Αρμπαρόριζα, ένα αρωματικό φυτό με όμορφα λουλούδια

Η αρμπαρόριζα είναι ένα πολυετές αρωματικό φυτό με μοναδικές θεραπευτικές ιδιότητες και υπέροχα λουλούδια και που συναντάμε συχνά σε κήπους και γλάστρες των ελληνικών σπιτιών. Με καταγωγή από τη Νότια Αφρική, η αρμπαρόριζα ανήκει στην ίδια οικογένεια με το γεράνι, το πελαργόνι και το μαστιχάκι. Η αρμπαρόριζα διαθέτει έρπουσα ανάπτυξη με χαρακτηριστικά οδοντωτά φύλλα που αναδίδουν ένα έντονο άρωμα όταν τα τρίβουμε. Η εποχή άνθισης της αρμπαρόριζας είναι κατά την περίοδο Απριλίου-Μαΐου με λουλούδια που έχουν αποχρώσεις του ροζ και του μωβ. Από περιοχή σε περιοχή της χώρας μας, θα συναντήσουμε την αρμπαρόριζα με πολλές τοπικές ονομασίες όπως αμπερόριζα, αμπακανέλα, λουκουμόχορτο, αλμπανόριζα και μοσχομολόχα. Ας δούμε τι φροντίδα χρειάζεται η αρμπαρόριζα για να τη διατηρήσουμε όμορφη και ευωδιαστή στον κήπο μας και σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Σε τι συνθήκες αναπτύσσεται η αρμπαρόριζα; Η αρμπαρόριζα διαθέτει πολύ γρήγορη ανάπτυξη και προτιμάει ηλιόλουστες ή και ημισκιαζόμενες θέσεις για να ευδοκιμήσει. Χρειάζεται ελαφρύ αμμώδες έδαφος με καλή αποστράγγιση, καθώς οι ρίζες της δεν αντέχουν την υπερβολική υγρασία. Η αρμπαρόριζα δεν έχει ιδιαίτερες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία και μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και σε άγονα εδάφη, ωστόσο κατά τη φύτευση καλό είναι να προσθέτουμε κομπόστ και καλοχωνεμένη κοπριά που θα τη βοηθήσουν να αναπτυχθεί με τον καλύτερο τρόπο. Η αρμπαρόριζα είναι σχετικά ευαίσθητη στο ψύχος, γι’ αυτό άλλωστε τη συναντάμε κυρίως σε παράκτιες περιοχές, όπου επικρατούν ήπιοι χειμώνες. Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα και λίπασμα η αρμπαρόριζα; Η αρμπαρόριζα έχει μικρές απαιτήσεις σε πότισμα και είναι ανθεκτική στην έλλειψη νερού. Ποτίζουμε την αρμπαρόριζα μια φορά την βδομάδα, την εποχή της άνοιξης και του φθινόπωρου και δύο φορές τη βδομάδα, την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού. Η υπερβολική υγρασία μπορεί να δημιουργήσει σαπίσματα στη ρίζα, κιτρίνισμα στα φύλλα και ξηράνσεις στους βλαστούς. Σχετικά με τη λίπανση, η αρμπαρόριζα δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε θρεπτικά στοιχεία. Αρκεί να προσθέσουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα στην αρμπαρόριζα, κατά τις αρχές της άνοιξης, για να τονώσει την ανάπτυξη και την ανθοφορία της και στις αρχές του φθινοπώρου. Η υπερβολική λίπανση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και να κάνει φυτά της αρμπαρόριζας ευαίσθητα σε ασθένειες. Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν την αρμπαρόριζα; Η αρμπαρόριζα, όπως και τα υπόλοιπα, είδη που ανήκουν στην οικογένεια των γερανιών, θεωρούναται ανθεκτικά σε μυκητολογικές ασθένειες και έντομα. Βέβαια, σε συνθήκες υψηλής υγρασίας μπορούμε να συναντήσουμε διάφορες μυκητολογικές ασθένεις, όπως ο βοτρύτης και η σκωρίαση. Για την προστασία του γερανιού, ψεκάζουμε με διάλυμα μαγειρικής σόδας ή με διάλυμα θειαφιού και χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Για το έντομο της βαμβακάδας και τον τετράνυχο που προσβάλλουν την αρμπαρόριζα, ψεκάζουμε προληπτικά με διάλυμα τριμμένου πράσινου σαπουνιού ή θερινού πολτού. 

Ποια εποχή κλαδεύεται και πώς γίνεται το κλάδεμα της αρμπαρόριζας; Το κλάδεμα της αρμπαρόριζας γίνεται στις αρχές της άνοιξης, κλαδεύοντας σχετικά ελαφρά με σκοπό να διατηρήσουμε το σχήμα της σε συμπαγή μορφή και να βοηθήσουμε το φυτό να αναζωογονηθεί, αφαιρώντας άρρωστα και ξερά κλαδιά. Σε περιπτώσεις γηρασμένων ή φυτών αρμπαρόριζας που έχουν ταλαιπωρηθεί από το κρύο και την παγωνιά, πραγματοποιούμε πιο αυστηρό κλαδεμα για να τονώσουμε το φυτό, κλαδεύοντας σε ύψος 15-20 εκατοστών. Επίσης, στα τέλη του καλοκαιριού είναι απαραίτητο να απομακρύνουμε τα ξεραμένα άνθη της αρμπαρόριζας για να βοηθήσουμε το φυτό να μας δώσει περισσότερη ανθοφορία και με μεγαλύτερη διάρκεια. Πώς φτιάχνουμε καινούργια φυτά αρμπαρόριζας; Ο πολλαπλασιασμός της αρμπαρόριζας γίνεται εύκολα με μοσχεύματα που παίρνουμε την εποχή της άνοιξης και του καλοκαιριού. Κόβουμε μοσχεύματα της αρμπαρόριζας μήκους περίπου 10 εκατοστών, από την κορυφαία βλάστηση κατά την περίοδο της άνοιξης ή του καλοκαιριού. Προτιμούμε να επιλέγουμε βλαστούς που δεν έχουν ανθοφορία και αφαιρούμε τα 2/3 των φύλλων, ξεκινώντας από τη βάση του βλαστού. Στη συνέχεια φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου με αφράτο φυτόχωμα γενικής χρήσης ή μίγμα χώματος που περιέχει τύρφη, κοπριά και περλίτη σε αναλογία 2:1:1. Μετά από 2 μήνες περίπου, θα μπορούμε να μεταφυτέψουμε την αρμπαρόριζα σε μεγαλύτερη γλάστρα ή στην οριστική της θέση στον κήπο. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η χρήση ορμόνης ριζοβολίας δεν είναι απαραίτητη για τον πολλαπλασιασμό της, καθώς τα φυτά της αρμπαρόριζας ριζώνουν σχετικά εύκολα. Ποιες χρήσεις έχει η αρμπαρόριζα; Η αρμπαρόριζα είναι συγχρόνως αρωματικό και καλλωπιστικό φυτό. Συγκεκριμένα, η αρμπαρόριζα πολύ συχνά φυτεύεται σε κήπους και καλλιεργείται σε γλάστρες στα μπαλκόνια για καλλωπιστική χρήση. Παράλληλα, τα φύλλα της αρμπαρόριζας συλλέγονται και χρησιμοποιούνται για αρωματισμό σε γλυκά του κουταλιού, σε μαρμελάδες, σε παγωτά καθώς και σε λουκούμια. Η αρμπαρόριζα θεωρείται από τα πιο δραστικά εντομοαπωθητικά φυτά που μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο και σε γλάστρα στο μαπλκόνι μας μαζί με τον βασιλικό, το φασκόμηλο, τη λεβάντα και το δενδρολίβανο. 

 Κι ένα μυστικό για την αρμπαρόριζα Mπορούμε να φτιάξουμε ένα φυσικό οικιακό εντομοαπωθητικό, βάζοντας 100 γραμμάρια φύλλων αρμπαρόριζας σε ένα λίτρο οινόπνευματος. Αφού αφήσουμε το διάλυμα σε σκοτεινό μέρος για δυο βδομάδες μέχρι να λιώσουν τα φύλλα της αρμπαρόριζας, το σουρώνουμε και ψεκάζουμε στο σπίτι κάθε βδομάδα με το διάλυμα αρμπαρόριζας για να απωθήσουμε διάφορα έντομα.