντισηπτικές, αντισπασμωδικές – ιδιαίτερα για το στομάχι και την δυσμηνόρροια αντισκορβουτικές, αντιφλογιστικές, ανοσοδιεγερτικές, αντινεοπλαστικές – η διατροφική λουτεΐνη που προέρχεται από τα εκχύλισματα της καλέντουλας έχει βρεθεί ότι καταστέλλει την ανάπτυξη του όγκου του μαστού, οι δε σαπωνίνες που έχουν απομονωθεί από την καλέντουλα εκφράζουν in vitro, αντικεταγονικές και κυτταροτοξικές δράσεις.  γαστροπροστατευτικές, επουλωτικές – η καλέντουλα χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό και την επούλωση των πληγών από την αρχαιότητα. Τα άνθη της περιέχουν συστατικά που σκοτώνουν βακτήρια και ιούς, με παράλληλη ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αναπλαστική δράση.  εμμηναγωγές – βοηθά σε περιπτώσεις καθυστέρησης και επώδυνης εμμήνου ρήσεως εφιδρωτικές, καρδιοπροστατευτικές, στυπτικές – η Calendula officinalis θεωρείται στυπτικό βότανο, παρά το ότι δεν είναι πλούσιο σε τανίνες. Σε νέες επιστημονικές μελέτες παρατηρήθηκε πως το υδατικό εκχύλισμα της  Calendula officinalis που ελήφθη με μία νέα μέθοδο εκχύλισης, απέδειξε διπλή δράση: κυτταροτοξική δραστικότητα κατά του όγκου  και ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες – ενεργοποίηση λεμφοκυττάρων. Για ιατρικούς – θεραπευτικούς  σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αποξηραμένα πέταλα του βοτάνου Στο πλαίσιο των ιατρικών συστημάτων Ayurvedic και Unani Tibb, η καλέντουλα χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό, αντιφλεγμονώδες, αντιεπιληπτικό και αντιμικροβιακό. Στην Αγιουρβέδα, θεωρείται ένα πικρό και πικάντικο βότανο που έχει δροσιστικά…

The post Η θεραπευτική και επουλωτική καλέντουλα appeared first on Βοτανολογία.